1. Październik 2011
Raport: Jak oszacować i zabezpieczyć
potrzeby kapitałowe?

2. Wstęp do raportu
Zabezpieczenie finansowania biznesów jest Na tym tle odpowiedzi polskich
problemem, który spędza sen z powiek respondentów wskazują na pojawienie się
przedsiębiorcom i dyrektorom finansowym większego niż rok temu niepokoju
na całym świecie. Szczególnie teraz, trzy lata związanego z dostępnością finansowania,
po kryzysie, kiedy kredytodawcy oraz gdyż wprawdzie tylko 38% respondentów
inwestorzy są dużo bardziej niż kiedyś przewiduje że dostępność finansowania się
ostrożni w ocenie sytuacji finansowej zmieni, ale w tym tylko 15% przewiduje
klientów oraz szans ich pomysłów na polepszenie, a 23% spodziewa się jej
rozwój. pogorszenia. Rok temu odpowiedzi były
odwrotne, 21% firm oczekiwało poprawy
Problem ma charakter globalny, gdyż sytuacji, a 15% zmiany na gorsze.
przykręcenie kurka z pieniędzmi zawsze
skutkuje zahamowaniem wzrostu Wyniki pokazują zatem lekki wzrost
gospodarczego. pesymizmu (a może raczej realizmu),
aczkolwiek nadal odpowiedzi polskich
Raport Grant Thornton na temat przedsiębiorców wskazują, że nasze
finansowania pokazuje tę kwestię instytucje finansowe prowadzą
kompleksowo, a więc zarówno w przewidywalną politykę, a fundamenty
perspektywie dostępności finansowania, krajowej gospodarki są wystarczająco
doboru jego najlepszych źródeł, jak i mocne aby zapewnić jej stabilny wzrost w
sposobów skutecznego przekonania najbliższym okresie.
instytucji finansowych do swojego projektu.
Prowadzone przez Grant Thornton badania
pokazują, że globalny świat finansów
ustabilizował się. Prawie połowa (46%)
respondentów uważa, że w ciągu
najbliższego roku dostępność do źródeł Maciej Richter
finansowania pozostanie bez zmian, a tylko Partner Zarządzający
Doradztwo Gospodarcze
20% obawia się jej pogorszenia. Grant Thornton Polska
Dla porównania, rok temu tylko 32%
respondentów przewidywała utrzymanie
status quo, więcej było natomiast
optymistów przewidujących zwiększenie
dostępu (35%) jak i pesymistów
obawiających się pogorszenia (27%).
W Unii Europejskiej wyniki wskazują na
większe obawy przedsiębiorców w zakresie
możliwości pozyskania kapitału: 21% firm
oczekuje zwiększenia, a 28% pogorszenia
dostępności.
1 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

3. Zabezpieczanie finansowania wymaga
odpowiedzi na właściwe pytania:
Dlaczego, kiedy i jak zarządzać potrzebami
kapitałowymi
Profesjonalna ocena sytuacji umożliwia
wybór właściwej strategii finansowania:
Zabezpieczenie finansowania w nowej
gospodarce
Finansowanie jest procesem, a nie
transakcją:
Efektywnie oceniaj i zabezpieczaj swoje
potrzeby kapitałowe
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 2

4. Dla szybko rosnących, dynamicznych, prywatnych
Międzynarodowy Raport Biznesowy (International Business
przedsiębiorstw, o średniej skali działalności, Report, IBR) Grant Thornton 2011
największe wyzwanie zawsze stanowiło pozyskanie
finansowania w najbardziej skuteczny, a jednocześnie
najtańszy sposób. Określenie dokładnych potrzeb, jak Zarządzający, według których koszty finansowania
są barierą w rozwoju przedsiębiorstwa*
również sposobu i czasu realizacji strategii pozyskania
24%
kapitału, często okazuje się być bardzo złożonym
procesem, do którego większość firm podchodzi w
nieodpowiedni sposób. Kwestię pozyskania
finansowania komplikuje dodatkowo fakt, iż trwający
kryzys finansowy, fala zmian regulacyjnych i
niepewność na rynkach finansowych spowodowały, że
pożyczkodawcy i inwestorzy są bardziej nieufni i
ostrożni w dzieleniu się swoim kapitałem.
Faktem jest, że efektywne pozyskiwanie oraz
wykorzystywanie finansowania są niezbędne do
Zarządzający, według których niedobór kapitału
funkcjonowania i rozwoju każdego przedsiębiorstwa. obrotowego jest barierą w rozwoju przedsiębiorstwa*
Wraz z powrotem światowej gospodarki na ścieżkę
24%
wzrostu, firmy, które starają się wdrożyć nowe strategie
rozwoju lub próbują zaspokoić własne potrzeby
operacyjne, stoją przed wyzwaniem sfinansowania
szerokiego zakresu wydatków i inwestycji, w skład
których wchodzą:
kapitał obrotowy (zapasy, należności),
środki trwałe (budynki, maszyny),
IT oraz badania i rozwój,
finansowanie operacji podczas wzrostu i ekspansji
(okres pomiędzy zatrudnieniem sprzedawców a
Zarządzający, według których niedobór finansowania
wzrostem sprzedaży), długoterminowego jest barierą w rozwoju
przejęcia, przedsiębiorstwa*
22%
finansowanie potrzeb płynnościowych
udziałowców.
Określenie potrzeb jest tylko początkiem finansowego
równania. Jeśli Twoja firma zamierza realizować dalszą
ekspansję, a jednocześnie chce utrzymać
dotychczasową działalność w niezachwianej kondycji, z
pewnością możesz podjąć właściwe kroki, które
zapewnią efektywne przeprowadzenie procesu
pozyskiwania kapitału: oceń, gdzie potrzeby
* Międzynarodowy Raport Biznesowy Grant Thornton
kapitałowe są największe, określ poziom kapitału (International Business Report, IBR), to ogólnoświatowe
potrzebnego do osiągnięcia poszczególnych celów badania przeprowadzane od 19 lat. Badania zestawiają
oraz wielkość kapitału, którą należy pozyskać z opinie i poglądy ponad 11,000 osób zarządzających
przedsiębiorstwami z 39 krajów świata. Pełen tekst raportu
zewnątrz, oceń swoją zdolność do zarządzania dostępny jest na:
długiem i rozważ, które źródła finansowania
http://grantthornton.pl/pl/InternationalBusinessReport2011.php
najbardziej Ci odpowiadają. Proces ten powinien
zamknąć się w kompleksowym biznesplanie, który
uwzględni krótko-, średnio- i długookresowy wpływ
różnych strategii finansowania na działalność Twojej
firmy.
3 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

5. Wykorzystanie sytuacji firmy oraz jej
działalności do określenia potrzeb
biznesowych
Każdy biznes potrzebuje określonej poprawy wydajności operacyjnej i przedsiębiorstwa może również
ilości kapitału, aby kontynuować ograniczenia kosztów, stworzyć dodatkowe wyzwania
działalność i finansować wzrost. przedsiębiorstwa, które zanotowały np. w przypadku, jeśli konieczne
Gotówka jest siłą napędową Twojej znaczny spadek wyników jest pozyskanie kapitału na
firmy, jednak wraz z nieustanną finansowych, potrzebują sfinansowanie wyjścia jednego z
dekoniunkturą w sektorze sfinansować straty operacyjne, właścicieli.
bankowym w wielu regionach na działalności sezonowe mogą
świecie, finansowanie okazuje się Oczywiście globalna sytuacja
charakteryzować się dużą
być nie tylko drogie, ale również firmy – to gdzie jest usytuowana,
zmiennością potrzeb kapitałowych
może stać się przedmiotem bardziej jaki ma zasięg – ma duży wpływ,
miesiąc do miesiąca lub kwartał do
wnikliwej analizy due dilligence. nie tylko na dostępność kapitału,
kwartału,
Wprawdzie obecnie możliwości ale także na rodzaj potrzeb. Na
przedsiębiorstwa znajdujące się w rynkach rozwijających się
kredytowania są bardziej dostępne, głównych cyklach wzrostu mogą
ale w dalszym ciągu firmy muszą podstawową potrzebą jest często
potrzebować znaczącej ilości kapitał na rozwój wewnętrzny
wykazać się dużym kapitału obrotowego, aby wypełnić
uporządkowaniem prowadzonej przedsiębiorstwa – nowe
luki pomiędzy odzyskaniem zakłady, wzrost zatrudnienia,
działalności i właściwą oceną należności i spłatą zobowiązań.
własnych potrzeb kapitałowych. Ta R&D, promowanie nowych
z kolei zależy w dużej mierze od produktów; oraz kapitał na
Potrzeba kapitału może również wzrost zewnętrzny -
bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa
wynikać z oczekiwań samych finansowanie przejęć,
i przedsięwzięć, które planuje.
udziałowców a nie całej firmy – np. w produktów, sieci dystrybucji i
Istnieje wiele sytuacji, które mogą celu wypłacenia dywidendy. Jako że patentów. To stworzyło
mieć wpływ na potrzeby finansujący zazwyczaj wolą alokować znaczące możliwości dla
finansowania: kapitał w działalność operacyjną, dług funduszy private equity na
wykorzystywany do zapewnienia Środkowym Wschodzie, w
firma może potrzebować płynności w związku z wypłatą Chinach i Afryce, gdzie
specjalistycznego sprzętu do dywidendy jest zwykle drogi i często błyskawiczna ekspansja wymaga
trudny do uzyskania. Przekształcenie dużego zastrzyku kapitału.
Według ankiety IBR przeprowadzonej przez Grant
Thornton w 3Q 2011 roku 31% respondentów oczekuje
większej dostępności kapitału w ciągu najbliższych 12
miesięcy, 46% przewiduje brak zmiany, a 23% zakłada
mniejszą dostępność. Warto podkreślić, że w 2010 roku, aż
32% respondentów przewidywało mniejszą dostępność
finansowania.
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 4

6. Określenie potrzeb kapitałowych –
kluczowa rola biznes planu
Finansowanie opiera się właściwie na trzech
aspektach. Ile mogę wnieść sam? Ile mogę wnieść
z firmy? Ile powinienem zebrać na zewnątrz? Na
ogół kwestie te we wszystkich aspektach są przez
przedsiębiorców niedoszacowane. Niemniej
jednak dokładne prognozy zawierające
szczegółową analizę możliwych scenariuszy mogą
zapewnić korelację między najważniejszymi
miarami finansowymi.
Kiedy już wiesz, jakie są Twoje Jakie są Twoje bieżące "Solidny biznesplan jest
potrzeby kapitałowe?
potrzeby kapitałowe, musisz podstawą. Zanim zapewnisz
Biznesplan jest kluczowym
określić źródła kapitału, które w sobie kapitał, którego
elementem do oceny
efektywny sposób sprostają tym potrzebujesz, musisz
zapotrzebowania. Kiedy już
potrzebom. Niezależnie od tego
czy rozważasz finansowanie
wyznaczysz cele strategiczne zrozumieć rynek na który
Twojej firmy np. roczny wchodzisz, produkty i usługi,
dłużne, czy poprzez podniesienie
wzrost organiczny na
kapitału i emisję akcji, dokładny które oferujesz, założenia
poziomie 10% rocznie,
biznesplan i kompleksowy model
otwarcie nowych rynków w
finansowe, które przyjmiesz
finansowy pomogą określić nie oraz modele finansowania,
Azji i Australii, czy też
tylko obecne potrzeby
zidentyfikujesz konkretne które obowiązują na tym
kapitałowe, ale również ocenić
przedsiębiorstwo do rynku. Tylko wtedy będziesz
możliwość obsługi długu w
przejęcia, możesz przełożyć mógł opracować
przyszłości oraz Twoje potrzeby
pomyślną realizację tych
kapitałowe w kolejnych latach. odpowiednią strategię
celów na przyszłe
przychody, przepływy finansowania.”
pieniężne i prognozy
bilansowe. Brendan Foster
Partner
Departament Doradztwa Gospodarczego
Grant Thornton Irlandia
5 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

7. Na przykład, w celu oszacowania przyszłych
dochodów przedsiębiorstwo może wykorzystać
bieżące plany produkcji do prognozy przyszłej
sprzedaży, pomnożyć je przez koszt uzyskania
przychodu i odjąć powiązane wydatki (takie jak
koszty ogólne i administracyjne). W celu
zaprognozowania przepływów pieniężnych można
wykorzystać przepływ przychodów ze sprzedaży,
aby w następnej kolejności obliczyć wskaźnik, który
pokaże spływ należności od klientów (przy
założeniu, że zaksięgowanie sprzedaży nie generuje
w tym samym momencie przyrostu gotówki). Po
sporządzeniu prognozy dochodu oraz przepływów
pieniężnych jesteśmy w stanie przygotować "Ocena ilości potrzebnego kapitału może
projekcję bilansu. Z reguły przedsiębiorstwa być ruchomym celem. Przedsiębiorstwa
agregują te prognozy w sprawozdaniu finansowym
pro forma, które jest wykorzystywane do prognozy
powinny określić swoje przepływy
przyszłych zysków i zidentyfikowania potrzeb pieniężne, nie tylko w przyszłym miesiącu,
kapitałowych. Po przypisaniu wartości liczbowych ale w ciągu najbliższych 12, 18 i 24 miesięcy.
do zindentyfikowanych obszarów potrzeb Koniecznym jest cofnięcie się nieco do tyłu
kapitałowych, będziesz w stanie ocenić, czy i zrozumienie nie tylko wymagań
potrzeby te są odpowiednio zaspokojone w dotyczących przychodów, ale również
prognozach. Często okazuje się, że nie są - wtedy tempa wykorzystywania gotówki i
pojawia się potrzeba pozyskania dodatkowego właściwych potrzeb związanych z
finansowania. finansowaniem kapitału obrotowego.
Niemniej jednak twój biznesplan, model biznesowy Zdobycie tej wiedzy wymaga bardziej
i sprawozdanie finansowe pro forma są kluczowe, krytycznego podejścia do prognozowania
aby dokładnie określić prognozy przychodów i przepływów pieniężnych, które daje wgląd
skorelować je z potrzebami biznesowymi i w codzienne potrzeby operacyjne
wymogami kapitałowymi. Kiedy w kolejnym kroku przedsiębiorstwa."
zwrócisz się do banku lub do inwestorów w celu
pozyskania dodatkowego finansowania, będziesz Jack DiFranco
przygotowany do odpowiedzi na trudne pytania, Partner, Doradztwo Transakcyjne
Grant Thornton USA
które z pewnością zostaną Ci zadane.
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 6

8. Jaka jest Twoja zdolność do zaciągania składników kapitału obrotowego, w firmie dla pożyczkodawcy
zobowiązań? czyli zapasów i należności. Trzeci (opcje albo warranty).
sposób zakłada efektywne
Jeśli z powodzeniem osiągasz
zarządzanie długiem poprzez • junior - najniższa w hierarchii
zakładane cele strategiczne i
prognozy przepływów pieniężnych. forma długu, jest spłacana
generujesz odpowiednie zyski,
dopiero po całkowitej spłacie
potrzeby finansowe Twojego Podejmując decyzję odnośnie długu uprzywilejowanego.
przedsiębiorstwa mogą zostać wyboru podejścia należy zrozumieć
zaspokojone. Jeśli jednak będziesz różnice pomiędzy czterema Jeśli ocenisz, że warunki długu
musiał skorzystać z zewnętrznych rodzajami długu: uprzywilejowanego są poza Twoim
źródeł kapitału - najtańsza forma zasięgiem, możesz rozważyć
finansowania, czyli dług, będzie • dług zabezpieczony -
dług pozostałe trzy formy długu, a także
najprawdopodobniej Twoim zabezpieczony konkretnymi finansowanie poprzez emisję akcji
pierwszym wyborem, niezależnie od aktywami (np. poprzez lub inne formy alternatywnego
tego czy chcesz zaciągnąć dług u ustanowienie hipoteki), które finansowania. Innym rozwiązaniem
zwykłego pożyczkodawcy, czy u wierzyciel może przejąć w jest ponowna weryfikacja planów
udziałowców. W tej sytuacji Twoja przypadku niewypłacalności. inwestycyjnych w celu zmniejszenie
zdolność kredytowa, czyli Twoja zapotrzebowania kapitałowego.
zdolność do zaciągnięcia i obsługi • dług uprzywilejowany - nie musi Twoje decyzje będą ponownie w
długu, powinna być przedmiotem być zabezpieczony, ale i tak ma dużej mierze zależne od biznesplanu
dokładnej analizy, najlepiej w kilku wyższy priorytet niż większość i tego jak efektywnie byłeś w stanie
aspektach. Pierwszym z nich jest innych form długu, a więc musi dopasować swoje prognozy do
analiza zdolności kredytowej oparta zostać spłacony w pierwszej potrzeb. Zanim rozważysz
na analizie aktywów (tzw. asset- kolejności. finansowanie za pomocą
based), gdzie aktywa są kapitału własnego (czyli
zabezpieczeniem pożyczki (ciekawa • mezzanine - jest niżej w hierarchii
wieczystego roszczenia do
propozycja dla banków, ponieważ niż dług uprzywilejowany, z tego
udziału w zyskach firmy),
kredyt jest z reguły zaciągany na względu jest też postrzegany jako
pamiętaj, że kapitał własny jest
mniejszą wartość niż wartość rodzaj długu
najdroższą dostępną formą
aktywów stanowiących podporządkowanego. Zazwyczaj
finansowania.
zabezpieczenie). Kolejną wymaga od pożyczkobiorców
możliwością jest wykorzystanie rekompensaty w postaci udziału
W przypadku poszukiwania finansowania dłużnego przedsiębiorca musi zdawać sobie
sprawę z tego, że poszczególne rodzaje długu nie są współmierne i należy je rozpatrywać w
świetle konkretnego przypadku. Aby zapewnić sobie jak najlepsze warunki finansowania
potrzebujesz strategii do negocjowania atrakcyjnej stopy oprocentowania oraz rozsądnych
warunków spłaty kwoty nominalnej. Bądź świadomy rodzajów i liczby zabezpieczeń, które
oferujesz wierzycielom, zwłaszcza, jeśli zagraża to twojej zdolności do prowadzenia
bieżącej działalności. Upewnij się, że w pełni rozumiesz kowenanty finansowe związane z
pożyczką. Często zwykłe spłacenie długu zgodnie z umową nie wystarcza. Jeśli nie
dotrzymasz innych klauzul może się okazać, że złamałeś postanowienia umowy.
7 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

9. Indie od zawsze skłaniały się ku finansowaniu długiem. Nie tylko ze względu na
ograniczoną podaż kapitału własnego, ale również ze względu na niechęć
przedsiębiorców do utraty pełnej kontroli i wzrostu wymogów związanych z samym
zarządzaniem biznesem, co może mieć miejsce, gdy dochodzi do kapitałowego
zaangażowania nowego inwestora lub, gdy spółka debiutuje na giełdzie.
Jak oszacować skutki zmian, których potrzeby zaciągnąć kredyt również źródłem długoterminowego
nie możemy przewidzieć? w przyszłości. To podejście kapitału. Chociaż współudział
W pewnych przypadkach proces wymaga bardziej niesie ze sobą różne ryzyka,
finansowania ogranicza się do zdyscyplinowanego odpowiedni partner z właściwymi
stworzenia biznesplanu, prognozowania przepływów umiejętnościami może nie tylko
sporządzenia dokładnych prognoz pieniężnych i dogłębnego pomóc w podjęciu kluczowej
i znalezienia odpowiedniego rozumienia codziennych potrzeb decyzji, ale również we wsparciu
źródła kapitału. Jednak takie operacyjnych firmy. przedsiębiorstwa w przypadku
podejście nie jest powszechne, a zbyt dużego obciążenia długiem.
jednocześnie niczego nie A co z sytuacjami i miarami, które Czego potrzebujesz, z czym sobie
gwarantuje. Ponieważ nie możemy po prostu nie mogą być dokładnie poradzisz i jak to wszystko może
udać się do banku za każdym przewidziane na podstawie wpłynąć na zmianę Twojej ścieżki?
razem, kiedy potrzebujemy bieżących danych: Co jeśli firma Te kluczowe pytania pomogą
gotówki, ostrożniejsze planowanie nie rośnie tak szybko jak rozwinąć Twój biznesplan i
jest najlepszym rozwiązaniem. przewidywałeś? Co jeśli rośnie określić poziom kapitału, który
szybciej? Co jeśli nieruchomość jest odpowiedni dla twoich
Istnieje kilka sposobów kosztuje więcej niż przewidywałeś? potrzeb.
planowania przyszłości. Po Co jeśli rozpoczęcie generowania
pierwsze należy uwzględnić ramy zysków przeciąga się o 3 miesiące?
czasowe w biznesplanie. Co jeśli rośnie koszt finansowania
Pierwotne oszacowanie potrzeb dłużnego?
prawdopodobnie wybiega w
przyszłość od sześciu miesięcy do Liczne wydarzenia, od małych do
roku. Ale jak sfinansować katastroficznych, mogą
wymagania kapitałowe, lub wpłynąć na dokładność
obsłużyć istniejące długi, w twoich prognoz i
kolejnych okresach? Na jakie efektywność twojej
ryzyko refinansowania się głównej strategii.
naraziłeś? Czy dysponujesz jakimś Planowanie scenariuszy
planem? i analiza wrażliwości,
gdzie przewidywane
Przedsiębiorcy muszą rozważać rezultaty modelu mogą
plany finansowe w średnim i ulec zmianie z powodu
długim okresie- od dwóch do zmiany poszczególnych
pięciu lat- i starać się dysponować czynników, pomagają
narzędziami, które pozwolą im stworzyć plan na różnorodne
osiągnąć przyszłe cele. Jeśli, na sytuacje i są najlepszą metodą na
przykład, za wcześnie wyczerpiesz uwzględnienie tego typu zmian.
swoją zdolność kredytową, Czasami odpowiedni dobór
narażasz firmę na współwłaściciela może być
niewypłacalność. Dlatego zostaw świetnym buforem przeciwko
margines bezpieczeństwa, abyś nieprzewidywanej przyszłości oraz
mógł w razie zaistnienia takiej
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 8

10. Zastanów się, jakie źródła finansowania
najlepiej pasują do Twoich potrzeb
Kiedy jesteś pewien, że rozumiesz • rozważ sposoby finansowania w
potrzeby kapitałowe swojego kolejności od najtańszego do
przedsiębiorstwa, pora wybrać najdroższego i od najmniej do
źródła finansowania najbardziej rozwadniającego
najodpowiedniejsze w Twojej (zmniejszającego wartość). Zacznij
sytuacji. Istnieje generalny od kredytu uprzywilejowanego,
podział na finansowanie długiem później rozpatrz nieuprzywilejowany
i kapitałem własnym. Oprócz i rozwiązania mezzanine, a na końcu
tego dostępne są alternatywne różne formy kapitału własnego –
formy finansowania dostosowane odpowiednio uprzywilejowane akcje
do szczególnych uwarunkowań. i akcje zwykłe. Należy pamiętać, że
Podczas gdy finansowanie mimo, że kapitał własny nie wymaga
wyłącznie długiem (kiedy spłacania odsetek, powoduje
przepływy pieniężne są wysokie), największe rozwodnienie zysków, a
„Firmy nie powinny traktować
lub wyłącznie kapitałem (z zatem jest najdroższy
odpowiednim wspólnikiem) • przyjrzyj się historii zysków - dostępu do kapitału jako
może być często odpowiednim może ona dyktować preferencję lub pewnik. Rozwijaj relacje z
rozwiązaniem, większość firm konieczność wyboru pewnych tymi, którzy umożliwiają
woli połączyć obydwie formy rodzajów finansowania. Na Twoją działalność. Dbaj o to,
finansowania jednocześnie. Dług przykład, tradycyjne formy długu by byli dobrze poinformowani.
jest często pierwszym słusznym mogą nie być dostępne, jeżeli nie Połóż nacisk na stałą
wyborem, jednak zbyt wysoka posiadasz środków na komunikację i bądź
dźwignia może postawić zabezpieczenie i/lub historii bezpośredni, na ile to
przedsiębiorstwo w trudnej działalności, która mogłaby je możliwe, ponieważ kiedy
sytuacji, z niemożliwymi do uwiarygodnić. nastają trudne czasy, te relacje
obsłużenia płatnościami Podczas gdy dług jest zazwyczaj nabierają na znaczeniu.
odsetkowymi i nadmierną ilością pierwszym wyborem, warto podjąć
kapitału do spłacenia. W Ponadto, zawsze monitoruj
się bardziej szczegółowego
przypadku finansowania dopasowania źródła finansowania. przepływy pieniężne,
kapitałem własnym, niektóre Wydatki operacyjne są zazwyczaj ponieważ jest to
spółki obawiają się rozwodnienia finansowane za pomocą linii najważniejsze. Nie możesz
kapitału przez sprzedaż kredytowej; wydatki inwestycyjne mylić gotówki, którą posiadasz
udziałów. Jednak w niektórych natomiast są finansowane dzisiaj z przyszłym
sytuacjach może to być długoterminowym długiem lub przepływem pieniężnym”.
doskonałe rozwiązanie – leasingiem; Wzrost lub ekspansja
zwłaszcza dla wrażliwych na mogą być finansowane kapitałem Kevin Fraser
poziom zysku start-up’ów. własnym; Podział zysków Partner
Każda spółka wymaga unikalnego (zazwyczaj) zależy od tego, co Departament Doradztwa Gospodarczego
rozwiązania finansowego, ale jest zostało. Podsumowując; należy Grant Thornton Kanada
kilka kluczowych czynników i dopasować potrzeby kapitałowe z
sytuacji, które trzeba wziąć pod najbardziej odpowiednimi formami
uwagę: finansowania, jednocześnie starając
się zminimalizować ich koszt.
9 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

11. Wybór między tymi dwiema opcjami niesie za sobą
bardzo istotne konsekwencje:
W pierwszym przypadku firma zdaje się na
bankowego sprzedawcę, którego główną
motywacją będzie sprzedać produkt, jaki
zgodnie z bieżącą polityką banku
przyniesie mu największą korzyść w
postaci premii sprzedażowej.
Z kolei w drugim przypadku firma
wychodzi z punktu widzenia własnych
potrzeb i oczekuje od banku dostarczenia
konkretnego zestawu produktów
„Najbardziej oczywistym i naturalnym
związanych z finansowaniem działalności.
miejscem, w którym firma poszukuje
finansowania jest bank. Kwestią W naturalny sposób to drugie rozwiązanie stawia
otwartą pozostaje forma w jakiej to firmę w dużo lepszej pozycji negocjacyjnej w
finansowanie ma być pozyskane. rozmowach z bankiem – klient, który wie czego
Zanim zwrócisz się do banku o kredyt, chce zazwyczaj otrzymuje pakiet lepiej
sprawdź czy w bilansie Twojej firmy są dostosowany do potrzeb niż klient, który zdaje się
zamrożone pokłady płynności na prowadzenie przez doradcę bankowego.
finansowej, które uwolnione będą
W zależności od obszaru, w którym przedsiębiorca
mogły stanowić dużo tańsze źródło poszukuje finansowania, do wyboru mogą być
pozyskania kapitału niż kredyt różne produkty bankowe. Firma, poszukując
bankowy” finansowania bankowego, powinna rozważyć kilka
poniższych kwestii.
Przemysław Hewelt
Menedżer Na pewno w sytuacji braku gotówki kredyt
Zespół Management Consulting
obrotowy jest jednym z pierwszych rozwiązań,
Grant Thornton Polska
które przychodzą przedsiębiorcom na myśl. Zanim
jednak firma zwróci się do banku o kredyt warto
jest sprawdzić czy w bilansie firmy są zamrożone
Finansowanie kapitału obrotowego z banku – tak, ale w pokłady płynności finansowej, które uwolnione
jakiej formie? mogą dostarczyć dużo tańszego źródła
Firmy borykają się z niedoborem gotówki. finansowania niż kredyt bankowy.
Częstokroć to właśnie jej brak jest przyczyną
Wielkość zapasów i stan należności
wolniejszego rozwoju biznesu, a nawet
niemożności skorzystania z okazji, które pojawiają W szczególności warto przeanalizować wielkość
się na rynku. Siłą rzeczy, najbardziej oczywistym i zapasów w stosunku do potrzeb firmy oraz stan
naturalnym miejscem, w którym firma poszukuje należności od kontrahentów. W szczególności ta
finansowania jest bank. Niemniej kwestią otwartą druga pozycja może zawierać spore rezerwy
pozostaje forma w jakiej to finansowanie ma być płynności. Warto jest się przyjrzeć terminom
pozyskane. płatności jakie firma daje odbiorcom swoich
produktów i usług w kontekście terminów, w
Czy firma powinna zdać się na bank w kwestii jakich jest zobowiązana płacić swoim dostawcom –
określenia sposobu finansowania? Czy też może dobrze jest gdy termin zapłaty zobowiązań jest nie
lepiej jest samemu określić jakie formy krótszy niż termin uzyskania zapłaty od odbiorców.
finansowania będą najwłaściwsze dla jej rozwoju?
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 10

12. Analiza należności obejmuje jeszcze jeden istotny formę leasingu zwrotnego. Podobnie jak w
element – należności przeterminowane. To kwestia przykładzie podanym powyżej, cena finansowania
o tyle istotna, że należności przeterminowane są uzyskanego w leasingu zwrotnym może być istotnie
odpowiednikiem „złych kredytów” w banku. niższa niż w przypadku zwykłego kredytu
Dlatego, aby firmy skutecznie zarządzały obrotowego.
płynnością finansową, bardzo istotne jest
wdrożenie jasnych zasad udzielania „kredytów Generalnie banki stosują zasadę, że kredyt
kupieckich” oraz szybkiego odzyskiwania zabezpieczony oraz obwarowany warunkami
przeterminowanych należności. Brak tego typu dodatkowymi jest tańszy niż kredyt zabezpieczony
zasad może spowodować, że firma będzie musiała w mniejszym stopniu lub niezabezpieczony. Niższa
się ponad miarę posiłkować kosztownym kredytem cena może się przekładać na większą uciążliwość
bankowym. związaną z dodatkowymi wymaganiami
dokumentacyjnymi ze strony banku.
Faktoring i leasing zwrotny
Kwestią nieco poboczną, natomiast równie bliską
Zanim firma zwróci się do banku o kredyt codziennej działalności firm, jest finansowanie
obrotowy warto jest rozważyć czy chociaż część pozabilansowe w postaci gwarancji (np. gwarancji
portfela należności spełnia warunki kwalifikujące je należytego wykonania) lub też potwierdzenia
na faktoring. Ta forma finansowania może być akredytywy importowej. Ustalenie z bankiem
obciążona znacznie niższymi marżami niż kredyt, możliwości uzyskania tego typu form finansowania
przez co może być korzystniejsza z punktu pozabilansowego jest bardzo istotne i powinno być
widzenia rachunku zysków i strat. Uwolnienie przedyskutowane zanim pojawi się konieczność
gotówki z aktywów firmy może również przyjąć uzyskania tego typu produktu.
Zagadnienia związane z finansowaniem bieżącej działalności obejmują
zarówno problematykę czysto finansową, jak również sferę relacji z bankami.
Ten drugi aspekt jest warty szczególnego rozważenia po to, by w banku firma
była w pełni świadomym swoich oczekiwań partnerem a nie petentem.
11 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

13. Właściwy moment na obligacje
Kiedy Twoją firmę czekają zaplanowane inwestycje, a banki i
wspólnicy nie kwapią się do finansowego zaangażowania,
pomyśl o obligacjach.
Za sprawą rynku Catalyst w Warszawie, proces pozyskania
kapitałów z emisji obligacji stał się nieskomplikowany i
relatywnie tani. To zjawisko z jakim nie mieliśmy do czynienia
nigdy wcześniej.
Instrumenty dłużne notowane na GPW Catalyst
Stan na
30/09/2011
Korporacyjne* Spółdzielcze Komunalne Razem „Paradoksalnie odwrót inwestorów z
Liczba
59 20 11 90 giełdy i niepewność na rynku akcji
emitentów
Liczba zwiększyły zainteresowanie emisjami
137 23 25 185
serii
Wartość emisji
obligacji korporacyjnych. Nadal
32,41 0,35 2,22 34,98
(mld zł) jednak spółki zainteresowane tą
Źródło: GPW, * z listami zastawnymi
formą finansowania muszą
Obecnie na Catalyst notowanych jest 137 serii obligacji 59 udowodnić biznesowy sens i zdolność
spółek. Na rynku coraz śmielej pojawiają się także gminy i kredytową do tego typu transakcji.
banki spółdzielcze. Głównym powodem rosnącej popularności Coraz ważniejszą rolę odgrywa rynek
tej formy finansowania są cechy charakterystyczne obligacji. obligacji Catalyst – założony zaledwie
3 lata temu, przyciągnął do tej pory
Zaletą finansowania z emisji obligacji nie jest ani koszt obsługi już ponad 100 emitentów.”
kredytu (który zazwyczaj przewyższa oprocentowanie kredytów
bankowych) ani koszt procesu emisji (przewyższający prowizję Damian Atroszczak
w banku). Główną korzyścią dla przedsiębiorcy jest Menedżer
Zespół Transakcji Kapitałowych
elastyczność w dostosowaniu programu emisji do rzeczywistych Grant Thornton Polska
potrzeb kapitałowych i możliwości finansowych spółki oraz
pewność, że inwestor nie wypowie umowy w najmniej
oczekiwanym momencie. A dzięki coraz częstszemu
zaangażowaniu w emisje instytucji finansowych OFE i TFI,
spółki mogą pozyskać długoterminowego cierpliwego
inwestora, który swoim zaangażowaniem w emisję
uwiarygodnia biznes. Nie bez znaczenia pozostaje także efekt
reputacji spółki w związku z notowaniem jej obligacji na rynku
giełdowym Catalyst prowadzonym przez GPW.
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 12

14. Enterprise Ireland to państwowa instytucja będąca alternatywnym
źródłem finansowania dla irlandzkich przedsiębiorstw. Oferuje usługi,
finansowanie, granty oraz przyciąga zagranicznych inwestorów – czynniki,
które często skłaniają Irlandczyków do wspomagania się kapitałem
własnym a nie kredytem (szczególnie mając na uwadze osobiste
zobowiązania dołączane do umów kredytowych w tym kraju).
Alternatywne źródła finansowania nieuprzywilejowany lub mezzanine być w wysokim stopniu zależna od
Czasami tradycyjne sposoby – ma przeważnie dłuższy okres udziałowców bądź zarządu, lub
finansowania nie są dostępne lub spłaty i większą elastyczność. gdy częścią warunków umowy jest
dopasowane do sytuacji spółki i Pomimo wyższych kosztów, ta restrukturyzacja przedsiębiorstwa.
musi ona poszukiwać alternatyw. elastyczność może być cenna,
Rynkowe schyłki i wynikająca z jeżeli spółka rośnie szybko lub Private equity może być jednak
nich ostrożność banków sprzyjają zmienia właściciela. dobrą decyzją dla właścicieli firm
takiemu środowisku. Na potrzebujących dużego zastrzyku
alternatywne źródła finansowania gotówki, chcących skorzystać z
mogą się składać leasing, Private equity finansowej ekspertyzy i kontaktów
finansowanie przez dostawców, Pozyskiwanie kapitału firmy o ustalonej reputacji, bądź
finansowanie przez klientów długookresowego przez sprzedaż dla właścicieli, którzy są gotowi
(prośba o zapłatę z góry), dotacje udziałów funduszowi private odejść od – lub sprzedać –
rządowe oraz sprzedaż aktywów equity może stanowić rozwiązanie przedsiębiorstwo. W globalnych
nie przynoszących zysków, np. dla niektórych spółek. Niemniej jurysdykcjach, gdzie wyceny są
sprzedaż fabryki, wyposażenia, jednak istnieje duża różnica niższe, private equity jest
oddziału, itp., aby uwolnić kapitał pomiędzy oddaniem udziałów doskonałym sposobem pozyskania
i wykorzystać go w inny sposób. członkowi rodziny lub wybranemu finansowania, ponieważ tego typu
inwestorowi z branży, a ich inwestorzy są w stanie
Istnieją także instytucje finansowe, sprzedażą firmie inwestującej na zaangażować w określone projekty
inne niż banki, które oferują dużą skalę, gdzie kontrola może duże ilości kapitału.
finansowanie w formie kredytu. Są
to instrumenty dłużne bez
zabezpieczenia, ale bardziej
kosztowne ze względu na
zwiększone ryzyko. Tego typu
finansowanie – głównie dług
13 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

15. Upublicznienie spółki
W następstwie kryzysu finansowego poziom aktywności IPO
(pierwszych ofert publicznych) na giełdach znacząco się
zmniejszył, gdyż zwracanie się ku zdestabilizowanym rynkom w
poszukiwaniu funduszy na strategie wzrostowe lub wyjściowe
po prostu stało się nieatrakcyjnym rozwiązaniem. Wraz z
powrotem globalnej gospodarki na ścieżkę wzrostu w wielu
krajach, ten trend powinien mieć się ku końcowi, a w
odpowiednich okolicznościach oferta publiczna może być
dobrym sposobem na pozyskanie kapitału. Wraz ze wzrostem
spółki rosną również dostępne możliwości i może się okazać,
że finansowanie oparte na długu i kapitale własnym może nie
wystarczyć do pełnego wykorzystania pojawiających się „Istnieje pogląd, że trudniej jest
sytuacji. Ponadto spółce będącej już w obrocie publicznym pozyskać kapitał własny niż dług,
łatwiej pozyskać kapitał w przyszłości, ponieważ inwestorzy jednak te procesy są w zasadzie
mają więcej zaufania do sprawozdań finansowych spółek tożsame. W obu przypadkach trzeba
funkcjonujących w restrykcyjnych regulacjach giełdowych. przedstawić sytuację firmy w
najlepszym możliwym świetle. Celem
Zarządy spółek powinny jednak uważnie przemyśleć taką jest doprowadzenie do tego, że
strategię finansowania. IPO może zapewnić kapitał i może inwestorzy lub pożyczkodawcy będą
być siłą napędową rozwoju, jednak zobowiązuje do na tyle zainteresowani przyszłością
radzenia sobie z wymogami giełdowymi, ładem spółki i jej projekcjami, że będą
korporacyjnym, kosztami relacji inwestorskich oraz utratą chcieli zapewnić jej kapitał, czy to w
prywatności i mniejszą kontrolą pierwotnych właścicieli. formie odnawialnej linii kredytowej,
Niemniej jednak, jeżeli ma się odpowiednie atrybuty –
czy kapitału własnego.”
dobrą historię zysków, pokrycie aktywów, potencjał dla
Stephen McGee
wzrostu i biznes plan wspierający koncepcję IPO – może
Lider Zespołu Transakcji Kapitałowych
to być doskonały wybór, który zaspokoi zapotrzebowanie Grant Thornton US
na kapitał również w przyszłości.
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 14

16. Weź pod uwagę lokalne uwarunkowania
Odpowiedzi udzielone przez ankietowane zarządy spółek na pytanie:
Jak ocenia Pani / Pan dostępność poszczególnych form finansowania w ciągu najbliższych 12 miesięcy?
Q3 – 2011 Dużo bardziej Bardziej Mniej Dużo mniej Nie wiem /
Bez zmian
średnia krocząca dostępne dostępne dostępne dostępne Nie dotyczy
APAC 6% 19 % 43 % 25 % 3% 4%
APAC ex.Japan 8% 23 % 37 % 25 % 3% 3%
ASEAN 8% 30 % 46 % 11 % 3% 1%
BRIC 9% 26 % 35 % 24 % 3% 3%
EU 1% 20 % 49 % 24 % 4% 3%
Strefa Euro 1% 18 % 47 % 26 % 5% 3%
Polska 2% 13 % 59 % 20 % 3% 3%
G7 2% 28 % 50 % 16 % 2% 3%
Ameryka Łacińska 12 % 46 % 32 % 8% 2% 1%
Nordic 3% 27 % 52 % 15 % 1% 3%
Ameryka Północna 3% 39 % 49 % 8% 1% 1%
PIGS * 1% 16 % 41 % 32 % 7% 2%
Świat 4% 28 % 46 % 18 % 2% 3%
* kraje: Portugalia, Włochy, Grecja i Hiszpania
Podczas gdy spółki mogą Raport Grant Thornton I na odwrót, przynajmniej 50%
przeważnie posługiwać się International z 2011 roku podkreśla ankietowanych w Gruzji, Indiach,
własnymi, sprawdzonymi metodami te realia. Podczas gdy 46% Meksyku, Chile, Tajlandii, RPA,
oceny swoich potrzeb kapitałowych, respondentów globalnej ankiety nie Turcji, USA, Brazylii, Filipinach i
oraz ustalić optymalne źródła widzi zmiany w dostępności Zjednoczonych Emiratach
finansowania, ich zdolność do finansowania w najbliższym czasie, Arabskich uważa, że finansowanie
zabezpieczenia odpowiedniej ilości wyraźnie widoczne są istotne prawdopodobnie stanie się bardziej
kapitału ostatecznie zależy od różnice w sytuacji pomiędzy dostępne.
realiów lokalnego rynku. poszczególnymi regionami. W
Przykładowo, w krajach szczególnie rzeczywistości, ponad 41%
dotkniętych kryzysem finansowym ankietowanych w Grecji, Holandii,
zainteresowanie inwestorów i Szwajcarii, Chinach, Hiszpanii,
pozyskanie finansowania pozostaje Botswanie, Wietnamie i Japonii
ogromnym wyzwaniem. oczekuje, że finansowanie stanie się
mniej dostępne w trakcie
następnych 12 miesięcy.
15 Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania

17. Abyś mógł wykorzystać coraz
lepsze możliwości finansowania,
musisz mieć spójny plan
Coraz łatwiej jest pozyskać To pozytywne sygnały dla spółek Nieważne, jakiego rodzaju
finansowanie i jest to zmiana o obecnie poszukujących finansowania poszukujesz,
charakterze globalnym. Ten finansowania, jednak należy mieć wszystko zależy w jakim świetle
pogląd znajduje odzwierciedlenie na uwadze, że ów trend wynika w przedstawisz swoją spółkę.
w opinii biznesmenów na całym części z luźniejszej kontroli Upewnij się, co do jakości
świecie. Według badania wydatków, która zazwyczaj Twojego biznesplanu i strategii;
działalności gospodarczej towarzyszy ożywieniu gospodarki. wykonaj krótko-, średnio- i
przedsiębiorstw Grant Thornton Spółki nie mogą zakładać, że długoterminowe projekcje;
International z 3Q 2011 roku, na banki rozdają pieniądze – w zastosuj w planowaniu różne
świecie przeważa opinia, że rzeczywistości są one bardziej scenariusze i przeprowadź analizę
ograniczenia dla biznesu, takie jak czujne niż kiedykolwiek i chcą wrażliwości. Upewnij się, że
koszty finansowania, niedobór widzieć przejrzyste dowody na znajdujesz się w stabilnej sytuacji
kapitału obrotowego i brak zdolność spółki do utrzymania się finansowej. Krótko mówiąc,
długoterminowego finansowania na rynku i ostrożne planowanie. Twoja wizja biznesowa musi
są mniejsze w porównaniu z Bardzo możliwe, że będzie rosła być nie do odparcia, zanim
rokiem 2010 rokiem. konkurencja ze strony innych zaczniesz ją przedstawiać
kredytobiorców. Z tych przyczyn bankom, innym
firmy starające się o pożyczkodawcom lub
finansowanie powinny potencjalnym inwestorom.
uporządkować własne
podwórko, zanim udadzą się do
banku lub rozpoczną
poszukiwanie inwestorów.
Pozyskiwanie i zabezpieczanie finansowania 16

18. Dane kontaktowe
Kontakt z Grant Thornton w związku z tym dokumentem:
Maciej Richter
Partner Zarządzający
Doradztwo Gospodarcze
T +48 61 62 51 463
E richter.maciej@gtfr.pl
Damian Atroszczak Przemysław Hewelt
Menedżer Menedżer
Zespół Transakcji Kapitałowych Zespół Management Consulting
T +48 22 20 54 844 T +48 61 62 51 470
M +48 661 530 314 M +48 601 068 984
E atroszczak.damian@gtfr.pl E hewelt.przemyslaw@gtfr.pl
www.GrantThornton.pl
Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o. Sp. k.
pl. Wiosny Ludów 2, 61-831 Poznań
NIP: 778-14-76-013, REGON: 301591100
Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu
VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, KRS 369868