ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGCỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỚI DÒNG CHẢY HỆ THỐNG SÔNG KON - HÀ THANH, BÌNH ĐỊNH.pdf

Đ I H CăĐĨăN NG
TR NGăĐ I H C BÁCH KHOA
----------------------
NGUY NăĐ C CHÁNH
ĐỄNHăGIỄăTỄCăĐ NG C A BI NăĐ I KHÍ H U T I
DÒNG CH Y H TH NG SÔNG KON - HÀ THANH,
T NH BỊNHăĐ NH
LU NăVĔNăTH CăSƾă
KỸ THU T XÂY D NG CÔNG TRÌNH TH Y
ĐƠăN ng- Nĕmă2018

Đ I H CăĐĨăN NG
TR NGăĐ I H C BÁCH KHOA
----------------------
NGUY NăĐ C CHÁNH
ĐỄNHăGIỄăTỄCăĐ NG C A BI NăĐ I KHÍ H U T I
DÒNG CH Y H TH NG SÔNG KON - HÀ THANH,
BỊNHăĐ NH
Chuyên ngành: Xây d ng công trình th y
Mã s : 60.58.02.02
LU NăVĔNăTH CăSƾă
KỸ THU T XÂY D NG CÔNG TRÌNH TH Y
Ng iăh ng d n khoa h c: TS.ăVũăHuyăCông
TS. Võ Ng căD ng
ĐƠăN ng - Nĕmă2018

i
L IăCAMăĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t
qu nêu trong lu n văn là trung th c và ch a từng đ ợc ai công b trong b t kỳ công
trình nào khác.
Tác gi lu năvĕn
NguyênăĐ c Chánh

ii
M C L C
L IăCAMăĐOAN ...............................................................................................I
M CăL C......................................................................................................... II
DANHăM CăCỄCăB NG ............................................................................... V
DANHăM CăCỄCăHỊNHăVẼ....................................................................... VII
TịMăT T ......................................................................................................... V
M ăĐ U ............................................................................................................ 1
1. Tính c p thi t c a đ tài:.......................................................................................................1
2. M c tiêu nghiên c u c a đ tài.............................................................................................2
3. Đ i t ợng và ph m vi nghiên c u:.......................................................................................2
4. N i dung nghiên c u: ...........................................................................................................2
5. Ph ơng pháp nghiên c u:.....................................................................................................2
6. ụ nghĩa th c ti n đ tài.........................................................................................................3
7. B c c và n i dung lu n văn. ...............................................................................................3
CH NGă1: T NGăQUANăV ăKHUăV C NGHIểNăC U ...................... 5
1.1. Đ C ĐI M Đ A Lụ T NHIểN KHU V C NGHIểN C U........................................5
1.1.1. Đ c đi m đ a lỦ t nhiên:......................................................................................5
a. V trí đ a lỦ ........................................................................................ 5
b. Đ c đi m đ a hình ............................................................................. 7
c. Đ c đi m đ a ch t.............................................................................. 7
1.1.2. Đi u ki n khí t ợng, th y văn...............................................................................8
a. Khí T ợng:........................................................................................ 9
b. Th y Văn: ....................................................................................... 12
c.Các đ c tr ng th y văn dòng ch y................................................... 14
d. Ch đ th y tri u............................................................................. 18
e. Tài li u nghiên c u.......................................................................... 18
1.1.3. Tài nguyên thiên nhiên........................................................................................19
a. Tài nguyên đ t................................................................................. 19
b. Tài nguyên rừng.............................................................................. 19
c. Tài nguyên khoáng s n.................................................................... 19
d. Tài nguyên n c ............................................................................. 20
e. Tài nguyên du l ch........................................................................... 20
1.2. Đi u ki n kinh t xư h i...................................................................................................20
1.2.1. Tình hình dân sinh kinh t ...................................................................................20
a. Dân s và l c l ợng lao đ ng. ........................................................ 20
b. D ch v y t ..................................................................................... 21

iii
c. Giáo d c, đào t o:............................................................................ 22
d. Tình tr ng kinh t :........................................................................... 23
1.2.2. Tình hình s n xu t nông nghi p..........................................................................24
a. Sử d ng đ t hi n t i:........................................................................ 24
b. Hi n tr ng s n xu t nông nghi p: ................................................... 25
1.2.3. Cơ s h tầng: .....................................................................................................28
a. Giao thông:...................................................................................... 28
b. B u chính vi n thông:..................................................................... 28
c.Th ơng nghi p: ................................................................................ 28
d. Ho t đ ng du l ch và các d ch v khác:.......................................... 28
e. Cung c p đi n n c......................................................................... 28
1.3. Tình hình thiên tai và thi t h i khu v c nghiên c u........................................................29
1.3.1. Hi n tr ng ng p l t và thi t h i...........................................................................29
1.3.2. Các tr n l t l ch sử ..............................................................................................31
CH NGă 2:ă XỂYă D NGă MỌă HỊNHă TH Yă VĔNă CHOă L Uă V Că
SÔNG KÔN- HÀ THANH ............................................................................ 34
2.2. Mô hình th y văn.............................................................................................................34
2.2.1. T ng quan v mô hình th y văn..........................................................................34
2.2.2 Các lo i mô hình th y văn ph bi n hi n nay......................................................37
a. Mô hình MIKE-NAM ..................................................................... 37
b. Mô hình HEC- HMS....................................................................... 41
c. Mô hình SWAT............................................................................... 45
c. Mô hình MIKE-SHE....................................................................... 48
2.2. Phân tích l a chọn mô hình.............................................................................................50
2.2.1. Xây d ng, hi u ch nh và ki m đ nh mô hình......................................................51
a. Xây d ng mô hình........................................................................... 51
b. Hi u ch nh mô hình......................................................................... 55
c. Ki m đ nh mô hình.......................................................................... 57
CH NGă3 MỌăPH NGăDọNGăCH YăTRONGăCỄCăK CHăB NăKHI
XÉTăĐ NăBI NăĐ IăKHệ H U................................................................... 59
3.1. T ng quan v bi n đ i khí h u ........................................................................................59
3.2. Cơ s khoa học c a bi n đ i khí h u...............................................................................59
3.2.1. Nguyên nhân c a bi n đ i khí h u......................................................................59
a. Bi n đ i khí h u do y u t t nhiên................................................ 59
b. Bi n đ i khí h u do tác đ ng c a con ng i .................................. 59
c. K ch b n n ng đ khí nhà kính ....................................................... 61

iv
3.1.2. Bi n đ i khí h u quy mô toàn cầu.......................................................................61
a. Nhi t đ ........................................................................................... 61
b. L ợng m a...................................................................................... 63
3.1.3. Bi u hi n c a bi n đ i khí h u Vi t Nam........................................................64
a. Nhi t đ ........................................................................................... 64
b. L ợng m a...................................................................................... 65
3.1.4. K ch b n bi n đ i khí h u cho Vi t Nam............................................................67
a. V nhi t đ ...................................................................................... 67
b. V l ợng m a.................................................................................. 69
3.2. Mô ph ng dòng ch y ng v i các tr ng hợp bi n đ i khí h u......................................71
3.2.1. Xây d ng các k ch b n bi n đ i khí h u cho khu v c nghiên c u .....................71
3.2.2 Đánh giá s thay đ i dòng ch y trên h th ng sông Kon ậ Hà Thanh. ...............72
3.2.3. Dòng ch y lũ .......................................................................................................80
K t qu thay đ i tần su t lũ (Hình 3.32 đ n hình 3.39)...................... 80
3.2.4. Dòng ch y ki t ....................................................................................................84
K t qu thay đ i tần su t ki t (Hình 3.40 đ n hình 3.47)................... 84
K T LU N & KI N NGH ........................................................................... 88
I. K T LU N.........................................................................................................................88
II. KI N NGH .......................................................................................................................89
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................. 90

v
TÓM T T
Trong nh ng năm gần đây, s bi n đ i v dòng ch y c a các l u v c sông đư có
nh ng nh h ng ngày càng b t lợi đ i v i vi c c p n c cho các ngành dùng
n c. S gia tăng lũ l t vào mùa m a và thi u n c vào mùa khô, tr l ợng n c
ngầm ngày càng suy gi m do nh h ng c a bi n đ i khí h u và s thay đ i đáng
k c a th m ph th c v t. Do đó, khi bi t đ ợc di n bi n c a dòng ch y, các nhà
qu n lý có th đ a ra nh ng quy t đ nh quy ho ch sử d ng tài nguyên n c hợp
lỦ hơn, các đơn v qu n lý khai thác các công trình th y lợi s đi u ch nh ch đ
làm vi c c a h ch a, nâng cao năng l c ph c v t i và c p n c sinh ho t cũng
nh là thích ng v i bi n đ i khí h u. M c tiêu c a nghiên c u này nhằm đánh
giá s thay đ i c a dòng ch y t i t i l u v c sông Kone ậ Bình Đ nh khi d i tác
đ ng c u bi n đ i khí h u. K t qu nghiên c u không nh ng ph c v cho công
tác quy ho ch sử d ng ngu n n c mà còn đánh giá tính hợp lý c a các mô hình
tính toán. Đ ng th i nghiên c u cũng đ a ra các k ch b n bi n đ i l ợng m a
trong t ơng lai đ đánh giá s tác đ ng đ n dòng ch y, t o cơ s cho các nhà
qu n lý có chi n l ợc cân bằng lợi ít gi a phát đi n và nhu cầu n c cho h l u.
ABSTRACT
In recent years, changes in the flow of river basins have had an increasingly
unfavorable impact on water supply for water use. Increasing floods in the rainy
season and lack of water in the dry season, groundwater reserves are declining
due to the effects of climate change and significant changes in vegetation cover.
As a result of the flow of information, managers can make more informed
decisions about water resource use, and the management units of irrigation
schemes will adjust the working capacity of the reservoir, improving the capacity
of irrigation and domestic water supply as well as adaptation to climate change.
The objective of this study is to evaluate the change of flow in the Kone - Binh
Dinh basin under the impact of climate change. Research results not only serve
the planning of water resources but also evaluate the reasonableness of the
calculation models. At the same time, the study also provides future climate
scenarios to assess the impact on the flow, providing a basis for managers to
strategically balance the benefits of electricity generation and water demand.

vi
DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1. Phân lo i đ t và t ng hợp các lo i đ t t nh Bình Đ nh....................................8
B ng 1.2. M ng l i tr m quan trắc các y u t khí t ợng - th y văn...........................9
B ng 1.3. Các đ c tr ng nhi t đ c a khu v c nghiên c u. .............................................9
B ng 1.4. Các đ c tr ng đ ẩm không khí trung bình c a khu v c d án....................10
B ng 1.5. S gi nắng bình quân ngày các tháng trong năm. ........................................10
B ng 1.6. V n t c gió bình quân các tháng trong năm. ..................................................10
B ng 1.7. V n t c gió m nh theo các h ng theo tần xu t Pi (%)...............................10
B ng 1.8. L ợng b c hơi đo bằng ng Piche Zpic (mm)................................................11
B ng 1.9. L ợng b c hơi m t n c Znc (mm).................................................................11
B ng 1.10. Đ c tr ng hình thái các l u v c sông t nh Bình Đ nh.................................13
B ng 1.11. Đ c tr ng dòng ch y các sông Kon ậ Hà Thanh..........................................15
B ng 1.12. M c n c tri u max thi t k tr m Quy Nhơn ng v i các tần su t ..........18
B ng 1.13. M c n c tri u min thi t k tr m Quy Nhơn ng v i các tần su t:..........18
B ng 1.14. Tỷ l tăng dân s c a t nh ..............................................................................21
B ng 1.15. Dân s trung bình t nh theo đơn v huy n. ĐV: 1000 ng i......................21
B ng 1.16. Phân lo i l c l ợng lao đ ng..........................................................................22
B ng 1.17: Hi n tr ng sử d ng đ t vùng h ng lợi h Đ nh Bình................................24
B ng 1.18. Hi n tr ng cơ c u cây tr ng vùng h ng lợi h Đ nh Bình........................26
B ng 1.19. Th ng kê thi t h i lũ l t 2 năm 1998 ậ 1999 các huy n thu c l u v c
sông Côn - Bình Đ nh..........................................................................................................31
B ng 1.20. Th ng kê các tr n lũ l ch sử c a t nh Bình Đ nh..........................................31
B ng 2.1. Các thông s hi u ch nh chính trong mô hình SWAT...................................56
B ng 2.2. K t qu h s NASH..........................................................................................58
B ng 3.1. Đ c tr ng các k ch b n, m c tăng nhi t đ so v i th i kỳ ti n công
nghi p……..61
B ng 3.2. Bi n đ i c c đ i c a l ợng m a các mùa (%) so v i th i kỳ cơ s ............72
B ng 3.3. H s thay đ i l ợng m a các th i kỳ so v i th i kỳ cơ s theo k ch b n
RCP4.5...................................................................................................................................72
B ng 3.4. H s thay đ i l ợng m a các th i kỳ so v i th i kỳ cơ s theo k ch b n
RCP8.5...................................................................................................................................72
B ng 3.5. Di n tích l u v c so sánh..................................................................................73

vii
DANH M C CÁC HÌNH VẼ
Hình 1.1: B n đ hành chính t nh Bình Đ nh.....................................................................6
Hình 1.2. B n đ đẳng tr m a c a t nh Bình Đ nh.........................................................11
Hình 1.3. B n đ phân b sông ngòi và các tr m KTTV t nh Bình Đ nh.....................17
Hình 2.1: L u v c sông nh m t h th ng th y văn [19]...............................................35
Hình 2.2. Sơ đ mô hình hóa quá trình th y văn cho l u v c........................................36
Hình 2.3: Sơ đ c u trúc c a mô hình MIKE NAM........................................................39
Hình 2.4: Bi u đ m a ........................................................................................................43
Hình 2.5. C u trúc t ng quát c a mô hình SWAT...........................................................46
Hình 2.6: Các quá trình trong dòng ch y đ ợc mô ph ng b i SWAT [26].................47
Hình 2.7: Sơ đ chu trình th y văn trong pha đ t [26]...................................................47
Hình 2.8. C u trúc t ng quát c a mô hình MIKE SHE...................................................49
Hình 2.9. B n đ khu v c nghiên c u...............................................................................52
Hình 2.10. B n đ sử d ng đ t khu v c nghiên c u. ......................................................53
Hình 2.11. B n đ đ t khu v c nghiên c u ......................................................................54
Hình 2.12. B n đ phân b m a theo ph ơng pháp đa giác Thái Sơn..........................55
Hình 2.13. Quá trình dòng ch y th c đo và mô ph ng t i tr m Bình T ng trong giai
đo n hi u ch nh ( 1990-1999).............................................................................................57
Hình 2.14. Quá trình dòng ch y th c đo và mô ph ng t i tr m Bình T ng trong giai
đo n ki m đ nh (2000-2008) ..............................................................................................58
Hình 3.1. Sơ đ truy n b c x và các dòng năng l ợng (W/m2
) trong h th ng khí h u ......60
Hình 3.2. N ng đ khí CO2, áp su t riêng c a CO2 b m t đ i d ơng và n ng đ PH ......60
Hình 3.3. Chuẩn sai nhi t đ trung bình toàn cầu th i kỳ 1850-2012
(so v i th i kỳ 1961-1990) .................................................................................................62
Hình 3.4. Chuẩn sai nhi t đ trung bình toàn cầu (o
C) th i kỳ 1950-2015 ..................62
Hình 3. 5. Bi n đ i c a nhi t đ trung bình năm th i kỳ 1901-2012............................63
Hình 3.6. Bi n đ i c a l ợng m a năm th i kỳ 1901-2010 và th i kỳ 1951-2010....64
Hình 3.7. Thay đ i nhi t đ trung bình năm (o
C) th i kỳ 1958-2014...........................65
Hình 3.8. Thay đ i l ợng m a năm (%) th i kỳ 1958-2014) ........................................66
Hình 3.9. Bi n đ i c a nhi t đ trung bình năm (o
C) theo k ch b n RCP4.5...............67

viii
Hình 3.10. Bi n đ i c a nhi t đ trung bình năm (o
C) theo k ch b n RCP8.5.............68
Hình 3.11. K ch b n bi n đ i nhi t đ trung bình năm(o
C) khu v c Nam Trung B .........69
Hình 3.12. Bi n đ i c a l ợng m a năm theo k ch b n RCP4.5 ...................................70
Hình 3.13. Bi n đ i c a l ợng m a năm theo k ch b n RCP8.5 ...................................70
Hình 3.14. K ch b n bi n đ i l ợng m a năm (%) khu v c Nam Trung B ............71
Hình 3.15. B n đ các v trí so sánh s thay đ i c a dòng ch y d i tác đ ng c a
bi n đ i khí h u....................................................................................................................73
Hình 3.16. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i đ p Đ nh Bình
theo k ch b n RCP4.5 ..........................................................................................................74
Hình 3.17. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i đ p Đ nh Bình
theo k ch b n RCP8.5 ..........................................................................................................74
Hình 3.18. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i đ p Bình T ng
theo k ch b n RCP4.5 ..........................................................................................................75
Hình 3.19. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i Bình T ng theo
k ch b n RCP8.5...................................................................................................................75
Hình 3.20. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i Kone theo k ch
b n RCP4.5 ...........................................................................................................................76
Hình 3.21. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i Kone theo k ch
b n RCP8.5 ...........................................................................................................................76
Hình 3.22. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i Hà Thanh theo
k ch b n RCP4.5...................................................................................................................76
Hình 3.23. Quá trình thay đ i dòng ch y do tác đ ng c a BĐKH t i Hà Thanh theo
k ch b n RCP8.5...................................................................................................................77
Hình 3.24. Tỷ l phần trăm thay đ i do tác đ ng c a BĐKH so v i k ch b n n n
RCP4.5 t i đ p Đình Bình...................................................................................................77
RCP8.5 t i đ p Đình Bình...................................................................................................77
RCP4.5 t i đ p Bình T ng................................................................................................78
RCP8.5 t i đ p bình T ng ................................................................................................78

ix
RCP4.5 t i Kone...................................................................................................................78
RCP8.5 t i Kone...................................................................................................................79
RCP4.5 t i Hà Thanh...........................................................................................................79
RCP8.5 t i Hà Thanh...........................................................................................................79
Hình 3.32. S thay đ i tần su t lũ do tác đ ng c a BĐKH theo k ch b n RCP4.5 t i
đ p Đ nh Bình.......................................................................................................................80
đ p Đ nh Bình.......................................................................................................................80
đ p Bình T ng....................................................................................................................81
đ p Bình T ng....................................................................................................................81
Hình 3.36. S thay đ i tần su t lũ do tác đ ng c a BĐKH theo k ch b n RCP4.5 t i Kone.82
Hình 3.37. S thay đ i tần su t lũ do tác đ ng c a BĐKH theo k ch b n RCP8.5 t i Kone.82
Hà Thanh……………………………………………………………………………………....82
Hà Thanh………………………………………………………………………………………83

1
M Đ U
1. Tính c p thi t c aăđ tài:
Kon ậ Hà Thanh là h th ng sông l n nh t t nh Bình Đ nh. T ơng t các sông
trong khu v c, Kon ậ Hà Thanh bắt ngu n từ vùng núi cao c a s n phía đông dưy
Tr ng Sơn. th ợng l u có nhi u dãy núi bám sát b sông nên đ d c r t l n, lũ lên
xu ng r t nhanh, th i gian truy n lũ ngắn, đo n đ ng bằng lòng sông r ng và nông
có nhi u luông l ch, mùa ki t ngu n n c r t nghèo nàn; nh ng khi lũ l n n c tràn
ng p mênh mông vùng h l u gây ng p úng dài ngày vì các cửa sông nh và các công
trình che chắn nên thoát lũ kém. V i di n tích l u v c lên đ n 3.131 km2, dòng ch y
c a h th ng sông Kon Hà Thanh đư có tác đ ng không nh đ n s phát tri n kinh t
xã h i c a t nh Bình Đ nh.
Nh ng tr n lũ trên đ a bàn t nh Bình Đ nh nói chung và trên l u v c sông Kon
Hà Thanh nói riêng nh ng năm gần đây di n bi n ph c t p là thi t h i ngày càng gia
tăng. Tr n lũ năm 1987 đư làm trôi 664 ngôi nhà, 3.081 ngôi nhà b s p hoàn toàn, 513
tr ng học, nhà trẻ, m u giáo b trôi hoàn toàn, thi t h i n ng n v nông lâm ng
nghi p, t ng thi t h i c tính 18 t đ ng (theo th ng kê c a Ban ch huy PCLB Nghĩa
Bình). Tr n lũ năm 1999 đư làm 22 ng i ch t, 630 ngôi nhà b s p hoàn toàn, t ng
thi t h i c tính 228 t đ ng. Năm 2003 thiên tai đư làm cho t nh Bình Đ nh 29 ng i
b ch t, 2233 ha lúa b m t trắng, 1746 ha ao cá b thi t h i, 124 phòng học b ng p,
232 cầu c ng b h ng, t ng thi t h i là 198 t đ ng. Năm 2005 thi t h i do thiên t i gây
ra t i t nh Bình Đ nh v i 39 ng i b ch t, 2001 ha lúa b m t trắng, 2737 ha ao cá b
thi t h i, 30 l p học b ng p, 253 cầu c ng b h ng, t ng thi t h i lên đ n 219 tỷ đ ng.
Đợt m a lũ l ch sử từ ngày 14 - 18/11/2013 đư gây thi t h i n ng n : 19 ng i ch t, 14
ng i b th ơng; hơn 101.900 nhà b ng p n c v i 510.00 ng i b nh h ng, trong
đó 292 nhà s p, 418 nhà b h h ng n ng; cơ s h tầng giao thông, th y lợi, đê đi u b
tàn phá, Qu c l 1A, QL 19 b ng p n c và đ t vỡ nhi u đo n; h th ng đi n, c p
n c, cơ s kinh t , văn hóa -xã h i đ u b thi t h i nghiêm trọng. Thi t h i v t ch t
2.125 tỷ đ ng. Đ c bi t trong nh ng năm gần đây, thiên tai t nhiên có xu h ng tăng
lên và di n bi n ph c t p hơn trên đ a bàn t nh Bình Đ nh. Gần đây nh t, các đợt lũ
năm 2016, năm 2017 đư gây nhi u thi t h i cho nhân dân và các công trình giao thông
th y lợi... trên đ a bàn t nh Bình Đ nh (11/11 huy n, thành ph b ng p sâu từ 0.5 -1.5,
có nơi trên 1.5m). Xu h ng này đ ợc d báo là s tăng nhanh trong th i gian t i.
Theo k ch b n bi n đ i khí h u c a B Tài nguyên và Môi tr ng năm 2016 thì
đ n giai đo n từ năm 2046 ậ 2065 theo k ch b n RCP4.5 thì nhi t đ t i Bình Đ nh
tăng từ 0,9 đ n 2,0oC; l ợng m a tăng từ 10,9 đ n 30,8%. Theo Ch s v Tính T n

2
th ơng v i BĐKH (Climate Change Vulnerability Index—CCVI), Vi t Nam đ ợc coi
là m t trong 30 “n c c c r i ro” trên th gi i. Vi t Nam đư tr i nghi m nhi t đ tăng,
m c n c bi n dâng, nh ng tr n bưo có c ng đ ngày càng cao, l t l i và khô h n
ngày càng th ng xuyên, gây ra t n th t v ng i và tài s n cho n n kinh t . Do đó
vi c nghiên c u tính toán đánh giá nh h ng c a các y u t bi n đ i khí h u đ n v n
đ dòng ch y h th ng sông Kon Hà Thanh là h t s c c p thi t, làm cơ s đ các c p
qu n lỦ nhà n c ch đ o và đi u hành xây d ng các ph ơng án c nh báo, ch đ ng
ng phó k p th i v i các lo i hình thiên tai trên đ a bàn t nh Bình Đ nh. Đây là đ ng
l c giúp tác gi th c hi n đ tài: “ĐÁNH GIÁ TÁC Đ NG C A BI N Đ I KHÍ
H U T I DÒNG CH Y H TH NG SÔNG KON - HÀ THANH, BỊNH Đ NH”.
K t qu nghiên c u hy vọng cung c p cho chính quy n đ a ph ơng và các cơ
quan qu n lỦ thiên tai trên đ a bàn nh ng thông tin cần thi t đ giúp ch đ ng đ i phó
cũng nh gi m thi u thi t h i do các tác đ ng c a bi n đ i khí h u trong th i gian t i.
2. M c tiêu nghiên c u c aăđ tài
▪ Xây d ng phần m m th y văn mô ph ng quá th y văn l u v c sông Kon ậ Hà
Thanh.
▪ Ch y các k ch b n bi n đ i khí h u cho l u v c sông Kon ậ Hà Thanh.
▪ Cung c p thông tin và đ a ra các khuy n ngh cần thi t cho các cơ quan qu n lỦ
nhà n c và phòng ch ng thiên tai giúp ng phó k p th i và gi m nhẹ thi t h i
cho khu v c h du sông Kon ậ Hà Thanh trong các tình hu ng nêu trên.
3. Đ iăt ng và ph m vi nghiên c u:
▪ Đ i t ợng nghiên c u: Ch đ th y văn l u v c sông Kon ậ Hà Thanh
▪ Ph m vi nghiên c u: L u v c sông Kon ậ Hà Thanh
4. N i dung nghiên c u:
▪ Xây d ng phần m m th y văn mô ph ng quá th y văn l u v c sông Kon ậ Hà
Thanh.
▪ Ch y các k ch b n bi n đ i khí h u cho l u v c sông Kon ậ Hà Thanh.
5. Ph ngăphápănghiênăc u:
▪ Cách ti p c n:
+ Đánh giá di n bi n ch đ th y văn l u v c sông Kon Hà Thanh
+ S u t p các t li u v lỦ thuy t cũng nh các gi i pháp xử lỦ, các mô hình
th y l c và th y văn đ tham kh o, chọn lọc, từ đó xây d ng mô hình th y văn
Kon Hà Thanh
▪ Ph ơng pháp nghiên c u:
+ Đ tài s sử d ng các ph ơng pháp nghiên c u:
+ Ph ơng pháp phân tích tài li u;

3
+ Ph ơng pháp k thừa các k t qu nghiên c u liên quan;
+ Ph ơng pháp mô hình hóa;
+ Ph ơng pháp nghiên c u tr ng hợp đi n hình;
+ Ph ơng pháp th ng kê khách quan;
6. ụănghƿaăth c ti năđ tài
Đ tài nghiên c u s đ a ra đ ợc các k t qu sau:
▪ Cung c p thông tin và đ a ra các khuy n ngh cần thi t cho các cơ quan qu n lỦ
nhà n c và phòng ch ng thiên tai giúp ng phó k p th i và gi m nhẹ thi t h i
cho khu v c h du sông Kon ậ Hà Thanh trong các tình hu ng nêu trên.
▪ Căn c vào s thay đ i c a dòng ch y sông Kôn ậ Hà Thành đ đ a ra quy ho ch
sử d ng tài nguyên n c hợp lỦ cho t ơng l i
7. B c c và n i dung lu năvĕn.
Lu n văn g m phần M đầu, 03 ch ơng và phần k t lu n và ki n ngh .
▪ M đầu
1. Tính c p thi t c a đ tài.
2. M c tiêu nghiên c u c a đ tài .
3. Đ i t ợng và ph m vi nghiên c u
4. N i dung nghiên c u
5. Ph ơng pháp nghiên c u.
6. ụ nghĩa th c ti n đ tài .
7. B c c và n i dung lu n văn.
▪ Ch ơng 1: T ng quan v khu v c nghiên c u
1.1. Đ c đi m đ a lý t nhiên khu v c nghiên c u
1.1.1. Đ c đi m đ a lý t nhiên
1.1.2. Đi u ki n khí t ợng, th y văn
1.1.3.Tài nguyên thiên nhiên
1.2. Đi u ki n kinh t xã h i
1.2.1. Tình hình dân sinh kinh t
1.2.2. Tình hình s n xu t nông nghi p
1.2.3. Cơ s h tầng.
1.3 Tình hình thiên tai thi t h i khu v c nghiên c u
▪ Ch ơng 2 : Xây d ng mô hình th y văn
2.1. T ng quan v mô hình th y văn
2.2. Phân tích l a chọn mô hình.
2.3. Xây d ng và hi u ch nh mô hình th y văn SWAT
▪ Ch ơng 3: Đánh giá tác đ ng c a bi n đ i khí h u đ n dòng ch y sông Kôn - Hà

4
Thanh
3.1. T ng quan v Bi n đ i khí h u
3.2 Đánh giá tác đ ng c a bi n đ i khí h u đ n dòng ch y h th ng sông
Kon- Hà Thanh.
▪ K T LU N VÀ KI N NGH

5
CH NGă1: T NG QUAN V KHU V C NGHIÊN C U
1.1.ăĐ CăĐI MăĐ A LÝ T NHIÊN KHU V C NGHIÊN C U
1.1.1. Đặc điểm địa lý tự nhiên:
a. Vị trí địa lý
Bình Đ nh nằm khu v c duyên h i Nam Trung B , phía bắc giáp t nh Qu ng
Ngãi, phía nam giáp t nh Phú Yên, phía tây giáp t nh Gia Lai, phía đông giáp Bi n
Đông. Di n tích t nhiên toàn t nh là 6.071km2
, dân s trung bình 1.524,6 nghìn
ng i, trong đó khu v c thành th là 473,8 nghìn ng i (chi m 31,1%), nông thôn
1050,8 nghìn ng i (chi m 68,9%). Trên đ a bàn t nh, hi n nay có 03 huy n nghèo
theo Ngh quy t 30a/2008/NQ-CP, 02 huy n trung du mi n núi, 26 xư đ c bi t khó
khăn, 18 xư bưi ngang ven bi n; gi i h n b i tọa đ đ a lý (H Gauss - HN72) nh sau:
▪ C c Bắc: 140
42'
10"
đ vĩ bắc, 1080
55'
42"
đ kinh đông.
▪ C c Nam: 130
30'
10"
đ vĩ bắc, 1080
54'
00"
đ kinh đông.
▪ C c Đông: 130
36'
33"
đ vĩ bắc, 1090
22'
00"
đ kinh đông.
▪ C c Tây: 140
25'
00"
đ vĩ bắc, 1080
37'
30"
đ kinh đông.
T ơng ng v i gi i h n v tọa đ trắc đ a trong h tọa đ VN2000: X từ
1493000 đ n 1627000 (m); Y từ 243000 đ n 323000 (m) (Hình 1.1)
Là t nh có nhi u thu n lợi giao l u v i bên ngoài b i c ng bi n Quy Nhơn (1
trong 10 c ng bi n l n c a n c ta), sân bay Phù Cát, h th ng Qu c l 1A, 1D, đ ng
sắt Bắc Nam ch y qua và đ ng Qu c l 19 n i c ng bi n Quy Nhơn v i Trung tâm
vùng Bắc Tây Nguyên, vùng Nam Lào và Đông Bắc Campuchia. B bi n Bình Đ nh
dài 134km ch y từ thành ph Quy Nhơn đ n Hoài Nhơn, m t bên là núi m t bên là
bi n v i nhi u bãi tắm đẹp, c u trúc khá đ c bi t xen k r t nhi u đầm, v nh, đ u là v
trí thu n lợi đ phát tri n du l ch và nuôi tr ng h i s n.

6
Hình 1.1: B n đ hành chính t nh Bình Đ nh.

7
b. Đặc điểm địa hình
T nh Bình Đ nh nằm gọn bên s n phía đông c a dưy Tr ng Sơn có đ a hình
d c và ph c t p. H ng d c ch y u từ Tây sang Đông và các thung lũng xen k t o
thành các l u v c sông riêng bi t.
Từ Tây Nguyên xu ng đ ng bằng Bình Đ nh đ a hình h th p đáng k . N u
Cao Nguyên phía tây có cao đ từ 500m đ n 700m thì đ ng bằng Bình Đ nh ch có
cao đ 20m đ n 30m, vùng ven bi n cao đ 2m đ n 3m, hình thành hai lo i b c đ a
hình nằm k c n nhau và không hình thành rõ nét khu đ m chuy n ti p. Toàn t nh
Bình Đ nh có th chia thành 4 d ng đ a hình sau:
▪ Đ a hình vùng núi trung bình, núi th p: Nằm v phía tây bắc và phía tây c a t nh
thu c dưy Tr ng Sơn Đông, đ cao trung bình từ 500 - 1000m. Đ i b ph n
s n d c hơn 200
. Có di n tích kho ng 249.866ha, phân b các huy n An Lưo
(63.367ha), Vĩnh Th nh (78.249ha), Vân Canh (75.932ha), Tây Sơn và Hoài Ển
(31.000ha). Đ a hình khu v c này phân cắt m nh, sông su i có đ d c l n, là nơi
phát ngu n c a các sông trong t nh, l p ph th c v t có m t đ trung bình.
▪ Đ a hình đ i gò, bát úp trung du: Có di n tích kho ng 159.276ha, có đ cao
d i 100m, đ d c t ơng đ i l n (từ 100
-150
), c u t o ch y u b i đá Granit.
Nhi u vùng đ t tr ng thu n lợi cho vi c phát tri n cây lâu năm, v n rừng, v n
đ i, th c hi n nông lâm k t hợp. Phân b các huy n Hoài Nhơn (15.089ha), An
Lão (5.058ha) và Vân Canh (7.924ha).
▪ Đ a hình đ ng bằng và ven bi n: Có di n tích kho ng 198.543ha, chi m kho ng
32% di n tích toàn t nh, nằm h l u các sông và b chia cắt thành nhi u m nh
nh . Đ cao bi n đ i từ 2 - 3m đ n 20 - 30m, xen k gi a đ ng bằng có đ i gò.
Đây là khu v c s n xu t nông nghi p chính c a t nh. Đ a hình đ ng bằng nghiêng
nên đ t d b rửa trôi và b c màu. Ki u đ a hình này ph bi n các huy n Hoài
Nhơn và thành ph Quy Nhơn.
▪ Đ a hình vùng c n cát ven bi n: Bao g m các c n cát, đ n cát t o thành m t dưy
hẹp ch y dọc ven bi n v i chi u r ng trung bình kho ng 2 km, hình d ng và quy
mô bi n đ i theo th i gian. Khu v c này có kh năng tr ng rừng phòng h ven
bi n k t hợp v i tr ng cây lâu năm.
c. Đặc điểm địa chất
▪ Đặc điểm địa chất: Theo tài li u nghiên c u đ a ch t thì lưnh th Bình Đ nh nằm
trên đ i c u t o KonTum, v i s li u phân tích cho th y ngu n g c đá mẹ g m 2
lo i chính sau:
+ Kh i Macmacid đi n hình là đá Granite, thành phần ch y u là Th ch anh,
ngoài ra còn có Mica. Đ t hình thành trên đá Granite th ng có thành phần cơ

8
gi i nhẹ.
+ Đá trầm tích thu c d ng sa th ch, phi n th ch. Đ t hình thành trên đá trầm tích
thu c d ng sa th ch, phi n th ch có k t c u r i r c, gi n c, gi phân kém.
▪ Đ c đi m th nh ỡng: Theo k t qu đánh giá c a H i khoa học đ t Vi t Nam,
th c hi n năm 1997, trong ph m vi toàn t nh Bình Đ nh có 9 nhóm đ t v i 114
đơn v đ t đai v i đ c đi m phát tri n và sử d ng đa d ng. Đ t đ i núi chi m
62,3% di n tích t nhiên toàn t nh, còn l i là đ a hình bằng, tho i. Di n tích đ t
có tầng m ng hơn 50cm chi m 37,7%.
Nh v y, các lo i đ t thu n lợi cho s n xu t là đ t phù sa (chi m 7,75%), đ t
Glei (chi m 2,56%), đ t m n ít và m n trung bình (chi m 1,06%), đ t đ và đ t xám
Feralire (chi m 70,67%). Chi ti t đ ợc th hi n nh B ng 1.1.
B ng 1.1. Phân lo i đ t và t ng hợp các lo i đ t t nh Bình Đ nh.
Tên Vi t Nam
Tên đ t
FAO/UNESCO
Di n tích (ha) T l (%)
Di n tích t nhiên 602.555 100
1. Đ t cát Aenosol 13.570 2,25
2. Đ t m n Salic luvisols 6.365 1,06
3. Đ t phèn Thionic Fluvisoils 899 0,15
4. Đ t phù sa Fluvisoils 45.643 7,57
5. Đ t Glei Gleisols 15.968 2,65
6. Đ t than bùn Histosols 120 0,02
7. Đ t xám Acsisols 425.835 70,67
8. Đ t đ Ferrsolsols 21.313 3,54
9. Đ t tầng m ng Leptosols 22.229 3,69
Đ t chuyên dùng th c ,
ng p n c
50.613 8,4
(Nguồn: Tài liệu đánh giá đất Bình Định - Hội Khoa học đất VN)
1.1.2. Điều kiện khí tượng, thủy văn
Bình Đ nh thu c vùng nhi t đ i ẩm gió mùa. Nhi t đ trung bình 270C. L ợng
m a trung bình hàng năm trong 5 năm gần đây là 2.185 mm. Mùa m a (từ tháng 8 đ n
tháng 12) t p trung 70 - 80% l ợng m a c năm. Mùa m a trùng v i mùa bão nên

9
th ng gây ra lũ l t. Ng ợc l i mùa nắng kéo dài nên gây h n hán nhi u nơi. Đ ẩm
trung bình là 80%.
a. Khí Tượng:
+ Mạng lưới các yếu tố và thời gian quan trắc khí tượng khu v c và vùng liên quan:
Công tác nghiên c u KTTV trên l u v c sông Kôn đư đ ợc quan tâm từ lâu. Cho
đ n nay, tài li u đo đ c từ m ng l i tr m trên l u v c sông Kôn khá đầy đ , tuy nhiên
vi c phân b tr m l i ch a th t hợp lý.
M ng l i tr m đo m a trên l u v c sông Kôn, nh t là vùng h du khá dày,
nh ng tr m đo th y văn thì th a th t, tài li u thi u đ ng b và đây là m t h n ch
trong vi c đánh giá ngu n n c c a dòng chính sông Côn (Hình 1.2).
B ng 1.2. M ng l i tr m quan trắc các y u t khí t ợng - th y văn
TT Tên tr m Th i kỳ đo S năm đo Y u t đo Ghi chú
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Vĩnh Kim
Vĩnh Sơn
Đ nh Bình
Kbang
Krong Pa
An Toàn
Hoài Ân
An Khê
Bình T ng
Quy Nhơn
1983-2008
1983-2008
1983-2008
1983-2008
1983-2008
1983-2008
1983-2008
1983-2008
1983-2008
1983-2008
25
25
25
25
25
25
25
25
25
25
X(mm)
X(mm)
X(mm)
X(mm)
X(mm)
X(mm)
X(mm)
X(mm)
X (H, Q)
X, V, Z, U
X(mm): Đi m đo m a
Tr m thuỷ văn
Tr m khí t ợng
+ Nhiệt độ không khí (To
C):
Nhi t đ không khí bình quân, cao nh t, th p nh t các tháng ghi b ng 1.3.
B ng 1.3. Các đ c tr ng nhi t đ c a khu v c nghiên c u.
Tháng
Nhi t đ bình quân
( C
To
)
Nhi t đ cao nh t
(Tmax)
Nhi t đ th p nh t
(Tmin)
1
2
3
4
5
23,1
23,9
25,4
27,3
28,9
33,0
35,4
38,3
36,6
39,7
15,2
15,7
16,4
19,4
19,1

10
6
7
8
9
10
11
12
29,7
29,8
29,8
28,4
26,8
25,4
23,7
40,9
42,1
40,9
39,0
37,3
32,9
31,5
21,7
20,6
20,7
20,5
17,9
15,0
16,1
Năm 26,9 42,1 15,0
+ Độ ẩm không khí, (u%): (B ng 1.4)
B ng 1.4. Các đ c tr ng đ ẩm không khí trung bình c a khu v c d án.
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm
u (%) 84 82 83 83 80 74 71 71 78 83 84 83 2002
+ Số giờ nắng, n (giờ/ ngày): (B ng 1.5)
B ng 1.5. S gi nắng bình quân ngày các tháng trong năm.
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm
n (gi / ngày) 5,3 7,2 8,2 8,8 8,9 8,0 8,7 7,6 6,7 5,8 4,2 4,2 7,0
+ Vận tốc giự, v ( m/s): (B ng 1.6 và 1.7)
B ng 1.6. V n t c gió bình quân các tháng trong năm.
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm
v (m/s) 2,3 2,0 2,2 2,0 1,7 2,0 1,8 2,0 1,5 2,2 2,8 2,7 2,1
B ng 1.7. V n t c gió m nh theo các h ng theo tần xu t Pi(%).
Pi (%)
Tr s VP (m/s)
2 4 10 Ghi chú
H ng
(B), Bắc
(ĐB), Đông -Bắc
(Đ), Đông
(ĐN), Đông Nam
(N), Nam
(TN), Tây ậ Nam.
(T), Tây
(TB), Tây- Bắc
26,5
20,7
16,8
16,2
25,1
14,6
44,1
41,8
23,6
18,8
14,3
15,1
21,0
12,9
37,0
33,1
19,8
16,2
11,1
13,5
15,8
10,6
28,0
23,1

11
+ Lượng bốc hơi và tổn thất bốc hơi mặt nước, Z (mm): (B ng 1.8 và 1.9)
B ng 1.8. L ợng b c hơi đo bằng ng Piche Zpic (mm)
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm
Zpic
(mm)
68,4 63,4 80,4 81,2 96,2 109,3 117,8 124,8 78,5 67,8 64,8 69,8 1022,3
B ng 1.9. L ợng b c hơi m t n c Znc (mm)
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm
Kh.c 1,27 1,20 1,10 1,08 1,20 1,32 1,28 1,37 1,42 1,34 1,31 1,25 1,26
Zn.c 86,8 75,9 88,4 87,9 114,5 143,9 150,3 170,8 111,4 91,0 85,0 87,2 1293
+ Mưa:
L ợng m a trung bình năm trong vùng vào kho ng 1700 ÷ 1800 mm, phân b
thành 2 mùa rõ r t. Mùa m a từ tháng 9 đ n tháng 12, mùa khô từtháng 1 đ n tháng 8.
Trong mùa m a, c ng đ m a l n th ng t p trung vào tháng 10 và tháng 11, chi m
t i 80% l ợng m a c năm, th ng gây lũ l t. Mùa khô kéo dài kho ng 8 tháng, l ợng
m a ch chi m 20% c năm, b c hơi l n, th ng gây ra h n hán thi u n c nghiêm
trọng. (Hình 1.2)
Hình 1.2. B n đ đẳng tr m a c a t nh Bình Đ nh

12
+ Tình hình gió, bão trong vùng
- Gió: Vùng lưnh th Bình Đ nh ch u nh h ng c a hai h ng gió chính,
gió mùa mùa Đông và gió mùa mùa H có th i gian th nh hành t ơng
ng là tháng 1 và tháng 7 hàng năm. V n t c gió trung bình là 2,1 m/s,
trung bình tháng l n nh t là 2,8 m/s và nh nh t là 1,5 m/s.
- Bão: Là m t loài hình th i ti t nguy hi m th ng gây ra thi t h i nghiêm
trọng v ng i và tài s n. Th i gian bưo xu t hi n t p trung ch y u
trong 3 tháng, từ tháng 9 đ n tháng 11, trong đó bưo trong tháng 10
chi m đ n 40%, tháng 11 chi m kho ng 20% trong t ng s các cơn bưo
đ b vào từ tháng 6 đ n tháng 12.
b. Th y Văn:
▪ Hệ thống sông ngòi.
Các sông trong t nh đ u bắt ngu n từ vùng núi cao c a s n phía đông dưy
Tr ng Sơn. th ợng l u có nhi u dãy núi bám sát b sông nên đ d c r t l n, lũ lên
xu ng r t nhanh, th i gian truy n lũ ngắn, đo n đ ng bằng lòng sông r ng và nông
có nhi u luòng l ch, mùa ki t ngu n n c r t nghèo nàn; nh ng khi lũ l n n c tràn
ng p mênh mông vùng h l u gây ng p úng dài ngày vì các cửa sông nh và các công
trình che chắn nên thoát lũ kém. M ng l i sông ngòi c a t nh Bình Đ nh bao g m có
4 con sông chính là sông L i Giang, sông Côn, Sông La Tinh, Sông Hà Thanh. Vùng
d án t p trung con sông l n là sông Côn:
+ Sông Côn: là sông l n nh t trong các sông trong t nh, có t ng di n tích l u
v c là Flv = 3067km2
, dài L = 178km. Sông bắt ngu n từ vùng rừng núi c a
dưy Tr ng Sơn. Sông ch y theo h ng Tây Bắc - Đông Nam đ n Thanh
Quan - Vĩnh Phúc sông ch y theo h ng Bắc Nam v đ n Bình T ng sông
ch y theo h ng Tây Đông và v đ n Bình Th nh sông chia thành hai nhánh
chính: Nhánh Đ p Đá ch y ra cửa An Lợi r i đ vào đầm Th N i; nhánh Tân
An có nhánh sông Gò Chàm cách ngư ba v phía h l u kho ng 2km, sau khi
ch y trên vùng đ ng bằng r i nh p v i sông Tân An cùng đ vào đầm Th N i
t i cửa Tân Gi ng. T t c các nhánh sông Đ p Đá và Tân An sau khi đ vào
đầm Th N i đ ợc thông qua bi n qua cửa Quy Nhơn. Trên sông Kôn v mùa
m a hầu h t n c sông không b m n, đ m n ch vào kho ng 0,03 đ n
0,330
/00; Từ th ợng l u v h l u sông ch y gi a các vách núi cao có đ d c
l u v c l n nên lũ t p trung nhanh. Đo n sông Kôn vùng đ ng bằng có lòng
sông r ng và nông, nhi u chi l u nh , ngắn, mùa ki t ngu n n c r t nghèo
nàn, kh năng đi u ti t l u v c kém. Ng ợc l i g p lũ l n , n c ng p mênh
mông vùng h l u. Rừng đầu ngu n sông Kôn còn t ơng đ i t t, ít b ch t
phá, ngu n n c sông khá d i dào nh ng phân b không thu n lợi. Th ợng

13
ngu n sông Kôn có kh năng xây d ng m t s h ch a n c l n, t o ngu n và
làm nhi m v đi u ti t khai thác t ng hợp ph c v phát tri n kinh t khu v c.
+ Sông H̀ Thanh: Có di n tích l u v c là 580 km2
, chi u dài dòng sông chính
là 48 km. Sông bắt ngu n nh ng đ nh núi cao trên 1.100 m huy n Vân
Canh, ch y theo h ng tây nam - đông bắc. T i cầu Diêu Trì, sông chia thành
hai nhánh Hà Thanh và Tr ng Úc đ vào đầm Th N i r i ch y ra bi n.
Ngoài ra còn có m t s sông su i nh nh sông Đ p Ông Khéo (Hoài Sơn, Hoài
Châu), sông X ng (Tam Quan) đ ra cửa Tam Quan; các sông su i nh phía Bắc
huy n Phù Mỹ đ vào đầm Trà ; các sông su i Mỹ Chánh, Mỹ Thành, Cát Khánh
đ vào đầm Đ Gi. Đ c tr ng hình thái sông ngòi c a các sông xem b ng.
Đ c đi m chung c a các l u v c sông là bắt ngu n từ nh ng dưy núi cao, phần
th ợng ngu n sông hẹp, d c, khi có lũ n c t p trung nhanh, th i gian truy n lũ ngắn
(từ 6 - 12 gi ). Vùng đ ng bằng sông r ng, nông, nhi u lu ng l ch, nh ng dòng ch y
l i nghèo nàn v mùa ki t. V mùa lũ thì ng p mênh mông, c n tr s n xu t nông
nghi p và các ho t đ ng phát tri n kinh t trong vùng. (B ng 1.10)
B ng 1.10. Đ c tr ng hình thái các l u v c sông t nh Bình Đ nh.
STT L u v c sông
Di n
tích
l u
v c
(km2
)
Chi u
dài
sông
(km)
Đ cao
bình
quân
l u v c
(m)
Đ d c
bình
quân l u
v c (%)
M t đ
l i sông
(km/km2
)
H s
u n
khúc
III L u v c sông Kôn
1 Ngu n - Bình T ng 1.677 120
2 Ngu n - Bình Th nh 2.239 138
3 Từ ngu n - Bi n 3.067 178 567 15,8 0,65 1,54
IV Sông Hà Thanh 580 58 179 18,3 0,92 1,42
1 Ngu n t i Diêu Trì 490
2 Đông Chi p 80,2 15
3 Cây Cam 47,8 13
4 Ph l u s 3 68,0 16
5 Su i Cái 108 21 96 12,2 0,56 1,45

14
c.Các đặc trưng th y văn dòng chảy
Do đ c đi m m a nên dòng ch y trên các l u v c sông c a t nh Bình Đ nh phân
b không đ u theo không gian và th i gian, dòng ch y ch y u t p trung vào các tháng
mùa m a. Các sông bắt ngu n từ vùng núi cao, sông ngắn, d c vì v y vào mùa lũ hay
gây ra lũ quét s t l và ng p l t. Mùa khô thì dòng ch y c n ki t gây r t nhi u khó
khăn cho s n xu t nông nghi p và đ i s ng c a nhân dân.
▪ Dòng chảy năm.
+ Sông Kôn:
- T i Cây Mu ng v i Flv=1.677 km2
có Qo=66,88 m3
/s t ơng ng v i
M=39,88 l/s.km2
.
- T i cửa bi n (sông đ vào đầm Th N i) có Flv=3.067 km2
, Q0=120,12
m3
/s t ơng ng v i M=39,17 l/s.km2
.
- Hi n nay th y đi n An Khê ho t đ ng hàng năm x n c xu ng sông
Kôn v i l u l ợng l n nh t 52 m3
/s và t ng l ợng n c kho ng 700 tri u
m3
/năm. T ng l ợng dòng ch y năm c a sông Kôn tính c th y đi n An
Khê là 4,49 tỷ m3
/năm.
+ Sông Hà Thanh: Tính đ n cửa bi n (sông Hà Thanh đ vào đầm Th N i) có
Flv=580 km2
, Qo=21,78 m3
/s t ơng ng M=37,55 l/s.km2
và t ng l ợng dòng
ch y Wo= 0,69 tỷ m3
+ Sông La Tinh: tính đ n cửa bi n (sông đ vào đầm Đ Gi) có Flv=739 km2
,
Qo=28,98 m3
/s t ơng ng v i M=39,22 l/s.km2
và Wo= 0,91 tỷ m3
.
+ L u v c đầm Trà : có Flv=206,5 km2
, Qo=7,3 m3
/s t ơng ng v i M=359,35
l/s.km2
.
+ Các l u v c nh khác có Flv=532,93 km2
, Qo=25,18 m3
/s t ơng ng v i
M=43,09 l/s.km2
.
T ng hợp toàn t nh có l u v c h ng n c m a là Flv=6.024,43 km2
, hàng năm có
t ng l ợng dòng ch y m t là W0=9,23 tỷ m3
n c.

15
B ng 1.11. Đ c tr ng dòng ch y các sông Kon ậ Hà Thanh
TT Sông V trí
Flv
(km2
)
Xo
(mm)
Qo
(m3
/s)
Mo
l/s. km2
Wo
(106
m3
)
1 Kôn
H Đ nh Bình 1.040,0 2.238 33,30 40,31 1.050
Cây Mu ng 1.677,0 1.816 66,88 39,88 2.109
TĐ. An Khê 52,00 700
Bi n 3.067,0 1.783 120,12 39,17 4.488
2 Hà Thanh Toàn l u v c 580,0 1.900 21,78 37,55 687
▪ Dòng chảy lũ:
Trong nh ng th p kỷ gần đây lũ l t x y ra ngày m t th ng xuyên hơn, b t bình
th ng hơn v i nh ng tr n lũ l t r t l n và gây h u qu r t n ng n nh : lũ nh ng năm
1987, 1996, 1998, 1999, 2007, 2009 ... và m i đây nh t là tr n lũ l ch sử trên đ a bàn
toàn t nh x y ra vào tháng 12/2016 v i 5 đợt lũ liên ti p t o ra hi n t ợng lũ ch ng lũ,
gây ra nh ng thi t h i to l n v ng i và tài s n.
Lũ l t trong vùng nghiên c u có th đ ợc chia ra làm các th i kỳ. S phân chia
này cũng ch là t ơng đ i và theo th i gian trong năm nh sau:
+ Lũ tiểu m̃n: Lũ ti u mưn xu t hi n vào các tháng V, VI hàng năm; m a ti u
mưn gây ra lũ ti u mưn v i tr s đư quan trắc l n nh t đ t 812 m3
/s t i Bình
T ng vào ngày 15/6/1990. Tính ch t lũ này nh , ch y u ch y trong lòng d n
và th ng là lũ có lợi vì nó mang m t l ợng n c đáng k đ ph c v s n xu t
Hè thu.
+ Lũ sớm: Lũ s m th ng xu t hi n vào cu i tháng VIII đ n tháng IX. Lũ s m
th ng l n hơn lũ ti u mưn và có biên đ không l n; l ợng n c trong các
sông su i còn m c th p; lũ s m th ng là lũ đơn m t đ nh. Qua s li u quan
trắc cho th y lũ s m l n nh t đ t 1.100 m3
/s x y ra ngày 13/9/2005 t i Bình
T ng. Đây là th i kỳ lũ gây thi t h i cho s n xu t nông nghi p vì trùng vào
th i kỳ thu ho ch v Mùa.
+ Lũ muộn: Lũ mu n th ng xu t hi n vào tháng XII đ n nửa đầu tháng I năm
sau. Theo s li u th c đo t i Bình T ng, giá tr lũ mu n l n nh t đo đ ợc là
3.680 m3
/s x y ra ngày 3/12/1999; l u l ợng 2.860m3
/s x y ra ngày
3/12/1986; l u l ợng 1.830 m3
/s x y ra ngày 11/12/1998; l u l ợng 1.550
m3
/s x y ra ngày 20/12/1996. Lũ mu n th ng gây khó khăn và nh h ng
đ n th i v s n xu t v Đông xuân.

16
+ Lũ chính vụ: Lũ chính v là lũ l n nh t trong năm; ch y u xu t hi n vào
tháng X và tháng XI, trùng v i th i kỳ ho t đ ng c a bưo, áp th p nhi t đ i
trên bi n Đông, nh h ng đ n t nh Bình Đ nh k t hợp v i các nhi u đ ng
th i ti t khác. Trong các tháng này, nhi u đ ng th i ti t tr nên m nh m và
ho t đ ng c a bưo cũng tăng lên, nhi u tr n bưo tr c ti p đ b ho c nh
h ng gián ti p đ n Bình Đ nh gây nên nh ng đợt m a có c ng đ l n trên
di n r ng. Đ c bi t khi bưo tan thành áp th p di chuy n lên phía Bắc g p kh i
không khí l nh tăng c ng gây nên l ợng m a l n trong toàn vùng.
B n đ phân vùng sông ngòi và các tr m khí t ợng th y văn t nh Bình Đ nh đ ợc
th hi n nh Hình 1.3

17
Hình 1.3. B n đ phân b sông ngòi và các tr m KTTV t nh Bình Đ nh
L UăV C SÔNG
L I GIANG
L UăV C SÔNG
LA TINH
L UăV C
SÔNG KÔN
L UăV C SÔNG
HÀ THANH
L UăV C
Đ
L UăV C
B C L I GIANG

18
Căn c vào tài li u quan trắc t i các tr m th y văn trong t nh cho th y, vùng
th ợng ngu n sông Kôn (tr m Bình T ng), lũ l n nh t trong năm xu t hi n vào tháng
XI là 55,9%; tháng X là 29,4% và tháng XII là 11,8%. Vùng đ ng bằng sông Kôn
(tr m Th nh Hòa), kh năng xu t hi n lũ l n nh t xu t hi n vào tháng XI là 47,1%;
vào tháng X là 35,3%; còn l i là vào tháng IX và XII.
Vùng th ợng ngu n sông Hà Thanh (tr m Vân Canh), lũ l n nh t trong năm xu t
hi n vào tháng tháng XI là 50%; tháng X là 36,4% và tháng XII là 9,1%. Vùng h l u
sông Hà Thanh (tr m Diêu Trì), kh năng xu t hi n lũ l n nh t vào tháng XI là 64,7%
và vào tháng X là 23,5%.
d. Chế độ th y triều
Ch đ th y tri u vùng bi n Bình Đ nh cũng nh ch đ tri u vùng bi n Qu ng
Ngưi đ n Bình Thu n là ch đ nh t tri u không đ u. T i Quy Nhơn hàng tháng s
ngày nh t tri u chi m kho ng 18 - 22 ngày, th i gian tri u dâng lâu hơn th i gian tri u
rút. Đ l n tri u kho ng 1,2 - 1,8m; gi a kỳ n c l n và n c kém biên đ tri u chênh
l ch không đáng k ; trong kỳ n c kém tri u ch lên xu ng kho ng 0,5m.
Ch đ tri u vùng đầm và các cửa sông qua đo đ c đầm Th N i trong các
tháng V, VI cho th y: Ch đ tri u vùng đầm Th N i và cửa sông thì cùng ch đ
tri u v i vùng bi n Quy Nhơn, tuy nhiên biên đ tri u vùng đầm nh hơn biên đ tri u
vùng bi n. Cao đ đ nh tri u vùng đầm và t i tr m Quy Nhơn thay đ i không đáng k .
Chân tri u vùng đầm cao hơn vùng bi n 0,4 ÷ 0,6m. Biên đ tri u c ng vùng đầm từ
1,3 ÷ 1,4m, trong khi đó biên đ vùng bi n cùng th i kỳ là 1,5 ÷ 2,0m. (B ng 1.12 và
1.13)
B ng 1.12. M c n c tri u max thi t k tr m Quy Nhơn ng v i các tần su t
P% 1 2 5 10 20
HP%(cm) (h i đ ) 303 296 287 280 272
HP%(cm) (VN-2000) 127 120 111 104 96
B ng 1.13. M c n c tri u min thi t k tr m Quy Nhơn ng v i các tần su t:
P% 50 75 80 90 95
HP%(cm) (h i đ ) 54 46 44 40 36
HP%(cm) (VN-2000) -122 -130 -132 -136 -140
e. Tài liệu nghiên c u
Sau khi nghiên c u và phân tích t ng hợp tài li u đo đ c KTTV trên c h th ng
sông Kôn, xem xét tính đ ng pha, đ ng b c a các chu i tài li u m a và dòng ch y
th y rằng:

19
▪ Về mưa: V i tr m đo m a khá dày, nh t là vùng h l u, tài li u khá đầy đ , ch t
l ợng đo đ c đáng tin c y.
▪ Về thuỷ văn: Tr m thuỷ văn Cây Mu ng (hay BìnhT ng) sau 1975 đư đ ợc
c ng c , tăng c ng nên ch t l ợng đo đ c thuỷ văn đ ợc nâng cao. Đây là tr m
đ ợc đánh giá ho t đ ng t t, tài li u có đ tin c y cao và sử d ng t t cho tính
toán thuỷ văn công trình.
Trong ph m vi l u v c nghiên c u có tr m đo m a An Khê, An Toàn, Kbang,
Krong Pa, Hoài Ển, Vĩnh Sơn, Vĩnh Kim, Đ nh Bình nằm trên l u v c sông Côn nh
h ng đ n dòng ch y đ n c a H Đ nh Bình và nằm gần sát v i tuy n công trình.
Tr m có li t tài li u t ơng đ i dài v i s li u c a 25 năm quan trắc từ năm 1983 đ n
năm 2008 và đầy đ , ch t l ợng đo đ c t ơng đ i t t. Tr m đ ợc đánh giá là ho t
đ ng t t, tài li u có đ tin c y cao và sử d ng t t cho tính toán thuỷ văn công trình.
1.1.3. Tài nguyên thiên nhiên
a. Tài nguyên đất
Di n tích đ t t nhiên c a t nh là 6.025 6 km2 có th chia thành 11 nhóm đ t v i
30 lo i đ t khác nhau trong đó quan trọng nh t là nhóm đ t phù sa có kho ng trên 70
nghìn ha phân b dọc theo l u v c các sông. Đây là nhóm đ t canh tác nông nghi p t t
nh t thích hợp v i tr ng cây l ơng th c và cây công nghi p ngắn ngày. Di n tích đ t
ch a sử d ng còn r t l n chi m t i 34% t ng di n tích t nhiên c a t nh. Đây là m t
ti m năng l n cần đ ợc đầu t khai thác.
b. Tài nguyên rừng
Bình Đ nh hi n có kho ng 196.000 ha đ t lâm nghi p trong đó trên 151.500 ha
rừng t nhiên và hơn 44.300 ha rừng tr ng. Rừng hi n nay còn t p trung ch y u
nh ng vùng xa đ ng giao thông nên ch có Ủ nghĩa l n v phòng h và b o v môi
tr ng. Xét theo m c đích kinh t thì rừng s n xu t có 65 5 nghìn ha rừng phòng h có
gần 128 nghìn ha. Rừng Bình Đ nh có hơn 40 loài cây có giá tr d ợc li u phân b hầu
khắp các huy n nh : ngũ gia bì sa nhân thiên niên ki n bách b th ph c linh hoàng
đằng thiên môn phong kỷ kim ngân. Vùng trung du ven bi n có cây dừa trám đ c bi t
cây mai gừng có giá tr d ợc li u cao nh ng ch y u phân b vài vùng đ t hẹp t i
huy n Vĩnh Th nh. Cây sa nhân cũng có giá tr xu t khẩu cao.
c. Tài nguyên khoáng sản
Tài nguyên khoáng s n Bình Đ nh khá đa d ng đáng chú Ủ nh t là đá granít có
tr l ợng kho ng 500 tri u m3 v i nhi u màu sắc đ đen vàng... là v t li u xây d ng
cao c p đ ợc th tr ng trong và ngoài n c a chu ng; sa khoáng titan t p trung
m Đ Gi (Phù Cát) tr l ợng kho ng 1 5 tri u m3; cát trắng Hoài Nhơn tr l ợng
kho ng 90.000 m3. Nhi u ngu n n c khoáng đ ợc đánh giá có ch t l ợng cao đư và

20
đang đ ợc đ a vào khai thác s n xu t n c gi i khát ch a b nh. Toàn t nh có 4 ngu n
n c khoáng là H i Vân Chánh Thắng (Phù Cát) Bình Quang (Vĩnh Th nh) Long Mỹ
(Tuy Ph c) riêng ngu n n c khoáng nóng H i Vân đ m b o các tiêu chuẩn ch a
b nh và có th xây d ng nhà máy đi n đ a nhi t. Ngoài ra còn có các khoáng s n khác
nh cao lanh đ t sét và đ c bi t là các qu ng vàng Hoài Ển Vĩnh Th nh Tây Sơn.
d. Tài nguyên nước
Trong vùng có h ch a n c Đ nh Bình v i dung tích ch a là Wtb= 226,13.106
m3
đư hoàn thành đầu t xây d ng năm 2007, t i t i ch cho huy n Vĩnh Th nh 1.217
ha c hai phía t và h u sông Kôn và cung c p cho h th ng đ p Văn Phong t i cho
10.125 ha khu v c bắc sông Kôn c a huy n Tây Sơn, m t phần Phù Cát, An Nhơn và
b sung ngu n n c cho h th ng Tân An - Đ p Đá trong nh ng tháng ki t đ t i h t
di n tích 13.766 ha canh tác cây hàng năm, ngoài ra ngu n n c H Hà Nhe, H Hòn
L p, H Tà Niêng và ngu n n c ngầm đ v l u v c sông Côn đ m b o đ ngu n
n c cung c p cho công nghi p, dân sinh trong ti u vùng bằng ngu n n c c a h
Đ nh Bình thông qua h th ng kênh Vĩnh Th nh
e. Tài nguyên du lịch
Bình Đ nh có nhi u vùng v nh v i nh ng bãi tắm đẹp và danh lam thắng c nh
bi n hài hoà h p d n nh bán đ o Ph ơng Mai bưi tắm Hoàng H u Đ o Y n Quy Hoà
Bưi Dài Vĩnh H i Tân Thanh là ngu n tài nguyên thiên nhiên r t phong phú đ phát
tri n du l ch. Bình Đ nh có m t quần th di tích v i nh ng tên gọi đư tr nên quen
thu c nh tháp D ơng Long Cánh Tiên Bánh ệt Bình Tiên Tháp Đôi. V v trí đ a lý
có th hình dung Bình Đ nh nh m t tâm đi m n i v i các vùng du l ch c a c mi n
nh Nha Trang Plâyku H i An Đà N ng Hu đ ng th i cũng là đi m nút giao thông
n i v i qu c l 19 - ngư ba Đông D ơng đ ng H Chí Minh t o đi u ki n cho t nh
phát tri n du l ch bi n gắn v i du l ch núi và cao nguyên phát tri n du l ch n i đ a và
du l ch qu c t . Chính vì v y trong quy ho ch t ng th phát tri n du l ch Vi t Nam
trong t ơng lai Bình Đ nh đ ợc xác đ nh là có m t v trí quan trọng c a vùng du l ch
Nam Trung B là m t mắt xích quan trọng h th ng các tuy n đi m du l ch qu c gia.
1.2.ăĐi u ki n kinh t xã h i
1.2.1. Tình hình dân sinh kinh tế
a. Dân số và l c lượng lao động.
▪ Dân s trung bình toàn t nh trong 3 năm gần đây th hi n theo b ng 1.3. Tỷ l
tăng t nhiên dân s c a t nh vào lo i trung bình, kho ng 17, 2%o m i năm, trong
đó tỷ l sinh 22,7 %o, tỷ l ch t 5,5 %o. Tỷ l tăng dân s cơ học hầu nh không
đáng k , coi nh bằng 0. B ng 1.2 bi u th tỷ l tăng dân s 3 năm gần đây c a
t nh.
Cân đ i lao đ ng xư h i trong t nh 3 năm gần đây đ ợc th hi n trong b ng 1.14
và 1.15.

21
B ng 1.14. Tỷ l tăng dân s c a t nh
TT
Năm
H ng m c
2014 2015 2016
1
2
3
▪ Tỷ l sinh
+ Thành th .
+ Nông thôn.
▪ Tỷ l ch t
+ Thành th .
+ Nông thôn
▪ Tỷ l tăng t nhiên
+Thành th .
+Nông thôn
25,2
21,2
26,7
5,6
4,2
5,8
19,6
17,0
19,9
24,1
21,0
24,9
5,5
4,2
5,8
18,6
16,8
19,1
22,7
20,2
23,5
5,5
4,2
5,9
17,2
16,0
17,6
(Nguồn cục thống kê Bình Định.)
B ng 1.15. Dân s trung bình t nh theo đơn v huy n. ĐV: 1000 ng i.
TT
Năm
Huy n
2014 2015 2016
M t đ dân s
(ng i/ km2
)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Thành ph Quy Nhơn
Huy n An Lão
Huy n Hoài Ân
Huy n Hoài Nhơn
Huy n Phù Mỹ
Huy n Phù Cát
Huy n Vĩnh Th nh
Huy n Tây Sơn
Huy n An Nhơn
Huy n Tuy Ph c
Huy n Vân Canh
233,8
24,0
92,7
214,8
177,8
181,4
26,5
132,5
185,8
180,8
21,7
238,5
24,6
94,3
218,6
181,0
184,8
27,2
135,2
188,5
182,8
22,2
242,4
25,0
95,8
222,1
183,9
187,8
27,6
137,4
191,5
185,8
22,7
1127,4
26,2
130,0
547,0
329,5
285,3
40,1
194,1
797,9
665,9
27,9
TOÀN T NH 1471,0 1497,7 1521,9 253,8
Ghi chú: Mật độ dân số tính riêng cho năm 2014
b. Dịch vụ y tế
Tính đ n, 2014, toàn t nh có 15 b nh vi n v i 1900 gi ng, 426 bác sĩ, 844 y sĩ,
590 y tá và 203 n h sinh ; 1 vi n đi u d ỡng v i 50 gi ng b nh, 80 phòng khám
khu v c và 152 tr m y t h sinh xư ph ng.

22
M c dù cơ s v t ch t c a các b nh vi n còn thi u th n, ch a đ ng b , nh ng
nhìn chung các cơ s y t c a t nh đư làm t t vi c khám ch a b nh, b i d ỡng s c
khoẻ, th c hi n k ho ch hoá gia đình, tiêm phòng 6 b nh truy n nhi m, không đ x y
ra nh ng d ch nguy hi m, đ m b o s c khoẻ cho cán b và nhân dân trong t nh. (B ng
1.16)
B ng 1.16. Phân lo i l c l ợng lao đ ng.
ĐV: 1000 người.
TT
Năm
Phân lo i lao đ ng
2014 2015 2016
1
2
I
II
DÂN S TRUNG BÌNH
Tỷ l % dân s trong đ tu i lao đ ng
Dân s trong đ tu i lao đ ng
Trong đó:
- Có kh năng lao đ ng.
- Ngoài tu i lao đ ng có làm vi c
T ng ngu n:
- Đang làm vi c.
Trong đó:
- Nông nghi p.
- Công nghi p.
Lao đ ng d tr
- Đang đi học
- N i trợ và ch a có vi c làm.
1471,0
55,0
809,1
784,8
72,7
857,5
740,1
560,4
51,8
117,4
38,9
78,5
1497,7
55,2
826,8
802,0
73,6
875,6
754,7
580,6
52,0
120,9
40,0
80,9
1521,9
55,5
844,9
819,6
74,8
892,9
769,6
591,3
53,7
123,3
40,8
82,5
c. Giáo dục, đào tạo:
▪ Năm học 2015-2016, toàn t nh có 353 tr ng, 8705 l p từ ph thông cơ s đ n
ph thông trung học, v i 326.000 học sinh và 9925 giáo viên các c p.
▪ H đào t o cao đẳng, đ i học có 1 tr ng do TW qu n lỦ v i 299 giáo viên và
9881 học sinh; 1 tr ng do đ a ph ơng qu n lỦ v i 2341 học sinh.
▪ H trung học chuyên nghi p có 3 tr ng, v i 58 giáo viên và 3667 học sinh.
▪ H đào t o công nhân kỹ thu t v i 138 giáo viên và 1931 học sinh.
▪ Nhà trẻ có 3290 cháu v i 291 giáo viên; m u giáo có 144 tr ng 1751 l p, v i
1763 giáo viên và 48.449 cháu.

23
d. Tình trạng kinh tế:
Hi n tr ng kinh t t nh Bình Đ nh nhìn chung có xu h ng phát tri n, năm sau
tăng hơn năm tr c, kh i s n xu t nông nghi p tăng ch m và không đ u so v i kh i
công nghi p và xây d ng cơ b n, th ơng nghi p, d ch v và các ngành khác.
▪ Ngành nông, lâm nghiệp, thuỷ sản: S n xu t nông nghi p v n chi m giá tr hàng
đầu trong cơ c u n n kinh t cũng nh giá tr s n phẩm làm ra.
+ Toàn t nh có 77.001 ha đ t tr ng cây hàng năm, trong đó đ t tr ng lúa màu là
53.321 ha, trong năm 2016 đư s n xu t đ ợc 473.317 T l ơng th c qui thóc,
chi m 35,8% t ng s n phẩm trong t nh. Giá tr s n phẩm đ t 1381,56 tỷ đ ng.
+ V m t lâm nghi p, v i 197.924 ha rừng, trong đó rừng t nhiên chi m
143.300 ha, rừng tr ng có 54.624 ha, năm 1998 đư s n su t và ch bi n đ ợc
11.200 m3
g tròn, 58.900 m3
g nguyên li u, 368.000 ster c i … đ t giá tr
s n phẩm 76,76 tỷ đ ng, chi m 2% cơ c u t ng s n phẩm (GDP) trong t nh.
+ Thuỷ s n: năm 2016, s n l ợng khai thác đánh bắt thuỷ, h i s n ( tôm, cá ) đ t
64.645 T, trong đó, h i s n n c m n là 64.371 T, thuỷ s n n c ngọt là 274
T. S n l ợng nuôi tr ng thuỷ s n g m cá 840 T, tôm 635 T; s n xu t gi ng đ t
đ ợc: cá 4,1 tri u con, tôm 144,6 tri u con … Giá tr t ng s n phẩm ngành
thuỷ s n đ t 362,6 tỷ đ ng, chi m 9,4% GDP trong t nh.
+ Chăn nuôi: s l ợng gia súc, gia cầm trong toàn t nh tính đ n 1/10 năm 2016
bao g m: Trên 18.831 con, trong đó trâu bò kéo cày 12.523 con; bò 242.832
con, trong đó trâu bò kéo, cày 81.592 con. Đàn lợn 384 525 con, trong đó lợn
nái 67.801 con, lợn th t 315.949 con. Đàn gia cầm: 3.033.594 con…
▪ Ngành công nghiệp:
Hình thành 3 khu v c:
+ Khu v c TW: g m các ngành g xẻ, dầu ăn, Ô xy, đi n…
+ Khu v c đ a ph ơng: S n xu t đ ng, r ợu bia, th c năn gia súc, d ợc phẩm,
hàng tiêu dùng, v t li u xây d ng, ch bi n thuỷ s n đông l nh, đóng tàu
thuy n, đi n n c…
+ Khu v c có v n đầu t n c ngoài: Ilmennite 52%, đá p lát …
▪ Xây d ng cơ bản và các ngành kinh tế khác.
+ Ngành xây d ng cơ b n v i t ng s n phẩm 273,13 tỷ đ ng, chi m 7,1%.
+ Các ngành kinh t khác ( th ơng nghi p, giao thông v n t i, d ch v , du l ch
…) có t ng giá tr s n phẩm là 1.348,6 tỷ đ ng, chi m 35% cơ c u t ng s n
phẩm trong t nh.

24
1.2.2. Tình hình sản xuất nông nghiệp
a. Sử dụng đất hiện tại:
Toàn t nh có 100.588 ha đ t nông nghi p, trong đó đ t tr ng cây hàng năm là
77.001 ha, đ t tr ng lúa, màu và cây công nghi p ngắn ngày là 53.321 ha. Trong khu
h ng lợi, di n tích t nhiên là 52.085 ha, đ t nông nghi p có 31.723 ha, trong đó đ t
cây hàng năm là 25.691 ha, đ t lúa màu và cây công nghi p ngắn ngày là 21.689 ha.
Hi n tr ng sử d ng đ t đ ợc th hi n trong b ng 1.15.
Nhận xét:
Căn c vào s li u trên ta th y di n tích đ t nông nghi p trong vùng h ng lợi
c a d án h Đ nh Bình chi m 60,9% t ng di n tích t nhiên, đ t lâm nghi p chi m
3,51%, đ t chuyên dùng chi m 13,65%, đ t chi m 3,39% di n tích t nhiên. Đ c bi t
đ t ch a sử d ng có 9656 ha chi m 18,54% di n tích t nhiên, Trong đó đ t bằng ch a
sử d ng là 3.142 ha, đây là lo i đ t có kh năng m r ng thành đ t s n xu t nông
nghi p. Đây là m t ti m năng l n cho s n xu t nông nghi p c a vùng d án, cần có
gi i pháp công trình đ đ a n c m r ng di n tích đang hoang hoá này. (Chi ti t nh
B ng 1.17)
B ng 1.17: Hi n tr ng sử d ng đ t vùng h ng lợi h Đ nh Bình.
Đơn vị: ha.
H ng m c T ng s
Tân An
Đ p Đá
Văn
Phong
Hà
Thanh
Vĩnh
Th nh
T ng di n tích t nhiên
I- Đ t nông nghi p
1. Đ t cây hàng năm
a) Đ t ru ng lúa - màu
- Ru ng 3 v
- Ru ng 2 v
- Ru ng 1 v
b) Đ t tr ng cây hàng năm
khác
- Cây ngô
- Cây l c
- Thu c lá
- Mía
- Sắn
2. Đ t nuôi tr ng thuỷ s n.
- Nuôi cá
52085
31723
25691
21689
7890
11738
2061
4002
935
1630
30
852
555
1343
1343
23060
15977
13750
12868
4935
7692
241
882
267
615
1020
1020
22761
12323
9202
7058
2703
2899
1456
2144
529
777
25
369
444
0
4016
2369
1808
1515
252
1033
230
293
135
143
15
323
323
2248
1054
931
248
114
134
683
4
95
5
483
96
0

25
- Nuôi tôm
3. Đ t v n t p
4. Đ t tr ng cây lâu năm.
- Cây ăn qu .
- Cây đi u
- Cây lâu năm khác.
II - Đ t lâm nghi p
III - Đ t chuyên dùng
IV - Đ t .
V - Đ t ch a sử d ng
1. Đ t bằng ch a sử d ng.
2. Đ t đ i núi ch a sử d ng.
3.Đ t có m t n c ch a sử
d ng.
4. Sông su i.
5. Núi đá.
6. Đ t ch a sử d ng khác.
3460
1283
0
1033
180
1828
7112
1766
9656
3142
1664
1748
2194
695
213
1163
44
44
228
2425
820
3610
707
2
1424
752
695
30
1898
1223
10
1033
180
1368
3700
640
4730
2122
1557
100
862
69
222
16
16
746
241
660
16
19
215
316
94
123
0
232
241
65
656
297
96
9
264
(Nguồn: Viện Quy Hoạch Và Thiết Kế Nông Nghiệp (NiAPP))
b. Hiện trạng sản xuất nông nghiệp:
▪ Cây lương th c:
Ch y u là cây lúa ít s thay đ i v di n tích canh tác, luôn dao đ ng trong
kho ng 12.800 ha và chi m tỷ l cao so v i các lo i cây tr ng khác.
T ng di n tích gieo tr ng c năm là 32.461 ha, trong đó v Đông Xuân là 13.750
ha, v Hè Thu là 13.509 ha, v Mùa 5.202 ha. V Đông Xuân di n tích gieo tr ng
t ơng đ i n đ nh và qua mùa m a dòng ch y sông Côn v n còn phong phú, đ ng th i
t ng l ợng m a v cũng l n hơn so v i các v khác. Còn đ i v i v Hè Thu và v 3 (
v mùa ) có g p khó khăn hơn v n c t i.
Trong 4 khu t i ch có khu Tân An - Đ p Đá và phần l n khu Hà Thanh có
thu n lợi hơn, vì có ngu n n c h Núi M t b sung (kho ng 40 tri u m3
/ năm).
Còn l i hai khu Văn Phong và Vĩnh Th nh s khó khăn hơn vì thi u ngu n n c
b sung ch đ ng và n đ nh.
Ngoài lúa và lo i cây gieo tr ng chính, ngô sắn cũng đ ợc gieo tr ng nh ng
vùng đ t cao, ho c tr ng xen v . Di n tích ngô 935 ha, ch y u vùng Văn Phong (
529 ha ). Sắn có 825 ha, rừng Văn Phong đư chi m 444 ha… Nh ng năm gần đây,
ngoài thóc g o, ngô và sắn cũng là ngu n xu t khẩu quan trọng c a t nh.

26
▪ Các loại cây trồng khác:
+ L c ( đ u ph ng ) là lo i cây tr ng chi m tỷ trọng t ơng đ i l n 1630 ha,
trong đó t p trung hai khu: Văn Phong 777 ha, Tân An - Đ p Đá 615 ha.
+ Thu c lá ch có 30 ha, t p trung khu Văn Phong 25 ha.
+ Mía hi n đ ợc gieo tr ng ch a nhi u, ch có 825 ha, t p trung ch y u Vĩnh
Th nh ( 483 ha ), và Văn Phong ( 369 ha ).
▪ Các loại cây trồng lâu năm:
Bao g m cây ăn qu (70 ha), cây đi u (1033 ha), cây lâu năm khác (180 ha). Cây
đi u ch y u tr ng vùng đ t cao không n c t i, nghèo dinh d ỡng nh nhóm đ t
đ vùng (Fa, Fq, Fs) nhóm đ t d c t (D), nhóm đ t xói mòn trơ s i đá (E) … Ngoài
giá tr kinh t cao, cây đi u còn có tác d ng ph xanh đ t tr ng đ i núi trọc nh tán lá
r ng, ch ng xói mòn, ít cần n c t i. v.v.
▪ Nuôi trồng thuỷ sản:
Hi n t i có kho ng 1343 ha, t p trung vùng cửa sông ven đầm Th N i, là vùng
đ t m n. (M, Mi, siM). Vùng Tân An - Đ p Đá có 1020 ha, vùng Hà Thanh 323 ha.
+ Tôm nuôi ch y u nh ngu n n c t nhiên c a sông Côn đ pha loưng v i
n c bi n.
+ Cá n c ngọt ch a nhi u, th ng t n d ng các ao, h , phá s n có đ nuôi th .
B ng 1.18. Hi n tr ng cơ c u cây tr ng vùng h ng lợi h Đ nh Bình
Đơn vị: ha.
H ng m c T ng s
Tân An
Đ p Đá
Văn
Phong
Hà Thanh
Vĩnh
Th nh
T ng di n tích t nhiên
I - Đ t nông nghi p
1. Đ t cây hàng năm
a) V Đông Xuân
- Lúa
- Ngô
- L c
- Thu c lá
- Mía
52085
31723
25961
25961
21689
935
1630
30
852
23060
15977
13750
13750
12868
267
615
22761
12323
9202
9202
7058
529
777
25
369
4016
2369
1808
1808
1515
135
143
2248
1054
931
931
248
4
95
5
483

27
- Sắn
b) V Hè Thu
- Lúa
- Ngô
- L c
- Thu c lá
- Mía
- Sắn
c) V 3
- Lúa
- Ngô
- L c
- Thu c lá
- Mía
- Sắn
2. Đ t nuôi tr ng thuỷ
s n
3. Đ t v n t p
4. Đ t tr ng cây lâu
năm
II- Đ t lâm nghi p
III- Đ t chuyên dùng
IV- Đ t
V - Đ t ch a sử d ng
555
23630
19628
935
1630
30
852
555
10232
7890
935
0
0
852
555
1343
3406
1283
1828
7112
1766
9656
13509
12627
267
615
5202
4935
267
1020
1163
44
228
2425
820
3610
444
7746
5602
529
777
25
369
444
4045
2703
529
369
444
1898
1223
1368
3700
640
4730
15
1578
1285
135
143
15
402
252
135
15
323
222
16
746
241
660
96
797
114
4
95
5
482
96
583
4
483
96
123
232
241
65
656
(Nguồn: Viện Quy Hoạch Và Thiết Kế Nông Nghiệp (NiAPP)
Nhận xét:
Cây l ơng th c, ch y u là lúa, ít có s thay đ i v di n tích đ t canh tác. T ng
di n tích gieo tr ng c năm là 49.207 ha, trong đó v Đông Xuân 21.689 ha, v Hè
Thu 19.628 ha, v Mùa 7.890 ha, S chênh l ch gi a các v canh tác đi u đó ch ng t
kh năng m r ng đ t tr ng lúa các khu Văn Phong, Hà Thanh, Vĩnh Th nh và Tân

28
An - Đ p Đá ph thu c nhi u vào h th ng thuỷ lợi hi n t i, ch đ m a và ngu n
n c t i hàng năm. Khi có ngu n n c t i ch đ ng, bi n pháp chính tăng s n
l ợng l ơng th c và các lo i nông s n khác tăng v , tăng di n tích gieo tr ng, thâm
canh, chuy n v …
V HT và v 3 trên chân ru ng 3 v còn g p khó khăn v n c t i, nh t là
nh ng năm ít m a. Th c t cho th y, s n xu t trên vùng đ t không ch đ ng v n c
t i, còn ph thu c nhi u th i ti t thì hi u qu mang l i ch a cao. Ta cần có bi n pháp
đ ch đ ng ngu n n c t i nh xây d ng các công trình thuỷ lợi , h ch a, kiên c
hoá h th ng kênh m ơng…. Nhằm m c đích t n d ng h t kh năng s n xu t nông
nghi p c a vùng, đ a s n xu t nông nghi p từ b p bên t cung t c p sang s n xu t
hàng hoá, đ c bi t trong giai đo n hi n t i.
1.2.3. Cơ sở hạ tầng:
a. Giao thông:
H th ng đ ng giao thông thuỷ b t ơng đ i phát tri n. M ng l i đ ng b ,
ngoài QL 1A và QL 19, các đ ng giao thông liên t nh, liên huy n, liên xã khá thu n
lợi. Đ ng sắt Bắc Nam ch y xuyên qua khu v c cùng v i c ng bi n Qui Nhơn và
c ng hàng không Phù Cát là u th n i b c so b i các đ a ph ơng khác trong c n c.
b. Bưu chính viễn thông:
M ng l i b u đi n phát tri n r ng rãi, từ thành ph , th tr n, huy n lỵ đ n t n
xư. Có 1 cơ s thông tin tr c thu c T ng công ty B u Chính Vi n Thông Vi t Nam, 13
công ty và b u đi n huy n, 70 b u c c khu v c, và 127 tr m b u đi n xã. Có 37 t ng
đài đi n tho i t đ ng các lo i v i dung l ợng 32.812 s , 11 máy thu phát vô tuy n
đi n liên hợp, 66 thi t b vi ba… Doanh thu hàng năm: 60,36 tỷ đ ng.
c.Thương nghiệp:
Doanh thu trong lĩnh v c th ơng nghi p hàng năm là 3.714,79 tỷ đ ng, trong đó,
lĩnh v c kinh t nhà n c là 496,37 tỷ, kinh t t p th 98,87 tỷ, kinh t t nhân
3.098,83 tỷ, kinh t nhi u thành phần 30,72 tỷ đ ng.
d. Hoạt động du lịch và các dịch vụ khác:
T ng m c doanh thu hàng năm kho ng 26,12 tỷ đ ng. Có 18 khách s n v i 438
bu ng, 980 gi ng. H s sử d ng bu ng 38,2%.
e. Cung cấp điện nước
Thành ph Qui Nhơn và hầu h t các th tr n huy n lỵ; Các xã nằm gần trung tâm
đư đ ợc cung c p l i đi n 220V. Đi n năng t s n xu t hàng năm ph c v cho các
nhu cầu trong t nh là 26,74 tri u KWh, ch a k đi n năng đ ợc cung c p từ m ng l i
đi n Qu c Gia.

29
N c máy s n xu t hàng năm kho ng 5,7 tri u m3
, n c máy tiêu th kho ng
3,65 tri u m3
. T i các nông thôn vùng xa trung tâm nông dân ch y u sử d ng n c
gi ng khoan, gi ng đào, n c sông su i t nhiên.
1.3. Tình hình thiên tai và thi t h i khu v c nghiên c u
1.3.1. Hiện trạng ngập lụt và thiệt hại
Hằng năm vào mùa m a bưo từ trung tuần tháng IX đ n trung tuần tháng XII,
vùng l u v c sông L i Giang, La Tinh, Kôn - Hà Thanh luôn b m a bưo lũ l t đe do
nghiêm trọng và ngày càng di n bi n ph c t p gây nhi u thi t h i l n v tài s n và tính
m ng nhân dân trong vùng, đ c bi t là vùng đ ng bằng h du v i gần 47.000 ha đ t
canh tác có m c đ t gi a lòng sông và m t ru ng chênh nhau không l n (kho ng 0,5
÷ 1,5 m) ti n gần ra vùng cửa sông và ven sông x p x bằng nhau. Theo s li u đi u tra
trong nh ng năm gần đây tình hình ng p úng, lũ l t vùng h l u sông L i Giang, La
Tinh, Kôn - Hà Thanh càng tr nên nghiêm trọng hơn. Trong m t th i gian ngắn 11
năm li n k nhau (1980, 1981, 1984, 1990, 1992, 1996, 1998, 1999, 2005, 2007 và
2009) x y ra m a bưo và ng p l t r t nghiêm trọng vào tháng X và trung tuần tháng
XI, đư làm ng p l t toàn b đ ng ru ng và các khu dân c trong khu v c h du, th i
gian ng p úng kho ng 10 ÷ 15 ngày, đ sâu ng p trung bình kho ng 1 - 2m, đê đi u,
đ ng giao thông, kênh m ơng th y lợi b n c lũ cu n trôi, c tính thi t h i th p
nh t qua các năm bình quân trên 100 tỷ đ ng.
Ngoài y u t hình thành lũ l t là do m a bưo l n b i các hình th th i ti t nói
chung đ i v i nguyên nhân gây lũ l n thì các y u t sau cũng cần đ ợc đ c p đ n đ i
v i vùng l u v c sông Côn ph m vi nghiên c u.
Th m ph th c v t trên l u v c có xu th gi m, nh t là di n tích rừng b ch t
phá đ tr ng trọt c a dân kinh t t do, đư làm gi m kh năng c n dòng ch y, d n đ n
lũ t p trung nhanh.
Dọc sông có khu đ ng bằng lòng ch o, th p trũng, cao đ m t đ t th p hơn b
sông nên khi lũ tràn b ch y vào t o ra các khu ng p t nhiên v i di n tích l n, sâu,
th i gian lâu, làm nh h ng đ n b trí th i v gieo tr ng, nh t là khi có lũ l n th ợng
l u g p m a l n n i đ ng s làm tăng thêm m c đ ng p và th i gian ng p.
Trên dòng chính sông Côn có nhi u đo n m t cắt b co hẹp, sông ch y u n khúc
l n đư làm c n tr không nh đ n kh năng thoát lũ và tăng th i gian truy n lũ.
Hi n tr ng công trình ch ng lũ còn y u, m t s công trình quy mô l n ch a có nhi m
v ch ng lũ c th và quy trình v n hành ph i hợp đi u ti t đ gi m lũ cho h l u công
trình.
Hi n tr ng lũ l t, là lo i thiên tai th ng xuyên x y ra vùng d án. M a bưo
th ng đi li n v i lũ l t, gây nhi u thi t h i cho s n xu t và đ i s ng c a nhân dân

30
trong vùng. Và đ c bi t lũ l t ch y u x y ra trên l u v c sông Côn, chu kỳ xu t hi n
lũ th ng vào tháng 10,11 hàng năm. Gi i pháp tri t đ h n ch tác h i c a lũ l t ch
có th xây d ng m t s h ch a l n th ợng du, đắp đê bao nh ng vùng trũng ven
sông Côn, n o vét kênh r ch nh t là vùng c a sông đ tăng kh năng thoát n c. Đ a
hình khu v c cho phép tiêu lũ úng l t phần l n t ch y khi m c n c tri u th p hơn
m c n c trong đ ng. Có ít tr ng hợp ph i dùng đ n bơm tiêu đ ng l c..
Lũ l t và ng p úng là lo i thiên t i gây nhi u thi t h i cho các t nh Mi n Trung,
trong đó có Bình Đ nh. Th ng kê thi t h i lũ l t l u v c sông Kon ậ Bình Đ nh th i
đo n 1998 ậ 1999 đ ợc th hi n nh b ng 1.19.

31
B ng 1.19. Th ng kê thi t h i lũ l t 2 năm 1998 ậ 1999 các huy n thu c l u v c sông Côn -
Bình Đ nh.
TT Danh m c
Kinh phí thi t h i (tri u đ ng)
Vĩnh
Th nh
Tây
Sơn
An
Nhơn
Tuy Ph c
Qui
Nhơn
T ng
C ng
I
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
II
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
T ng c ng (1998 ậ 1999)
Năm 1998
Ng i ch t, m t tích (s
ng i)
Nhà
Tr ng học
B nh vi n
Thuỷ lợi
Giao thông
Nông nghi p
Thuỷ s n
Đi n, đi n tho i
V t t
Năm 1999
Ng i ch t, m t tích ( s
ng i )
Nhà
Tr ng học
B nh vi n
Thuỷ lợi
Giao thông
Nông nghi p
Thuỷ s n
Đi n, đi n tho i
V t t
8.189
2.201
60
1.444
695
2
-
5.988
1
390
30
195
782
4.541
5
44
14.286
1.886
60
75
81
1.670
-
12.400
5
783
132
20
4.017
1.192
6.251
27.807
4.154
5
190
70
822
137
2930
-
23.653
12
5.367
2592
3399
11.785
1
4
528
23.992
4.979
4
80
65
50
781
7.080
2.831
85
4
-
19.013
12
6.120
90
20
2.724
4.350
2.690
1.865
22
1.120
4.669
327
30
139
14
144
-
43.42
1
1.380
189
420
1.067
1.155
130
78.944
13.548
9
420
135
50
3.261
2.008
7.575
85
6
-
65.396
31
14.040
252
40
9.717
10.143
26.300
3.025
156
1.692
(Nguồn: Ban QLDAhạ tầng nông thôn Bình Định.)
1.3.2. Các trận lụt lịch sử
B ng 1.20. Th ng kê các tr n lũ l ch sử c a t nh Bình Đ nh
TT Năm Th i Gian lũ
Ph m vi nh
h ng
c thi t h i
C năm
1 1992
- Đợt 1 từ 20 - 25/10
- Đợt 2 từ 28 - 29/10
C t nh
34 ng i ch t
84,1 tỷ đ ng

32
2 1993
- Đợt 1 từ 02 - 4/10
- Đợt 2 từ 04- 21/11
- Đợt 3 từ 04-7/12
- Đợt 4 từ 10-18/12
C t nh
30 ng i ch t
61 tỷ đ ng
3 1995
- Đợt 1 từ 5- 8/10
- Đợt 2 từ 26-27/10
- Ngày 01/11
- Ngày 09-11/11
- Đợt 3 từ ng 18-28/12
C t nh 21 ng i ch t
136,7 tỷ đ ng
4 1996
- Đợt 1 từ ng 02-04/11
- Đợt 2 từ ng 15-25/11
- Đợt 3 từ ng 30-3/12
- Đợt 4 từ ng18-26/12
C t nh, 74 ng i ch t
180 tỷ đ ng
5 1998
- Đợt 1: Từ 18-22/10
- Đợt 2: Từ 2-7/11
- Đợt 3: Từ 12-14/11
- Đợt 4:18-22/11
- Đợt 5:25-26/11
- Đợt 6:10-11/12
- Đợt 7:14-15/12
C t nh
62 ng i ch t
148 tỷ đ ng
6 1999
- Đợt 1:27-28/4
- Đợt 2:17-19/10
- Đợt 3:23-25/10
- Đợt 4:27-28/10
- Đợt 5:01-06/11
- Đợt 6:30/11-08/12
- Đợt 7:11-16/12
- Còn có tri u c ng sóng bi n từ
19-24/12
An Lão
C t nh
T ơng t lũ
l ch sử 1964
73 ng i ch t
313 tỷ đ ng
7 2003
- Lũ đợt 1: Từ 02-04/10
- Lũ đợt 2: 14-20/10
- Lũ đợt 3: 11-14/11 Toàn t nh
29 ng i ch t
198 tỷ đ ng
8 2005
- X y ra 4 đợt lũ l n, m c ng p sâu
1-2,5m
- Đáng k là lũ trung tuần tháng 12 C t nh
39 ng i ch t
219 tỷ đ ng
9 2007 - Đợt từ 02-05/11 C t nh
41 ng i ch t
200 tỷ đ ng
10 2008 - Đợt 1 từ 17-25/11 có 3 đ nh: T t c các 20 ng i ch t

33
+ Đ nh 1 từ 18/11
+ Đ nh 2 từ 19/11
+ Đ nh 3 từ 25/11
-Đợt 2 từ 25/12 đ n 02/01/2009
huy n trong
t nh và
thành ph
Quy Nhơn
C t nh
165 tỷ đ ng
11 2009 23h ngày 2/11-14h ngày 3/11
C t nh;
n ng n nh t
Quy Nhơn,
Tuy Ph c,
Vân Canh
Ch t 22 ng i
B th ơng 42
Thi t h i c 1.100
tỷ đ ng
12 2012
- Đợt 1: 30/3-02/4
- Đợt 2: 02-07/10
C t nh
45 ng i ch t (ch
y u ng dân); Thi t
h i 70 tỷ đ ng
13 2013 - Đợt ngày 15-17/11 C t nh
31 ng i ch t
2.225 tỷ đ ng
(Nguồn: Thống kê c a Ban chỉ huy PCTT & TKCN tỉnh Bình Định)

34
CH NGă2: XÂY D NG MÔ HÌNH TH YăVĔNăCHOăL Uă
V C SÔNG KÔN- HÀ THANH
2.2. Mô hình th yăvĕn
2.2.1. Tổng quan về mô hình thủy văn
Quá trình th y văn có Ủ nghĩa vô cùng quan trọng v i đ i s ng con ng i, quá
trình này th hi n gần nh t t c các di n bi n liên quan t i ngu n n c trên b m t
trái đ t. Quá trình th y văn bao g m r t nhi u thành phần ph c t p cũng nh là s
t ơng tác gi a các thành phần này. Do đó r t khó đ đ a ra các đ nh nghĩa chính xác
nh t cho quá trình này. D a trên các nghiên c u hi n nay, các nhà nghiên c u th y văn
đư đ a ra nh ng khái ni m khái quát v quá trình th y văn, theo đó có th khái quát
đơn gi n th y văn là m t t p hợp các quá trình v t lý, hóa học và sinh học tác đ ng lên
các y u t đầu vào, chuy n đ i thành các y u t đầu ra [37]. Quá trình chuy n đ i di n
ra liên t c và có th gọi là chu trình thuỷ văn, trong đó n c là thành t chính c a chu
trình này.
Do đ c tr ng c a quá trình th y văn, bên c nh nh ng m t tích c c, quá trình này
có nh ng tác đ ng tiêu c c lên đ i s ng con ng i. Đ gi m các tác đ ng tiêu c c c a
h th ng này đ n con ng i, ng i ta luôn nghiên c u quá trình này đ hi u sâu hơn
v ho t đ ng c a nó và có th đ a ra d đoán t ơng đ i. Tuy nhiên, v i s ph c t p
c a nó, cho đ n nay, con ng i cũng ch khám phá ra m t phần nh c a quá trình này.
Ngày nay, v i s phát tri n c a các công c toán học và khoa học máy tính, mô hình
đ ợc xem là công c hi u qu đ nghiên c u nh ng gì x y ra trong các quá trình th y
văn và tác đ ng c a các y u t bi n đ i khí h u lên h th ng th y văn [38]. Mô hình là
m t công c dùng đ tái hi n các hi n t ợng t nhiên, giúp nghiên c u các quá trình
này đơn gi n và hi u qu hơn, theo Dingman, 2002, có th có mô hình v t lý, mô hình
t ơng t ho c mô hình toán học. Brooks [16] th hi n rằng các mô hình thuỷ văn, là
đ i di n đơn gi n hóa c a các h th ng thuỷ văn th c t , cho phép d đoán ph n ng
th y văn từ đó giúp nghiên c u ch c năng và t ơng tác c a các đầu vào khác nhau, từ
đó hi u rõ hơn v di n bi n c a quá trình th y văn trong l u v c. Nói chung, mô hình
h th ng thuỷ văn có th đ ợc gi i thích nh là m t ch c năng bi n đ i các y u t đầu
vào thành k t qu đầu ra. K t qu mô hình có th giúp chúng ta hi u rõ hơn v các
hi n t ợng thuỷ văn đang ho t đ ng trong l u v c và s thay đ i l u v c có th nh
h ng đ n nh ng hi n t ợng này. Hơn n a, chúng giúp cho các nhà th y văn học có
bằng ch ng khoa học đ d báo các k ch b n trong t ơng lai nh bi n đ i khí h u ho c
thay đ i sử d ng đ t cũng nh đ xu t thi t k xây d ng trong l u v c. Tuy nhiên, mô
hình không th di n t đ ợc t t c các thành phần c a h th ng thuỷ văn cũng nh m i
quan h gi a chúng. Nó ch có kh năng mô t phác ho h th ng này. Từ đó, Xu [37]
đư đ nh nghĩa mô hình th y văn là đ i di n đơn gi n c a m t h th ng ph c t p có

35
nhi u bi n ví d : L ợng m a, thoát n c, thoát hơi n c, nhi t đ , đ th m, đ t, đ
ẩm, ...Vì v y, mô hình này ch đ i di n cho m t mô hình t ơng đ ơng c a h th ng
th c t . Nó không th truy n t i hoàn toàn đ ợc nh ng đi u x y ra trong t nhiên. Do
h n ch trong kh năng tính toán, chu trình th y văn c a l u v c đầu ngu n đ ợc phân
l p đ nghiên c u trong quy mô đầu ngu n. Công vi c này gi ng nh m t trong nh ng
b c đơn gi n hóa cơ b n khi làm gián đo n s liên t c không gian c a h th ng th y
văn. (Hình 2.1)
Hình 2.1: L u v c sông nh m t h th ng th y văn [19]
Đ hi u đ ợc l u v c sông cần thông qua đ a hình ho c n c ngầm nh hình 2.1.
Nó đ ợc đ nh nghĩa nh m t khu v c đ a hình góp phần vào dòng ch y b m t trong
m ng l i sông ngòi ho c b t c đi m quan tâm nào [17, 19, 22, 24]. Do đó, khi nói v
mô hình th y văn, chúng tôi ng ý rằng mô hình này mô ph ng quá trình th y văn cho
m t khu v c nh ho c l u v c.
Phân chia
đầu ngu n
(B m t
l u v c)
(L ợng m a)
(Ranh
gi i h
th ng)
(Dòng ch y)

36
Trong ph m vi l u v c, mô hình th y văn có th đ ợc đ nh nghĩa đơn gi n hóa
theo đ nh lu t b o t n [30], nh sau:
I = O + ΔS
Trong đó:
+ I = dòng ch y vào
+ O = dòng ch y ra
+ ΔS = l ợng n c tr l i
Hình 2.2. Sơ đ mô hình hóa quá trình
th y văn cho l u v c

37
Ph ơng trình trên cho th y trong m t th i kỳ nh t đ nh t i l u v c, thì t ng l u
l ợng vào m t khu v c nh t đ nh ph i bằng t ng l ợng dòng ch y ra từ khu v c c ng
v i s thay đ i trong l u tr .
Ph ơng pháp lu n cho vi c áp d ng m t mô hình đ mô ph ng chu trình th y
văn l u v c trong hầu h t các tr ng hợp đ u đ ợc th hi n nh Hình 1.2. Ph ơng
pháp này đ ợc tóm tắt từ nghiên c u c a [32, 37, 38]. Theo sơ đ này, đ nh nghĩa v n
đ là b c đầu tiên và đóng m t vai trò quan trọng trong nghiên c u th y văn. B c
này là đ v ch ra các v n đ t n t i trong l u v c. Từ đó, nhà th y văn s ch ra các
m c tiêu mô hình làm cơ s cho vi c l a chọn mô hình và chuẩn b d li u. Do đó,
b c này nh h ng đ n r t nhi u mô hình đ ợc l a chọn, cũng quy t đ nh c u trúc
mô hình.
Y u t th hai nh h ng đ n vi c l a chọn mô hình là d li u có s n. Nghĩa là
cần ph i có đầy đ d li u và th i l ợng h sơ đ phân tích và thi t k các d án th y
văn.
2.2.2 Các loại mô hình thủy văn phổ biến hiện nay
Hi n nay, đư có r t nhi u phần m m th y văn đ ợc phát tri n. Nh ng phần m m
này r t đa d ng đ ợc phát tri n trên cơ s nhi u n n t ng lý thuy t khác nhau và cũng
đ t nh ng trọng tâm gi i quy t khác nhau. Nh ng trong khuôn kh c a lu n văn này
tác gi ch đi sâu vào m t s mô hình th y văn thông d ng nh : MIKE-NAM, HEC-
HMS, SWAT và MIKE-SHE.
a. Mô hình MIKE-NAM
▪ T ng quan v mô hình MIKE-NAM
Mô hình MIKE NAM là mô hình m a rào ậ dòng ch y đ ợc xây d ng vào
kho ng năm 1982 t i khoa Th y văn, Vi n Kỹ thu t th y đ ng l c thu c tr ng đ i
học kỹ thu t Đan M ch. Nó đ ợc xem nh là mô hình dòng ch y t t đ nh, t p trung và
liên t c cho c l ợng m a ậ dòng ch y theo c u trúc kinh nghi m.
Mô hình th y văn MIKE NAM mô ph ng quá trình m a ậ dòng ch y m t x y ra
trong ph m vi l u v c sông. MIKE NAM là từ vi t tắt c a ti ng Đan M ch “Nedbor-
Afstromnings-Model”, có nghĩa là mô hình giáng th y dòng ch y. NAM hình thành
nên m t phần Môđun m a - dòng ch y (RR - Rainfall Runoff) c a b mô hình
MIKE11.
Môđun m a - dòng ch y (RR) có th áp d ng đ c l p ho c sử d ng đ trình bày
m t ho c nhi u l u v c tham gia, t o ra dòng ch y b sung vào m ng l i sông.
▪ L ch sử pháp tri n mô hình MIKE-NAM

38
Nam là ch vi t tắt c a ch Đan M ch “Nedbor ậ Afstromming ậ Model”, nghĩa
là mô hình m a ậ dòng ch y. Mô hình NAM thu c lo i mô hình th y văn t t đ nh ậ
nh n th c ậ g p, đ ợc xây d ng vào kho ng năm 1982 t i khoa Th y Văn Vi n kỹ
thu t th y đ ng l c và th y l c thu c tr ng Đ i học kỹ thu t Đan M ch.
Mô hình MIKE NAM là m t h th ng các di n đ t bằng công th c toán học d i
d ng đ nh l ợng đơn gi n th hi n tr ng thái c a đ t trong chu kỳ th y văn. Mô hình
NAM còn đ ợc gọi là mô hình mang tính xác đ nh, tính khái ni m và kháiquát v i yêu
cầu d li u đầu vào trung bình.
Mô hình MIKE NAM đư đ ợc sử d ng t t nhi u nơi trên th gi i v i các ch
đ th y văn và khí h u khác nhau nh Borneo, Mantania, Srilanca, Thái Lan, n Đ ...
Vi t Nam, mô hình này đư đ ợc nghiên c u sử d ng trong tính toán d báo lũ trên
nhi u h th ng sông.
Hi n nay trong mô hình th y đ ng l c MIKE 11 (do Vi n Th y L c Đan M ch ậ
DHI xây d ng , mô hình MIKE NAM đư đ ợc tích hợp nh m t môđun tính quá trình
dòng ch y từ m a.
▪ Cơ s lỦ thuy t c a mô hình MIKE-NAM [12, 40]
C u trúc mô hình NAM đ ợc th hi n trong Hình 2.1, nó mô ph ng các tầng
ch a n c trong chu trình th y văn. MIKE NAM mô ph ng quá trình m a - dòng ch y
bằng vi c tính toán liên t c l ợng n c trong b n b ch a có quan h v i nhau mà
chúng di n t các thành phần v t lỦ khác nhau trong l u v c. nh ng b ch a này bao
g m: b ch a tuy t, b ch a m t, b ch a tầng sát m t (vùng r cây) và cu i cùng là b
ch a ngầm.
Trên cơ s đầu vào khí t ợng, MIKE NAM t o ra đ ợc dòng ch y cũng nh
thông tin v các thành phàn c a tầng đ t trong chu trình th y văn, nh s bi n đ i theo
th i gian c a l ợng b c hơi n c, l ợng ẩm c a đ t, quá trình th m vào n c ngầm,
m c n c ngầm… k t qu dòng ch y l u v c đ ợc tách ra thành dòng ch y m t, dòng
ch y sát m t và dòng ngầm.
MIKE NAM xử lý m i l u v c nh là m t đơn v đơn lẻ. Do đó, các thông s và
các bi n di n t giá tr trung bình cho toàn b l u v c. M t s thông s mô hình có th
đ ợc đánh giá từ các s li u v t lỦ l u v c, nh ng k t qu cu i cùng ph i đ ợc xác
đ nh bằng vi c hi u ch nh mô hình.
D li u đầu vào c a mô hình là m a, b c hơi ti m năng, và nhi t đ (ch áp d ng
cho vùng có tuy t). K t qu đầu ra c a mô hình là dòng ch y trên l u v c, m c n c
ngầm và các thông tin khác trong chu trình thuỷ văn, nh s thay đ i t m th i c a đ
ẩm c a đ t và kh năng b sung n c ngầm. Dòng ch y l u v c đ ợc phân m t cách
gần đúng thành dòng ch y m t, dòng ch y sát m t và dòng ch y ngầm. (Hình 2.3)

39
Hình 2.3: Sơ đ c u trúc c a mô hình MIKE NAM
- Bể tuyết (áp dụng cho vùng có tuyết)
Giáng thuỷ s đ ợc gi l i trên b tuy t khi nhi t đ d i 0o
C, còn n u nhi t
đ l n hơn 0o
C thì nó s chuy n xu ng b ch a m t.
0
0 0
melt
CSNOWTEMPkhiTEMP
Q
khiTEMP


= 


(2.1)
Trong đó: CSNOW = 2 mm/ngày/K là h s tuy t tan trong ngày.
- Bể chứa mặt
L ợng ẩm trên b m t c a th c v t, cũng nh l ợng n c đi n trũng trên b
m t l u v c đ ợc đ c tr ng b i l ợng tr b m t. Umax đ c tr ng cho gi i h n
tr n c t i đa c a b này.
L ợng n c, U, trong b ch a m t s gi m dần do b c hơi, do th t thoát theo
ph ơng nằm ngang (dòng ch y sát m t). Khi l ợng n c này v ợt quá ng ỡng
Umax, thì m t phần c a l ợng n c v ợt ng ỡng, PN này s ch y vào su i d i
d ng dòng ch y tràn b m t phần còn l i s th m xu ng b sát m t và b
ngầm.
- Bể sát mặt v̀ bể tầng rễ cây
B này thu c tầng r cây, là l p đ t mà th c v t có th hút n c đ thoát ẩm.
Lmax đ c tr ng cho l ợng ẩm t i đa mà b này có th ch a.
L ợng ẩm c a b ch a này đ ợc đ c tr ng bằng đ i l ợng L. L ph thu c vào

40
l ợng t n th t thoát b c hơi c a th c v t. L ợng ẩm này cũng nh h ng đ n
l ợng n c s đi xu ng b n c ngầm đ b sung n c ngầm.
- Bốc thoát hơi
Nhu cầu b c thoát hơi n c tr c tiên là đ tho mưn t c đ b c thoát hơi ti m
năng c a b ch a m t. N u l ợng ẩm U trong b ch a m t nh hơn nhu cầu
này, thì nó s l y ẩm từ tầng r cây theo t c đ Ea. Ea tỷ l v i l ợng b c thoát
hơi ti m năng Ep.
Ea = EpL/Lmax (2.2)
- Dòng chảy mặt
Khi b ch a m t tràn n c, U ≥ Umax thì l ợng n c v ợt ng ỡng PN s hình
thành dòng ch y m t và th m xu ng d i. QOF là m t phần c a PN, tham gia
hình thành
Dòng ch y m t, nó tỷ k thu n v i PN và thay đ i tuy n tính v i l ợng ẩm
t ơng đ i, L/Lmax, c a tầng r cây:
max
max
/
/
1
0 / Lmax TOF
N
L L TOF
CQOF P khiL L TOF
QOF TOF
khiL
−



= −

 

( 2.3)
Trong đó:
- CQOF - h s dòng ch y m t (0 ≤ CQOF ≤ 1);
- TOF - ng ỡng c a dòng ch y m t (0 ≤ TOF ≤ 1);
Phần còn l i c a PN s th m xu ng tầng d i. M t phần DL c a phần n c
th m xu ng này, (PN - QOF), s làm tăng l ợng ẩm L c a b ch a tầng r cây
này. Phần còn l i s thẩm th u xu ng tầng sâu hơn đ b sung cho b ch a
tầng ngầm.
- Dòng chảy sát mặt
Dòng ch y sát m t, QIF, đ ợc gi thi t tỷ l thu n v i U và bi n đ i tuy n tính
v i đ ẩm t ơng đ i c a b ch a tầng r cây.
max
max
/
( ) 1 /
1
0 / Lmax TIF
L L TIF
CKIF UkhiL L TIF
QIF TIF
khiL
−

− 

= −

 

(2.4)
Trong đó:
- CKIF- Hàng s th i gian c a dòng ch y sát m t (0≤CQOF≤1);
- TIF - giá tr ng ỡng c a dòng ch y sát m t (0 ≤ TOF ≤ 1);

41
- Bổ sung dòng chảy ngầm
L ợng n c th m xu ng G, b sung cho b ch a ngầm ph thu c vào đ ẩm
c a đ t tầng r cây:
max
max
/
(P QOF) /
1
0 / Lmax TG
N
L L TG
UkhiL L TG
G TG
khiL
−

− 

= −

 

(2.5)
Trong đó:
- TG - giá tr ng ỡng c a l ợng n c b sung cho tầng ngầm (0 ≤ TG ≤ 1)
- Lượng ẩm của đất
B ch a tầng sát m t bi u th l ợng n c có trong tầng r cây. L ợng m a
hi u qu sau khi trừ đi l ợng n c t o dòng ch y m t, l ợng n c b sung
cho tầng ngầm, s b sung và tăng đ ẩm c a đ t tầng r cây L bằng m t
l ợng DL.
DL = PN - QOF ậ G (2.6)
b. Mô hình HEC- HMS
▪ T ng quan v mô hình HEC-HMS
Mô hình HEC-HMS (Hydrologic Engineering Center- Hydrologic Modeling
System) đ ợc phát tri n từ mô hình HEC-1 đ ợc vi t từ nh ng năm 1968, do t p th
các kỹ s th y văn thu c quân đ i Hoa Kỳ Nghiên c u.
V lý thuy t, mô hình HEC-HMS cũng d a trên cơ s lý lu n c a mô hinh HEC-
1: Nhằm mô ph ng quá trình m a-dòng ch y. Mô hình bao g m hầu h t các ph ơng
pháp tính dòng ch y l u v c và di n toán, phân tích đ ng tần su t l u l ợng, công
trình x h ch a và vỡ đ p c a mô hình HEC-1.
Nh ng ph ơng pháp tính toán m i đ ợc đ c p trong mô hình HEC-HMS: Tính
toán đ ng quá trình liên t c trong th i đo n dài và tính toán dòng ch y phân b trên
cơ s các ô l i c a l u v c. Vi c tính toán liên t c có th dung m t b ch a đơn gi n
bi u th đ ẩm c a đ t hay ph c t p hơn là mô hình 5 b ch a, bao g m s tr n c
tầng trên cùng, s tr n c trên b m t, trong l p đ t và trong hai tầng ngầm. Dòng
ch y phân b theo không gian có th đ ợc tính toán theo s chuy n đ i phân b phi
tuy n (Mod Clak) c a m a và th m cơ b n.
HEC-HMS có các thành phần phân tích th y văn, l u tr s li u, các công c
qu n lý và b n ghi. Ch ơng trình đư k t hợp các ngôn ng l p trình C, C++
và Fortran.
▪ L ch sử phát tri n c a mô hình HEC-HMS.

42
Mô hình HEC là s n phẩm c a t p th các kỹ s thuỷ văn thu c quân đ i Hoa
Kỳ. HEC-1 đư góp phần quan trọng trong vi c tính toán dòng ch y lũ t i nh ng con
sông nh không có tr m đo l u l ợng. Tính cho đ n th i đi m này, đư có không ít đ
tài nghiên c u kh năng ng d ng th c t . Tuy nhiên, HEC-1 đ ợc vi t từ nh ng năm
1968, ch y trong môi tr ng DOS, s li u nh p không thu n ti n, k t qu in ra khó
theo dõi. Hơn n a, đ i v i nh ng ng i không hi u sâu v ch ơng trình ki u Format
th ng r t lúng túng trong vi c truy xu t k t qu mô hình n u không mu n làm th
công. Do v y, HEC-HMS là m t gi i pháp, nó đ ợc vi t đ “ch y” trong môi tr ng
Windows, h đi u hành r t quen thu c v i mọi ng i. Phiên b n đầu tiên c a HEC-
HMS là version 2.0, công b năm 2000, hi n nay phiên b n m i nh t c a HEC- HMS
là version 3.4.
▪ Cơ s lỦ thuy t c a mô hình HEC-HMS [10, 34, 42]
Mô hình HEC-HMS đ ợc sử d ng đ mô ph ng quá trình m a- dòng ch y khi
nó x y ra trên m t l u v c c th . Ta có th bi u th mô hình bằng sơ đ sau:
Đ ng lũ đơn v T n th t(P)
M a (X) ----------> Dòng ch y (Y) -------------> Đ ng quá trình lũ (Q~t).
Y=X-P qp
Ta có th hình dung b n ch t c a s hình thành dòng ch y c a m t tr n lũ nh
sau: Khi m a bắt đầu rơi cho đ n m t th i đi m ti nào đó, dòng ch y m t ch a đ ợc
hình thành, l ợng m a ban đầu đó t p trung cho vi c làm t b m t và th m. Khi
c ng đ m a v ợt quá c ng đ th m (m a hi u qu ) thì trên b m t bắt đầu hình
thành dòng ch y, ch y tràn trên b m t l u v c, sau đó t p trung vào m ng l i sông
su i. Sau khi đ vào sông, dòng ch y chuy n đ ng v h l u, trong quá trình chuy n
đ ng này dòng ch y b bi n d ng do nh h ng c a đ c đi m hình thái và đ nhám
lòng sông.
1. Mưa
M a đ ợc sử d ng là đầu vào cho quá trình tính toán dòng ch y ra c a l u v c.
Mô hình HEC- HMS là mô hình thông s t p trung, m i l u v c con có m t tr m đo
m a đ i di n. L ợng m a đây đ ợc xem là m a bình quân l u v c (phân b đ ng
đ u trên toàn l u v c). Dù m a đ ợc tính theo cách nào đ u t o nên m t bi u đ m a
nh Hình 2.2. Bi u đ m a bi u th chi u sâu l p n c trung bình trong m t th i đo n
tính toán. (Ví d nh hình 2.4)
Ph ơng pháp tính l ợng m a trung bình trên di n tích tính toán g m có: ph ơng
pháp trung bình s học và ph ơng pháp trung bình có trọng s ; ph ơng pháp sau còn
có th chia ra: ph ơng pháp đa giác Thiessen, ph ơng pháp đ ng đẳng tr m a.

43
Hình 2.4: Bi u đ m a
- Mưa tính theo phương pháp trung bình số học
L p n c m a trung bình trên l u v c là giá tr trung bình s học c a l ợng
m a t i các tr m đo m a nằm trên l u v c.
( )
1
i
n
i
X
X
n
−
=
=

(2.7)
Trong đó:
- Xi: l ợng m a t i tr m th i
- n: s tr m đo m a trên l u v c
- Mưa tính theo phương pháp trung bình có trọng số:
- Ph ơng pháp đa giác Thiessen: Trọng s là h s tỷ l gi a phần di n
tích c a l u v c do m t tr m m a nằm trong l u v c ho c bên c nh l u
v c đ i bi u v i toàn b di n tích l u v c.
1
1
i i
n
i
b
i
i
X f
X
f
−
=
=
=


(2.8)
- Ph ơng pháp đ ng đẳng tr m a: Trọng s là di n tích kẹp gi a hai
đ ng đẳng tr m a và tính l ợng m a trung bình theo công th c (2.8).
Trong đó: Xi là l ợng m a trung bình c a hai đ ng đẳng tr m a k
nhau, fi là di n tích b ph n nằm gi a hai đ ng y.
2. T n th t
N c m a đi n trũng và th m đ ợc gọi là l ợng t n th t trong mô hình HEC-
HMS. L ợng đi n trũng và th m đ ợc bi u th bằng l ợng tr n c trên b m t c a lá
cây hay c , l ợng tích đọng c c b trên b kênh đóng vai trò quan trọng trong vi c
t0 t1 t2 t3 t4 t5 Th i gian (gi )
C
ngăđ
ăm
a
(mm/gi
)

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGCỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỚI DÒNG CHẢY HỆ THỐNG SÔNG KON - HÀ THANH, BÌNH ĐỊNH.pdf

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGCỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỚI DÒNG CHẢY HỆ THỐNG SÔNG KON - HÀ THANH, BÌNH ĐỊNH.pdf

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGCỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỚI DÒNG CHẢY HỆ THỐNG SÔNG KON - HÀ THANH, BÌNH ĐỊNH.pdf

Ähnlich wie ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGCỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỚI DÒNG CHẢY HỆ THỐNG SÔNG KON - HÀ THANH, BÌNH ĐỊNH.pdf (20)

Mehr von HanaTiti

Mehr von HanaTiti (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (20)

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNGCỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TỚI DÒNG CHẢY HỆ THỐNG SÔNG KON - HÀ THANH, BÌNH ĐỊNH.pdf