Hispania romana

1. A Hispania romana

2. Hispania romana
2. Hispania, provincia romana
1. A conquista romana de Hispania
3. O legado de Roma

3. 1. A conquista romana de hispania
1.1. As guerras entre Roma e Cartago
• As guerras entre Roma e Cartago polo dominio do Mediterráneo
Occidental (Guerras Púnicas) foron a orixe da ocupación romana
da Península Ibérica.
• No ano 238 a.C., os cartaxineses, ao mando do xeneral Amílcar
Barca, desembarcaron en Gadir (Cádiz) e en poucos anos
conseguiron conquistar a poboación do Sueste peninsular
(fundación de Cartago Nova).
• No ano 220 a.C., Aníbal, fillo de Amílcar, planeou a conquista de
Roma cunha expedición de elefantes.
• Os romanos enviaron os seus exércitos á Península que
desembarcou na costa de Emporion no 218 a.C. dirixidos polos
irmáns Escipión para combater aos cartaxineses, aos que
derrotaron e expulsaron no ano 206 a.C.

5. 1. A conquista romana de hispania
1.2. Fases da conquista
• A conquista romana da Península tivo lugar en catro fases:
• A primeira fase (218-206 a.C.) de expansión romana en Hispania,
significou o dominio da costa mediterránea da Península.
• Na segunda fase (197-177 a.C.) dominaron a zona oriental da
Península. Destacan as actuacións de Catón e Sempronio Graco.
• A terceira fase (154-133 a.C.) caracterizouse polas guerras contra
os pobos da Meseta (toma de Numancia) e a Lusitania (victoria
fronte Viriato).
• Na cuarta fase (29 a 19 a.C.), foron sometidas as tribos de
galaicos, cántabros, ástures e vascóns, dándose por rematada a
conquista da Península.

6. do 218 ata o 206 a.C.
do 197 ata o 177 a.C.
do 154 ata o 133 a.C.
do 29 ata o 19 a.C.

7. do 218 ata o 206 a.C.
do 197 ata o 177 a.C.
do 154 ata o 133 a.C.
do 29 ata o 19 a.C.

8. do 218 ata o 206 a.C.
do 197 ata o 177 a.C.
do 154 ata o 133 a.C.
do 29 ata o 19 a.C.

9. do 218 ata o 206 a.C.
do 197 ata o 177 a.C.
do 154 ata o 133 a.C.
do 29 ata o 19 a.C.
Fte. Vicens Vives
D.XuñoBruto138-136a.C.
Olisipo
Gades
BrigantiumXulioCésar61-60a-C
Campañas Augusto 29-19 a-C

10. Novelas que falan das guerras Púnicas,
dos Escipiones e de moitas cousas máis

11. 1. Gallaecia, unha provincia do Imperio romano
1.2. A conquista do territorio
• No ano 137 a.C. Décimo Xulio Bruto (137 a.C.) entra en Galicia
atravesando o río Limia (Lerthes río do esquecemento).
• Xulio César (60-61 a.C.) chegou a Brigantium (A Coruña).
• A conquista fíxose co emperador Augusto (29-19 a.C.)
• As lexións romanas contaron cunha forte oposición dos
galaicos que resistiron heroicamente.
• Roma tivo que crear moitos campamentos militares permanentes
como Aquis Querquennis (Bande), Cidadela (Sobrado). A partir
destes campamentos naceron cidades como Lucus Augusti
(Lugo).
• Os antigos castros non desapereceron. A maioría integráronse
na nova civilización.

12. Fases da conquista
en Galicia

13. Campamento romano de
Penedo dos Lobos (Manzaneda-Ourense)
Moeda.
Legado Publio Carisio

14. Campamento romano de
Aquis Querquennis (Bande-Ourense)

15. Campamento romano de
Aquis Querquennis (Bande-Ourense)

16. Campamento romano de
Cidadela (Sobrado dos Monxes)

17. Campamento romano de
Cidadela (Sobrado dos Monxes)

18. 2. Hispania, provincia romana
2.1. As provincias
• Para administrar mellor os territorios conquistados, os
romanos dividían os territorios conquistados en
provincias, á fronte das cales se atopaba un gobernador
(pretor, procónsul ou un cónsul, dependendo da súa
importancia estratéxica e por un consello, encargado das
cuestións administrativas, xurídicas, militares ou fiscais).
• Nos tempos de Diocleciano (s. III) establecéronse cinco
provincias: Tarraconensis, Gallaecia, Carthaginensis,
Baetica e Lusitania.

19. As provincias evolución
(197 a.C.)
Cos romanos (s. III a.C.-V)
creouse a primeira organiza-
ción administrativa que evo-
lucionou de dúas a seis pro-
vincias.
No ano 197 a. C. os romanos
Dividiron o territorio en
dúas provincias: Hispania
Ulterior e Hispania Citerior.

20. Octavio Augusto estableceu
tres provincias: Bética, Lusi-
Tania e Tarraconense.
As provincias evolución
Augusto

21. Ano 298
As provincias evolución
Diocleciano
No século
IV créase
a Baleárica
Fte. Vicens Vives

22. Fte. COAG
Proxecto Terra.
Identidade Territorial
División administrativa
na época romana

23. Mapa administrativo do
cuadrante noroeste
Da Península Ibérica actual
(España e Portugal)
(Territorio ocupado aproximadamente
pola primitiva provincia da Gallaecia
En negro principais
núcleos poboacionais
castrexos
Fte. COAG
Proxecto Terra.
Identidade Territorial

24. 2. Hispania, provincia romana
2.1. Os conventus
• Subdivisión administrativa das
provincias que tiñan funcións de carácter
xudicial, recadación de impostos e de
recrutamento de tropas que englobaban a
varias civitas.
• A provincia da Gallaecia estaba dividida
en tres conventus: Braga, Astorga e
Lugo.

25. Conventus
Época de AugustoFte. Wikipedia

26. División en conventus da Gallaecia romana

27. 2. Hispania, provincia romana
2.2. As riquezas de Hispania
• Os romanos integraron a economía de Hispania
dentro dos circuítos comerciais do Imperio.
• A produción agrícola aumentou de forma
considerable grazas á introdución de avances,
coma o arado, o trillo de rodas, os fertilizantes e
o barbeito.
• A actividade artesanal, centrada nas cidades,
coñeceu un gran desenvolvemento: armas,
tecidos, salgaduras (garum)...
• Tamén se explotou a riqueza mineira de
Hispania (prata, ouro, mercurio, cobre...) e se
melloraron os sistemas de extracción.

28. Antiga mina de ouro
As Médulas (O Bierzo)Fte. Wikipedia

29. Procedemente extractivo “Ruina montium”
Fte. Manuel Gómez Moreno

30. Montefurado. Río Sil

31. Montefurado. Río Sil
Fte. Wikipedia

32. Montefurado. Río Sil
Fte. Wikipedia

33. Factoría de garum
Baelo Claudia (Tarifa-Cádiz)Fte. Wikipedia

34. 2. Hispania, provincia romana
2.2. As calzadas
• As cidades de Hispania estaban unidas, entre si
e co resto do Imperio, por unha extensa rede de
calzadas.
• Entre as calzadas máis importantes atopábanse
a Vía Augusta e a Vía da Prata.
• Na Gallaecia había tres vías fundamentais que
unían Braga e Astorga: XVIII ou Nova (polo
interior da actual provincia de Ourense), XIX
(máis cara o oeste e que unía Lugo) e a XX ou
marítima que chegaba ata Brigantium pola costa
para orientarse posteriormente cara Lugo.

35. VíaAugusta
VíadaPrata
Principais calzadas romanas
segundo o itinerario antonino
Vía
XVIII ou
Nova
Vía
XIXVíaXX“Perlocamaritima”
Fte. Wikipedia

36. Ponte de Alcántara (Cáceres)
pertencente á vía da prata
construída na época de Trajano
(104-106)
Fte. Wikipedia

37. Ponte de Alcántara (Cáceres)
arco central da calzada
Fte. Wikipedia

38. Ponte de Alcántara (Cáceres)
fotografía de J. Laurent (1870)Fte. Wikipedia

39. 2. Gallaecia, unha provincia do Imperio romano
2.2. Explotación de recursos
• Os principais recursos foron mineiros: estaño, prata e
ouro nos leitos do Miño e máis o Sil (Montefurado).
• Dos portos saían os minerais. Así naceu o porto romano
de Brigantium (A Coruña).
• A Torre de Hércules foi construída no século II coa
finalidade de orientar as rutas marítimas cara Britannia.
• Construíronse tamén calzadas como a vía XVII que unía
Bracara (Braga) con Astúrica (Astorga), a XVIII ou nova
que unía as mesmas poboacións a través do Barco de
Valdeorras.. XIX: Bracara con Lucus Augusti (Lugo) e a XX
ou beiramar pasaba por Iria Flavia (Padrón) para chegar a
Brigantium (A Coruña) e logo a Lugo.

40. Principais localidades
romanas
Fte. COAG.
Proxecto Terra.
Identidade Territorial

41. Fte. COAG
Proxecto Terra.
Identidade Territorial

42. Esquerda: miliario romano (Zadagós, Sandiás). Dereita (Vilariño das Poldras,
Sandiás)
da Vía XVIII ou Nova.
A milla romana equivale “mil passus” ou pasos dobles. Uns 1.481 m
proximadamente.
Fte. Wikipedia

43. Ponte Bibei
pertencente
á Vía XVIII ou Nova

44. Faro romano de Brigantium
Non só as vías terrestres foron imporantes durante o Imperio.
Tamén as marítimas e fluviais
Finais do I ou principios do II
Época do emperador Trajano

45. Incripción epigráfica
na base da torre de Hércules
que fala da súa construción
Marti / Aug (usto) Sacr (um)
C(aius) Sevius / Lupus /
Architectus / Aeminiensis
Lusitanus ex vo (to)
Traducido
Consagrado a Marte Augusto
Caio Sevio Lupo
Arquitecto de Eminio (Coimbra)
Lusitano en cumprimento dunha
promesa

46. Recreación das ruínas
da antiga torre de Hércules

47. Do inicio ao século XVIII

48. Beato de Burgo de Osma
(1086)

49. 3. O legado de Roma
3.1. O patrimonio artístico
• Os romanos foron grandes construtores e exportaron o
seu modelo de cidade a todo o Imperio.
• En España, na actualidade, consérvanse aínda bos
exemplos destas construcións romanas: acuedutos
(Segovia, Tarragona e Mérida), teatros (Mérida e Sagunto),
anfiteatros (Itálica, Mérida e Tarragona), murallas (Lugo e
Barcelona), pontes (Alcántara e Mérida) e termas (Caldas).
• Ademais, construíronse outras obras de carácter
conmemorativo, como arcos (Berá e Medinaceli), templos
(Mérida) e monumentos funerarios (Torre do Escipión en
Tarragona).
• Tamén se conservan restos de mosaicos, que adornaban
as casas e vilas rurais, e abundantes esculturas.

50. Teatro de MéridaFte. Consejería de Turismo.
Junta de Extremadura

51. Anfiteatro de Itálica

52. Xacemento romano de Segóbriga
(Saelices-Cuenca). Nun primeiro
Plano detalle do seu teatro e anfiteatro

53. Murallas de Lugo
(2ª m. III)
Fte. Wikipedia

54. Murallas de Lugo
Adarve (2ª m. III)Fte. Wikipedia

55. Murallas de Lugo
Perímetro (2ª m. III)

56. Murallas de Lugo
Semanario Pintoresco Español (1850)

57. Templo de Diana
MéridaFte. Wikipedia

58. MNAR
MéridaFte. Wikipedia

59. Acueduto das Miragres
MéridaFte. Wikipedia

60. Acueduto de Segovia

61. Arco de Berà

62. Mosaico en Mérida

63. Mosaicos en Lugo
arriba Museo Provincial
lateral dereito Casa dos Mosaicos

64. Vila romana de Noville
(Franza-Mugardos)
s. III-IV
Fragmentos de mosaicos
Vila romana de
Centroña-Pontedeume
s. III-IV

65. Vila romana de Cambre
s. III-IV
Reprodución de debuxos
foto inferior

66. 3. O legado de Roma
3.2. A romanización
• A romanización é a inclusión do territorio hispano no
espazo cultural romano.
• Este proceso foi longo e significou a similación, por
parte dos pobos indíxenas, das institucións
romanas, a relixión, o dereito (latino no 74 con
Vespasiano e cidadanía romana universal no 212 na
época de Caracalla) e a súa lingua (o latín).
• Escritores latinos de orixe hispanos: Séneca,
Marcial, Quintiliano.
• Emperadores romanos de orixe hispano: Traxano,
Adriano e Teodosio.