SlideShare a Scribd company logo
1 of 192
Download to read offline
ANG DAIGDIG SA KLASIKAL
AT TRANSISYUNAL NA
PANAHON
PANIMULA
“Change is inevitable”. Karaniwan nang naririnig ang
ganitong kasabihan. Lahat ng bagay sa mundo ay
dumadaan sa prosesong ito. Kahit ikaw, marami ka nang
pinagdaanang pagbabago mula noon hanggang ngayon.
Kung iisipin, tao lang ba ang nagbabago o lahat ng bagay
sa daigdig? Paano ba narating ng mundo ang kalagayan nito
sa kasalukuyan? Marahil ay may mga pangyayari na
nagdulot ng malaking pagbabago. Nais mo ba itong
malaman?
Sa Yunit na ito ay mauunawaan mo ang mga pangyayari
sa Kasaysayan ng Daigdig sa Klasikal at Transisyunal na
Panahon. Inaaasahang sa pagtatapos ng iyong paglalakbay
panahong ito ay masasagot mo ang katanungang: Paano
nakaimpluwesiya ang mga kontribusyon ng Klasikal at
Transiyunal na Panahon sa paghubog ng pagkakakilanlan
MGA ARALIN AT SAKOP NITO
Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng
mga Klasikal na Lipunan sa
Europe
Aralin 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng
mga Klasikal
na Lipunan sa America, Africa, at
mga
Pulo sa Pacific
Aralin 3: Ang Daigdig sa Panahon ng
Transisyon
PAG-USBONG AT PAG-
UNLAD NG MGA KLASIKAL
NA LIPUNAN SA EUROPE
ARALIN
1
ba nagsimula ang
Ang Olympics ay isang pampalakasang
paligsahan na nilalahukan ng mga atleta mula sa
iba’t ibang bansa. Noong 2008, natuon ang pansin
ng lahat sa Asia dahil sa ginanap na Olymics sa
Beijing, China. Saan at kailan nga
a
paligsah ng ito?
Naganap ang kauna-unahang Olympics noong
776 BC sa Olympia - isang lungsod-estado ng
sinaunang Greece. Kontribusyon ito ng Klasikal na
Kabihasnan sa Europe na kinabibilangan ng
Kabihasnang Greece at Rome.
Sa bahaging ito ng modyul ay pag-aaralan ang
mahahalagang pangyayari tungkol sa pag-usbong,
pag-unlad, at pagbagsak ng mga Kabihasnang
Greece at Rome. Masasagot din ang katanungang:
Paano nakaimpluwensiya ang Panahong Klasikal sa
Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan?
 europa sa panahong klasikal.pptx
ANO ANG GUSTO KO? GAWAIN 1
GAWAIN 1: ANO ANG GUSTO KO?
Panuto: Suriin ang larawan at sagutin ang mga tanong
tungkol dito.
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang masasabi mo tungkol sa tipikal na
anyo ng isang lungsod - estado noong
Panahong Klasikal? Ipaliwanag.
2. May pagkakatulad ba ang makikita sa
larawan, sa karaniwang tagpo sa mga
lungsod sa kasalukuyang panahon?
Patunayan
I – R –F CHART GAWAIN 2
GAWAIN 2: I-R-F CHART
Panuto:Basahing mabuti ang tanong. Pagkatapos ay
isulat sa bahaging “initial” ng diagram ang maiisip
na sagot.
PAUNLARI
N
MAPA - SURI GAWAIN 3
GAWAIN 3: MAPA - SURI
Suriin ang mapa upang makita ang kaugnayan
ng lokasyon ng Greece sa pag-unlad ng kabihasnan
nito.
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang mga anyong tubig na
malapit sa Greece?
2. Saang direksyon ng Greece
makikita ang Isla ng Crete?
3. Paano nakaimpluwensiya ang
lokasyon ng Greece sa pag-
usbong ng Kabihasnang Greek?
MAGBASA AT MATUTO GAWAIN 4
GAWAIN 4: MAGBASA AT MATUTO
Panuto: Bilang panimula, basahin at unawain ang
sumusunod na teksto tungkol sa Kabihasnang
Minoan at Mycenaean.
GAWAIN 4: MAGBASA AT MATUTO
GAWAIN 4: MAGBASA AT MATUTO
ANG MGA MINOANS
Ayon sa mga arkeologo, ang
kauna-unahang sibilisasyong
Aegean ay nagsimula sa Crete
mga 3100 B.C.E. o Before the
Common Era. Tinawag itong
Kabihasnang Minoan batay sa
pangalan ni Haring Minos, ang
maalamat na haring sinasabing
nagtatag nito. Kilala ang mga
Minoan bilang mahuhusay
gumamit ng metal at iba pang
teknolohiya. Nakatira sila sa mga
bahay na yari sa laryo (bricks) at
may sistema sila ng pagsulat.
Magagaling din silang
mandaragat.
ANG MGA MINOANS
Hindi nagtagal, kinilala ang
Knossos bilang isang
makapangyarihang lungsod at sinakop
nito ang kabuuan ng Crete. Dito
matatagpuan ang isang napakatayog
na palasyo na nakatayo sa dalawang
ektarya ng lupa at napapaligiran ng
mga bahay na bato. Ang palasyo ay
nasira ng sunud-sunod na sunog at
iba pang mga natural na kalamidad.
Paglipas ng ilan pang taon na
tinataya 1600 hanggang 1100 B.C.E.,
narating ng Crete ang kanyang
tugatog. Umunlad nang husto ang
kabuhayan dito dulot na rin ng
pakikipagkalakalan ng mga Minoan sa
Silangan at sa paligid ng Aegean.
Dumarami ang mga bayan at lungsod
at ang Knossos ang naging
pinakamalaki.
ANG MGA MINOANS
Sa pamayanang Minoan ay may
apat na pangkat ng tao: ang mga
maharlika, mga mangangalakal, mga
magsasaka, at ang mga alipin. Sila ay
masayahing mga tao at mahiligin sa
magagandang bagay at kagamitan.
Maging sa palakasan ay di nagpahuli
ang mga Minoan. Sila na siguro ang
unang nakagawa n
s
daigdig kung saan
mga labanan sa bok
g arena sa buong
nagsasagawa ng
ing.
ANG MGA MINOANS
Ang kabihasnang Minoan ay
tumagal hanggang mga 1400
B.C.E. Nagwakas ito nang
salakayin ang Knossos ng mga di
nakikilalang mga mananalakay na
sumira at nagwasak sa buong
pamayanan. Tulad ng inaasahan,
ang iba pang mga lungsod ng
mga Minoan ay bumagsak at isa-
isang nawala.
GABAY NA TANONG
1. Saan nagsimula ang Kabihasnang Minoan?
2.Ano ang dahilan ng pag-unlad ng kabuhayan ng mga
Minoan?
3.Sino-sino ang mga pangkat ng tao sa pamayanang
Minoan?
4. Bakit nagwakas ang Kabihasnang Minoan?
ANG MGA
MYCENAEAN
Bago pa man salakayin at sakupin ng
mga Mycenaean ang Crete, nasimulan na
nilang paunlarin ang ilang pangunahing
kabihasnan sa Timog Greece.
ki
Ang Mycenaea na matatagpuan 16
lometro ang layo sa aplaya ng
karagatangAegean ang naging sentro ng
kabihasnang Mycenaean. Ang mga
lungsod dito ay pinag-ugnay ng maayos
na daanan at mga tulay. Napapaligiran ng
makapal na paderang lungsod upang
magsilbing pananggalang sa mga maaring
lumusob dito. Pagdating ng 1400 B.C.E.,
isa nang napakalakas na mandaragat ang
mga Mycenaean at ito ay nalubos ng
masakop at magupo nila ang Crete.
 Naiugnay nila ang Crete sa lumalagong
kabihasnan sa Greece.
 Maraming mga salitang Minoan ang
naidagdag sa wikang Greek.
 Ang sining ng mga Greek ay
naimpluwensiyahan ng mga istilong
Minoan. I
ANG MGA
MYCENAEAN
Bagamat walang naiwang mga
nakasulat na kasaysayan, ang
pagsasalin – salin ng mga kwento ng
mga hari at bayaning Mycenaean ay
lumaganap. Di naglaon ang mga
kuwentong ito ay nag - ugnay sa mga
tao at sa mga diyos-diyosan. Ito ang
sinasabing naging batayan ng
mitolohiyang Greek. Sa bandang huli,
di nailigtas ng mga pader na kanilang
ginawa ang mga Mycenaean sa
paglusob ng mga mananalakay.
ANG MGA
MYCENAEAN
Noong 1100 B.C.E., isang
pangkat ng tao mula sa hilaga
ang pumasok sa Greece at
iginupo ang mga Mycenaean. Sila
ay kinilalang mga Dorian.
Samantala, isang pangkat naman
ng tao na mayroon ding
kaugnayan sa mga Mycenaean
ang tumungo sa timog ng Greece
sa may lupain sa Asia Minor sa
may hangganan ng karagatang
Aegean. Nagtatag sila ng
kanilang pamayanan at tinawag
itong Ionia. Nakilala sila bilang
mga Ionian.
ANG MGA
MYCENAEAN
Ang mga pangyayaring ito ay
tinaguriang Dark Ages o madilim
na panahon natumagal din nang
halos 300 taon.
Naging palasak ang digmaan ng
mga iba’t ibang kaharian.
Nahinto ang kalakalan,
pagsasaka, at iba pang gawaing
pangkabuhayan.
 Maging ang paglago ng sining at
pagsulat nang unti-unti ay
naudlot din.
GABAY NA TANONG
Ano-anong impormasyon ang mahahalaw mula a teksto?
1.
2.
3.
4.
5.
DALOY NG PANGYAYARI GAWAIN 5
GAWAIN 5: DALOY NG PANGYAYARI
Panuto: Batay sa binasang teksto, isulat ang limang
mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng
sibilisasyong Minoan at Mycenean.
PAMPROSESONG TANONG
1. Batay sa mga tekstong binasa,
ano ang katangian ng
kabihasnang Minoan at
Mycenean?
2. Ano-ano ang mga nakita mong
pagkakaiba at pagkakatulad ng
kabihasnang Minoan at
Mycenean?
3. Sa iyong palagay, ano ang
epekto ng nabanggit na mga
Mula sa labi ng madilim na panahon, unti-
unting umusbong sa Ionia ang isang bagong
sibilisasyon na mabilis ding lumaganap sa kabuuan
ng Greece. Ilang pamayanan sa baybayin ng Greece
na tinatawag ang kanilang sarili na Hellenes o
Greeks ang nagkaroon ng malaking bahagi sa
sibilisasyong ito. Kinilala ito sa kasaysayan bilang
Kabihasnang Hellenic mula sa kanilang tawag sa
Greece na Hellas. Ito ay tumagal mula 800 B.C.E.
hanggang 400 B.C.E. at naging isa sa mga
pinakadakilang sibilisasyong naganap sa kasaysayan
ng daigdig.
MAGBASA AT MATUTO GAWAIN 6
GAWAIN 6: MAGBASA AT MATUTO
Panuto: Basahin at unawain ang mga tekstong
ilalahad sa bahaging ito. Sagutin din ang mga
katanungan sa bawat kahon.
ANG MGA POLIS
Dahil sa mga digmaan bago pa
ang Panahong Hellenic, nagtayo ng
mga kuta ang mga Greek sa mga lugar
sa may gilid ng mga burol at sa mga
taluktok ng bundok upang
maprotektahan ang kanilang sarili sa
pagsalakay ng iba’t ibang pangkat.
Ang mga pook na ito ay naging
pamayanan. Dito nagsimula ang mga
lungsod-estado o polis kung saan
hango ang salitang may kinalaman sa
pamayanan tulad ng pulisya, politika at
politiko. May malalaki at maliliit na
polis. Ang pinakahuwarang bilang na
dapat bumuo ng isang polis ay 5,000
na kalalakihan dahil noon ay sila
lamang ang nailalagay sa opisyal na
talaan ng populasyon ng lungsod -
estado. Karamihan sa mga polis ay
may mga pamayanang matatagpuan sa
ANG MGA POLIS
Sa panahon ng digmaan, ito ang
naging takbuhan ng mga Greek para sa
kanilang proteksyon. Sa acropolis,
matatagpuan ang matatayog na
palasyo at templo kung kaya’t ito ang
naging sentro ng politika at relihiyon
ng mga Greek. Samantala, ang ibabang
bahagi naman ay tinawag na agora o
pamilihang bayan. Napapaligiran ng
mga pamilihan at iba pang mga gusali
na nagbigay daan sa
ANG MGA POLIS
Sa mga lungsod-estado,
naramdaman ng mga Greek na
sila ay bahagi ng pamayanan. Ito
ang dahilan kung bakit
ipinagkaloob naman nila dito ang
kanilang katapatan at
paglilingkod. Hindi lahat ng mga
mamamayan nito. Ang
nasa lungsod - estado ay
mga
lehitimong mamamayan ay
binigyang karapatang bomoto,
magkaroon ng ari -arian,
humawak ng posisyon sa
pamahalaan, at ipagtanggol ang
sarili sa mga korte.
ANG MGA POLIS
Bilang kapalit, sila ay dapat
na makilahok sa pamahalaan at
tumulong sa pagtatanggol sa
mga polis sa panahon ng
digmaan. Ang lahat ng ito,
dagdag pa ang paglago ng
kalakalan, ay nagbigay daan sa
pag-unlad ng mga lungsod-
estado. Kasabay nito ang mabilis
na paglaki ng populasyon na
naging pangunahing dahilan
naman kung bakit nangibang
lugar ang mga Greek. Ang iba ay
napadpad sa paligid ng mga
karagatang Mediterranean at
Iton. Bagamat napunta sila at
nanirahan sa malalayong lugar, di
ANG MGA POLIS Mula sa pakikipagkalakalan
sa iba’t ibang panig ng daigdig,
natutuhan ng mga Greek ang
mga bagong ideya at teknik.
Mula sa mga Phoenician ay
nakuha nila ang ideya ng
alpabeto na naging bahagi
naman ng kanilang sariling
alpabeto. Ginamit din nila ang
mga teknik ng mga Phoenician sa
paggawa ng mas malalaki at
mabibilis na barko. Sa mga
Sumerian naman ay namana nila
ang sistema ng panukat. Mula
naman sa mga Lydian ay
natutuhan nila ang paggamit ng
sinsilyo at barya sa
SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA
MANDIRIGMA
Ang polis o lungsod-estado ng
Sparta ay itinatag ng mga Dorian sa
Peloponnesus na nasa timog na bahagi ng
tangway ng Greece. Sa lahat ng mga
lungsod-estado, ang Sparta lamang ang
hindi umasa sa kalakalan. Ito ay may
magandang klima, sapat na patubig at
matabang lupa na angkop sa pagsasaka.
Pinalawak ng mga Spartan ang kanilang
lupain sa pamamagitan ng pananakop ng
mga karatig na lupang sakahan at
pangangangamkam nito. Ang mga
magsasaka mula sa nasakop na mga lugar
ay dinala nila sa Sparta upang maging mga
helot o tagasaka sa malawak nilang lupang
sakahan. Samakatuwid, naging alipin ng
mga Spartan ang mga helot. Maraming
pagkakataon na nag-alsa laban sa mga
Spartan ang mga helot ngunit ni isa rito ay
walang nagtagumpay. Dahilan sa
palagiang pag-aalsa ng mga helot,
nagdesisyon ang mga Spartan na
palakasin ang kanilang hukbong militar at
magtatag ng isang pamayanan ng mga
SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA
MANDIRIGMA
Ang naging pangunahing mithiin ng
lungsod-estado ng Sparta ay magkaroon ng
mga kalalakihan at kababaihang walang
kinatatakutan at may malalakas na
pangangatawan. Ang mga bagong silang na
sanggol ay sinusuri. Kapag nakitang mukhang
mahina at sakitin ang isang sanggol ay
dinadala sa paanan ng kabundukan at
hinahayaang mamatay doon. Samantala, ang
malulusog na sanggol ay hinahayaang lumaki
at maglaro sa kani-kanilang bahay, hanggang
sumapit ang ikapitong taon nila. Pagsapit ng
pitong taon, ang mga batang lalaki ay dinadala
na sa mga kampo - militar upang sumailalim
sa mahigpit na disiplina at sanayin sa serbisyo
militar. Malakas na pangangatawan, katatagan,
kasanayan sa pakikipaglaban, at katapatan ang
ilan sa pangunahing layunin ng pagsasanay.
Tinitiis nila ang mga sakit at hirap nang walang
reklamo. Pinapayagan lamang sila na makita
ang kanilang pamilya sa panahon ng bakasyon.
Sa gulang na 20, ang mga kabataang lalaki ay
magiging sundalong mamamayan at
ipinapadala na sa mga hangganan ng labanan.
Sa edad na 30, sila ay inaasahang mag-aasawa
na ngunit dapat na kumain at manirahan pa rin
sa kampo, kung saan hahati na sila sa gastos.
SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA
MANDIRIGMA
Sa lipunan ng mga Spartan, ang
lahat ay nakikiisa upang mapigilan ang
mga pag-aalsa ng mga helot. Maging
ang mga kababaihan ay sinasanay na
maging matatag. Di tulad ng mga
kababaihang Greek na limitado ang
ginagampanan sa lipunan, ang mga
kababaihang Spartan ay maraming
tinatamasang karapatan. Sila ang mga
nag-aasikaso ng lupain ng kanilang
mga asawa habang ang mga ito ay
nasa kampo militar. Nangunguna din
sila sa mga palakasan at malayang
nakikipaghalubilo sa mga kaibigan ng
kani-kanilang mga asawa habang
masaya silang nanonood ng mga
palarong tulad ng pagbubuno o
wrestling, boksing, at karera.
SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA
MANDIRIGMA
Ang
pagkakaroon
Sparta
ng pinakamahusay
ang responsable sa
na
sandatahang lakas sa buong daigdig. Sa
simula, labu - labo kung makipagdigma ang
mga Greek. Oo nga’t sama-samang
nagmamartsa sa lugar ng digmaan, ang mga
sundalo ay isa-isang nakikipaglaban sa mga
kaaway hanggang sila ay manghina at
mamatay. Nang lumaon ang mga Griyego, lalo
na ang mga Spartan, ay mas naging maparaan
sa kanilang pakikipagdigma. Sa halip na
lumusob ng isa-isa sa mga kalaban, sila ay
nananatiling sama-sama sa pagkakatayo
pasulong man o paurong sa labanan, hawak
ang pananggalang sa kaliwang kamay at
espada naman sa kanan. Ang hukbong ito na
tinaguriang phalanx ay karaniwang binubuo ng
hanggang 16 na hanay ng mga mandirigma.
Kapag namatay ang mga sundalo sa unang
hanay, ito ay mabilis na sinasalitan ng susunod
pang hanay. Ang phalanx ay hindi mga
bayarang mandirigma, sila ay tagapagtanggol
ng kanilang polis.
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang pangunahing katangian
ng Sparta bilang isang lungsod-
estado ng Greece?
2. Paano sinasanay ang mga
Spartan upang maging malakas?
3. Paano nakabuti at nakasama
ang paraan ng disiplina ng mga
Spartan?
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Sa simula ng 600 B.C.E., ang
Athens ay isa lamang maliit na
bayan sa gitnang tangway ng
Greece na tinatawag na Attica.
Ang buong rehiyon ay hindi
angkop sa pagsasaka kaya
karamihan sa mga mamamayan
nito ay nagtrabaho sa mga
minahan, gumawa ng mga
ceramics, o naging
mangangalakal o mandaragat.
Hindi nanakop ng mga kolonya
ang Athens. Sa halip, pinalawak
nito ang kanilang teritoryo na
naging dahilan upang ang iba
pang nayon sa Attica ay sumali sa
kanilang pamamahala.
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Sa sinaunang
kasaysayan, ang Athens ay
pinamunuan ng mga tyrant
na noon ay
nangangahulugang mga
pinunong nagsusulong ng
karapatan ng karaniwang tao
at maayos na pamahalaan.
Bagamat karamihan sa kanila
ay naging mabubuting
pinuno, may mangilan-ngilan
din na umabuso sa kanilang
posisyon na nagbigay ng
bagong
katawagang
kahulugan sa
tyrant bilang
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Sa simula, ang Athens ay
pinamunuan ng hari na
inihalal ng asembleya ng
mamamayan at pinapayuhan
ng mga mga konseho ng
maharlika.
Ang asembleya ay
binubuo naman ng
mayayaman na may malaking
kapangyarihan.
Ang mga pinuno nito ay
tinawag na Archon na
pinapaburan naman ang mga
may kaya sa lipunan
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Di nagtagal, nagnais ng
pagbabago ang mga artisano at
mga mangangalakal. Upang mapigil
ang lumalalang sitwasyon ng mga
di nasisiyahang karaniwang tao,
nagpagawa ang mayayamang tao o
aristokrata ng nakasulat na batas
kay Draco, isang tagapagbatas.
Malupit ang mga batas ng Greek at
hindi ito binago ni Draco ngunit
kahit na paano ang kodigong
ginawa niya ay nagbigay ng
pagkakapantay – pantay sa lipunan
at binawasan ng mga karapatan ang
mga namumuno. Sa gitna
ngpagbabagong ito nanatiling di
kontento ang mga mamamayan ng
Athens. Maraming Athenian ang
nagpaalipin upang makabayad ng
malaking pagkakautang. Marami rin
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Ang sumunod na pagbabago ay naganap
noong 594 B.C.E. sa pangunguna ni Solon na
mula sa mga pangkat ng aristokrata na
yumaman sa pamamagitan ng
pakikipagkalakalan. Kilala din siya sa pagiging
matalino at patas. Inalis niya ang mga
pagkakautang ng mahihirap at ginawang ilegal
ang pagkaalipin nang dahil sa utang. Gumawa
rin siya ng sistemang legal kung saan lahat ng
malayang kalalakihang ipinanganak mula sa
mga magulang na Athenian ay maaaring
maging hurado sa mga korte. Ang mga
repormang pampolitika na ginawa ni Solon ay
nagbigay ng kapangyarihan sa mga mahihirap
at karaniwang tao. Nagsagawa rin siya ng mga
repormang pangkabuhayan upang maisulong
ang dayuhang kalakalan at mapabuti ang
pamumuhay ng mga mahihirap. Nalutas ng
repormang pangkabuhayan ang mga ilang
pangunahing suliranin ng Athens at napaunlad
ang kabuhayan nito. Sa gitna ng malawakang
repormang ginawa ni Solon, di nasiyahan ang
mga aristokrata. Para sa kanila, labis na
pinaburan ni Solon ang mahihirap. Sa
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Noong mga 546 B.C.E., isang
politikong nagngangalang Pisistratus, ang
namuno sa pamahalaan ng Athens. Bagamat
mayaman siya, nakuha niya ang suporta at
pagtitiwala ng karaniwang tao.
 Mas radikal ang mga pagbabagong
ipinatupad niya tulad ng pamamahagi ng
malalaking lupang sakahan sa walang
lupang mga magsasaka.
 Nagbigay siya ng pautang at nagbukas ng
malawakang trabaho sa malalaking
proyektong pampubliko.
 Pinagbuti niya ang sistema ng patubig sa
lungsod ng Athens, at nagpatayo ng
magagandang templo.
 Ipinakita rin niya ang kaniyang interes sa
sining at kultura sa pamamagitan ng
pagbibigay suporta sa mga pintor at sa mga
nangunguna sa drama.
 Ang pagsulong niya sa sining ang
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Noong 510 B.C.E., naganap muli
ang pagbabago sa sistemang
politikal ng Athens sa pamumunoni
ng Demokrasya ng
Cleisthenes.
“Ama
Athens”
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Hinati niya ang Athens sa sampung distrito. Limampung
kalalakihan ang magmumula sa bawat distrito at maglilingkod
sa konseho ng tagapayo upang magpasimula ng batas sa
Asembleya, ang tagagawa ng mga pinaiiral na batas.
 Sa kauna-unahang pagkakataon, nakaboto sa asembleya ang
mga mamamayan, may-ari man ng lupa o wala.
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Upang mapanatili ang kalayaan ng
mga mamamayan ipinatupad ni
Cleisthenes ang isang sistema kung
saan bawat taon ay binibigyan ng
pagkakataon ang mga mamamayan na
ituro ang taong nagsisilbing panganib
sa Athens. Kapag ang isang tao ay
nakakuha ng mahigit 6,000 boto, siya
ay palalayasin sa Athens ng 10 taon.
Dahil sa ang pangalan ay isinusulat sa
pira-pirasong palayok na tinatawag na
Ostrakon, ang sistema ng
pagpapatapon o pagtatakwil sa isang
tao ay tinawag na ostracism. Bagamat
kaunti lamang ang naipatapon
sistemang ito, nabigyan
malaking kapangyarihan
ng
ng mas
ang mga
mamamayan.
ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD
NITO
Sa pagsapit ng 500 B.C.E., dahil
sa lahat ng mga repormang
naipatupad sa Athens, ang
pinakamahalagang naganap ay ang
pagsilang ng demokrasya sa Athens,
kung saan nagkaroon ng malaking
bahagi ang mga mamamayan sa
pamamalakad ng kanilang
pamahalaan.
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang pangunahing katangian
ng Athens bilang lungsod -
estado ng Greece?
2. Para sa iyo, ano ang
pinakamahalagang ambag ng
Athens sa daigdig?
3. Nakabuti ba sa Greek ang
pagpapatupad ng demoksrasya?
Patunayan.
PAGHAHAMBING GAWAIN 7
GAWAIN 7: PAGHAHAMBING
Panuto: Sa tulong ng venn diagram, isulat ang
pagkakatulad at
pagkakaiba ng Sparta at Athens bilang mga
lungsod-estado ng
sinaunang Greece.
PAMPROSESONG TANONG
1. Paano nakaimpluwensiya ang
lokasyon sa pamumuhay ng mga
Spartan at Athenian?
2. Bakit mahalaga ang mga lungsod-
estado ng Sparta at Athens sa pag-
unlad ng Kabihasnang Greek?
3. Kung nabuhay ka noong panahong
klasikal ng Greece, saan mo mas
pipiliiing tumira, sa Athens o sa
Sparta? Ipaliwanag ang sagot.
MAGBASA AT MATUTO GAWAIN 8
GAWAIN 8: MAGBASA AT MATUTO
Bagamat ang Greece ay binubuo ng iba’t ibang
lungsod-estadong malaya sa isa’t isa, iisa lamang
ang wika at kultura ng mga Greek. Mataas ang
tingin nila sa isa’t isa, samantalang hindi edukado at
mababa ang tingin nila sa mga hindi Greek.
Naranasan din ng Greece ang banta ng paglusob
at pananakop ng mga kalapit na kabihasnan.
Matutunghayan mo sa bahaging ito ang mga
digmaang kinasangkutan ng Greece.
ANG BANTA NG PERSIA  Hangarin ng Persia na palawakin ang
imperyo nito sa kanluran.
 Noong 546 B.C.E., sinalakay ni Cyrus the Great
ang Lydia sa Asia Minor.
 Ipinagpatuloy ni Darius I, ang nagmana ng
trono ni cyrus the Great, ang hangaring ito.
 Noong 499 B.C.E., sinalakay niya ang mga
kalapit na kolonyang Greek. Nagpadala ng
tulong ang Athens ngunit natalo ang mga
kolonyang Greek sa labanang pandagat sa
Miletus noong 494 B.C.E.
 Bagamat natalo ang puwersa ng Athens, nais
ni Darius na parusahan ang lungsod sa
ginawang pagtulong at gawin itong hakbang
sa pagsakop sa Greece.
 Bilang paghahanda sa napipintong
pananalakay ng Persia, sinimulan ng Athens
ang pagpapagawa ng isang plota o fleet na
pandigma.
ANG DIGMAANG GRECO- PERSIA
(499-479 B.C.E.)
 Ang unang pagsalakay ng Persia sa
Greece ay naganap noong 490 B.C.E. sa ilalim
ni Darius. Tinawid ng plota ng Persia ang
Aegean Sea at bumaba sa Marathon, isang
kapatagan sa hilagang - silangan ng Athens.
Tinalo ng 10, 000 puwersa ng Athens ang
humigit - kumulang 25,000 puwersa ng
Persia. (Battle of Marathon)
ANG DIGMAANG GRECO- PERSIA
(499-479 B.C.E.)
 Ipinagpatuloy ni Xerxes, anak ni Darius
ang tangkang pagpapabagsak sa Athens.
Noong B.C.E., isang madugong labanan ang
naganap sa Thermopylae, isang makipot na
daanan sa gilid ng bundok at ng silangang
baybayin ng Central Greece. Pitong libong
Greek, tatlong daan sa mga ito ay taga -
Sparta sa ilalim ni Leonidas ang nakipaglaban
sa puwersa ni Xerxes. Noong una, inakala ni
Xerxes na madali niyang malulupig ang mga
Greek. Hindi niya inasahan ang katapangan at
kahusayan ng mga taga - Sparta sa
pakikipagdigma. Sa loob ng tatlong araw,
dumanak ang dugo ng mga taga Persia. Subalit
ipinagkanulo ng isang Greek ang lihim na
daanan patungo sa kampo ng mga Greek.
Pinayuhan ni Leonidas ang mga Greek na
lumikas habang ipinagtatanggol ng kanyang
puwersa ang Thermopylae. Sa harap ng higit
na maraming puwersa ni Xerxes, namatay ang
karamihan sa tropa ni Leonidas. (Battle of Sparta)
ANG DIGMAANG GRECO- PERSIA
(499-479 B.C.E.)
 Sinalakay at sinakop ni Xerxes ang
Athens. Subalit dinala ni Themistocles ang
labanan sa dalampasigan ng pulo ng Salamis
kung saan ang dagat ay lubhang makipot.
Nahirapang iwasan ng malaking barko ni
Xerxes ang maliliit na barko ng Athens na
pilit na binabangga ang mga ito hanggang sa
mabutas. Isa - isang lumubog ang plota ng
Persia. Ang nalalabing hukbo ni Xerxes ay
tinalo ng mga alyansa ng mga lungsod-
estado ng Greece sa pamumuno ni Pausanias
ng Sparta. Kabilang sa alyansang ito ang
Athens, Sparta, Corinth, at Megara. (Battle of
Salamis)
GABAY NA TANONG
Ano ang dahilan ng pagtatagumpay ng Greek laban sa
malaking puwersa ng Persia? Ipaliwanag.
.
DIGMAANG PELOPONNESIAN  Nais ni Pericles na manatili ang kapayapaan
di lamang sa Athens kundi maging sa mga
kalapit nitong mga lungsod - estado at
maging sa Persia. Habang umuunlad ang
Athens, lumawak din ang kanilang
kapangyarihan sa kalakalan. Ito ang naging
dahilan kung bakit sa panahon ng Delian
League ay naging isang imperyo ang Athens.
 Hindi lahat ng lungsod-estado ay sumang-
ayon sa ginawa ng Athens na pagkontrol sa
Delian League subalit wala silang nagawa
upang umalis sa alyansa. Kayat ang mga
lungsod-estado na kasapi sa Delian League
tulad ng Sparta, Corinth at iba pa ay
nagtatag ng sarili nilang alyansa sa
pamumuno ng Sparta at tinawag itong
Peloponnesian League.
DIGMAANG PELOPONNESIAN  Noong 431 B.C.E., nilusob ng Sparta ang
mga karatig pook ng Athens na naging
simula ng Digmaang Peloponnesian. Batid ni
Pericles na mahusay na mandirigma sa lupa
ang mga Spartan kung kayat iniutos niya ang
pananatili ng mga Athenian sa pinaderang
lungsod. Samantala, inatasan niya ang
sandatahang lakas ng Athens na lusubin sa
karagatan ang mga Spartan. Ngunit
sinawing-palad na may lumaganap na sakit
na ikinamatay ng libo-libong tao, kasama na
si Pericles, noong 429 B.C.E.
 (Peloponnesian War)
DIGMAANG PELOPONNESIAN  Lahat ng mga pumalit kay Pericles ay hindi
nagtagumpay dahilan sa mga mali nilang
mga desisyon.
 Isa na rito si Alcibiades. Matapos siyang
akusahan ng mga Athenian na lumalabag sa
paniniwalang panrelihiyon, tumakas siya
patungong Sparta upang iwasan ang pag-
uusig sa kanya. Doon siya ay naglingkod
laban sa kanya mismong mga kababayan. Di
naglaon bumalik din si Alcibiades sa Athens
at siya ay pinatawad at binigyang-muli ng
pagkakataong pamunuan ang sandatahang
lakas ng Athens. Bagamat naipanalo niya
ang ilang laban nila sa Sparta, lubhang
malakas ang mga Sparta at noong 404
B.C.E., sumuko ang mga Athenian. Bilang
ganti, ipinapatay ng mga Spartan si
Alcibiades.
DIGMAANG PELOPONNESIAN  Ang dalawampu’t pitong taong Digmaan ng
Peloponnesian ay isang malaking trahedya
para sa Greece. Nagkaroon ng malawakang
pagkawasak ng ari-arian at pagkamatay ng
mga tao. Lumala rin ang suliranin sa kawalan
ng hanapbuhay, pagtaas ng presyo ng mga
bilihin, at kakulangan sa pagkain.
GABAY NA TANONG
Ano ang epekto sa Greece ng hidwaan at digmaan sa
pagitan ng mga lungsod-estado nito? Ipaliwanag
.
A – K – B CHART GAWAIN 9
GAWAIN 9: A – K – B CHART
Panuto: Punan ang diagram ng kinakailangang
impormasyon batay sa binasang teksto.
GAWAIN 9: A – K – B CHART
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang pinakamahalagang
kontribusyon ng mga Spartan at
Athenian sa daigdig?
sumusunod na
ang may
sa kasalukuyan?
2. Alin sa
kontribusyon
kaugnayan
Patunayan.
MAGBASA AT MATUTO
GAWAIN
10
tungkol
GAWAIN 10: MAGBASA AT MATUTO
Basahin at unawain ang teksto
Ginintuang Panahon ng Athens.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Noong 461 B.C.E., si Pericles, isang
strategos o heneral na inihalal ng mga
kalalakihang mamamayan ang namuno sa
Athens. Taon - taon ay nahahalal si Pericles
hanggang sa sumapit ang kaniyang kamatayan
noong 429 B.C.E.
 Sa loob ng mahabang panahon ng kaniyang
panunungkulan, maraming pinairal na mga
programang pampubliko si Pericles. Lahat ay
naglalayong gawing pinakamarangyang estado
ang Athens.
 Nais ni Pericles na lumawak pa ang umiiral na
demokrasya sa Athens kung kaya’t
dinagdagan niya ang bilang ng mga
manggagawa sa pamahalaan at sinuwelduhan
niya ang mga ito. Lahat ng mamamayan ay
nagkaroon pagkakataong makapagtrabaho sa
pamahalaan mayaman man o mahirap. Kaya di
nagtagal mga ikatlong bahagi (1/3) ng
populasyon ng Athens ay bahagi na ng mga
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Ngunit hindi lahat ay nasiyahan sa mga
repormang ipinatupad ni Pericles. Para sa
mayayaman ang ginawa niyang mga
pagbabago ay magdudulot ng pagkalugi sa
pamahalaan at maghihikayat ng katamaran sa
mga ordinaryong mamamayan. Ipinagtanggol
niya ang kanyang mga ginawang pagbabago
sa pamamagitan ng pagbibigay ng isang
pahayag na naitala naman ni Thucydides, na
isang historyador. Ayon kay Pericles “Ang ating
konstitusyon ay isang demokrasya sapagkat
ito ay nasa mga kamay ng nakararami at hindi
ng iilan.”
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Mahalaga ang edukasyon para sa mga
Athenian. Ang mga lalaki ay pinag-aaral sa mga
pribadong paaralan kung saan sila ay natuto ng
pagbasa, matematika, musika at mga obra ni
Homer na Iliad at Odyssey. Hinikayat din silang
talakayin ang sining, politika at iba pang usapin.
Ang palakasan ay bahagi rin ng kanilang pag-
aaral.
 Sa edad na 18 taong gulang, ang mga lalaki ay
nagsasanay sa militar ng 2 taon at pagkatapos
ay maaari nang maging mamamayan ng Athens
at makibahagi sa pamahalaan nito.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Samantala, ang mga kababaihan ay itinuring
na mas mababa sa mga kalalakihan. Hindi sila
nabigyan ng pagkamamamayan at hindi
maaaring makibahagi sa pamahalaan.
 Hindi rin sila maaaring magmay-ari. Ang
kanilang buhay ay umiikot sa mga gawaing
bahay at pag-aalaga ng mga anak. Sa edad na
14-16 sila ay ipinakakasal sa mga lalaking napili
ng kanilang mga magulang.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Pagsasaka ang karaniwang
ikinabubuhay ng mga Athenian.
Ang mga ani ay kanilang
kinakain. Ang mga sobrang
produkto ay ipinapalit nila ng iba
pang kagamitang pambahay.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Bagamat marangya at
magarbo ang ang mga
gusaling pampubliko, ang
mga tahanan naman ay
simple lamang, maging ito ay
pag-aari ng mayayaman o
karaniwang tao.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Sa kabuuan, simple lamang ang
naging pamumuhay sa sinaunang
Greece. Ngunit mula sa simpleng
pamumuhay na ito ay lumitaw ang
pinakamahuhusay na artista,
manunulat, at mga pilosopo na
tinitingala sa sandaigdigan hanggang
sa ating makabagong panahon.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Ang may-akda ng mga natatanging
pilosopong Greek sa larangan ng politika ay
kinilala sa mundo tulad ng The Republic ni Plato
at Politics ni Aristotle.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Maging sa larangan ng arkitektura ay nakilala ang mga Greek.
Kahangahanga ang arkitektura ng mga templo. Ang ilan dito ay
matatagpuan sa Athens, Thebes, Corinth, at iba pang siyudad. Ang
tatlong natatanging estilo na Ionian, Doric, at Corinthian ay
naperpekto nila nang husto.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Ang pinakamagandang
halimbawa ay ang Parthenon,
isang marmol na templo sa
Acropolis sa Athens. Ito ay
itinayo nina Ictinus at Calicrates
at inihandog kay Athena, ang
diyosa ng karunungan at patrona
ng Athens.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Ilan sa mga labi ng iskulturang Greek ay
matatagpuan din sa mga templo ng Crete,
Mycenaea, at Tiryus. Ang pinakadakilang
Greek na iskultor ay si Phidias. Ang estatwa
ni Athena sa Parthenon at ni Zeus sa
Olympia ay ilan lamang sa mga obra maestra
niya. Ilan pang mga natatanging iskultura ay
ang Collossus of Rhodes ni Chares at Scopas
ni Praxiteles na parehong itinanghal na
Seven Wonders of the Ancient World.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Kinilala rin ang kontribusyon ni
Herodotus sa larangan ng kasaysayan. Ang
kanyang mga paglalakbay sa Asya at Sparta
ay nakatulong upang maging obra maestro
niya ang Kasaysayan ng Digmaang Persian.
Tinawag siyang “Ama ng Kasaysayan.”
Sinundan ito ng isa pang historyador, si
Thucydides. Ilan sa mga isinulat niya ay ang
Anabis, isang kuwento ng sikat na martsa ng
mga Greek mula sa Babylonia hanggang
Black Sea at Memorabilia na kalipunan ng
mga kuwento ng guro niyang si Socrates.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Nagkaroon din ng kaalaman
sinaunang Greece.
sa makabagong medisina sa
Ang
pinakadakilang Greek na
manggagamot ay si Hippocrates
na kinilala
Medisina.
bilang Ama ng
Itinaas niya ang
larangan ng medisina bilang
agham at hindi bunga ng mahika.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Marami ring Greek ang kinilala at
dinakila dahil sa kanilang naging
ambag sa larangan ng agham at
pilosopiya. Ang kauna-unahang
pilosopiya ay ipinakilala ni Thales ng
Militus. Ayon sa kaniya ang
sandaigdigan ay nagmula sa tubig,
ang pangunahing elemento ng
kalikasan. Samantala si Pythagoras
naman ang nagpasikat ng doktrina ng
mga numero kung saan sinasabi niya
na ang bilang na tatlo, lima at pito ay
maswerteng mga numero.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Ilang dekada matapos ang
Digmaang Persian, isang pangkat ng
mga guro na tinatawag na mga
Sophist ang sumikat sa Athens.
Nagpakilala sila ng pagbabago sa mga
umiiral na pilosopiya. Ayon sa kanila
maaaring turuan ang mga tao na
gumawa ng magagandang batas,
makapagsalita, at makipagdebate sa
mga Asembleya.
 Maraming Athenian ang tumuligsa sa
mga pilosopiya ng mga Sophist. Isa na
rito ay si Socrates. Ayon sa kaniya
mahalaga na kilalanin mo ang iyong
sarili (know thyself). Ayon sa kaniya
dapat na patuloy na magtanong ang
mga tao hinggil sa mgabagay-bagay
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Ang pamamaraang ito ay kinikilala
ngayon na Socratic Method. Di nagustuhan
ng mga Athenian ang ginawang pagtatanong
ni Socrates lalo na ang mga tungkol sa mga
diyos-diyosan at ilang patakaran ng Athens.
Dahilan dito siya ay nakulong at nahatulan
siya ay nagpakamatay
ng kamatayan. Ngunit bago pa siya
sa
an ng paglason sa sarili. Ang
ga ideya ni Socrates ay hindi niya
naparusahan,
pamamagit
lahat ng m
naisulat
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Si Plato, ang kaniyang
pinakasikat na mag-aaral, ang
nagsumikap na maitala ang lahat
ng dayalogo sa pagitan ng
dalawa o mas higit pang tauhan.
Ang pinakatanyag ay ang
Republic, isang talakayan tungkol
sa katangi-tanging polis at ang
uri ng pamahalaan na
makapagbibigay ng kaligayahan
sa mga mamamayan nito.
GININTUANG PANAHON NG
ATHENS
 Samantala, si Aristotle, ang
pinakamahusay na mag-aaral ni Plato,
ay nagpakadalubhasa sa pag-aaral ng
halaman, hayop, astronomiya, at
pisika na pawang nangangailangan ng
masusing pagmamasid. Ayon sa
kaniya, ang alinmang teorya ay maaari
lamang tanggapin kung ito ay batay
sa masusing pagmamasid ng mga
katotohanan. Kinilala si Aristotle na
Ama ng Biyolohiya. Ilan sa mga tanyag
niyang aklat ay ang Poetic, isang
pagsusuri sa mga iba’t ibang dula-
dulaan, ang Rhetoric na nagsasabi
kung paano dapat ayusin ng isang
nagtatalumpati ang kanyang
talumpati, at ang Politics kung saan
TALAHANAYAN, PUNAN MO
GAWAIN
11
GAWAIN 11: TALAHANAYAN, PUNAN MO
Mula sa binasang teksto tungkol sa ginintuang
panahon ng Athens, buuin ang talahanayan ng mga
ambag ng Greece sa iba’t ibang larangan.
PAMPROSESONG TANONG
1. Ano ang epekto ng kabihasnang
Greece sa kasalukuyang
panahon?
2. Alin sa mga
kontribusyon
nabanggit na
ang may
pinakamalawak na epekto sa
pamumuhay ng mga Pilipino?
Patunayan.
MAGBASA AT MATUTO
GAWAIN
12
GAWAIN 12: MAGBASA AT MATUTO
Basahin at unawain ang nilalaman ng
sumusunod na teksto
tungkol sa paglakas ng Imperyong Macedonia at
pagbagsak ng mga lungsod-estado ng Greece.
IMPERYONG MACEDONIAN  Hinangad ni Philip, hari ng Macedonia ,
na pag-isahin ang mga lungsod-estado sa
Greece sa ilalim ng kanyang pamamahala.
Upang matupad ang kaniyang hangarin,
bumuo siya ng isang hukbo at sinanay sa
pinakamabisang paraan ng pakikipagdigma.
Bilang pagtatanggol ng kanilang kalayaan,
sinalakay ng magkasanib na puwersa ng
Athens at ng Thebes ang Macedonia noong
338 B.C.E. Madaling tinalo ni Philip ang
hukbo ng dalawang lungsod-estado. Ang
pagkatalo ng Athens at Thebes ay hudyat ng
pagtatapos ng kapangyarihan ng mga
lungsod-estado. Ang buong Greece, maliban
sa Sparta, ay napasailalim sa kapangyarihan
ng Macedonia.
IMPERYONG MACEDONIAN  Naging tanyag na pinuno ng Macedonia ang
anak ni Philip na si Alexander the Great.
Noong siya ay bata pa lamang, naging guro
niya si Aristotle na nagturo sa kaniya ng
pagmamahal sa kultura at karunungan.
Habang lumalaki, natutuhan niya ang
kagalingan sa pakikipagdigma. Siya ay 21
taong gulang nang mamatay ang kanyang
ama at naging hari ng Macedonia at Greece.
Matalino, malakas ang loob at magaling na
pinuno si Alexander. Sinalakay niya ang
Persia at Egypt at pagkatapos ay tumungo sa
silangan at sinakop ang Afghanistan at
hilagang India. Nagtatag siya ng imperyo na
sumakop sa kabuuan ng kanlurang Asya,
Egypt, at India. Pinalaganap niya ang
kaisipang Greek sa silangan.
Noong 323 B.C.E., sa gulang na 32 taon
namatay si Alexander sa Babylon sa hindi
matiyak na karamdaman.
GABAY NA TANONG
1.Ano ang dahilan ng paghina ng
mga
lungsod-estado ng Greece?
2.Ano ang nagbigay-daan sa
paglakas ng
Macedonia?
3.Ano ang maituturing na
kontribusyon ng
GREECE, SA ISANG TINGIN
GAWAIN
13
GAWAIN 13: GREECE, SA ISANG TINGIN
Punan ang word map ng maikling
pagpapaliwanag tungkol sa bawat konseptong
tumutukoy sa Kabihasnang Greece. Matapos punan
ang word map ay sagutin ang tanong sa kahon.
GAWAIN 13: GREECE, SA ISANG TINGIN
GAWAIN 13: GREECE, SA ISANG TINGIN
Sa pagkamatay ni Alexander the Great, unti-
unting humina ang malawak na imperyong kanyang
naitatag. Sa kabilang dako naman ng kanlurang
Europe, isang pamayanan ang unti-unting
namumukadkad. Ito ay ang Rome. Kung ang Greece
ay kilala sa taguring “the glory that was Greece”
makikilala ang Rome sa taguring “the grandeur that
was Rome”. Ano kaya ang kahulugan nito? Halina’t
iyong tuklasin.
 europa sa panahong klasikal.pptx
MAGBASA AT MATUTO
GAWAIN
14
GAWAIN 14: MAGBASA AT MATUTO
Basahin at unawain ang teksto tungkol sa
Kabihasnan ng Rome.
ROMA  Ang Italy ay isang bansang matatagpuan
sa kanlurang Europe. Ito ay isang peninsula
na nakausli sa Mediterranean Sea. Katulad
ng Greece, ang Italy ay binubuo ng
maraming kabundukan at ilang mga
kapatagan. Isang mahalagang kapatagan ang
Latium. Ang Ilog Tiber ay dumadaloy sa
kapatagang ito. May ilang bakas ng
sinaunang kabihasnan sa kapatagan ng
Latium at sinasabing dito umusbong ang
dakilang lungsod ng Rome.
Masasabing istratehiko ang lokasyon ng
Rome dahil sa Ilog Tiber na nag-uugnay dito
at sa Mediterranean Sea. Ang lokasyong ito ay
nagbigay-daan sa pakikipagkalakalan ng
Rome sa mga bansang nakapalibot sa
Mediterranean Sea. Ang saganang kapatagan
at maunlad na agrikultura ay kayang
suportahan ang pagkakaroon ng malaking
populasyon.
GABAY NA TANONG
Ano ang kaugnayan ng heograpiya sa
pag - usbong ng Rome bilang isang
matatag na lungsod?
Ang
ANGe
m
o
R SI
ay
NAUNANG ROME
itinatag sa kalagitnaan ng
ikawalong siglo B.C.E. ng
mga unang Roman na
nagsasalita ng Latin,
isang sangay ng wikang
nabibilang sa Indo-
Europeo. Sila ay lumipat
sa gitnang Italy at
nagtayo ng sakahang
pamayanan sa Latium
Plain.
Ayon sa isang matandang
alamat ang Rome ay itinatag
ng kambal na sina Romulus at
Remus. Habang mga sanggol
pa lamang, inilagay sila sa
isang basket at ipinaanod sa
Tiber River ng kanilang amain
sa takot na angkinin ng
kambal ang kaniyang trono.
Ang kambal ay sinagip at
inaruga ng isang babaing lobo.
Nang lumaki ang dalawa at
nalaman ang kanilang
pinagmulan, inangkin nila ang
trono at itinatag ang Rome sa
pampang ng Tiber River noong
753 B.C.E. Ang mga Roman ay
tinalo ng mga Etruscan,
ang kalapit na tribo sa
hilaga ng Rome. Sila ay
sa sining,
at sayaw.
rin sila sa
magagaling
musika,
Dalubhasa
arkitektura, gawaing
metal, at kalakalan .
Tinuruan nila ang mga
Roman sa pagpapatayo ng
mga gusaling may arko,
mga aqueduct, mga barko,
paggamit ng tanso,
paggawa ng mga sandata
sa pakikipagdigma,
pagtatanim ng ubas, at
paggawa ng alak.
GABAY NA TANONG
Paano nagsimula ang Rome?
.
ANG REPUBLIKANG ROMANO  Sang-ayon sa tradisyon, pinaalis ng mga
Roman ang punong Etruscan at nagtayo ng
Republika, isang pamahalaang walang hari.
Noong 509 B.C.E, namuno si Lucius
Junius Brutus at nagtagumpay sa pagtataboy
sa mga Etruscan. Pagkatapos maitaboy ang
huling haring Etruscan na si Tarquinius
Superbus, itinatag ni Lucius Junius Brutus ang
isang Republika. Tumagal ito mula 509
hanggang 31 B.C.E.
ANG REPUBLIKANG ROMANO Sa halip na pumili ng hari, naghalal ang
mga Roman ng dalawang konsul na may
kapangyarihang tulad ng hari at nanungkulan
sa loob lamang ng isang taon. Bawat isa ay
may kapangyarihang pigilin ang pasya ng isa.
Dahil sa pagkakahati ng kapangyarihan ng
mga konsul, humina ang sangay
tagapagpaganap. Sa oras ng kagipitan,
kinakailangang pumili ng diktador na
manunungkulan sa loob lamang ng anim na
buwan. Nagtatamasa ang diktador ng higit na
kapangyarihan kaysa mga konsul.
ANG REPUBLIKANG ROMANO Republika lamang sa pangalan ang
mga pamahalaan dahil laan lamang ito
sa mga maharlika o patrician. Pawang
mga patrician ang dalawang konsul,
ang diktador at ang lahat ng kasapi ng
senado.
Mga kapos sa kabuhayan ang
plebeian at kasapi ng Assembly na
binubuo ng mga mandirigmang
mamamayan.
Walang kapangyarihan ang
plebeian at hindi rin makapag-aasawa
ng patrician.
GABAY NA TANONG
Batay sa binasang teksto, ilarawan
ang mga sumusunod na bahagi ng
Republikang Romano.
Konsul -
Diktador -
Patrician -
TAGUMPAY NG PLEBEIAN
LABAN SAPATRICIAN.
 Ayon sa kasaysayan, nagsimulang
maghimagsik ang mga plebeian noong 494
B.C.E. upang magkamit ng pantay na
karapatan.
 Nagmartsa sila sa buong Rome at lumikas sa
kalapit na lugar na tinaguriang Banal na
Bundok.
 Doon sila nagbalak magtayo ng sariling
lungsod.
 Sa takot ng mga patrician na mawalan ng
mga manggagawa, sinuyo nila ang mga
plebeian upang itigil ang kanilang balak sa
pamamagitan ng
 pagpapatawad sa dati nilang utang;
 pagpapalaya sa mga naging alipin nangg
dahil sa pagkakautang; at
 ang paghahalal ng mga plebeian ng
dalawang mahistrado o tribune na
TAGUMPAY NG PLEBEIAN
LABAN SAPATRICIAN.
 May karapatan ang tribune o mahistrado
na humadlang sa mga hakbang ng senado
na magkasama sa mga plebeian.
 Kapag nais hadlangan ng isang tribune ang
isang panukalang-batas, dapat lamang
niyang isigaw ang salitang Latin na veto!
(Tutol Ako!). Sa loob ng isang siglo at
kalahati, nagkaroon ng higit na maraming
karapatan ang plebeian.
 Noong 451 B.C.E, dahil sa mabisang
kahilingan ng mga plebeian, nasulat ang
mga bataas sa 12 lapidang tanso at inilagay
sa rostra ng forum upang mabasa ng lahat.
 Ang 12 Tables ang kauna-unahang
nasusulat na batas sa Rome at naging ugat
ng Batas Roman.
 Sa pamamagitan nito, nabawasan ang
panlilinlang sa mga plebeian at
napagkalooban sila ng karapatang makapg-
GABAY NA TANONG
Ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng nakasulat na batas
para sa mga plebeian?
Magbigay ng halimbawa ng pangyayari sa kasalukuyang
panahon na maihahalintulad sa tinahak ng mga plebeian
upang matamo ang kanilang karapatan. Ipaliwanag
Sa kasalukuyan, nabibigyan din ba ng kahalagahan ang
kapakanan ng mga karaniwang tao? Patunayan
PAGLAGANAP NG
KAPANGYARIHAN NG ROME
 Lumaganap ang kapangyarihan ng Rome sa
buong Italy matapos ang sunud-sunod na
digmaan mula pa noong 490 B.C.E. Nasakop ang
mga Latino, mga Etruscan at iba pang pangkat
tulad ng Hernici, Volscian, Sabine at Samnite.
 Matapos masakop ang gitnang Italy, isinunod
ang lungsod-estado ng Greece sa timog.
 Naganap ang unang sagupaan ng Rome at
Greece sa Heraclea, Italy noong 280 B.C.E.
 Nagwagi ang Greece dahil tinulungan si Haring
Pyrrhus ng Espirus ng kaniyang pinsang si
Alexander the Great at dahil din sa paggamit ng
mga elepanteng kinatatakutan ng mga
mandirigmang Romano. Bagamat nagtagumpay
si Haring Pyrrus, marami sa kaniyang tauhan ang
nalipol, kung kaya sa ngayon, ang isang
napakamahal na tagumpay ay tinaguriang Pyrric
Victory.
 Hindi nagtagal, nagapi si Haring Pyrrhus noong
275 B.C.E sa Beneventum, Italy. Rome ang
naging reyna ng peninsula ng Italy.
PAGLAGANAP NG
KAPANGYARIHAN NG ROME
 Ang tagumpay ng isang labanan ay hindi
lamang nangangahulugan ng panalo ng Roman
at pagtatamo ng kabantugang militar.
 Kadalasan, naging kaanib ng Rome ang nagaping
kaaway at magiging kolonya ng Rome ang
nasakop na teritoryo.
karagdagang mandirigma para
 Ang mga hukbong nagapi ay nagiging
sa hukbong
Roman.
 Sa ganitong sistema unti-unting lumaganap ang
kapangyarihan ng Rome magmula sa ilog Tiber
hanggang sa kabuuan ng Italy.
 Sumasakop ang teritoryong Roman mula sa
Ariminium at Pisa sa hilaga hanggang sa Kipot
ng Messina sa timog.
 Sa kabila ng 16 na kilometrong kipot na ito,
nakaharap ng mga Roman sa Sicily ang naging
pinakamabigat na kaaway nito - ang mga
Carthagenian.
GABAY NA TANONG
Mula sa binasang teksto, isa-isahin ang pangyayaring
nagbigay-daan sa paglaganap ng Kapangyarihan ng Rome.
Sa simula makapangyarihan ang Carthage sa
dagat bagaman pawang upahan ang mga
mandirigma nito dahil sa maliit na populasyon.
Ang mga Roman naman sa simula ay walang
hukbong pandagat ni karanasan sa digmaang
pandagat.
Nagdulot ng suliranin sa Carthage ang pananakop ng Rome sa bahaging timog ng
Italy. Nagsisimula pa lamang ang Carthage noon na maging makapangyarihan sa
kanlurang bahagi ng Mediterranean.
Itinatag ang Carthage (Tunis ngayon) ng mga Phoenician mula sa Tyre noong 814
B.C.E. Nang sakupin ng Persia ang Tyre, naging malaya ang Carthage at nagtatag ito ng
imperyong komersyal na nasasakop ng hilagang Africa, silangang bahagi ng Spain,
pulo ng Corsica, Sardinia at Sicily.
Nasubok ang kapangyarihan ng Rome at
Carthage sa tatlong Digmaang Punic - salitang
Latin na nagmula sa pangalang Phoenicia. Sa
digmaang ito napagpasyahan kung sino ang
mamumuno sa Mediterranean.
Digmaang Punic Mahahalagang Pangyayari Kinahinatnan
Unang Digmaang Punic
(264-241 B.C.E)
• Bagamat walang malakas
na plota, dinaig ng Rome
ang Carthage noong 241
B.C.E.
• Nagpagawa ang Rome ng
plota at sinanay ang mga
sundalo nito na maging
magagaling na
tagapagsagwan.
• Bilang tanda ng
pagkakapanalo ng Rome,
sinakop nito ang Sicily,
Sardinia at Corsica
• Nanalo ang Rome
laban sa
Carthage.
Digmaang Punic Mahahalagang Pangyayari Kinahinatnan
Ikalawanag Digmaang
Punic (218-202 B.C.E)
• Nagsimula ito noong 218 B.C.E. nang
salakayin ni Hannibal, ang heneral ng
Carthage, ang lungsod ng Saguntum sa Spain
na kaalyado ng Rome.
• Mula Spain, tinawid ni Hannibal ang timog
France kasama ng mahigit na 40, 000
sundalo.
• Tinawid din nila ang bundok ng Alps upang
makarating sa Italy.
• Tinalo ni Hannibal ang isang malaking hukbo
ng Rome sa Cannae noong 216 B.C.E. subalit
hindi naghangad si Hannibal na salakayin ang
Rome nang hindi pa dumarating ang
inaasahang puwersa na manggagaling sa
Carthage.
• Sa ilalim ng pamumuno ni Scipio Africanus,
sinalakay ng mga Roman ang hilagang Africa
upang pilitin si Hannibal na iwan ang Italy at
tumungo sa Carthage upang sagipin ang
• Natalo si Hannibal sa
labanan sa Zama
noong 202 B.C.E.
• Sa isang kasunduang
pangkapayapaan
noong 201 B.C.E,
pumayag ang
Carthage na siraon
ang plota nito, isuko
ang Spain, at
magbayad ng buwis
taon-taon sa Rome
Digmaang Punic Mahahalagang Pangyayari Kinahinatnan
• Ikatlong Digmaang
Punic (149-146
B.C.E)
• Matapos ang 50 taon, naganap ang
Ikatlong Digmaang Punic.
• Mahalaga ang papel ni Marcus Porcius
Cato, isang pinuno at manunulat na
Roman, sa pagsiklab ng digmaan. Sa
kanyang pagbisita sa Carthage, nakita
niya ang kasaganahan at luho ng
pamumuhay rito. Batid niyang malakas
ang Carthage at nananatili itong banta sa
seguridad ng Rome. Pagbalik sa Rome,
itinanim niya sa isipan ng Senate at
publiko na dapat wasakin ang Carthage.
• Nang salakayin ng Carthage ang isang
kaalyado ng Rome, sinalakay ng Rome
ang Carthage. Sinunog nito ang lungsod
at ipinagbili ang mga mamamayan bilang
alipin.
• Muling
Carthage
natalo ang
sa
digmaan.
• Kinuha ng Rome ang
lahat ng pag-aari ng
Carthage sa Hilagang
Africa
KABIHASNANG ROMAN Sa pagsakop ng Rome sa mga
lungsod-estado ng Greece:
 libo-libong Greek ang tumungo sa
Italy.
Tinangay din ng mga heneral ng Rome
ang mga gawang sining at aklat ng
Greece sa pagbabalik nila sa Rome.
Kumalat ang kabihasnang Greece sa
Rome at maraming Roman ang
tumungo sa Athens para mag-aral.
Naimpluwensiyahan ng Greece ang
kabihasnang nabuo sa Rome.
Gayunpaman, may sariling katangian
ang kabihasnang Roman. Pangunahin
na rito ang kaalaman sa arkitektura,
inhenyeriya, at sistema ng
TAGUMPAY SASILANGAN Pagkatapos ng Second Punic War,
ang mga hukbo ng Rome ay
pumunta sa silangan. Tinalo ng
Rome ang Macedonia. Noong 146
BCE, ang Macedonia ay naging
isang lalawigan ng Rome. Sa taon
ding ito, sinunog ng Rome ang
Corinth at inilagay ang iba pang
lungsod – estado ng Greece sa
ilalim ng pangangasiwa nito.
MGA PAGBABAGONG DULOT NG
PAGLAWAK NG KAPANGYARIHANG
ROMAN
Habang patuloy ang pagkakasangkot ng
Rome sa mga usaping panlabas,
dinagdagan ng Senate ang
kapangyarihan at katanyagan nito sa
pamamagitan ng pangangasiwa ng mga
kasunduan. Bagama’t ang pagpapatibay
ng mga tratado at deklarasyon ng
digmaan ay dapat na isinasangguni sa
Assembly, ang lupong ito ay nagsisilbing
tagapagpatibay lamang ng nais ng
Senate.
 Ang monopoly ng kapangyarihan ng
Senate ang nagpalala sa katiwalian sa
pamahalaan. Madalas na gamitin ng mga
opisyal na ipinapadala sa mga lalawigan
ang kanilang katungkulan upang
magpayaman. Ang mga pagkakataon sa
katiwalian ay lumalaki dulot ng mga
MGA PAGBABAGONG DULOT NG
PAGLAWAK NG KAPANGYARIHANG
ROMAN
Masama naman ang naging
epekto ng mga digmaan sa
pagsasaka. Ang timog na bahagi
ng Italy ay lubos na nasira dahil sa
pamiminsala na ginawa ng hukbo
ni Hannibal. Nilisan ng maraming
magsasaka ang kanilang bukirin.
Hindi sila nakahanap ng trabaho
sa malalaking lupain ng
mayayaman sapagkat ang
nagsasaka ay mga alipin o bihag
ng digmaan. Tumungo ang mga
magsasaka ng Rome upang
maghanap ng trabaho ngunit wala
namang malaking industriya ang
Rome na magbibigay ng kanilang
trabaho.
MGA PAGBABAGONG DULOT NG PAGLAWAK NGKAPANGYARIHANG
ROMAN
Ang yaman na pumasok sa Rome mula sa napanalunan sa
mga digmaan ay napakinabangan lamang ng mayayaman.
Higit na lumawak ang agawat sa pagitan ng mayayaman at
mahihirap. Binago ng lumalaking yaman ang ugali ng mga
tao tungo sa pamahalaan. Pinalitan ang kasakiman at
marangyang pamumuhay ang tradisyon ng pagsisilbi at
disiplina sa sarili.
GABAY NA TANONG
Batay sa tekstong binasa, ano-ano ang mga suliraning
kinaharap ng Rome bunsod ng paglawak ng kapangyarihan
nito?
Paano nakaapekto ang mga nabanggit na suliranin sa
Republikang Roman?
Maihahalintulad ba ang mga pangyayaring isinasaad sa teksto
sa kalagayan ng kasalukuyang lipunan? Sa paanong paraan?
MAGBASA AT MATUTO
GAWAIN
15
GAWAIN 15: MAGBASA AT MATUTO
Basahin at unawain ang sumusunod na teksto
tungkol sa mga pangyayaring nagdulot ng
pagbagsak ng Republika ng Rome tungo sa pagtatag
ng ImperyonAgnRgomBaann.tang Digmaang
Sibil
Itinuturing ng magkapatid na Tiberius at Gaius
Gracchus, kapwa tribune, ang lumalaking agwat sa
pagitan ng mayayaman at mahihirap bilang
panganib sa katatagan ng Republic. May mga
nagtangkang magpatupad ng pagbabago katulad
ng mga sumusunod:
Pinuno/Taon
Tiberius
133 B.C.E
mga lupang nakamit
ay ipamamahagi
mahihirap.
• Nais niyang limitahan ang
dami ng lupa na maaring
ariin ng mayayaman upang
pigilin ang mga ito sa
pagkamkam ng higit pang
maraming lupa.
Pangyayari Epekto
• Nagpanukala ng batas sa Upang hadlangan si
pagsasaka kung saan ang Tiberius at takutin
pamamagitan ng digmaan
nagnanais
sa ang iba pang
ng
upang
pagbabago,
ipinapatay siya ng
magkaroon ng bukirin ang isang grupo ng
mayayaman.
Epekto
Pinuno/Taon
Gaius Gracchus
123 B.C.E
Pangyayari
• Sinundan ni
Gracchus ang
sinimulan ng
nakakatandang
subalit, ang
panukala.
Gaius Sinalakay si Gaius at ang
hakbang kanyang 3,000 na
tungo sa pagbabago na tagasunod ng isang
kanyang
pangkat ng mga senador
kapatid,
kasama ang inupahang
hukbo at alipin.
mga Ipinapatay ng Senate ang
mayayaman ay hindi rin mga tagasunod ni Gaius
sang – ayon sa kanyang Gracchus. Siya naman ay
nagpatiwakal.
GABAY NA TANONG
1.Ano ang dahilan ng mga
kaguluhang naganap sa Rome?
2.Ano ang ipinapahiwatig ng mga
relasyon ng mga patrician
nabanggit na kaguluhan sa
at
plebeian? Ipaliwanag
3.Sa ating bansa sa kasalukuyan,
mayroon bang katulad na
sitwasyon? Ipaliwanag.
Nilinaw ng kamatayan ng
magkapatid na Gracchus
ang mainit na tunggalian
ng mga patrician sa Senate
at ng mga plebeian at
alipin. Sumiklab ang mga
serye ng rebelyon na nauwi
sa digmaang sibil noong
105 B.C.E. Bumalik ang
kaayusan sa Rome nang
maging diktador si Sulla
SI JULIUS CAESAR BILANG
DIKTADOR
 Sa unang siglo ng B.C.E., matindi ang
agawan sa kapangyarihan ng mga
heneral at pinunong militar sa Rome.
Karaniwang nauuwi sa digmaang sibil.
 Noong 60 B.C.E., binuo ni Julius Caesar,
Pompey, at Marcus Licinius Crassus ang
First Triumvirate, isang union ng tatlong
makapangyarihang tao na nangasiwa ng
pamahalaan. Hinawakan nila ang
kapangyarihang politikal at militar.
 Si Crassus ang pinakamayamang tao sa
Rome na nanguna sa pagpapakalma sa
isang rebelyon ng mga alipin.
 Samantala, si Pompey ay kinilala bilang
isang bayani dahil sa kanyang tagumpay
na masakop ang Spain.
 Si Caesar ay isang gobernador ng Gaul
kung saan matagumpay niyang
napalawak ang mga hangganan ng Rome
hanggang France at Belgium. Bagama’t
nagkasundo silang pamunuan ang Rome,
GABAY NA TANONG
1. Batay sa bahaging ito ng teksto, ano
ang kahulugan ng Triumvirate?
.
SI JULIUS CAESAR BILANG
DIKTADOR
Noong 53 B.C.E., napatay sa isang
labanan si Crassus.
Tanging si Caesar at Pompey na
lamang ang naiwang maghahati ng
kapangyarihan.
Sa pananaw ng mga nasa Senate,
higit na may pag-asa silang
makitungo kay Pompey kumpara
kay Caesar.
Hindi lingid sa kanila ang
tagumpay at galing ni Caesar.
Isang matagumpay na heneral si
Caesar. Popular din siya dahil sa
mga reporma niya sa mga
lalawigan tulad ng pagbaba ng
buwis at pagkakaloob ng lupa sa
mga beterano ng hukbo. Inutusan
ng Senate si Caesar na bumalik sa
SI JULIUS CAESAR BILANG
DIKTADOR
 Subalit sinalungat ni Caesar ang utos
ng Senate at bumalik sa Rome na
kasama ang kaniyang hukbo. Sa takot
nila sa kapangyarihan ni Caesar,
tumakas papuntang Greece ang
karamihan sa mga kasapi ng Senate,
kabilang si Pompey. Hinabol sila ni
Caesar at natalo nito ang puwersa ni
Pompey. Ginawang diktador si Caesar
sa kaniyang pagbalik sa Rome
sapagkat kontrolado na niya ang
buong kapangyarihan. Bilang
diktador, binawasan niya ang
kapangyarihan ng Senate ngunit
dinagdagan naman niya ang bilang
nito, mula 600 naging 900 ang kasapi
nito. Binigyan ng Roman citizenship
ang lahat ng naninirahan sa Italy. Sa
mga lalawigan, ang pagbabayad ng
buwis ay inayos habang ang
GABAY NA TANONG
1. Bakit naging tanyag si Julius
Caesar?
2. Bakit siya tinawag na diktador sa
kanyang pagbalik saRome?
3. Anu-ano ang mga pagbabagong
ipinatupad niya sa Rome?
g senador sa
SI JULIUS CAESAR BILANG
DIKTADOR
Nangamba ang Senate na maaring ideklara ni Caesar ang
sarili bilang hari at magwakas ang Republika. Binuo ang
isang sabwatan upang patayin si Caesar. Isa sa mga sumali
sa sabwatan ay si Marcus Brutus, matalik na kaibigan ni
Caesar. Noong March 15, 44 B.C.E., isinakatuparan ang
pagpatay kay Caesar. Habang nagpupulong ang Senate,
sinaksak si Caesar ng unang grupo n
pangunguna nina Brutus at Gaius Cassius.
GABAY NA TANONG
1. Ano ang ipinapahiwatig ng
kamatayan ni Julius Caesar?
AUGUSTUS: UNANG ROMAN
EMPEROR
Bago mamatay si Caesar, ginawa niyang tagapagmana ang
kanyang apo sa pamangkin na si Octavian. Noong 43 B.C.E,
kasama sina Mark Antony at Marcus Lepidus, binuo ni Octavian
ang Second Triumvirate upang ibalik ang kaayusan sa Rome. Ito
ay dahil binalot ng kaguluhan ang Rome mula nang mamatay si
Caesar.
 Sa pagkakabuo ng Second Triumvirate, tinalo nila ang hukbo
nina Brutus at Cassius.
AUGUSTUS: UNANG ROMAN
EMPEROR
Sa loob ng sampung taon,
naghati sa kapangyrihan sina
Octavian at Mark Antony.
Pinamunuan ni Octavian ang
Rome at ang kanlurang bahagi
ng imperyo
samantalang pinamunuan ni
Antony ang Egypt at ang mga
lugar sa silangan na kinilala
bilang lalawigang sakop ng
Rome.
Si Lepidus ang namahala sa Gaul
at Spain.
AUGUSTUS: UNANG ROMAN
EMPEROR
 Habang nasa Egypt, napamahal kay
Antony si Cleopatra, reyna ng Egypt.
Nang dumating sa Rome ang balita na
binigyan ni Antony ng lupa si
Cleopatra at balak salakayin ang
Rome, bumuo ng malaking hukbo at
plota si Octavian upang labanan si
Antony.
 Naganap ang malaking labanan sa
pagitan ng dalawang puwersa sa
Actium noong 31 B.C.E. Matapos
matalo sa Actium, iniwan ni Antony
ang kanyang hukbo at sinundan si
Cleopatra sa Egypt. Nang sumunod na
taon, nagpakamatay si Antony dahil
sa maling pag-aakala na
nagpakamatay si Cleopatra.
Samantala, dahil nagpakamatay na
ang minamahal na si Antony at sa
harap ng pagkatalo kay Octavian,
AUGUSTUS: UNANG ROMAN
EMPEROR
Si Lepidus ay pinagkaitan ng
kapangyarihan.
pamamahala sa Gaul
Nawala sa kanya ang
at
Spain.
Noong 36 B.C.E., hinikayat
niya ang rebelyon sa Sicily
laban kay Octavian subalit
tinalikuran siya ng kaniyang
mga sundalo.
Ipinatapon ni Octavian si
Lepidus sa Circeii, Italy.
AUGUSTUS: UNANG ROMAN
EMPEROR
Nang bumalik si Octavian sa
Rome, nangako siyang
bubuhayin muli ang Republic
bagama’t hawak niya ang lahat
ng kapangyarihan. Bilang pinuno
ng hukbo, si Octavian ay
tinawag na imperator.
Noong 27 B.C.E., iginawad ng
Senate kay Octavian ang titulong
Augustus. Ang katagang
Augsutus ay karaniwang
ginagamit patungkol sa isang
banal na lugar o banal na akto.
Samakatuwid, ang titulong
Augustus ay nagpapahiwatig ng
pagiging banal o hindi
pangkaraniwan.
AUGUSTUS: UNANG ROMAN
EMPEROR
Mula noon, si Octavian ay
nakilala na sa pangalang ito.
Sa wakas, pagkatapos ng
halos isang siglong puno ng
digmaang sibil, ang Rome
ay napagbuklod sa ilalim ng
isang pinuno.
Inihatid ng pamamahala ni
Augustus ang panahon ng
Imperyong Roman
GABAY NA TANONG
1. Sinu-sino ang bumuo sa
Second Triumvirate?
2. Bakit mahalaga ang
pagkapanalo ni Octavian sa
labanan sa Actium?
3. Bakit tinawag na Augustus si
Octavian?
LIMANG SIGLO NG IMPERYO
Si Augustus ay tagapagmana ng isang malawak na imperyo.
Ang hangganan nito ay ang Euphrates River sa silangan; ang
Atlantic Ocean sa kanluran; ang mga ilog ng Rhine at
Danube sa hilaga; at ang Sahara desert sa timog. Sa pagsapit
ng Ikalawang siglo C.E., ang populasyon ng imperyo ay
umabot sa 100 milyon na binubuo ng iba’t ibang lahi,
pananampalataya, at kaugalian.
GABAY NA TANONG
1. Gaano kalawak ang sakop ng
Imperyong Roman?
LIMANG SIGLO NG IMPERYO  Sa pangkalahatan, tahimik at
masagana ang unang dalawa at
kalahating siglo ng imperyo. Ang
panahong ito ay mula sa 27 B.C.E.
hanggang 180 C.E.
 Kadalasang tinatawag ang panahong
ito bilang Pax Romana o Kapayapaang
Roman.
 Umunlad ang kalakalan sa loob ng
imperyo.
 ‘Ang mga daan at karagatan ay ligtas
sa mga tulisan at mga pirate.
 Sagana ang imperyo sa lahat ng uri ng
pagkain na nanggagaling sa Egypt,
Hilagang Africa, at Sicily.
 Ang kahoy na gamit sa paggawa ng
bahay at iba pang produktong
agrikultural ay nagmumula sa Gaul at
Gitnang Europe; ginto, pilak, at tingga
LIMANG SIGLO NG IMPERYO Sa labas ng imperyo, isang
masaganang kalakalan ang nag-
uugnay sa Rome sa iba’t ibang
bahagi ng Asya. Mula sa India at
China, dumarating sa Rome ang
seda, mga pampalasa o rekado,
pabango, mamahaling bato, at
iba pang luho.
GABAY NA TANONG
1. Ano ang Pax Romana?
LIMANG SIGLO NG IMPERYO  Umunlad din ang panitikan sa
panahon ng Pax Romana. Ang mga
makatang sina Virgil, Horace, at Ovid
ay nabuhay sa panahong ito. Sinulat
ni Virgil ang Aineid, ang ulat ng
paglalakbay ni Aeneas pagkatapos ng
pagbagsak ng Troy. Samantalang
binigyang-buhay ni Ovid ang mga
mitong Greek at Roman sa akda
niyang Metamorphoses.
 Sinulat ni Pliny the Elder ang Natural
History, isang tangkang pag-isahin
ang lahat ng nalalaman tungkol sa
kalikasan.
 Sinulat ni Tacitus ang Histories at
Annals na tungkol sa imperyo sa
ilalim ng pamamahala ng mga Julian
at Flavian Caesar.
 Sinulat ni Livy simula 27-26 B.C.E ang
GABAY NA TANONG
1. Ano ang kahalagahan ng
pag-unlad ng panitikan sa
kasaysayan ng Rome?
AUGUSTUS
MGA EMPEROR PAGKATAPOS 
N
N
Iamatay si Augustus noong 14
C.E. Ang Titulong imperator o
emperador ay iginawad ng
Senate kay Tiberius napinili ni
Augustus na humalili sa kanya.
Mula sa pag-upo ni Tiberius
bilang emperador hanggang sa
katapusan ng imperyo noong
476 C.E., ang Rome ay
nagkaroon ng iba’tibang uri ng
emperador.
DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN
Magaling na administrador si
Tiberius bagama’t isang
diktador.
TIBERIUS (14-37 C.E.)
DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN
Nilustay niya ang pera ng
imperyo sa maluluhong
kasayahan at palabas tulad ng
labanan ng mga gladiator. May
sakit sa isip si Caligula at
iniisip niyang siya ay isang
gladiator.
CALIGULA (37-41 C.E.)
DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN
Nilikha niya ang isang
burukrasya na binubuo ng mga
batikang administrador.
CLAUDIUS (41-54 C.E.)
DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN
Ipinapatay niya ang lahat ng
hindi niya kinatutuwaan,
kabilang ang kanyang sariling
ina at asawa. Inakusahan siya
ng panununog sa Rome at
natutuwa pa siya diumano
habang ginagawa ito.
NERO( 54-68 C.E.)
DINASTIYANG FLAVIAN Kinilala ang dinastiyang Flavian
sa maayos na patakarang
pananalapi at pagtatayo ng
imprastrukturang
pampublikong paliguan
amphitheater para sa
tulad ng
at
mga
labanan ng mga gladiator.
VESPASIAN (69-79 C.E.)
LIMANG MAHUSAY NA
EMPERADOR
Nagkaloob ng pautang sa
bukirin si Nerva at ang kinitang
interes ay inilaan niya para
tustusan ang mga ulila.
NERVA (96-98 C.E.)
LIMANG MAHUSAY NA
EMPERADOR
Sa panahon ng pamumuno
ni Trajan, narating ng
imperyo ang
pinakamalawak nitong
hangganan.
TRAJAN (98-117 C.E.)
LIMANG MAHUSAY NA
EMPERADOR
Patakaran ni Hadrian na
palakasin ang mga hangganan
at lalawigan ng imperyo.
HADRIAN( 117-138 C.E.)
LIMANG MAHUSAY NA
EMPERADOR
Ipinagbawal ni Antoninus
Pius ang pagpapahirap sa
mga Kristiyano.
ANTONINUS PIUS (138-161 C.E.)
LIMANG MAHUSAY NA
EMPERADOR
isang
Siya ay
manunulat.
Itinaguyod niya
pilosopiyang stoic.
Binibigyang-diin
iskolar at
ang
ng
pilosopiyang ito ang
paghahanap ng kaligayahan sa
pamamagitan ng pamumuhay
ayon sa banal na kalooban
(divine will).
MARCUS AURELIUS (161-180 C.E.)
GABAY NA TANONG
1. Ano ang kahalagahan ng
isang mabuting pinuno sa
pagpapanatili ng isang
imperyo?
ROME…SA ISANG TINGIN
GAWAIN
16
GAWAIN 16: ROME… SA ISANG TINGIN
Ibuod ang mga pangyayari kaugnay ng paglakas
at paghina ng hirap sa pamamagitan ng pagpupuno
ng impormasyon sa chart.
GABAY NA TANONG
Bakit maituturing na Kabihasnang
Klasikal ang Kabihasnan ng mga Roman
?
PAGSULAT NG SANAYSAY
GAWAIN
17
GAWAIN 17: PAGSULAT NG SANAYSAY
Sumulat ng sanaysay tungkol sa pagkakaiba at
pagkakatulad ng Kabihasnang Greece at Rome.
Suriin din ang impluwensiya ng dalawang
kabihasnang ito sa daigdig.
I – R – F CHART
GAWAIN
18
GAWAIN 18: I – R – F CHART
Panuto: Isulat sa bahaging “revised” ang sagot
sa tanong na nasa loob ng kahon.
 europa sa panahong klasikal.pptx
E - POSTCARD
GAWAIN
19
GAWAIN 19: E - POSTCARD
Panuto: Pumili ng isang mahalagang kontribusyon ng
mga Klasikal na Kabihasnan sa Europe. Lumikha ng E-
postcard tungkol dito. Sundin ang format. I-upload sa
napiling social networking site ang nagawang E-postcard.
I – R – F CHART
GAWAIN
20
GAWAIN 20: I – R – F CHART
Panuto: Isulat sa bahaging “revised” ang sagot
sa tanong na nasa loob ng kahon.
REFERENCES
www.google.com/images
www. Wikipedia.org
Microsoft Student with Encarta
AP 8, LM pp. 110 - 165
May the odds be ever in
your favor
Good vibes =)
 europa sa panahong klasikal.pptx
PREPARED BY:
Guilmar Terrence B. Ramirez
AP 9 Teacher, AUGUST 2 - 6, 2016
THANK YOU
VERY MUCH!

More Related Content

What's hot

Ang digmaang peloponnesian
Ang digmaang peloponnesian Ang digmaang peloponnesian
Ang digmaang peloponnesian Mycz Doña
 
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyegoModyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyego南 睿
 
Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)
Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)
Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)Darwin Caronan
 
Modyul 05 republika at imperyong romano
Modyul 05   republika at imperyong romanoModyul 05   republika at imperyong romano
Modyul 05 republika at imperyong romano南 睿
 
Kabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang Minoan
Kabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang  MinoanKabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang  Minoan
Kabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang MinoanJehn Marie A. Simon
 
Mga sinaunang kabihasnan sa Daigdig
Mga sinaunang kabihasnan sa DaigdigMga sinaunang kabihasnan sa Daigdig
Mga sinaunang kabihasnan sa Daigdigiyoalbarracin
 
Kabihasnang Minoan at Mycenaean
 Kabihasnang Minoan at Mycenaean Kabihasnang Minoan at Mycenaean
Kabihasnang Minoan at Mycenaeanedmond84
 
Kabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang Asya
Kabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang AsyaKabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang Asya
Kabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang Asyaria de los santos
 
Kabihasnang egypt sa africa
Kabihasnang egypt sa africaKabihasnang egypt sa africa
Kabihasnang egypt sa africaJonathan Husain
 
Kabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copy
Kabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copyKabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copy
Kabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copyReyesErica1
 
Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III)
Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III) Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III)
Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III) Chin Chan
 
Kabihasnang minoan at mycenean
Kabihasnang minoan at myceneanKabihasnang minoan at mycenean
Kabihasnang minoan at myceneanaaronstaclara
 
Republika ng roma (group2)
Republika ng roma (group2)Republika ng roma (group2)
Republika ng roma (group2)Godwin Lanojan
 
Ambag ng ehipto sa daigdig
Ambag ng ehipto sa daigdigAmbag ng ehipto sa daigdig
Ambag ng ehipto sa daigdigDennis Algenio
 
Aralin 4: Ang Klasikal na Europa
Aralin 4: Ang Klasikal na EuropaAralin 4: Ang Klasikal na Europa
Aralin 4: Ang Klasikal na EuropaSMAP_G8Orderliness
 
Athens at Sparta
Athens at SpartaAthens at Sparta
Athens at Spartaedmond84
 

What's hot (20)

Ang digmaang peloponnesian
Ang digmaang peloponnesian Ang digmaang peloponnesian
Ang digmaang peloponnesian
 
Kabihasnang Egypt
Kabihasnang EgyptKabihasnang Egypt
Kabihasnang Egypt
 
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyegoModyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
 
Kabihasnang mycenaean
Kabihasnang mycenaeanKabihasnang mycenaean
Kabihasnang mycenaean
 
KABIHASNANG MYCENAEAN AT DORIAN
KABIHASNANG  MYCENAEAN AT DORIANKABIHASNANG  MYCENAEAN AT DORIAN
KABIHASNANG MYCENAEAN AT DORIAN
 
Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)
Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)
Pag- usbong ng Klasikal na Kabihasnan (Greece)
 
Modyul 05 republika at imperyong romano
Modyul 05   republika at imperyong romanoModyul 05   republika at imperyong romano
Modyul 05 republika at imperyong romano
 
Kabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang Minoan
Kabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang  MinoanKabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang  Minoan
Kabihasnang umusbong sa Greece: Kabihasnang Minoan
 
Mga sinaunang kabihasnan sa Daigdig
Mga sinaunang kabihasnan sa DaigdigMga sinaunang kabihasnan sa Daigdig
Mga sinaunang kabihasnan sa Daigdig
 
Kabihasnang Minoan at Mycenaean
 Kabihasnang Minoan at Mycenaean Kabihasnang Minoan at Mycenaean
Kabihasnang Minoan at Mycenaean
 
Kabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang Asya
Kabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang AsyaKabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang Asya
Kabihasnang Mesopotamia at Iba pang Sibilisasyon sa Kanlurang Asya
 
Kabihasnang egypt sa africa
Kabihasnang egypt sa africaKabihasnang egypt sa africa
Kabihasnang egypt sa africa
 
Kabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copy
Kabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copyKabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copy
Kabihasnang minoan-at-kabihasnang-mycenaean-copy
 
Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III)
Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III) Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III)
Ang Sinaunang Gresya (Araling Panlipunan III)
 
Kabihasnang minoan at mycenean
Kabihasnang minoan at myceneanKabihasnang minoan at mycenean
Kabihasnang minoan at mycenean
 
Republika ng roma (group2)
Republika ng roma (group2)Republika ng roma (group2)
Republika ng roma (group2)
 
Ambag ng ehipto sa daigdig
Ambag ng ehipto sa daigdigAmbag ng ehipto sa daigdig
Ambag ng ehipto sa daigdig
 
Sparta
SpartaSparta
Sparta
 
Aralin 4: Ang Klasikal na Europa
Aralin 4: Ang Klasikal na EuropaAralin 4: Ang Klasikal na Europa
Aralin 4: Ang Klasikal na Europa
 
Athens at Sparta
Athens at SpartaAthens at Sparta
Athens at Sparta
 

Similar to europa sa panahong klasikal.pptx

Klasikal na kabihasnan ng greece at rome
Klasikal na kabihasnan ng greece at romeKlasikal na kabihasnan ng greece at rome
Klasikal na kabihasnan ng greece at romeEric Valladolid
 
Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01
Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01
Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01Dexter Reyes
 
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyegoModyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyegodionesioable
 
module in ap 9 second quarter
module in ap 9 second quartermodule in ap 9 second quarter
module in ap 9 second quarterRonalyn Concordia
 
Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)
Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)
Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)Pdua Fkubc Gho Pxqgr
 
Module 1 Quarter 2-With quiz.pptx
Module 1 Quarter 2-With quiz.pptxModule 1 Quarter 2-With quiz.pptx
Module 1 Quarter 2-With quiz.pptxJuliusRomano3
 
Q2_AP8-LESSON 3.pptx
Q2_AP8-LESSON 3.pptxQ2_AP8-LESSON 3.pptx
Q2_AP8-LESSON 3.pptxdsms15
 
Araling Panlipunan Kasaysayan ng Daigdig Module 2
Araling Panlipunan   Kasaysayan ng Daigdig Module 2 Araling Panlipunan   Kasaysayan ng Daigdig Module 2
Araling Panlipunan Kasaysayan ng Daigdig Module 2 Jonathan Husain
 
Kasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second Quarter
Kasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second QuarterKasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second Quarter
Kasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second QuarterJhing Pantaleon
 
Las encoded-week-8 3rd version
Las encoded-week-8 3rd versionLas encoded-week-8 3rd version
Las encoded-week-8 3rd versionjhoygangawan
 
K to 12 Grade 9 AP LM module draft
K to 12 Grade 9 AP LM module draftK to 12 Grade 9 AP LM module draft
K to 12 Grade 9 AP LM module draftHazel Mae Antimor
 
MPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA T AT K ASYA
MPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA  T AT K ASYAMPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA  T AT K ASYA
MPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA T AT K ASYADesilynNegrillodeVil
 
Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)
Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)
Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)Lavinia Lyle Bautista
 
Modyul 05 republika at imperyong romano
Modyul 05   republika at imperyong romanoModyul 05   republika at imperyong romano
Modyul 05 republika at imperyong romanodionesioable
 

Similar to europa sa panahong klasikal.pptx (20)

Klasikal na kabihasnan ng greece at rome
Klasikal na kabihasnan ng greece at romeKlasikal na kabihasnan ng greece at rome
Klasikal na kabihasnan ng greece at rome
 
Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01
Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01
Modyul2 angdaigdigsaklasikalattransisyunalnapanahon-140807210600-phpapp01
 
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyegoModyul 04   ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
Modyul 04 ang pagsibol ng sibilisasyong griyego
 
IM AP8Q2W1D2.pptx
IM AP8Q2W1D2.pptxIM AP8Q2W1D2.pptx
IM AP8Q2W1D2.pptx
 
ap Q2
ap Q2ap Q2
ap Q2
 
module in ap 9 second quarter
module in ap 9 second quartermodule in ap 9 second quarter
module in ap 9 second quarter
 
Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)
Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)
Kasaysayan ng daigdig A.P. 9 Module (Second Quarter)
 
Module 1 Quarter 2-With quiz.pptx
Module 1 Quarter 2-With quiz.pptxModule 1 Quarter 2-With quiz.pptx
Module 1 Quarter 2-With quiz.pptx
 
Q2_AP8-LESSON 3.pptx
Q2_AP8-LESSON 3.pptxQ2_AP8-LESSON 3.pptx
Q2_AP8-LESSON 3.pptx
 
AP G8/G9 lm q2
AP G8/G9 lm q2AP G8/G9 lm q2
AP G8/G9 lm q2
 
Araling Panlipunan Kasaysayan ng Daigdig Module 2
Araling Panlipunan   Kasaysayan ng Daigdig Module 2 Araling Panlipunan   Kasaysayan ng Daigdig Module 2
Araling Panlipunan Kasaysayan ng Daigdig Module 2
 
Ap8 lm q2
Ap8 lm q2Ap8 lm q2
Ap8 lm q2
 
Ap module (unit 2)
Ap module (unit 2)Ap module (unit 2)
Ap module (unit 2)
 
Kasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second Quarter
Kasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second QuarterKasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second Quarter
Kasaysayan ng Daigdig A.P. 9 Module Second Quarter
 
Las encoded-week-8 3rd version
Las encoded-week-8 3rd versionLas encoded-week-8 3rd version
Las encoded-week-8 3rd version
 
K to 12 Grade 9 AP LM module draft
K to 12 Grade 9 AP LM module draftK to 12 Grade 9 AP LM module draft
K to 12 Grade 9 AP LM module draft
 
MPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA T AT K ASYA
MPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA  T AT K ASYAMPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA  T AT K ASYA
MPERYALISMO AT KOLONYALISMO SA T AT K ASYA
 
Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)
Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)
Aralin 10 pamana ng sinaunang kabihasnan (3rd yr.)
 
ANG MGA MINOANS.docx
ANG MGA MINOANS.docxANG MGA MINOANS.docx
ANG MGA MINOANS.docx
 
Modyul 05 republika at imperyong romano
Modyul 05   republika at imperyong romanoModyul 05   republika at imperyong romano
Modyul 05 republika at imperyong romano
 

More from GuilmarTerrenceBunag (11)

disaster risk.pptx
disaster risk.pptxdisaster risk.pptx
disaster risk.pptx
 
GDP.pptx
GDP.pptxGDP.pptx
GDP.pptx
 
anyong lupa at tubig ng daigdig.pptx
anyong lupa at tubig ng daigdig.pptxanyong lupa at tubig ng daigdig.pptx
anyong lupa at tubig ng daigdig.pptx
 
The World War II.pptx
The World War II.pptxThe World War II.pptx
The World War II.pptx
 
ITE7_Chp10.pptx
ITE7_Chp10.pptxITE7_Chp10.pptx
ITE7_Chp10.pptx
 
Religious_Discrimination_in_Canada_e.ppt
Religious_Discrimination_in_Canada_e.pptReligious_Discrimination_in_Canada_e.ppt
Religious_Discrimination_in_Canada_e.ppt
 
pagkonsumo.pptx
pagkonsumo.pptxpagkonsumo.pptx
pagkonsumo.pptx
 
LAC-PPT final.pptx
LAC-PPT final.pptxLAC-PPT final.pptx
LAC-PPT final.pptx
 
PAGKAMAMAYAN.pptx
PAGKAMAMAYAN.pptxPAGKAMAMAYAN.pptx
PAGKAMAMAYAN.pptx
 
mgapulosapacific-120924011147-phpapp02.pptx
mgapulosapacific-120924011147-phpapp02.pptxmgapulosapacific-120924011147-phpapp02.pptx
mgapulosapacific-120924011147-phpapp02.pptx
 
LAC-PPT (1).pptx
LAC-PPT (1).pptxLAC-PPT (1).pptx
LAC-PPT (1).pptx
 

Recently uploaded

espiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptx
espiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptxespiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptx
espiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptxmondaveray
 
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...Stephaniemagnaye2
 
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th QuarterMELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th QuarterRochAsuncion
 
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 LessonQuarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lessonanimey810
 
Mga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang Panlipunan
Mga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang PanlipunanMga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang Panlipunan
Mga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang PanlipunanMaryGraceCaringal2
 
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8ManilynPenaflorida
 
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptxREBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptxMariaRuthelAbarquez4
 
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3MayAnnRodriguez2
 
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptxPAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptxArmeeAgan
 
Modyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptx
Modyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptxModyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptx
Modyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptxFernanbocol
 
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...DianaKrisCayabyab1
 
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptxGRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptxClaRisa54
 
3rd quarter periodical test for AP grade 2
3rd quarter periodical test for AP grade 23rd quarter periodical test for AP grade 2
3rd quarter periodical test for AP grade 2rheapinkyneniza1
 
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang BhutanELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang BhutanJizaTimbal
 
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptxmelc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptxevafecampanado1
 
Copy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptx
Copy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptxCopy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptx
Copy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptxRayvenBoiserAbaiAbai
 
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisayarheapinkyneniza1
 
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptxPangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptxCelestineMiranda
 
dokumentaryong panradyo sa Filipino.pptx
dokumentaryong panradyo sa Filipino.pptxdokumentaryong panradyo sa Filipino.pptx
dokumentaryong panradyo sa Filipino.pptxHelenLanzuelaManalot
 
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTXLESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTXMariaRuthelAbarquez4
 

Recently uploaded (20)

espiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptx
espiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptxespiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptx
espiritwalidad at pananampalataya (STE 10)-1.pptx
 
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
 
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th QuarterMELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
 
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 LessonQuarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
 
Mga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang Panlipunan
Mga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang PanlipunanMga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang Panlipunan
Mga Samahang Pangkababaihan at mga Kalagayang Panlipunan
 
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
 
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptxREBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
 
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
 
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptxPAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
 
Modyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptx
Modyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptxModyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptx
Modyul pagmamahal sa ating bayan-10.pptx
 
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
 
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptxGRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
 
3rd quarter periodical test for AP grade 2
3rd quarter periodical test for AP grade 23rd quarter periodical test for AP grade 2
3rd quarter periodical test for AP grade 2
 
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang BhutanELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
 
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptxmelc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
 
Copy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptx
Copy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptxCopy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptx
Copy-of-Araling-Panlipunan-CG-2023Curriculum Guide of Araling Panlipunan.pptx
 
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
 
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptxPangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
 
dokumentaryong panradyo sa Filipino.pptx
dokumentaryong panradyo sa Filipino.pptxdokumentaryong panradyo sa Filipino.pptx
dokumentaryong panradyo sa Filipino.pptx
 
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTXLESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
 

europa sa panahong klasikal.pptx

  • 1. ANG DAIGDIG SA KLASIKAL AT TRANSISYUNAL NA PANAHON
  • 2. PANIMULA “Change is inevitable”. Karaniwan nang naririnig ang ganitong kasabihan. Lahat ng bagay sa mundo ay dumadaan sa prosesong ito. Kahit ikaw, marami ka nang pinagdaanang pagbabago mula noon hanggang ngayon. Kung iisipin, tao lang ba ang nagbabago o lahat ng bagay sa daigdig? Paano ba narating ng mundo ang kalagayan nito sa kasalukuyan? Marahil ay may mga pangyayari na nagdulot ng malaking pagbabago. Nais mo ba itong malaman? Sa Yunit na ito ay mauunawaan mo ang mga pangyayari sa Kasaysayan ng Daigdig sa Klasikal at Transisyunal na Panahon. Inaaasahang sa pagtatapos ng iyong paglalakbay panahong ito ay masasagot mo ang katanungang: Paano nakaimpluwesiya ang mga kontribusyon ng Klasikal at Transiyunal na Panahon sa paghubog ng pagkakakilanlan
  • 3. MGA ARALIN AT SAKOP NITO Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe Aralin 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific Aralin 3: Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon
  • 4. PAG-USBONG AT PAG- UNLAD NG MGA KLASIKAL NA LIPUNAN SA EUROPE ARALIN 1
  • 5. ba nagsimula ang Ang Olympics ay isang pampalakasang paligsahan na nilalahukan ng mga atleta mula sa iba’t ibang bansa. Noong 2008, natuon ang pansin ng lahat sa Asia dahil sa ginanap na Olymics sa Beijing, China. Saan at kailan nga a paligsah ng ito?
  • 6. Naganap ang kauna-unahang Olympics noong 776 BC sa Olympia - isang lungsod-estado ng sinaunang Greece. Kontribusyon ito ng Klasikal na Kabihasnan sa Europe na kinabibilangan ng Kabihasnang Greece at Rome.
  • 7. Sa bahaging ito ng modyul ay pag-aaralan ang mahahalagang pangyayari tungkol sa pag-usbong, pag-unlad, at pagbagsak ng mga Kabihasnang Greece at Rome. Masasagot din ang katanungang: Paano nakaimpluwensiya ang Panahong Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan?
  • 9. ANO ANG GUSTO KO? GAWAIN 1
  • 10. GAWAIN 1: ANO ANG GUSTO KO? Panuto: Suriin ang larawan at sagutin ang mga tanong tungkol dito.
  • 11. PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang masasabi mo tungkol sa tipikal na anyo ng isang lungsod - estado noong Panahong Klasikal? Ipaliwanag. 2. May pagkakatulad ba ang makikita sa larawan, sa karaniwang tagpo sa mga lungsod sa kasalukuyang panahon? Patunayan
  • 12. I – R –F CHART GAWAIN 2
  • 13. GAWAIN 2: I-R-F CHART Panuto:Basahing mabuti ang tanong. Pagkatapos ay isulat sa bahaging “initial” ng diagram ang maiisip na sagot.
  • 15. MAPA - SURI GAWAIN 3
  • 16. GAWAIN 3: MAPA - SURI Suriin ang mapa upang makita ang kaugnayan ng lokasyon ng Greece sa pag-unlad ng kabihasnan nito.
  • 17. PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang mga anyong tubig na malapit sa Greece? 2. Saang direksyon ng Greece makikita ang Isla ng Crete? 3. Paano nakaimpluwensiya ang lokasyon ng Greece sa pag- usbong ng Kabihasnang Greek?
  • 18. MAGBASA AT MATUTO GAWAIN 4
  • 19. GAWAIN 4: MAGBASA AT MATUTO Panuto: Bilang panimula, basahin at unawain ang sumusunod na teksto tungkol sa Kabihasnang Minoan at Mycenaean.
  • 20. GAWAIN 4: MAGBASA AT MATUTO
  • 21. GAWAIN 4: MAGBASA AT MATUTO
  • 22. ANG MGA MINOANS Ayon sa mga arkeologo, ang kauna-unahang sibilisasyong Aegean ay nagsimula sa Crete mga 3100 B.C.E. o Before the Common Era. Tinawag itong Kabihasnang Minoan batay sa pangalan ni Haring Minos, ang maalamat na haring sinasabing nagtatag nito. Kilala ang mga Minoan bilang mahuhusay gumamit ng metal at iba pang teknolohiya. Nakatira sila sa mga bahay na yari sa laryo (bricks) at may sistema sila ng pagsulat. Magagaling din silang mandaragat.
  • 23. ANG MGA MINOANS Hindi nagtagal, kinilala ang Knossos bilang isang makapangyarihang lungsod at sinakop nito ang kabuuan ng Crete. Dito matatagpuan ang isang napakatayog na palasyo na nakatayo sa dalawang ektarya ng lupa at napapaligiran ng mga bahay na bato. Ang palasyo ay nasira ng sunud-sunod na sunog at iba pang mga natural na kalamidad. Paglipas ng ilan pang taon na tinataya 1600 hanggang 1100 B.C.E., narating ng Crete ang kanyang tugatog. Umunlad nang husto ang kabuhayan dito dulot na rin ng pakikipagkalakalan ng mga Minoan sa Silangan at sa paligid ng Aegean. Dumarami ang mga bayan at lungsod at ang Knossos ang naging pinakamalaki.
  • 24. ANG MGA MINOANS Sa pamayanang Minoan ay may apat na pangkat ng tao: ang mga maharlika, mga mangangalakal, mga magsasaka, at ang mga alipin. Sila ay masayahing mga tao at mahiligin sa magagandang bagay at kagamitan. Maging sa palakasan ay di nagpahuli ang mga Minoan. Sila na siguro ang unang nakagawa n s daigdig kung saan mga labanan sa bok g arena sa buong nagsasagawa ng ing.
  • 25. ANG MGA MINOANS Ang kabihasnang Minoan ay tumagal hanggang mga 1400 B.C.E. Nagwakas ito nang salakayin ang Knossos ng mga di nakikilalang mga mananalakay na sumira at nagwasak sa buong pamayanan. Tulad ng inaasahan, ang iba pang mga lungsod ng mga Minoan ay bumagsak at isa- isang nawala.
  • 26. GABAY NA TANONG 1. Saan nagsimula ang Kabihasnang Minoan? 2.Ano ang dahilan ng pag-unlad ng kabuhayan ng mga Minoan? 3.Sino-sino ang mga pangkat ng tao sa pamayanang Minoan? 4. Bakit nagwakas ang Kabihasnang Minoan?
  • 27. ANG MGA MYCENAEAN Bago pa man salakayin at sakupin ng mga Mycenaean ang Crete, nasimulan na nilang paunlarin ang ilang pangunahing kabihasnan sa Timog Greece. ki Ang Mycenaea na matatagpuan 16 lometro ang layo sa aplaya ng karagatangAegean ang naging sentro ng kabihasnang Mycenaean. Ang mga lungsod dito ay pinag-ugnay ng maayos na daanan at mga tulay. Napapaligiran ng makapal na paderang lungsod upang magsilbing pananggalang sa mga maaring lumusob dito. Pagdating ng 1400 B.C.E., isa nang napakalakas na mandaragat ang mga Mycenaean at ito ay nalubos ng masakop at magupo nila ang Crete.  Naiugnay nila ang Crete sa lumalagong kabihasnan sa Greece.  Maraming mga salitang Minoan ang naidagdag sa wikang Greek.  Ang sining ng mga Greek ay naimpluwensiyahan ng mga istilong Minoan. I
  • 28. ANG MGA MYCENAEAN Bagamat walang naiwang mga nakasulat na kasaysayan, ang pagsasalin – salin ng mga kwento ng mga hari at bayaning Mycenaean ay lumaganap. Di naglaon ang mga kuwentong ito ay nag - ugnay sa mga tao at sa mga diyos-diyosan. Ito ang sinasabing naging batayan ng mitolohiyang Greek. Sa bandang huli, di nailigtas ng mga pader na kanilang ginawa ang mga Mycenaean sa paglusob ng mga mananalakay.
  • 29. ANG MGA MYCENAEAN Noong 1100 B.C.E., isang pangkat ng tao mula sa hilaga ang pumasok sa Greece at iginupo ang mga Mycenaean. Sila ay kinilalang mga Dorian. Samantala, isang pangkat naman ng tao na mayroon ding kaugnayan sa mga Mycenaean ang tumungo sa timog ng Greece sa may lupain sa Asia Minor sa may hangganan ng karagatang Aegean. Nagtatag sila ng kanilang pamayanan at tinawag itong Ionia. Nakilala sila bilang mga Ionian.
  • 30. ANG MGA MYCENAEAN Ang mga pangyayaring ito ay tinaguriang Dark Ages o madilim na panahon natumagal din nang halos 300 taon. Naging palasak ang digmaan ng mga iba’t ibang kaharian. Nahinto ang kalakalan, pagsasaka, at iba pang gawaing pangkabuhayan.  Maging ang paglago ng sining at pagsulat nang unti-unti ay naudlot din.
  • 31. GABAY NA TANONG Ano-anong impormasyon ang mahahalaw mula a teksto? 1. 2. 3. 4. 5.
  • 33. GAWAIN 5: DALOY NG PANGYAYARI Panuto: Batay sa binasang teksto, isulat ang limang mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng sibilisasyong Minoan at Mycenean.
  • 34. PAMPROSESONG TANONG 1. Batay sa mga tekstong binasa, ano ang katangian ng kabihasnang Minoan at Mycenean? 2. Ano-ano ang mga nakita mong pagkakaiba at pagkakatulad ng kabihasnang Minoan at Mycenean? 3. Sa iyong palagay, ano ang epekto ng nabanggit na mga
  • 35. Mula sa labi ng madilim na panahon, unti- unting umusbong sa Ionia ang isang bagong sibilisasyon na mabilis ding lumaganap sa kabuuan ng Greece. Ilang pamayanan sa baybayin ng Greece na tinatawag ang kanilang sarili na Hellenes o Greeks ang nagkaroon ng malaking bahagi sa sibilisasyong ito. Kinilala ito sa kasaysayan bilang Kabihasnang Hellenic mula sa kanilang tawag sa Greece na Hellas. Ito ay tumagal mula 800 B.C.E. hanggang 400 B.C.E. at naging isa sa mga pinakadakilang sibilisasyong naganap sa kasaysayan ng daigdig.
  • 36. MAGBASA AT MATUTO GAWAIN 6
  • 37. GAWAIN 6: MAGBASA AT MATUTO Panuto: Basahin at unawain ang mga tekstong ilalahad sa bahaging ito. Sagutin din ang mga katanungan sa bawat kahon.
  • 38. ANG MGA POLIS Dahil sa mga digmaan bago pa ang Panahong Hellenic, nagtayo ng mga kuta ang mga Greek sa mga lugar sa may gilid ng mga burol at sa mga taluktok ng bundok upang maprotektahan ang kanilang sarili sa pagsalakay ng iba’t ibang pangkat. Ang mga pook na ito ay naging pamayanan. Dito nagsimula ang mga lungsod-estado o polis kung saan hango ang salitang may kinalaman sa pamayanan tulad ng pulisya, politika at politiko. May malalaki at maliliit na polis. Ang pinakahuwarang bilang na dapat bumuo ng isang polis ay 5,000 na kalalakihan dahil noon ay sila lamang ang nailalagay sa opisyal na talaan ng populasyon ng lungsod - estado. Karamihan sa mga polis ay may mga pamayanang matatagpuan sa
  • 39. ANG MGA POLIS Sa panahon ng digmaan, ito ang naging takbuhan ng mga Greek para sa kanilang proteksyon. Sa acropolis, matatagpuan ang matatayog na palasyo at templo kung kaya’t ito ang naging sentro ng politika at relihiyon ng mga Greek. Samantala, ang ibabang bahagi naman ay tinawag na agora o pamilihang bayan. Napapaligiran ng mga pamilihan at iba pang mga gusali na nagbigay daan sa
  • 40. ANG MGA POLIS Sa mga lungsod-estado, naramdaman ng mga Greek na sila ay bahagi ng pamayanan. Ito ang dahilan kung bakit ipinagkaloob naman nila dito ang kanilang katapatan at paglilingkod. Hindi lahat ng mga mamamayan nito. Ang nasa lungsod - estado ay mga lehitimong mamamayan ay binigyang karapatang bomoto, magkaroon ng ari -arian, humawak ng posisyon sa pamahalaan, at ipagtanggol ang sarili sa mga korte.
  • 41. ANG MGA POLIS Bilang kapalit, sila ay dapat na makilahok sa pamahalaan at tumulong sa pagtatanggol sa mga polis sa panahon ng digmaan. Ang lahat ng ito, dagdag pa ang paglago ng kalakalan, ay nagbigay daan sa pag-unlad ng mga lungsod- estado. Kasabay nito ang mabilis na paglaki ng populasyon na naging pangunahing dahilan naman kung bakit nangibang lugar ang mga Greek. Ang iba ay napadpad sa paligid ng mga karagatang Mediterranean at Iton. Bagamat napunta sila at nanirahan sa malalayong lugar, di
  • 42. ANG MGA POLIS Mula sa pakikipagkalakalan sa iba’t ibang panig ng daigdig, natutuhan ng mga Greek ang mga bagong ideya at teknik. Mula sa mga Phoenician ay nakuha nila ang ideya ng alpabeto na naging bahagi naman ng kanilang sariling alpabeto. Ginamit din nila ang mga teknik ng mga Phoenician sa paggawa ng mas malalaki at mabibilis na barko. Sa mga Sumerian naman ay namana nila ang sistema ng panukat. Mula naman sa mga Lydian ay natutuhan nila ang paggamit ng sinsilyo at barya sa
  • 43. SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA MANDIRIGMA Ang polis o lungsod-estado ng Sparta ay itinatag ng mga Dorian sa Peloponnesus na nasa timog na bahagi ng tangway ng Greece. Sa lahat ng mga lungsod-estado, ang Sparta lamang ang hindi umasa sa kalakalan. Ito ay may magandang klima, sapat na patubig at matabang lupa na angkop sa pagsasaka. Pinalawak ng mga Spartan ang kanilang lupain sa pamamagitan ng pananakop ng mga karatig na lupang sakahan at pangangangamkam nito. Ang mga magsasaka mula sa nasakop na mga lugar ay dinala nila sa Sparta upang maging mga helot o tagasaka sa malawak nilang lupang sakahan. Samakatuwid, naging alipin ng mga Spartan ang mga helot. Maraming pagkakataon na nag-alsa laban sa mga Spartan ang mga helot ngunit ni isa rito ay walang nagtagumpay. Dahilan sa palagiang pag-aalsa ng mga helot, nagdesisyon ang mga Spartan na palakasin ang kanilang hukbong militar at magtatag ng isang pamayanan ng mga
  • 44. SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA MANDIRIGMA Ang naging pangunahing mithiin ng lungsod-estado ng Sparta ay magkaroon ng mga kalalakihan at kababaihang walang kinatatakutan at may malalakas na pangangatawan. Ang mga bagong silang na sanggol ay sinusuri. Kapag nakitang mukhang mahina at sakitin ang isang sanggol ay dinadala sa paanan ng kabundukan at hinahayaang mamatay doon. Samantala, ang malulusog na sanggol ay hinahayaang lumaki at maglaro sa kani-kanilang bahay, hanggang sumapit ang ikapitong taon nila. Pagsapit ng pitong taon, ang mga batang lalaki ay dinadala na sa mga kampo - militar upang sumailalim sa mahigpit na disiplina at sanayin sa serbisyo militar. Malakas na pangangatawan, katatagan, kasanayan sa pakikipaglaban, at katapatan ang ilan sa pangunahing layunin ng pagsasanay. Tinitiis nila ang mga sakit at hirap nang walang reklamo. Pinapayagan lamang sila na makita ang kanilang pamilya sa panahon ng bakasyon. Sa gulang na 20, ang mga kabataang lalaki ay magiging sundalong mamamayan at ipinapadala na sa mga hangganan ng labanan. Sa edad na 30, sila ay inaasahang mag-aasawa na ngunit dapat na kumain at manirahan pa rin sa kampo, kung saan hahati na sila sa gastos.
  • 45. SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA MANDIRIGMA Sa lipunan ng mga Spartan, ang lahat ay nakikiisa upang mapigilan ang mga pag-aalsa ng mga helot. Maging ang mga kababaihan ay sinasanay na maging matatag. Di tulad ng mga kababaihang Greek na limitado ang ginagampanan sa lipunan, ang mga kababaihang Spartan ay maraming tinatamasang karapatan. Sila ang mga nag-aasikaso ng lupain ng kanilang mga asawa habang ang mga ito ay nasa kampo militar. Nangunguna din sila sa mga palakasan at malayang nakikipaghalubilo sa mga kaibigan ng kani-kanilang mga asawa habang masaya silang nanonood ng mga palarong tulad ng pagbubuno o wrestling, boksing, at karera.
  • 46. SPARTA, ANG PAMAYANAN NG MGA MANDIRIGMA Ang pagkakaroon Sparta ng pinakamahusay ang responsable sa na sandatahang lakas sa buong daigdig. Sa simula, labu - labo kung makipagdigma ang mga Greek. Oo nga’t sama-samang nagmamartsa sa lugar ng digmaan, ang mga sundalo ay isa-isang nakikipaglaban sa mga kaaway hanggang sila ay manghina at mamatay. Nang lumaon ang mga Griyego, lalo na ang mga Spartan, ay mas naging maparaan sa kanilang pakikipagdigma. Sa halip na lumusob ng isa-isa sa mga kalaban, sila ay nananatiling sama-sama sa pagkakatayo pasulong man o paurong sa labanan, hawak ang pananggalang sa kaliwang kamay at espada naman sa kanan. Ang hukbong ito na tinaguriang phalanx ay karaniwang binubuo ng hanggang 16 na hanay ng mga mandirigma. Kapag namatay ang mga sundalo sa unang hanay, ito ay mabilis na sinasalitan ng susunod pang hanay. Ang phalanx ay hindi mga bayarang mandirigma, sila ay tagapagtanggol ng kanilang polis.
  • 47. PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang pangunahing katangian ng Sparta bilang isang lungsod- estado ng Greece? 2. Paano sinasanay ang mga Spartan upang maging malakas? 3. Paano nakabuti at nakasama ang paraan ng disiplina ng mga Spartan?
  • 48. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Sa simula ng 600 B.C.E., ang Athens ay isa lamang maliit na bayan sa gitnang tangway ng Greece na tinatawag na Attica. Ang buong rehiyon ay hindi angkop sa pagsasaka kaya karamihan sa mga mamamayan nito ay nagtrabaho sa mga minahan, gumawa ng mga ceramics, o naging mangangalakal o mandaragat. Hindi nanakop ng mga kolonya ang Athens. Sa halip, pinalawak nito ang kanilang teritoryo na naging dahilan upang ang iba pang nayon sa Attica ay sumali sa kanilang pamamahala.
  • 49. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Sa sinaunang kasaysayan, ang Athens ay pinamunuan ng mga tyrant na noon ay nangangahulugang mga pinunong nagsusulong ng karapatan ng karaniwang tao at maayos na pamahalaan. Bagamat karamihan sa kanila ay naging mabubuting pinuno, may mangilan-ngilan din na umabuso sa kanilang posisyon na nagbigay ng bagong katawagang kahulugan sa tyrant bilang
  • 50. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Sa simula, ang Athens ay pinamunuan ng hari na inihalal ng asembleya ng mamamayan at pinapayuhan ng mga mga konseho ng maharlika. Ang asembleya ay binubuo naman ng mayayaman na may malaking kapangyarihan. Ang mga pinuno nito ay tinawag na Archon na pinapaburan naman ang mga may kaya sa lipunan
  • 51. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Di nagtagal, nagnais ng pagbabago ang mga artisano at mga mangangalakal. Upang mapigil ang lumalalang sitwasyon ng mga di nasisiyahang karaniwang tao, nagpagawa ang mayayamang tao o aristokrata ng nakasulat na batas kay Draco, isang tagapagbatas. Malupit ang mga batas ng Greek at hindi ito binago ni Draco ngunit kahit na paano ang kodigong ginawa niya ay nagbigay ng pagkakapantay – pantay sa lipunan at binawasan ng mga karapatan ang mga namumuno. Sa gitna ngpagbabagong ito nanatiling di kontento ang mga mamamayan ng Athens. Maraming Athenian ang nagpaalipin upang makabayad ng malaking pagkakautang. Marami rin
  • 52. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Ang sumunod na pagbabago ay naganap noong 594 B.C.E. sa pangunguna ni Solon na mula sa mga pangkat ng aristokrata na yumaman sa pamamagitan ng pakikipagkalakalan. Kilala din siya sa pagiging matalino at patas. Inalis niya ang mga pagkakautang ng mahihirap at ginawang ilegal ang pagkaalipin nang dahil sa utang. Gumawa rin siya ng sistemang legal kung saan lahat ng malayang kalalakihang ipinanganak mula sa mga magulang na Athenian ay maaaring maging hurado sa mga korte. Ang mga repormang pampolitika na ginawa ni Solon ay nagbigay ng kapangyarihan sa mga mahihirap at karaniwang tao. Nagsagawa rin siya ng mga repormang pangkabuhayan upang maisulong ang dayuhang kalakalan at mapabuti ang pamumuhay ng mga mahihirap. Nalutas ng repormang pangkabuhayan ang mga ilang pangunahing suliranin ng Athens at napaunlad ang kabuhayan nito. Sa gitna ng malawakang repormang ginawa ni Solon, di nasiyahan ang mga aristokrata. Para sa kanila, labis na pinaburan ni Solon ang mahihirap. Sa
  • 53. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Noong mga 546 B.C.E., isang politikong nagngangalang Pisistratus, ang namuno sa pamahalaan ng Athens. Bagamat mayaman siya, nakuha niya ang suporta at pagtitiwala ng karaniwang tao.  Mas radikal ang mga pagbabagong ipinatupad niya tulad ng pamamahagi ng malalaking lupang sakahan sa walang lupang mga magsasaka.  Nagbigay siya ng pautang at nagbukas ng malawakang trabaho sa malalaking proyektong pampubliko.  Pinagbuti niya ang sistema ng patubig sa lungsod ng Athens, at nagpatayo ng magagandang templo.  Ipinakita rin niya ang kaniyang interes sa sining at kultura sa pamamagitan ng pagbibigay suporta sa mga pintor at sa mga nangunguna sa drama.  Ang pagsulong niya sa sining ang
  • 54. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Noong 510 B.C.E., naganap muli ang pagbabago sa sistemang politikal ng Athens sa pamumunoni ng Demokrasya ng Cleisthenes. “Ama Athens”
  • 55. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Hinati niya ang Athens sa sampung distrito. Limampung kalalakihan ang magmumula sa bawat distrito at maglilingkod sa konseho ng tagapayo upang magpasimula ng batas sa Asembleya, ang tagagawa ng mga pinaiiral na batas.  Sa kauna-unahang pagkakataon, nakaboto sa asembleya ang mga mamamayan, may-ari man ng lupa o wala.
  • 56. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Upang mapanatili ang kalayaan ng mga mamamayan ipinatupad ni Cleisthenes ang isang sistema kung saan bawat taon ay binibigyan ng pagkakataon ang mga mamamayan na ituro ang taong nagsisilbing panganib sa Athens. Kapag ang isang tao ay nakakuha ng mahigit 6,000 boto, siya ay palalayasin sa Athens ng 10 taon. Dahil sa ang pangalan ay isinusulat sa pira-pirasong palayok na tinatawag na Ostrakon, ang sistema ng pagpapatapon o pagtatakwil sa isang tao ay tinawag na ostracism. Bagamat kaunti lamang ang naipatapon sistemang ito, nabigyan malaking kapangyarihan ng ng mas ang mga mamamayan.
  • 57. ANG ATHENS AT ANG PAG-UNLAD NITO Sa pagsapit ng 500 B.C.E., dahil sa lahat ng mga repormang naipatupad sa Athens, ang pinakamahalagang naganap ay ang pagsilang ng demokrasya sa Athens, kung saan nagkaroon ng malaking bahagi ang mga mamamayan sa pamamalakad ng kanilang pamahalaan.
  • 58. PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang pangunahing katangian ng Athens bilang lungsod - estado ng Greece? 2. Para sa iyo, ano ang pinakamahalagang ambag ng Athens sa daigdig? 3. Nakabuti ba sa Greek ang pagpapatupad ng demoksrasya? Patunayan.
  • 60. GAWAIN 7: PAGHAHAMBING Panuto: Sa tulong ng venn diagram, isulat ang pagkakatulad at pagkakaiba ng Sparta at Athens bilang mga lungsod-estado ng sinaunang Greece.
  • 61. PAMPROSESONG TANONG 1. Paano nakaimpluwensiya ang lokasyon sa pamumuhay ng mga Spartan at Athenian? 2. Bakit mahalaga ang mga lungsod- estado ng Sparta at Athens sa pag- unlad ng Kabihasnang Greek? 3. Kung nabuhay ka noong panahong klasikal ng Greece, saan mo mas pipiliiing tumira, sa Athens o sa Sparta? Ipaliwanag ang sagot.
  • 62. MAGBASA AT MATUTO GAWAIN 8
  • 63. GAWAIN 8: MAGBASA AT MATUTO Bagamat ang Greece ay binubuo ng iba’t ibang lungsod-estadong malaya sa isa’t isa, iisa lamang ang wika at kultura ng mga Greek. Mataas ang tingin nila sa isa’t isa, samantalang hindi edukado at mababa ang tingin nila sa mga hindi Greek. Naranasan din ng Greece ang banta ng paglusob at pananakop ng mga kalapit na kabihasnan. Matutunghayan mo sa bahaging ito ang mga digmaang kinasangkutan ng Greece.
  • 64. ANG BANTA NG PERSIA  Hangarin ng Persia na palawakin ang imperyo nito sa kanluran.  Noong 546 B.C.E., sinalakay ni Cyrus the Great ang Lydia sa Asia Minor.  Ipinagpatuloy ni Darius I, ang nagmana ng trono ni cyrus the Great, ang hangaring ito.  Noong 499 B.C.E., sinalakay niya ang mga kalapit na kolonyang Greek. Nagpadala ng tulong ang Athens ngunit natalo ang mga kolonyang Greek sa labanang pandagat sa Miletus noong 494 B.C.E.  Bagamat natalo ang puwersa ng Athens, nais ni Darius na parusahan ang lungsod sa ginawang pagtulong at gawin itong hakbang sa pagsakop sa Greece.  Bilang paghahanda sa napipintong pananalakay ng Persia, sinimulan ng Athens ang pagpapagawa ng isang plota o fleet na pandigma.
  • 65. ANG DIGMAANG GRECO- PERSIA (499-479 B.C.E.)  Ang unang pagsalakay ng Persia sa Greece ay naganap noong 490 B.C.E. sa ilalim ni Darius. Tinawid ng plota ng Persia ang Aegean Sea at bumaba sa Marathon, isang kapatagan sa hilagang - silangan ng Athens. Tinalo ng 10, 000 puwersa ng Athens ang humigit - kumulang 25,000 puwersa ng Persia. (Battle of Marathon)
  • 66. ANG DIGMAANG GRECO- PERSIA (499-479 B.C.E.)  Ipinagpatuloy ni Xerxes, anak ni Darius ang tangkang pagpapabagsak sa Athens. Noong B.C.E., isang madugong labanan ang naganap sa Thermopylae, isang makipot na daanan sa gilid ng bundok at ng silangang baybayin ng Central Greece. Pitong libong Greek, tatlong daan sa mga ito ay taga - Sparta sa ilalim ni Leonidas ang nakipaglaban sa puwersa ni Xerxes. Noong una, inakala ni Xerxes na madali niyang malulupig ang mga Greek. Hindi niya inasahan ang katapangan at kahusayan ng mga taga - Sparta sa pakikipagdigma. Sa loob ng tatlong araw, dumanak ang dugo ng mga taga Persia. Subalit ipinagkanulo ng isang Greek ang lihim na daanan patungo sa kampo ng mga Greek. Pinayuhan ni Leonidas ang mga Greek na lumikas habang ipinagtatanggol ng kanyang puwersa ang Thermopylae. Sa harap ng higit na maraming puwersa ni Xerxes, namatay ang karamihan sa tropa ni Leonidas. (Battle of Sparta)
  • 67. ANG DIGMAANG GRECO- PERSIA (499-479 B.C.E.)  Sinalakay at sinakop ni Xerxes ang Athens. Subalit dinala ni Themistocles ang labanan sa dalampasigan ng pulo ng Salamis kung saan ang dagat ay lubhang makipot. Nahirapang iwasan ng malaking barko ni Xerxes ang maliliit na barko ng Athens na pilit na binabangga ang mga ito hanggang sa mabutas. Isa - isang lumubog ang plota ng Persia. Ang nalalabing hukbo ni Xerxes ay tinalo ng mga alyansa ng mga lungsod- estado ng Greece sa pamumuno ni Pausanias ng Sparta. Kabilang sa alyansang ito ang Athens, Sparta, Corinth, at Megara. (Battle of Salamis)
  • 68. GABAY NA TANONG Ano ang dahilan ng pagtatagumpay ng Greek laban sa malaking puwersa ng Persia? Ipaliwanag. .
  • 69. DIGMAANG PELOPONNESIAN  Nais ni Pericles na manatili ang kapayapaan di lamang sa Athens kundi maging sa mga kalapit nitong mga lungsod - estado at maging sa Persia. Habang umuunlad ang Athens, lumawak din ang kanilang kapangyarihan sa kalakalan. Ito ang naging dahilan kung bakit sa panahon ng Delian League ay naging isang imperyo ang Athens.  Hindi lahat ng lungsod-estado ay sumang- ayon sa ginawa ng Athens na pagkontrol sa Delian League subalit wala silang nagawa upang umalis sa alyansa. Kayat ang mga lungsod-estado na kasapi sa Delian League tulad ng Sparta, Corinth at iba pa ay nagtatag ng sarili nilang alyansa sa pamumuno ng Sparta at tinawag itong Peloponnesian League.
  • 70. DIGMAANG PELOPONNESIAN  Noong 431 B.C.E., nilusob ng Sparta ang mga karatig pook ng Athens na naging simula ng Digmaang Peloponnesian. Batid ni Pericles na mahusay na mandirigma sa lupa ang mga Spartan kung kayat iniutos niya ang pananatili ng mga Athenian sa pinaderang lungsod. Samantala, inatasan niya ang sandatahang lakas ng Athens na lusubin sa karagatan ang mga Spartan. Ngunit sinawing-palad na may lumaganap na sakit na ikinamatay ng libo-libong tao, kasama na si Pericles, noong 429 B.C.E.  (Peloponnesian War)
  • 71. DIGMAANG PELOPONNESIAN  Lahat ng mga pumalit kay Pericles ay hindi nagtagumpay dahilan sa mga mali nilang mga desisyon.  Isa na rito si Alcibiades. Matapos siyang akusahan ng mga Athenian na lumalabag sa paniniwalang panrelihiyon, tumakas siya patungong Sparta upang iwasan ang pag- uusig sa kanya. Doon siya ay naglingkod laban sa kanya mismong mga kababayan. Di naglaon bumalik din si Alcibiades sa Athens at siya ay pinatawad at binigyang-muli ng pagkakataong pamunuan ang sandatahang lakas ng Athens. Bagamat naipanalo niya ang ilang laban nila sa Sparta, lubhang malakas ang mga Sparta at noong 404 B.C.E., sumuko ang mga Athenian. Bilang ganti, ipinapatay ng mga Spartan si Alcibiades.
  • 72. DIGMAANG PELOPONNESIAN  Ang dalawampu’t pitong taong Digmaan ng Peloponnesian ay isang malaking trahedya para sa Greece. Nagkaroon ng malawakang pagkawasak ng ari-arian at pagkamatay ng mga tao. Lumala rin ang suliranin sa kawalan ng hanapbuhay, pagtaas ng presyo ng mga bilihin, at kakulangan sa pagkain.
  • 73. GABAY NA TANONG Ano ang epekto sa Greece ng hidwaan at digmaan sa pagitan ng mga lungsod-estado nito? Ipaliwanag .
  • 74. A – K – B CHART GAWAIN 9
  • 75. GAWAIN 9: A – K – B CHART Panuto: Punan ang diagram ng kinakailangang impormasyon batay sa binasang teksto.
  • 76. GAWAIN 9: A – K – B CHART
  • 77. PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang pinakamahalagang kontribusyon ng mga Spartan at Athenian sa daigdig? sumusunod na ang may sa kasalukuyan? 2. Alin sa kontribusyon kaugnayan Patunayan.
  • 79. tungkol GAWAIN 10: MAGBASA AT MATUTO Basahin at unawain ang teksto Ginintuang Panahon ng Athens.
  • 80. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Noong 461 B.C.E., si Pericles, isang strategos o heneral na inihalal ng mga kalalakihang mamamayan ang namuno sa Athens. Taon - taon ay nahahalal si Pericles hanggang sa sumapit ang kaniyang kamatayan noong 429 B.C.E.  Sa loob ng mahabang panahon ng kaniyang panunungkulan, maraming pinairal na mga programang pampubliko si Pericles. Lahat ay naglalayong gawing pinakamarangyang estado ang Athens.  Nais ni Pericles na lumawak pa ang umiiral na demokrasya sa Athens kung kaya’t dinagdagan niya ang bilang ng mga manggagawa sa pamahalaan at sinuwelduhan niya ang mga ito. Lahat ng mamamayan ay nagkaroon pagkakataong makapagtrabaho sa pamahalaan mayaman man o mahirap. Kaya di nagtagal mga ikatlong bahagi (1/3) ng populasyon ng Athens ay bahagi na ng mga
  • 81. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Ngunit hindi lahat ay nasiyahan sa mga repormang ipinatupad ni Pericles. Para sa mayayaman ang ginawa niyang mga pagbabago ay magdudulot ng pagkalugi sa pamahalaan at maghihikayat ng katamaran sa mga ordinaryong mamamayan. Ipinagtanggol niya ang kanyang mga ginawang pagbabago sa pamamagitan ng pagbibigay ng isang pahayag na naitala naman ni Thucydides, na isang historyador. Ayon kay Pericles “Ang ating konstitusyon ay isang demokrasya sapagkat ito ay nasa mga kamay ng nakararami at hindi ng iilan.”
  • 82. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Mahalaga ang edukasyon para sa mga Athenian. Ang mga lalaki ay pinag-aaral sa mga pribadong paaralan kung saan sila ay natuto ng pagbasa, matematika, musika at mga obra ni Homer na Iliad at Odyssey. Hinikayat din silang talakayin ang sining, politika at iba pang usapin. Ang palakasan ay bahagi rin ng kanilang pag- aaral.  Sa edad na 18 taong gulang, ang mga lalaki ay nagsasanay sa militar ng 2 taon at pagkatapos ay maaari nang maging mamamayan ng Athens at makibahagi sa pamahalaan nito.
  • 83. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Samantala, ang mga kababaihan ay itinuring na mas mababa sa mga kalalakihan. Hindi sila nabigyan ng pagkamamamayan at hindi maaaring makibahagi sa pamahalaan.  Hindi rin sila maaaring magmay-ari. Ang kanilang buhay ay umiikot sa mga gawaing bahay at pag-aalaga ng mga anak. Sa edad na 14-16 sila ay ipinakakasal sa mga lalaking napili ng kanilang mga magulang.
  • 84. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Pagsasaka ang karaniwang ikinabubuhay ng mga Athenian. Ang mga ani ay kanilang kinakain. Ang mga sobrang produkto ay ipinapalit nila ng iba pang kagamitang pambahay.
  • 85. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Bagamat marangya at magarbo ang ang mga gusaling pampubliko, ang mga tahanan naman ay simple lamang, maging ito ay pag-aari ng mayayaman o karaniwang tao.
  • 86. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Sa kabuuan, simple lamang ang naging pamumuhay sa sinaunang Greece. Ngunit mula sa simpleng pamumuhay na ito ay lumitaw ang pinakamahuhusay na artista, manunulat, at mga pilosopo na tinitingala sa sandaigdigan hanggang sa ating makabagong panahon.
  • 87. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Ang may-akda ng mga natatanging pilosopong Greek sa larangan ng politika ay kinilala sa mundo tulad ng The Republic ni Plato at Politics ni Aristotle.
  • 88. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Maging sa larangan ng arkitektura ay nakilala ang mga Greek. Kahangahanga ang arkitektura ng mga templo. Ang ilan dito ay matatagpuan sa Athens, Thebes, Corinth, at iba pang siyudad. Ang tatlong natatanging estilo na Ionian, Doric, at Corinthian ay naperpekto nila nang husto.
  • 89. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Ang pinakamagandang halimbawa ay ang Parthenon, isang marmol na templo sa Acropolis sa Athens. Ito ay itinayo nina Ictinus at Calicrates at inihandog kay Athena, ang diyosa ng karunungan at patrona ng Athens.
  • 90. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Ilan sa mga labi ng iskulturang Greek ay matatagpuan din sa mga templo ng Crete, Mycenaea, at Tiryus. Ang pinakadakilang Greek na iskultor ay si Phidias. Ang estatwa ni Athena sa Parthenon at ni Zeus sa Olympia ay ilan lamang sa mga obra maestra niya. Ilan pang mga natatanging iskultura ay ang Collossus of Rhodes ni Chares at Scopas ni Praxiteles na parehong itinanghal na Seven Wonders of the Ancient World.
  • 91. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Kinilala rin ang kontribusyon ni Herodotus sa larangan ng kasaysayan. Ang kanyang mga paglalakbay sa Asya at Sparta ay nakatulong upang maging obra maestro niya ang Kasaysayan ng Digmaang Persian. Tinawag siyang “Ama ng Kasaysayan.” Sinundan ito ng isa pang historyador, si Thucydides. Ilan sa mga isinulat niya ay ang Anabis, isang kuwento ng sikat na martsa ng mga Greek mula sa Babylonia hanggang Black Sea at Memorabilia na kalipunan ng mga kuwento ng guro niyang si Socrates.
  • 92. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Nagkaroon din ng kaalaman sinaunang Greece. sa makabagong medisina sa Ang pinakadakilang Greek na manggagamot ay si Hippocrates na kinilala Medisina. bilang Ama ng Itinaas niya ang larangan ng medisina bilang agham at hindi bunga ng mahika.
  • 93. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Marami ring Greek ang kinilala at dinakila dahil sa kanilang naging ambag sa larangan ng agham at pilosopiya. Ang kauna-unahang pilosopiya ay ipinakilala ni Thales ng Militus. Ayon sa kaniya ang sandaigdigan ay nagmula sa tubig, ang pangunahing elemento ng kalikasan. Samantala si Pythagoras naman ang nagpasikat ng doktrina ng mga numero kung saan sinasabi niya na ang bilang na tatlo, lima at pito ay maswerteng mga numero.
  • 94. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Ilang dekada matapos ang Digmaang Persian, isang pangkat ng mga guro na tinatawag na mga Sophist ang sumikat sa Athens. Nagpakilala sila ng pagbabago sa mga umiiral na pilosopiya. Ayon sa kanila maaaring turuan ang mga tao na gumawa ng magagandang batas, makapagsalita, at makipagdebate sa mga Asembleya.  Maraming Athenian ang tumuligsa sa mga pilosopiya ng mga Sophist. Isa na rito ay si Socrates. Ayon sa kaniya mahalaga na kilalanin mo ang iyong sarili (know thyself). Ayon sa kaniya dapat na patuloy na magtanong ang mga tao hinggil sa mgabagay-bagay
  • 95. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Ang pamamaraang ito ay kinikilala ngayon na Socratic Method. Di nagustuhan ng mga Athenian ang ginawang pagtatanong ni Socrates lalo na ang mga tungkol sa mga diyos-diyosan at ilang patakaran ng Athens. Dahilan dito siya ay nakulong at nahatulan siya ay nagpakamatay ng kamatayan. Ngunit bago pa siya sa an ng paglason sa sarili. Ang ga ideya ni Socrates ay hindi niya naparusahan, pamamagit lahat ng m naisulat
  • 96. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Si Plato, ang kaniyang pinakasikat na mag-aaral, ang nagsumikap na maitala ang lahat ng dayalogo sa pagitan ng dalawa o mas higit pang tauhan. Ang pinakatanyag ay ang Republic, isang talakayan tungkol sa katangi-tanging polis at ang uri ng pamahalaan na makapagbibigay ng kaligayahan sa mga mamamayan nito.
  • 97. GININTUANG PANAHON NG ATHENS  Samantala, si Aristotle, ang pinakamahusay na mag-aaral ni Plato, ay nagpakadalubhasa sa pag-aaral ng halaman, hayop, astronomiya, at pisika na pawang nangangailangan ng masusing pagmamasid. Ayon sa kaniya, ang alinmang teorya ay maaari lamang tanggapin kung ito ay batay sa masusing pagmamasid ng mga katotohanan. Kinilala si Aristotle na Ama ng Biyolohiya. Ilan sa mga tanyag niyang aklat ay ang Poetic, isang pagsusuri sa mga iba’t ibang dula- dulaan, ang Rhetoric na nagsasabi kung paano dapat ayusin ng isang nagtatalumpati ang kanyang talumpati, at ang Politics kung saan
  • 99. GAWAIN 11: TALAHANAYAN, PUNAN MO Mula sa binasang teksto tungkol sa ginintuang panahon ng Athens, buuin ang talahanayan ng mga ambag ng Greece sa iba’t ibang larangan.
  • 100. PAMPROSESONG TANONG 1. Ano ang epekto ng kabihasnang Greece sa kasalukuyang panahon? 2. Alin sa mga kontribusyon nabanggit na ang may pinakamalawak na epekto sa pamumuhay ng mga Pilipino? Patunayan.
  • 102. GAWAIN 12: MAGBASA AT MATUTO Basahin at unawain ang nilalaman ng sumusunod na teksto tungkol sa paglakas ng Imperyong Macedonia at pagbagsak ng mga lungsod-estado ng Greece.
  • 103. IMPERYONG MACEDONIAN  Hinangad ni Philip, hari ng Macedonia , na pag-isahin ang mga lungsod-estado sa Greece sa ilalim ng kanyang pamamahala. Upang matupad ang kaniyang hangarin, bumuo siya ng isang hukbo at sinanay sa pinakamabisang paraan ng pakikipagdigma. Bilang pagtatanggol ng kanilang kalayaan, sinalakay ng magkasanib na puwersa ng Athens at ng Thebes ang Macedonia noong 338 B.C.E. Madaling tinalo ni Philip ang hukbo ng dalawang lungsod-estado. Ang pagkatalo ng Athens at Thebes ay hudyat ng pagtatapos ng kapangyarihan ng mga lungsod-estado. Ang buong Greece, maliban sa Sparta, ay napasailalim sa kapangyarihan ng Macedonia.
  • 104. IMPERYONG MACEDONIAN  Naging tanyag na pinuno ng Macedonia ang anak ni Philip na si Alexander the Great. Noong siya ay bata pa lamang, naging guro niya si Aristotle na nagturo sa kaniya ng pagmamahal sa kultura at karunungan. Habang lumalaki, natutuhan niya ang kagalingan sa pakikipagdigma. Siya ay 21 taong gulang nang mamatay ang kanyang ama at naging hari ng Macedonia at Greece. Matalino, malakas ang loob at magaling na pinuno si Alexander. Sinalakay niya ang Persia at Egypt at pagkatapos ay tumungo sa silangan at sinakop ang Afghanistan at hilagang India. Nagtatag siya ng imperyo na sumakop sa kabuuan ng kanlurang Asya, Egypt, at India. Pinalaganap niya ang kaisipang Greek sa silangan. Noong 323 B.C.E., sa gulang na 32 taon namatay si Alexander sa Babylon sa hindi matiyak na karamdaman.
  • 105. GABAY NA TANONG 1.Ano ang dahilan ng paghina ng mga lungsod-estado ng Greece? 2.Ano ang nagbigay-daan sa paglakas ng Macedonia? 3.Ano ang maituturing na kontribusyon ng
  • 106. GREECE, SA ISANG TINGIN GAWAIN 13
  • 107. GAWAIN 13: GREECE, SA ISANG TINGIN Punan ang word map ng maikling pagpapaliwanag tungkol sa bawat konseptong tumutukoy sa Kabihasnang Greece. Matapos punan ang word map ay sagutin ang tanong sa kahon.
  • 108. GAWAIN 13: GREECE, SA ISANG TINGIN
  • 109. GAWAIN 13: GREECE, SA ISANG TINGIN
  • 110. Sa pagkamatay ni Alexander the Great, unti- unting humina ang malawak na imperyong kanyang naitatag. Sa kabilang dako naman ng kanlurang Europe, isang pamayanan ang unti-unting namumukadkad. Ito ay ang Rome. Kung ang Greece ay kilala sa taguring “the glory that was Greece” makikilala ang Rome sa taguring “the grandeur that was Rome”. Ano kaya ang kahulugan nito? Halina’t iyong tuklasin.
  • 113. GAWAIN 14: MAGBASA AT MATUTO Basahin at unawain ang teksto tungkol sa Kabihasnan ng Rome.
  • 114. ROMA  Ang Italy ay isang bansang matatagpuan sa kanlurang Europe. Ito ay isang peninsula na nakausli sa Mediterranean Sea. Katulad ng Greece, ang Italy ay binubuo ng maraming kabundukan at ilang mga kapatagan. Isang mahalagang kapatagan ang Latium. Ang Ilog Tiber ay dumadaloy sa kapatagang ito. May ilang bakas ng sinaunang kabihasnan sa kapatagan ng Latium at sinasabing dito umusbong ang dakilang lungsod ng Rome. Masasabing istratehiko ang lokasyon ng Rome dahil sa Ilog Tiber na nag-uugnay dito at sa Mediterranean Sea. Ang lokasyong ito ay nagbigay-daan sa pakikipagkalakalan ng Rome sa mga bansang nakapalibot sa Mediterranean Sea. Ang saganang kapatagan at maunlad na agrikultura ay kayang suportahan ang pagkakaroon ng malaking populasyon.
  • 115. GABAY NA TANONG Ano ang kaugnayan ng heograpiya sa pag - usbong ng Rome bilang isang matatag na lungsod?
  • 116. Ang ANGe m o R SI ay NAUNANG ROME itinatag sa kalagitnaan ng ikawalong siglo B.C.E. ng mga unang Roman na nagsasalita ng Latin, isang sangay ng wikang nabibilang sa Indo- Europeo. Sila ay lumipat sa gitnang Italy at nagtayo ng sakahang pamayanan sa Latium Plain. Ayon sa isang matandang alamat ang Rome ay itinatag ng kambal na sina Romulus at Remus. Habang mga sanggol pa lamang, inilagay sila sa isang basket at ipinaanod sa Tiber River ng kanilang amain sa takot na angkinin ng kambal ang kaniyang trono. Ang kambal ay sinagip at inaruga ng isang babaing lobo. Nang lumaki ang dalawa at nalaman ang kanilang pinagmulan, inangkin nila ang trono at itinatag ang Rome sa pampang ng Tiber River noong 753 B.C.E. Ang mga Roman ay tinalo ng mga Etruscan, ang kalapit na tribo sa hilaga ng Rome. Sila ay sa sining, at sayaw. rin sila sa magagaling musika, Dalubhasa arkitektura, gawaing metal, at kalakalan . Tinuruan nila ang mga Roman sa pagpapatayo ng mga gusaling may arko, mga aqueduct, mga barko, paggamit ng tanso, paggawa ng mga sandata sa pakikipagdigma, pagtatanim ng ubas, at paggawa ng alak.
  • 117. GABAY NA TANONG Paano nagsimula ang Rome? .
  • 118. ANG REPUBLIKANG ROMANO  Sang-ayon sa tradisyon, pinaalis ng mga Roman ang punong Etruscan at nagtayo ng Republika, isang pamahalaang walang hari. Noong 509 B.C.E, namuno si Lucius Junius Brutus at nagtagumpay sa pagtataboy sa mga Etruscan. Pagkatapos maitaboy ang huling haring Etruscan na si Tarquinius Superbus, itinatag ni Lucius Junius Brutus ang isang Republika. Tumagal ito mula 509 hanggang 31 B.C.E.
  • 119. ANG REPUBLIKANG ROMANO Sa halip na pumili ng hari, naghalal ang mga Roman ng dalawang konsul na may kapangyarihang tulad ng hari at nanungkulan sa loob lamang ng isang taon. Bawat isa ay may kapangyarihang pigilin ang pasya ng isa. Dahil sa pagkakahati ng kapangyarihan ng mga konsul, humina ang sangay tagapagpaganap. Sa oras ng kagipitan, kinakailangang pumili ng diktador na manunungkulan sa loob lamang ng anim na buwan. Nagtatamasa ang diktador ng higit na kapangyarihan kaysa mga konsul.
  • 120. ANG REPUBLIKANG ROMANO Republika lamang sa pangalan ang mga pamahalaan dahil laan lamang ito sa mga maharlika o patrician. Pawang mga patrician ang dalawang konsul, ang diktador at ang lahat ng kasapi ng senado. Mga kapos sa kabuhayan ang plebeian at kasapi ng Assembly na binubuo ng mga mandirigmang mamamayan. Walang kapangyarihan ang plebeian at hindi rin makapag-aasawa ng patrician.
  • 121. GABAY NA TANONG Batay sa binasang teksto, ilarawan ang mga sumusunod na bahagi ng Republikang Romano. Konsul - Diktador - Patrician -
  • 122. TAGUMPAY NG PLEBEIAN LABAN SAPATRICIAN.  Ayon sa kasaysayan, nagsimulang maghimagsik ang mga plebeian noong 494 B.C.E. upang magkamit ng pantay na karapatan.  Nagmartsa sila sa buong Rome at lumikas sa kalapit na lugar na tinaguriang Banal na Bundok.  Doon sila nagbalak magtayo ng sariling lungsod.  Sa takot ng mga patrician na mawalan ng mga manggagawa, sinuyo nila ang mga plebeian upang itigil ang kanilang balak sa pamamagitan ng  pagpapatawad sa dati nilang utang;  pagpapalaya sa mga naging alipin nangg dahil sa pagkakautang; at  ang paghahalal ng mga plebeian ng dalawang mahistrado o tribune na
  • 123. TAGUMPAY NG PLEBEIAN LABAN SAPATRICIAN.  May karapatan ang tribune o mahistrado na humadlang sa mga hakbang ng senado na magkasama sa mga plebeian.  Kapag nais hadlangan ng isang tribune ang isang panukalang-batas, dapat lamang niyang isigaw ang salitang Latin na veto! (Tutol Ako!). Sa loob ng isang siglo at kalahati, nagkaroon ng higit na maraming karapatan ang plebeian.  Noong 451 B.C.E, dahil sa mabisang kahilingan ng mga plebeian, nasulat ang mga bataas sa 12 lapidang tanso at inilagay sa rostra ng forum upang mabasa ng lahat.  Ang 12 Tables ang kauna-unahang nasusulat na batas sa Rome at naging ugat ng Batas Roman.  Sa pamamagitan nito, nabawasan ang panlilinlang sa mga plebeian at napagkalooban sila ng karapatang makapg-
  • 124. GABAY NA TANONG Ano ang kahalagahan ng pagkakaroon ng nakasulat na batas para sa mga plebeian? Magbigay ng halimbawa ng pangyayari sa kasalukuyang panahon na maihahalintulad sa tinahak ng mga plebeian upang matamo ang kanilang karapatan. Ipaliwanag Sa kasalukuyan, nabibigyan din ba ng kahalagahan ang kapakanan ng mga karaniwang tao? Patunayan
  • 125. PAGLAGANAP NG KAPANGYARIHAN NG ROME  Lumaganap ang kapangyarihan ng Rome sa buong Italy matapos ang sunud-sunod na digmaan mula pa noong 490 B.C.E. Nasakop ang mga Latino, mga Etruscan at iba pang pangkat tulad ng Hernici, Volscian, Sabine at Samnite.  Matapos masakop ang gitnang Italy, isinunod ang lungsod-estado ng Greece sa timog.  Naganap ang unang sagupaan ng Rome at Greece sa Heraclea, Italy noong 280 B.C.E.  Nagwagi ang Greece dahil tinulungan si Haring Pyrrhus ng Espirus ng kaniyang pinsang si Alexander the Great at dahil din sa paggamit ng mga elepanteng kinatatakutan ng mga mandirigmang Romano. Bagamat nagtagumpay si Haring Pyrrus, marami sa kaniyang tauhan ang nalipol, kung kaya sa ngayon, ang isang napakamahal na tagumpay ay tinaguriang Pyrric Victory.  Hindi nagtagal, nagapi si Haring Pyrrhus noong 275 B.C.E sa Beneventum, Italy. Rome ang naging reyna ng peninsula ng Italy.
  • 126. PAGLAGANAP NG KAPANGYARIHAN NG ROME  Ang tagumpay ng isang labanan ay hindi lamang nangangahulugan ng panalo ng Roman at pagtatamo ng kabantugang militar.  Kadalasan, naging kaanib ng Rome ang nagaping kaaway at magiging kolonya ng Rome ang nasakop na teritoryo. karagdagang mandirigma para  Ang mga hukbong nagapi ay nagiging sa hukbong Roman.  Sa ganitong sistema unti-unting lumaganap ang kapangyarihan ng Rome magmula sa ilog Tiber hanggang sa kabuuan ng Italy.  Sumasakop ang teritoryong Roman mula sa Ariminium at Pisa sa hilaga hanggang sa Kipot ng Messina sa timog.  Sa kabila ng 16 na kilometrong kipot na ito, nakaharap ng mga Roman sa Sicily ang naging pinakamabigat na kaaway nito - ang mga Carthagenian.
  • 127. GABAY NA TANONG Mula sa binasang teksto, isa-isahin ang pangyayaring nagbigay-daan sa paglaganap ng Kapangyarihan ng Rome.
  • 128. Sa simula makapangyarihan ang Carthage sa dagat bagaman pawang upahan ang mga mandirigma nito dahil sa maliit na populasyon. Ang mga Roman naman sa simula ay walang hukbong pandagat ni karanasan sa digmaang pandagat. Nagdulot ng suliranin sa Carthage ang pananakop ng Rome sa bahaging timog ng Italy. Nagsisimula pa lamang ang Carthage noon na maging makapangyarihan sa kanlurang bahagi ng Mediterranean. Itinatag ang Carthage (Tunis ngayon) ng mga Phoenician mula sa Tyre noong 814 B.C.E. Nang sakupin ng Persia ang Tyre, naging malaya ang Carthage at nagtatag ito ng imperyong komersyal na nasasakop ng hilagang Africa, silangang bahagi ng Spain, pulo ng Corsica, Sardinia at Sicily. Nasubok ang kapangyarihan ng Rome at Carthage sa tatlong Digmaang Punic - salitang Latin na nagmula sa pangalang Phoenicia. Sa digmaang ito napagpasyahan kung sino ang mamumuno sa Mediterranean.
  • 129. Digmaang Punic Mahahalagang Pangyayari Kinahinatnan Unang Digmaang Punic (264-241 B.C.E) • Bagamat walang malakas na plota, dinaig ng Rome ang Carthage noong 241 B.C.E. • Nagpagawa ang Rome ng plota at sinanay ang mga sundalo nito na maging magagaling na tagapagsagwan. • Bilang tanda ng pagkakapanalo ng Rome, sinakop nito ang Sicily, Sardinia at Corsica • Nanalo ang Rome laban sa Carthage.
  • 130. Digmaang Punic Mahahalagang Pangyayari Kinahinatnan Ikalawanag Digmaang Punic (218-202 B.C.E) • Nagsimula ito noong 218 B.C.E. nang salakayin ni Hannibal, ang heneral ng Carthage, ang lungsod ng Saguntum sa Spain na kaalyado ng Rome. • Mula Spain, tinawid ni Hannibal ang timog France kasama ng mahigit na 40, 000 sundalo. • Tinawid din nila ang bundok ng Alps upang makarating sa Italy. • Tinalo ni Hannibal ang isang malaking hukbo ng Rome sa Cannae noong 216 B.C.E. subalit hindi naghangad si Hannibal na salakayin ang Rome nang hindi pa dumarating ang inaasahang puwersa na manggagaling sa Carthage. • Sa ilalim ng pamumuno ni Scipio Africanus, sinalakay ng mga Roman ang hilagang Africa upang pilitin si Hannibal na iwan ang Italy at tumungo sa Carthage upang sagipin ang • Natalo si Hannibal sa labanan sa Zama noong 202 B.C.E. • Sa isang kasunduang pangkapayapaan noong 201 B.C.E, pumayag ang Carthage na siraon ang plota nito, isuko ang Spain, at magbayad ng buwis taon-taon sa Rome
  • 131. Digmaang Punic Mahahalagang Pangyayari Kinahinatnan • Ikatlong Digmaang Punic (149-146 B.C.E) • Matapos ang 50 taon, naganap ang Ikatlong Digmaang Punic. • Mahalaga ang papel ni Marcus Porcius Cato, isang pinuno at manunulat na Roman, sa pagsiklab ng digmaan. Sa kanyang pagbisita sa Carthage, nakita niya ang kasaganahan at luho ng pamumuhay rito. Batid niyang malakas ang Carthage at nananatili itong banta sa seguridad ng Rome. Pagbalik sa Rome, itinanim niya sa isipan ng Senate at publiko na dapat wasakin ang Carthage. • Nang salakayin ng Carthage ang isang kaalyado ng Rome, sinalakay ng Rome ang Carthage. Sinunog nito ang lungsod at ipinagbili ang mga mamamayan bilang alipin. • Muling Carthage natalo ang sa digmaan. • Kinuha ng Rome ang lahat ng pag-aari ng Carthage sa Hilagang Africa
  • 132. KABIHASNANG ROMAN Sa pagsakop ng Rome sa mga lungsod-estado ng Greece:  libo-libong Greek ang tumungo sa Italy. Tinangay din ng mga heneral ng Rome ang mga gawang sining at aklat ng Greece sa pagbabalik nila sa Rome. Kumalat ang kabihasnang Greece sa Rome at maraming Roman ang tumungo sa Athens para mag-aral. Naimpluwensiyahan ng Greece ang kabihasnang nabuo sa Rome. Gayunpaman, may sariling katangian ang kabihasnang Roman. Pangunahin na rito ang kaalaman sa arkitektura, inhenyeriya, at sistema ng
  • 133. TAGUMPAY SASILANGAN Pagkatapos ng Second Punic War, ang mga hukbo ng Rome ay pumunta sa silangan. Tinalo ng Rome ang Macedonia. Noong 146 BCE, ang Macedonia ay naging isang lalawigan ng Rome. Sa taon ding ito, sinunog ng Rome ang Corinth at inilagay ang iba pang lungsod – estado ng Greece sa ilalim ng pangangasiwa nito.
  • 134. MGA PAGBABAGONG DULOT NG PAGLAWAK NG KAPANGYARIHANG ROMAN Habang patuloy ang pagkakasangkot ng Rome sa mga usaping panlabas, dinagdagan ng Senate ang kapangyarihan at katanyagan nito sa pamamagitan ng pangangasiwa ng mga kasunduan. Bagama’t ang pagpapatibay ng mga tratado at deklarasyon ng digmaan ay dapat na isinasangguni sa Assembly, ang lupong ito ay nagsisilbing tagapagpatibay lamang ng nais ng Senate.  Ang monopoly ng kapangyarihan ng Senate ang nagpalala sa katiwalian sa pamahalaan. Madalas na gamitin ng mga opisyal na ipinapadala sa mga lalawigan ang kanilang katungkulan upang magpayaman. Ang mga pagkakataon sa katiwalian ay lumalaki dulot ng mga
  • 135. MGA PAGBABAGONG DULOT NG PAGLAWAK NG KAPANGYARIHANG ROMAN Masama naman ang naging epekto ng mga digmaan sa pagsasaka. Ang timog na bahagi ng Italy ay lubos na nasira dahil sa pamiminsala na ginawa ng hukbo ni Hannibal. Nilisan ng maraming magsasaka ang kanilang bukirin. Hindi sila nakahanap ng trabaho sa malalaking lupain ng mayayaman sapagkat ang nagsasaka ay mga alipin o bihag ng digmaan. Tumungo ang mga magsasaka ng Rome upang maghanap ng trabaho ngunit wala namang malaking industriya ang Rome na magbibigay ng kanilang trabaho.
  • 136. MGA PAGBABAGONG DULOT NG PAGLAWAK NGKAPANGYARIHANG ROMAN Ang yaman na pumasok sa Rome mula sa napanalunan sa mga digmaan ay napakinabangan lamang ng mayayaman. Higit na lumawak ang agawat sa pagitan ng mayayaman at mahihirap. Binago ng lumalaking yaman ang ugali ng mga tao tungo sa pamahalaan. Pinalitan ang kasakiman at marangyang pamumuhay ang tradisyon ng pagsisilbi at disiplina sa sarili.
  • 137. GABAY NA TANONG Batay sa tekstong binasa, ano-ano ang mga suliraning kinaharap ng Rome bunsod ng paglawak ng kapangyarihan nito? Paano nakaapekto ang mga nabanggit na suliranin sa Republikang Roman? Maihahalintulad ba ang mga pangyayaring isinasaad sa teksto sa kalagayan ng kasalukuyang lipunan? Sa paanong paraan?
  • 139. GAWAIN 15: MAGBASA AT MATUTO Basahin at unawain ang sumusunod na teksto tungkol sa mga pangyayaring nagdulot ng pagbagsak ng Republika ng Rome tungo sa pagtatag ng ImperyonAgnRgomBaann.tang Digmaang Sibil Itinuturing ng magkapatid na Tiberius at Gaius Gracchus, kapwa tribune, ang lumalaking agwat sa pagitan ng mayayaman at mahihirap bilang panganib sa katatagan ng Republic. May mga nagtangkang magpatupad ng pagbabago katulad ng mga sumusunod:
  • 140. Pinuno/Taon Tiberius 133 B.C.E mga lupang nakamit ay ipamamahagi mahihirap. • Nais niyang limitahan ang dami ng lupa na maaring ariin ng mayayaman upang pigilin ang mga ito sa pagkamkam ng higit pang maraming lupa. Pangyayari Epekto • Nagpanukala ng batas sa Upang hadlangan si pagsasaka kung saan ang Tiberius at takutin pamamagitan ng digmaan nagnanais sa ang iba pang ng upang pagbabago, ipinapatay siya ng magkaroon ng bukirin ang isang grupo ng mayayaman.
  • 141. Epekto Pinuno/Taon Gaius Gracchus 123 B.C.E Pangyayari • Sinundan ni Gracchus ang sinimulan ng nakakatandang subalit, ang panukala. Gaius Sinalakay si Gaius at ang hakbang kanyang 3,000 na tungo sa pagbabago na tagasunod ng isang kanyang pangkat ng mga senador kapatid, kasama ang inupahang hukbo at alipin. mga Ipinapatay ng Senate ang mayayaman ay hindi rin mga tagasunod ni Gaius sang – ayon sa kanyang Gracchus. Siya naman ay nagpatiwakal.
  • 142. GABAY NA TANONG 1.Ano ang dahilan ng mga kaguluhang naganap sa Rome? 2.Ano ang ipinapahiwatig ng mga relasyon ng mga patrician nabanggit na kaguluhan sa at plebeian? Ipaliwanag 3.Sa ating bansa sa kasalukuyan, mayroon bang katulad na sitwasyon? Ipaliwanag.
  • 143. Nilinaw ng kamatayan ng magkapatid na Gracchus ang mainit na tunggalian ng mga patrician sa Senate at ng mga plebeian at alipin. Sumiklab ang mga serye ng rebelyon na nauwi sa digmaang sibil noong 105 B.C.E. Bumalik ang kaayusan sa Rome nang maging diktador si Sulla
  • 144. SI JULIUS CAESAR BILANG DIKTADOR  Sa unang siglo ng B.C.E., matindi ang agawan sa kapangyarihan ng mga heneral at pinunong militar sa Rome. Karaniwang nauuwi sa digmaang sibil.  Noong 60 B.C.E., binuo ni Julius Caesar, Pompey, at Marcus Licinius Crassus ang First Triumvirate, isang union ng tatlong makapangyarihang tao na nangasiwa ng pamahalaan. Hinawakan nila ang kapangyarihang politikal at militar.  Si Crassus ang pinakamayamang tao sa Rome na nanguna sa pagpapakalma sa isang rebelyon ng mga alipin.  Samantala, si Pompey ay kinilala bilang isang bayani dahil sa kanyang tagumpay na masakop ang Spain.  Si Caesar ay isang gobernador ng Gaul kung saan matagumpay niyang napalawak ang mga hangganan ng Rome hanggang France at Belgium. Bagama’t nagkasundo silang pamunuan ang Rome,
  • 145. GABAY NA TANONG 1. Batay sa bahaging ito ng teksto, ano ang kahulugan ng Triumvirate? .
  • 146. SI JULIUS CAESAR BILANG DIKTADOR Noong 53 B.C.E., napatay sa isang labanan si Crassus. Tanging si Caesar at Pompey na lamang ang naiwang maghahati ng kapangyarihan. Sa pananaw ng mga nasa Senate, higit na may pag-asa silang makitungo kay Pompey kumpara kay Caesar. Hindi lingid sa kanila ang tagumpay at galing ni Caesar. Isang matagumpay na heneral si Caesar. Popular din siya dahil sa mga reporma niya sa mga lalawigan tulad ng pagbaba ng buwis at pagkakaloob ng lupa sa mga beterano ng hukbo. Inutusan ng Senate si Caesar na bumalik sa
  • 147. SI JULIUS CAESAR BILANG DIKTADOR  Subalit sinalungat ni Caesar ang utos ng Senate at bumalik sa Rome na kasama ang kaniyang hukbo. Sa takot nila sa kapangyarihan ni Caesar, tumakas papuntang Greece ang karamihan sa mga kasapi ng Senate, kabilang si Pompey. Hinabol sila ni Caesar at natalo nito ang puwersa ni Pompey. Ginawang diktador si Caesar sa kaniyang pagbalik sa Rome sapagkat kontrolado na niya ang buong kapangyarihan. Bilang diktador, binawasan niya ang kapangyarihan ng Senate ngunit dinagdagan naman niya ang bilang nito, mula 600 naging 900 ang kasapi nito. Binigyan ng Roman citizenship ang lahat ng naninirahan sa Italy. Sa mga lalawigan, ang pagbabayad ng buwis ay inayos habang ang
  • 148. GABAY NA TANONG 1. Bakit naging tanyag si Julius Caesar? 2. Bakit siya tinawag na diktador sa kanyang pagbalik saRome? 3. Anu-ano ang mga pagbabagong ipinatupad niya sa Rome?
  • 149. g senador sa SI JULIUS CAESAR BILANG DIKTADOR Nangamba ang Senate na maaring ideklara ni Caesar ang sarili bilang hari at magwakas ang Republika. Binuo ang isang sabwatan upang patayin si Caesar. Isa sa mga sumali sa sabwatan ay si Marcus Brutus, matalik na kaibigan ni Caesar. Noong March 15, 44 B.C.E., isinakatuparan ang pagpatay kay Caesar. Habang nagpupulong ang Senate, sinaksak si Caesar ng unang grupo n pangunguna nina Brutus at Gaius Cassius.
  • 150. GABAY NA TANONG 1. Ano ang ipinapahiwatig ng kamatayan ni Julius Caesar?
  • 151. AUGUSTUS: UNANG ROMAN EMPEROR Bago mamatay si Caesar, ginawa niyang tagapagmana ang kanyang apo sa pamangkin na si Octavian. Noong 43 B.C.E, kasama sina Mark Antony at Marcus Lepidus, binuo ni Octavian ang Second Triumvirate upang ibalik ang kaayusan sa Rome. Ito ay dahil binalot ng kaguluhan ang Rome mula nang mamatay si Caesar.  Sa pagkakabuo ng Second Triumvirate, tinalo nila ang hukbo nina Brutus at Cassius.
  • 152. AUGUSTUS: UNANG ROMAN EMPEROR Sa loob ng sampung taon, naghati sa kapangyrihan sina Octavian at Mark Antony. Pinamunuan ni Octavian ang Rome at ang kanlurang bahagi ng imperyo samantalang pinamunuan ni Antony ang Egypt at ang mga lugar sa silangan na kinilala bilang lalawigang sakop ng Rome. Si Lepidus ang namahala sa Gaul at Spain.
  • 153. AUGUSTUS: UNANG ROMAN EMPEROR  Habang nasa Egypt, napamahal kay Antony si Cleopatra, reyna ng Egypt. Nang dumating sa Rome ang balita na binigyan ni Antony ng lupa si Cleopatra at balak salakayin ang Rome, bumuo ng malaking hukbo at plota si Octavian upang labanan si Antony.  Naganap ang malaking labanan sa pagitan ng dalawang puwersa sa Actium noong 31 B.C.E. Matapos matalo sa Actium, iniwan ni Antony ang kanyang hukbo at sinundan si Cleopatra sa Egypt. Nang sumunod na taon, nagpakamatay si Antony dahil sa maling pag-aakala na nagpakamatay si Cleopatra. Samantala, dahil nagpakamatay na ang minamahal na si Antony at sa harap ng pagkatalo kay Octavian,
  • 154. AUGUSTUS: UNANG ROMAN EMPEROR Si Lepidus ay pinagkaitan ng kapangyarihan. pamamahala sa Gaul Nawala sa kanya ang at Spain. Noong 36 B.C.E., hinikayat niya ang rebelyon sa Sicily laban kay Octavian subalit tinalikuran siya ng kaniyang mga sundalo. Ipinatapon ni Octavian si Lepidus sa Circeii, Italy.
  • 155. AUGUSTUS: UNANG ROMAN EMPEROR Nang bumalik si Octavian sa Rome, nangako siyang bubuhayin muli ang Republic bagama’t hawak niya ang lahat ng kapangyarihan. Bilang pinuno ng hukbo, si Octavian ay tinawag na imperator. Noong 27 B.C.E., iginawad ng Senate kay Octavian ang titulong Augustus. Ang katagang Augsutus ay karaniwang ginagamit patungkol sa isang banal na lugar o banal na akto. Samakatuwid, ang titulong Augustus ay nagpapahiwatig ng pagiging banal o hindi pangkaraniwan.
  • 156. AUGUSTUS: UNANG ROMAN EMPEROR Mula noon, si Octavian ay nakilala na sa pangalang ito. Sa wakas, pagkatapos ng halos isang siglong puno ng digmaang sibil, ang Rome ay napagbuklod sa ilalim ng isang pinuno. Inihatid ng pamamahala ni Augustus ang panahon ng Imperyong Roman
  • 157. GABAY NA TANONG 1. Sinu-sino ang bumuo sa Second Triumvirate? 2. Bakit mahalaga ang pagkapanalo ni Octavian sa labanan sa Actium? 3. Bakit tinawag na Augustus si Octavian?
  • 158. LIMANG SIGLO NG IMPERYO Si Augustus ay tagapagmana ng isang malawak na imperyo. Ang hangganan nito ay ang Euphrates River sa silangan; ang Atlantic Ocean sa kanluran; ang mga ilog ng Rhine at Danube sa hilaga; at ang Sahara desert sa timog. Sa pagsapit ng Ikalawang siglo C.E., ang populasyon ng imperyo ay umabot sa 100 milyon na binubuo ng iba’t ibang lahi, pananampalataya, at kaugalian.
  • 159. GABAY NA TANONG 1. Gaano kalawak ang sakop ng Imperyong Roman?
  • 160. LIMANG SIGLO NG IMPERYO  Sa pangkalahatan, tahimik at masagana ang unang dalawa at kalahating siglo ng imperyo. Ang panahong ito ay mula sa 27 B.C.E. hanggang 180 C.E.  Kadalasang tinatawag ang panahong ito bilang Pax Romana o Kapayapaang Roman.  Umunlad ang kalakalan sa loob ng imperyo.  ‘Ang mga daan at karagatan ay ligtas sa mga tulisan at mga pirate.  Sagana ang imperyo sa lahat ng uri ng pagkain na nanggagaling sa Egypt, Hilagang Africa, at Sicily.  Ang kahoy na gamit sa paggawa ng bahay at iba pang produktong agrikultural ay nagmumula sa Gaul at Gitnang Europe; ginto, pilak, at tingga
  • 161. LIMANG SIGLO NG IMPERYO Sa labas ng imperyo, isang masaganang kalakalan ang nag- uugnay sa Rome sa iba’t ibang bahagi ng Asya. Mula sa India at China, dumarating sa Rome ang seda, mga pampalasa o rekado, pabango, mamahaling bato, at iba pang luho.
  • 162. GABAY NA TANONG 1. Ano ang Pax Romana?
  • 163. LIMANG SIGLO NG IMPERYO  Umunlad din ang panitikan sa panahon ng Pax Romana. Ang mga makatang sina Virgil, Horace, at Ovid ay nabuhay sa panahong ito. Sinulat ni Virgil ang Aineid, ang ulat ng paglalakbay ni Aeneas pagkatapos ng pagbagsak ng Troy. Samantalang binigyang-buhay ni Ovid ang mga mitong Greek at Roman sa akda niyang Metamorphoses.  Sinulat ni Pliny the Elder ang Natural History, isang tangkang pag-isahin ang lahat ng nalalaman tungkol sa kalikasan.  Sinulat ni Tacitus ang Histories at Annals na tungkol sa imperyo sa ilalim ng pamamahala ng mga Julian at Flavian Caesar.  Sinulat ni Livy simula 27-26 B.C.E ang
  • 164. GABAY NA TANONG 1. Ano ang kahalagahan ng pag-unlad ng panitikan sa kasaysayan ng Rome?
  • 165. AUGUSTUS MGA EMPEROR PAGKATAPOS  N N Iamatay si Augustus noong 14 C.E. Ang Titulong imperator o emperador ay iginawad ng Senate kay Tiberius napinili ni Augustus na humalili sa kanya. Mula sa pag-upo ni Tiberius bilang emperador hanggang sa katapusan ng imperyo noong 476 C.E., ang Rome ay nagkaroon ng iba’tibang uri ng emperador.
  • 166. DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN Magaling na administrador si Tiberius bagama’t isang diktador. TIBERIUS (14-37 C.E.)
  • 167. DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN Nilustay niya ang pera ng imperyo sa maluluhong kasayahan at palabas tulad ng labanan ng mga gladiator. May sakit sa isip si Caligula at iniisip niyang siya ay isang gladiator. CALIGULA (37-41 C.E.)
  • 168. DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN Nilikha niya ang isang burukrasya na binubuo ng mga batikang administrador. CLAUDIUS (41-54 C.E.)
  • 169. DINASTIYANG JULIO - CLAUDIAN Ipinapatay niya ang lahat ng hindi niya kinatutuwaan, kabilang ang kanyang sariling ina at asawa. Inakusahan siya ng panununog sa Rome at natutuwa pa siya diumano habang ginagawa ito. NERO( 54-68 C.E.)
  • 170. DINASTIYANG FLAVIAN Kinilala ang dinastiyang Flavian sa maayos na patakarang pananalapi at pagtatayo ng imprastrukturang pampublikong paliguan amphitheater para sa tulad ng at mga labanan ng mga gladiator. VESPASIAN (69-79 C.E.)
  • 171. LIMANG MAHUSAY NA EMPERADOR Nagkaloob ng pautang sa bukirin si Nerva at ang kinitang interes ay inilaan niya para tustusan ang mga ulila. NERVA (96-98 C.E.)
  • 172. LIMANG MAHUSAY NA EMPERADOR Sa panahon ng pamumuno ni Trajan, narating ng imperyo ang pinakamalawak nitong hangganan. TRAJAN (98-117 C.E.)
  • 173. LIMANG MAHUSAY NA EMPERADOR Patakaran ni Hadrian na palakasin ang mga hangganan at lalawigan ng imperyo. HADRIAN( 117-138 C.E.)
  • 174. LIMANG MAHUSAY NA EMPERADOR Ipinagbawal ni Antoninus Pius ang pagpapahirap sa mga Kristiyano. ANTONINUS PIUS (138-161 C.E.)
  • 175. LIMANG MAHUSAY NA EMPERADOR isang Siya ay manunulat. Itinaguyod niya pilosopiyang stoic. Binibigyang-diin iskolar at ang ng pilosopiyang ito ang paghahanap ng kaligayahan sa pamamagitan ng pamumuhay ayon sa banal na kalooban (divine will). MARCUS AURELIUS (161-180 C.E.)
  • 176. GABAY NA TANONG 1. Ano ang kahalagahan ng isang mabuting pinuno sa pagpapanatili ng isang imperyo?
  • 178. GAWAIN 16: ROME… SA ISANG TINGIN Ibuod ang mga pangyayari kaugnay ng paglakas at paghina ng hirap sa pamamagitan ng pagpupuno ng impormasyon sa chart.
  • 179. GABAY NA TANONG Bakit maituturing na Kabihasnang Klasikal ang Kabihasnan ng mga Roman ?
  • 181. GAWAIN 17: PAGSULAT NG SANAYSAY Sumulat ng sanaysay tungkol sa pagkakaiba at pagkakatulad ng Kabihasnang Greece at Rome. Suriin din ang impluwensiya ng dalawang kabihasnang ito sa daigdig.
  • 182. I – R – F CHART GAWAIN 18
  • 183. GAWAIN 18: I – R – F CHART Panuto: Isulat sa bahaging “revised” ang sagot sa tanong na nasa loob ng kahon.
  • 186. GAWAIN 19: E - POSTCARD Panuto: Pumili ng isang mahalagang kontribusyon ng mga Klasikal na Kabihasnan sa Europe. Lumikha ng E- postcard tungkol dito. Sundin ang format. I-upload sa napiling social networking site ang nagawang E-postcard.
  • 187. I – R – F CHART GAWAIN 20
  • 188. GAWAIN 20: I – R – F CHART Panuto: Isulat sa bahaging “revised” ang sagot sa tanong na nasa loob ng kahon.
  • 190. May the odds be ever in your favor Good vibes =)
  • 192. PREPARED BY: Guilmar Terrence B. Ramirez AP 9 Teacher, AUGUST 2 - 6, 2016 THANK YOU VERY MUCH!