ทางออกในการพัฒนาเมืองของไทยในอนาคต: อุปสรรคทางนโยบายและกลไกที่ต้องก้าวข้าม โดย ศ.เดชา บุ
- 4. สาเหตุ “น้าท่วมเมือง” ที่แท้จริง:
• เกิดจากการขยายเมืองลงที่ลุ่มที่น้าท่วมถึง... จนเกินขีด
ความสามารถในการรองรับตามธรรมชาติของพื้นที่
วิธีป้องกันที่ยั่งยืนได้แก่…
• การหยุดขยายเมืองในที่ลุ่ม... แล้วหาพื้นที่ใหม่ที่น้าไม่ท่วม
ปลอดจากภัยพิบัติและมีดินที่ไม่เหมาะกับการเกษตร
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 4
แก่นสาระ
- 6. เพราะ... ประเทศไทยยังไม่ได้นามาใช้อย่างจริงจัง
ในกระบวนวางผัง (แผน) เมือง....
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 6
แต่... มีอุปสรรค
...เนื่องจากไม่มีการวางแผนภาคเชิงพื้นที่
ที่ถูกต้องเพื่อบังคับใช้อย่างเป็ นทางการสาหรับ...
ใช้ในการทา ผังพัฒนา ที่สอดคล้องและตอบรับกับธรรมชาติ
และวัฒนธรรมเพื่อใช้เป็ นผังแม่บทแก่ผังเมืองท้องถิ่น
- 10. • การเพิ่มประชากรเมืองจาก ๑๕% -> ๓๕% -> ๗๕%
• การกระจายอานาจให้ท้องถิ่น ๗,๘๕๓ แห่งวาง
ผังเมืองได้เป็นอิสระ... ฯลฯ เหล่านี้
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 10
อุปสรรค
...ทาให้สถานการณ์ด้านการผังเมือง
เลวร้ายลงในวงกว้างทั่วประเทศ
- 21. สาเหตุที่คนไทยสมัยใหม่ต้องทนอยู่ในเมืองที่ลุ่ม - กรุงเทพฯ
- มีสิ่งอานวยความสะดวกที่จาเป็นแก่วิถีการดารงชีวิตแบบใหม่พร้อม
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 21
- มีโอกาสได้งานดีๆ สาหรับทุกระดับความรู้-อายุ / ได้ตาแหน่ง-รายได้สูง
- มีความมั่นคงในชีวิตการงานและครอบครัว มีสวัสดิภาพ
มาอยู่กรุงเทพฯ เพราะไม่มีทางอดตาย
- 22. ลาดับ เมือง พื้นที่ (กม.2) ประชากร
(ตามทะเบียนบ้าน)
เล็กกว่ากรุงเทพฯ
(เท่า)** ลาดับ
1 กรุงเทพมหานคร 1,568.73 5,701,394 - 1
2 เทศบาลนครนนทบุรี 38.90 261,474 นนทบุรี 22
6 เทศบาลนครเชียงใหม่ 40.00 141,366 เชียงใหม่ 40
9 เทศบาลนครขอนแก่น 46.00 113,754 ขอนแก่น 50
16 เทศบาลนครภูเก็ต 12.00 74,218 ภูเก็ต 77
19 เทศบาลนครแหลมฉบัง 109.65 70,770 ชลบุรี 80
24 เทศบาลนครลาปาง 22.17 57,558 ลาปาง 99
29 เทศบาลนครแม่สอด 27.2 35,365 ตาก 161
รายชื่อเมืองใหญ่ของประเทศไทยเรียงตามจานวนประชากร (ตามทะเบียนราษฎร์)
เมืองโตเดี่ยว (Primate city) – ปัญหาใหญ่ของการตั้งถิ่นฐานของประเทศไทย
(กรุงเทพฯ ถูกยกให้เป็นตัวอย่างเมืองเลวที่ดีที่สุดของโลก)
****** เมืองโตเดี่ยวเป็นตัวดูดความเจริญจากภูมิภาค******
ใกล้อัมพาตรักษาไม่ได้ – “Unmanageable Size!!!” –ใกล้มากแล้ว!!!
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 22
- 24. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 24
สาเหตุของความล้มเหลว
ด้านนโยบายและแผนการตั้งถิ่นฐาน
และการผังเมืองของประเทศไทย...
...เพราะกลไกและกระบวนการวางแผนเชิงพื้นที่
จากระดับชาติสู่ --> ระดับท้องถิ่น…ติดขัด
ไม่ต่อเนื่อง ขัดแย้ง และไร้ประสิทธิภาพ
- 26. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 26
วงดุริยางค์ (ผังเมือง) แห่งชาติ
ประเทศไทย
Thailand’s National Planning Orchestra
การผังเมืองระดับชาติ / ระดับท้องถิ่น – ระยะยาว / ระยะสั้น และระยะพัฒนา
...ไม่เคยสอดคล้องกลมกลืน --> มุ่งสู่อนาคตที่สดใสยั่งยืนมาก่อนเลย
ลองฟัง... การบรรเลงเพลงอันไพเราะของดุริยางค์ขนาดใหญ่
- 27. Thailand National Planning Orchestra
อบต
กทม
อบต
พัทยา
เทศบาลนคร
อบต
เทศบาลเมือง
เทศบาลตาบล
อบจ
อบต
อบต
อบต
อบต
อบต
เทศบาลนคร
เทศบาลนคร
เทศบาลนคร
เทศบาลเมือง
เทศบาลเมือง
เทศบาลเมือง
เทศบาลเมือง
เทศบาลเมือง
เทศบาลตาบล
เทศบาลตาบล
เทศบาลตาบล
เทศบาลตาบล
เทศบาลตาบล
อบจ
อบจ
อบจ
อบจ
อบจ
7,800 คน
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 27
กรมโยธาธิการและผังเมือง
โปรดฟัง
- 28. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 28
นั่นคือวงดุริยางค์ “การผังเมือง” ของประเทศไทย
Thailand’s National Spatial Planning Orchestra
บทเพลง... ? (ไม่มีวิสัยทัศน์ –เช่น ถิ่นฐานที่ยั่งยืน น้าไม่ท่วม เมืองสะดวกน่าอยู่)
ผู้ประพันธ์เพลงรวม... ? (ไม่มีผู้กาหนดนโยบายแห่งชาติตามวิสัยทัศน์)
วาทยกร... ? (มีแต่กรมโยธาฯ (เด็ก)– ไม่มีหน่วยงานวางแผนระดับชาติ)
โน้ตกลาง...? (ไม่มีผังภาค ไม่มีมาตรฐานและเกณฑ์กลางที่ใช้การได้จริง)
ผู้แสดง... ๗,๘๕๓ คน (ท้องถิ่นต่างคนต่างเล่น...จาต้องเล่นโดยที่เล่นไม่เป็น)
เด็กเล็กในกรมโยธาฯ
รัฐมนตรีกระทรวง
ไหนก็ไม่เชื่อฟังตู
...เด็กโยธา
- 33. ภายใต้กรรมาธิการสามัญการตั้งถิ่นฐานและการผังเมือง
จัดทาแผนปฏิบัติสู่เป้าหมาย
(Road Map --> Action Plans)
• ระยะสั้น...
• ภายใต้กฎหมายเดิม ทาอะไรได้ก็ทาไป...เช่น
• ออกกฎกระทรวงให้มีขั้นตอน “Planning permit” ฯลฯ
• วางนโยบายการตั้งถิ่นฐานมนุษย์และการพัฒนาเมืองแห่งชาติ
ระยะยาว ประกาศเป็น พ.ร.ฎ. (ในพระปรมาภิไธย)
• ออกแบบ – สร้างระบบการวางแผน (Planning systems) ของ
ประเทศใหม่ทั้งหมด
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 33
- 34. ปรับรูปองค์กรให้สอดคล้อง
• องค์ประกอบกรรมการนโยบาย 9+4 (ผู้ทรงคุณวุฒิ +
ผู้แทนหน่วยงานนโยบาย)
• ออกมาตรฐาน-เกณฑ์การวางแผน-กากับตรวจสอบ
(Planning criteria - standards - monitoring)
• จัดทาแผนภาคเชิงพื้นที่ (Regional spatial planning)
• ฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ผังเมืองท้องถิ่น (On-job training –
7,500 อปท.)
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 34
ภายใต้กรรมาธิการสามัญการตั้งถิ่นฐานและการผังเมือง
จัดทาแผนปฏิบัติสู่เป้าหมาย
(Road Map – Action Plans)
หน่วยงาน
- 35. ทาได้หรือ?
ปี 2600 ประเทศไทยจะต้องการพื้นที่เมืองเพียง 5% ของพื้นที่ประเทศ
- 16,000,000 ไร่ หรือ 25,600 ตร.กม. (รวมเมืองเก่า)
(ข้อมูลจากรายงานผังประเทศ พ.ศ. 2600-กรมโยธาธิการและผังเมือง)
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 35
ถ้าไม่ทาอะไรเลย - อะไรจะเกิดขึ้น?
ปี 2600 ประชากรเมืองจะเพิ่มจาก 35%(ของ 67 ล้าน) -> 60%(ของ 75 ล้าน)
- หรือ เพิ่มจากปัจจุบันอีก 22 ล้านคน - ต้องเพิ่มแน่นอนอยู่แล้ว
ทาได้แน่... เพราะ....ทาได้อย่างไร?
- 36. มีกรุงเทพ-ปริมณฑล 12,5 ล้าน คน 1 เมือง
มีเมืองประชากร 1 – 5 ล้าน คน 5 เมือง
มีเมืองประชากร 1 แสน – 5 แสน คน 28 เมือง
มีเมืองประชากร 5 หมื่น –1 แสน คน 170 เมือง
มีเมืองประชากร 1 -5 หมื่น คน 1,020 เมือง
ที่เหลือจะเป็นชุมชนประชากรต่ากว่า 1 หมื่น คน - ชุมชน
ปี 2600 หรือ อีก 42 ปีข้างหน้า
ประเทศไทยต้องการเมืองตามหลักวิชาการผังเมือง
(เพื่อการกระจายประชากรที่สมดุล)
18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 36
แต่เมืองในทุ่งน้าหลากนี้
-ใหญ่เกินไปหรือไม่?
- 58. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 58
นี่คือระดับ 5 เมตร... ที่รวมช่วงที่ระะดับน้าขึ้น-ลงสูงสุด
+ ระดับยอดคลื่นพายุซัดฝั่ง + น้าเหนือหลากลง ..!!
(…แต่เฉพาะชายฝั่ง อาจไม่ท่วมถึงชั้นในตามภาพที่แสดงระดับ 5 เมตร)
- 85. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 85
ธรรมนูญการตั้งถิ่นฐานและการพัฒนาเมือง
(Seven Commandments)
1. ห้ามสร้างเมืองใหม่ หรือขยายชุมชนเดิมในพื้นที่เสี่ยง
ภัยธรรมชาติ รวมทั้งให้ชะลอการเจริญเติบโตของ
เมือง/ชุมชนเดิมในพื้นที่ดังกล่าว
2. ให้สงวนพื้นที่ที่เหมาะสมกับการเกษตรกรรม และ
พื้นที่สงวนประเภทอื่นๆ กาหนดที่ราบเกษตรกรรมที่
น้าท่วมถึงให้เป็ นพื้นที่รับน้าและเป็ นทางน้าผ่าน
(Flood plains and floodways) ด้วย
- 86. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 86
ธรรมนูญการตั้งถิ่นฐานและการพัฒนาเมือง (ต่อ)
3. ห้ามพัฒนาเมือง/ชุมชนในพื้นที่ทางศิลปะ วัฒนธรรม
พื้นที่ธรรมชาติ พื้นที่สวยงาม และพื้นที่ท่องเที่ยว ยกเว้น
สิ่งอานวยความสะดวกที่จาเป็น
4. กาหนดการกระจายตัวประชากรเมืองเพื่อลดความ
แตกต่างระหว่างเมืองกับชนบท (Urban-rural disparity)
ชะลอการเติบโตของกรุงเทพฯ กาหนดให้มีเมืองขนาด
ใหญ่ในพื้นที่เหมาะสมมากขึ้นเพื่อกระจายความเจริญให้มี
ความสมดุล
- 87. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 87
5. วางแนวทางพัฒนาเมืองใหม่/ฟื้นฟูเมืองเดิม รองรับประชากร
เมือง ๖๐ ล้านคน จากเดิม ๒๒ ล้านคน จากคาดการณ์
ประชากรทั้งประเทศใน ๕๐ ปีข้างหน้า ไม่รวมต่างด้าว ๗๕
ล้านคนและเป็นประชากรเมืองร้อยละ ๖๕
• เมืองใหม่รับ ประชากร ๓๘ ล้านคน ต้องกระชับ น่าอยู่ ยั่งยืน
ร่มรื่น หนาแน่นสูง เพื่อลดระยะเดินทาง ประหยัดพลังงาน
และต้องเชื่อมโยงสิ่งอานวยความสะดวกครบถ้วน
• หยุดขยายเมืองเดิม (ที่รองรับประชากร ๒๒ ล้านคนเดิม) ในทาง
ราบ ฟื้ นฟูโดยเพิ่มความหนาแน่นส่วนกลาง (ที่ไม่ทาลายย่าน
ประวัติศาสตร์) เพิ่มที่เว้นว่าง วางระบบทางเดินเท้า-จักรยาน
ทางเชื่อมระหว่างอาคารพาณิชย์กับระบบขนส่งมวลชน
ธรรมนูญการตั้งถิ่นฐานและการพัฒนาเมือง (ต่อ)
- 88. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 88
6. ให้พัฒนาชุมชนเกษตรประชากร ๑๕ ล้านคนให้มั่นคง มี
คุณภาพชีวิตที่ดี มีความสามารถในระดับนานาชาติ...
ด้วยการจัดรูปที่ดินตามความเหมาะสมของสมรรถนะ
ที่ดินและมีโครงสร้างพื้นฐานสมบูรณ์ในตัวเอง
7. ให้มีคณะกรรมการการตั้งถิ่นฐานและการผังเมือง
แห่งชาติ ทางานเชิงบูรณาการใกล้ชิดสอดคล้องกับ
คณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
ธรรมนูญการตั้งถิ่นฐานและการพัฒนาเมือง (ต่อ)
- 89. 18 พฤษภาคม 2558แนวคิดปฏิรูปการผังเมืองอย่างยั่งยืน / ศ.กิตติคุณ เดชา บุญค้า 89
สวัสดี
ปุจฉา: ใครทราบบ้างว่าประเทศไทยสูญเงินค่าจ้าง “คอนซัลท์”
เพื่อการวางผังเมืองและโครงสร้างพื้นฐานทั่วประเทศ
ในช่วงเวลา ๕๘ ปี ที่ผ่านมา โดยไม่ได้อะไรขึ้นมาสัก
เท่าใดนั้น... คิดเป็นเงินตามมูลค่าปัจจุบันเท่าใด...?
และ… ผู้บริหารประเทศที่ละเลยหรือยกเลิกควรมีภาระ
ความรับผิดชอบชดใช้ค่าเสียหายหรือไม่ !!?