hoa văn và ý nghĩa của chúng với môi trường sống

1. HOA VĂN TRÊN VẢI
NGƯỜI H’MÔNG VÀ
CÁC GIÁ TRỊ VĂN HÓA
CỦA CHÚNG.
SV: Vũ Thị Quỳnh Hương
Trịnh Thị Mai

2. MỤC LỤC
I. Khái quát về dân tộc H’Mông
II.Các loại hoa văn trên trang phục người H’Mông
III.Sự gắn bó chặt chẽ giữa hoa văn trang phục và
môi trường sống
IV.Giá trị văn hóa khác của các hoa văn trên trang
phục của dân tộc H’Mông

3. • Là một dân tộc thiểu số
• Dân số: 1,068,000 người (2009)
• Cư trú ở độ cao từ 1000 đến 1500m
so với mực nước biển
• Phân bố hầu hết ở các tỉnh miền núi
phía Bắc trên địa bàn rộng lớn. Chủ
yếu là Hà Giang, Lào Cai, Lai
Châu, Sơn La,…
I. Khái quát về dân tộc H’Mông

4. I. Khái quát về dân tộc H’Mông
• Là tộc người có văn hóa rất
phong phú, độc đáo
• Nghề dệt, sản phẩm dệt thỏa
mãn:
• nhu cầu sử dụng của con người
• nhu cầu thẩm mỹ
• nhu cầu tín ngưỡng

5. II. Các loại hoa văn trên trang phục
người H’Mông
Hoa văn hình học
• Phục vụ thẩm mỹ với chức năng làm nền
Hoa văn hiện thực
• Chuyển tải tư duy, thể hiện những suy nghĩ về cuộc
sống

6. II.1. Hoa văn hình học
• Nhóm hoa văn hình núi: (hình rẻ quạt, hình răng cưa)
• Nhóm hoa văn hình chấm tròn to nhỏ khác nhau
• Nhóm hoa văn những đường gạch dài song song (để
đóng khung)
• Nhóm hoa văn những đường gạch ngắn song song
• Nhóm hoa văn hình zíc zắc
• Nhóm hoa văn hình ô trám
• Nhóm hoa văn hình đồng tiền thủng giữa
• Nhóm hoa văn hình chong chóng
• Nhóm hoa văn hình xoắn ốc

7. II.2. Hoa văn hiện thực
Hoa văn
hiện
thực
Hoa văn
hình người
Hoa văn
hình chim
Hoa văn
hình hoa
đào

8. Hoa văn hình con cua
Hoa văn hình gà
Hoa văn hình hoa cúc
Hoa văn hình hoa bí, bầu
Hoa văn hình con tằm, đậu tương, con hến, con chó nằm ngủ
Hoa văn hình hoa tỏi, hoa dưa, con bướm
II.2. Hoa văn hiện thực

9. Chàm sẫm thành đen
Nhuộm từ cây chàm
Là màu chủ đạo
Đỏ
Nhuộm từ vỏ cây thảo mộc hoặc cánh kiến
Vàng
Nhuộm từ củ hoang hoặc nghệ
Trắng
• Màu nguyên của sợi lanh
• Màu vùng có sáp ong sau khi nhuộm chàm
Xanh lơ
MÀU CHỦ ĐẠO
MÀU CHỦ ĐẠO
TRÊN TRANG PHỤC
CỦA NGƯỜI
H’MÔNG LÀ GÌ?

10. III. Sự gắn bó chặt chẽ giữa hoa văn
trang phục và môi trường sống
Hoa văn trang trí trên vải(trang phục) là một dấu hiệu thông tin đặc
biệt, nó thể hiện quan niệm về cái đẹp, phản ánh nhân sinh quan, vũ trụ
quan...của mỗi dân tộc, giúp chúng ta phân biệt được tộc người này với
tộc người khác.
Sống ở vùng núi cao, gần với thiên nhiên nên hoa văn trên vải của dân
tộc HMông ẩn chứa và chuyển tải hình ảnh thiên nhiên, cảnh sinh hoạt
trong cuộc sống lao động hang ngày, bao gồm cả thế giới thực vật ,
động vật và cả dồ vật.

11. • Màu sắc hoa văn trên vải phản ánh
thẩm mỹ, tâm lý, cá tính, ước vọng...
trong cuộc sống của dân tộc Hmông.
Nghệ thuật sắp xếp các mảng mầu tối,
sáng, nóng lạnh đi cạnh nhau làm nổi
bật lên các đường nét hoa văn, đặc biệt
khi nhìn từ xa hay đi giữa núi rừng.
Trang phục lấy màu đỏ làm màu chủ đạo

12. Màu đỏ là màu chủ đạo, vừa là màu nền trung gian vừa tạo các mô tip chính
làm nên sắc màu rực rỡ của hoa văn trên vải. Người Hmông thường sống trên
những rẻo núi cao, nhiệt độ thường thấp, nhiều sương mù, nên màu đỏ còn
biểu trưng cho sự ấm áp, no đủ hạnh phúc và khát vọng một cuộc sống ngày
càng tốt đẹp hơn.

13. • Biểu tượng mặt trời với ngôi sao 8 cánh, 12 cánh xuất hiện ở nhiều dạng
thức khác nhau. Đó là dạng vòng tròn, ở giữa có 8 hình tam giác ghép thành
4 cặp hoặc phức tạp hơn gồm nhiều mô tip sao 8 cánh chồng chất trong một
ô vuông cho từng lớp.
Người Hmông thành thục trong việc bố cục
đồ án hoa văn hình tròn, hình xoáy trôn ốc,
đó là những mô típ có đường cong, đường
xoay dứt khoát, thanh thoát nhịp nhàng,
uyển chuyển, tạo một bố cục hài hòa không
đơn điệu. Những mô típ này biểu hiện cho
cự biến chuyển của mặt trời, thời tiết, không
gian và thời gian trong vũ trụ quan cổ đại
của nhiều cư dân xưa kia.

14. • Biểu tượng của sấm, chớp được thể hiện trên đồ án trang trí hoa văn hình
rau dớn ở dưới gấu váy, đó là hai hình tròn có chung nếp tuyến chéo.
Như vậy, yếu tố tự nhiên cũng đã thể hiện tác động tâm lý rất lớn đến
cuộc sống tinh thần của người HMông, đó là tín ngưỡng sùng bái, cầu
cho mưa thuận gió hòa, mùa màng thuận lợi.
• Con rồng thường được người HMông quan niệm là con vật biểu trưng
cho sự tốt đẹp hạnh phúc. Rồng là con vật hư cấu nhưng nó lại thể hiện
ước vọng của con người. Ở nhiều dạng mô típ hoa văn trên nền vải, rồng
là đường zích zắc ở giữa là các chấm biểu thị con mắt và có các xoắn ốc
là biểu hiện của mây mưa, biểu trưng cho cư dân nông nghiệp ruộng
nước.

15. Các biểu tượng hoa văn gắn liền với cuộc sống.
• Theo truyền thuyết của người HMông cũng như của nhiều dân tộc khác,
quả bí quả bầu chính là bọc trứng đầu tiên để rồi từ đó sinh ra các dân
tộc , các dòng họ như ngày nay. Đó là sự gần gũi trong sự đan xen và
giao thoa văn hóa giữa các tộc người khác nhau.
• Hình ảnh hoa đào: cây đào là loại cây
trừ tà, sát quỷ, đồng thời là biểu trưng
của nguồn hạnh phúc, sự no đủ.
Ngoài ra hoa đào biểu tượng cho mùa xuân
và cũng là mùa cưới hỏi nên hoa đào
cũng được dung để ngụ ý chuyện nhân duyên,
cầu trường thọ.
• Hoa tỏi: tác dụng xua đuổi tà ma, chữa bệnh

16. • Hình tượng thuộc lĩnh vực âm dương
ở trên các mô típ hoa văn là các bông
cúc, phổ biến nhất vẫn là các hình
chữ thập + , chữ X. Theo truyện cổ
của người HMông ở Bắc Hà, Lào Cai
các hình tượng này là sừng trâu-con
vật gắn với nhà nông, dùng trong
hiến tế người chết. Con trâu là biểu
tượng gắn với sự vận hành của mặt
trăng, biểu hiện cho sự âm dương đối
đãi, cho sự phát sinh và phát triển.
Dạng mô típ này thường thấy trên y
phục và trên mũ trẻ em người
HMông

17. • Trong quan niệm của người H’Mông gà trống là một biểu tượng của vị thần giữ
cửa - chống ma ác vào nhà, bảo vệ sức khỏe cho trẻ nhỏ. Vì thế, hoa văn gà
trống thường được thêu trên mũ của trẻ em, mũ trẻ nhỏ H’Mông hoa ở Mường
Khương, ở đỉnh đầu có thêu hình mào gà trống.
Gà trống trong cuộc sống văn hóa tâm linh của dân tộc HMông

18. • Trên tấm váy của phụ nữ H’Mông Hoa có ba băng dải ngang hoa văn
phản ánh 3 vùng đất cư trú trong quá trình thiên di trong lịch sử người
H’Mông. Dải hoa văn bên trên biểu tượng dòng sông Hoàng Hà, dải giữa
là sông Trường Giang, dải phía dưới là núi rừng phương Nam.
Khát vọng bảo vệ sinh tồn
của dân tộc còn phản ánh trong
tín ngưỡng và nghi lễ dân gian,
ngay khi cất tiếng khóc chào
đời đến lúc nhắm mặt xuôi tay.
Hình ảnh chiếc vày của người HMông

19. IV.4. Giá trị văn hóa của các hoa văn trên trang
phục của dân tộc H’Mông
1. Hoa văn phản ánh đặc trưng đời sống của người
H’Mông
2. Hoa văn gắn liền với triết lý cộng đồng
3. Hoa văn phản ánh lịch sử tộc người
4. Hoa văn phản ánh giá trị giao thoa văn hóa tộc
người

20. III.1. Hoa văn phản ánh đặc trưng đời sống của
người H’Mông
- Các hoa văn thường có màu đỏ tạo sự nổi bật giữa núi rừng
- Những tấm váy kì công là thành quả của những ngày nông
nhàn
- Thiên nhiên và con người có mối liên hệ chặt chẽ
- Hoa văn biểu hiện tâm tư tình cảm, ngoài ra còn là tiêu chuẩn
đánh giá tài năng và phẩm hạnh
III.2. Hoa văn phản ánh giá trị giao thoa văn hóa
tộc người
- Giao tiếp, học hỏi giữa các dân tộc

21. III.3. Hoa văn gắn liền với triết lý cộng đồng
- Đề cao cộng đồng huyết thống: con sên – biểu hiện của tình
thâm và sự thịnh vượng
- Mối quan hệ giữa đời sống vật chất và tinh thần: con hổ, con
rồng-tượng trưng cho quyền lực
III.4. Hoa văn phản ánh lịch sử tộc người
- Người H’Mông coi trọng danh dự, ngoan cường đấu tranh bảo
vệ dân tộc.
Trên tấm váy của cô gài H’Mông Hoa có 3 băng dải ngang tượng
trưng cho 3 vùng đất cư trú trong quá trình thiên di trong lịch sử
của người H’Mông

22. Kết luận
Như vậy, nếu loại trừ một số yếu tố tín ngưỡng thì hầu hết các
dạng hoa văn trên vải người HMông đều hướng vào đời sống
thực và thiên nhiên. Ta có thể nhận rõ các mô típ hoa lá, động
vật trang trí trên vải đều là những loài có thực và hữu ích cho
con người, gắn bó thân thiết trong cuộc sống của dân tộc
HMông. Thiên nhiên và con người được nghệ thuật hóa phản
ánh sự hòa đồng, gắn bó không thể tách rời.

23. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Văn hóa trên vải dân tộc HMông- NXB Văn hóa Dân tộc
2. Trang phục cổ truyền của người HM ông Hoa ở tỉnh Yên Bái- Trần
Thị Thu Thủy
3. http://www.spnttw.edu.vn/Pages/Articledetail.aspx?articleid=4445
4.
http://www.spnttw.edu.vn/Pages/ArticleDetail.aspx?siteid=1&sitepage
id=139&articleid=4363