Schrijf zonder dt-fouten.

1. www.ua.ac.be/leeronskennen
WERKWOORDEN CORRECT SPELLEN: D’S
EN T’S
Van studenten aan de universiteit wordt verwacht dat ze werkwoorden correct kunnen
spellen. Zo worden dt-fouten doorgaans niet geaccepteerd, zeker niet in werkstukken die je
moet inleveren. Maar ook in e-mails of schriftelijke examens vermijd je uiteraard beter
opzichtige spelfouten.
Dit document biedt een stappenplan om enkele veelvoorkomende spelfouten te vermijden.
Je vindt ook een schematisch overzicht van de basisregels om werkwoordsvormen te spellen.
Moeilijke gevallen en typische valkuilen komen aan bod in de oefeningen.
Twijfel je toch nog aan de spelling van sommige werkwoorden? Surf dan naar
www.woordenlijst.org (de online versie van het Groene Boekje).
Wil je vooraf je spelvaardigheid van de werkwoordsvormen testen? Ga dan naar “ Test jezelf
– spelling van werkwoorden” in dit zelfstudiepakket.
Waarom maken we zoveel dt-fouten?
Prof. Daems legt uit hoe dt-fouten ontstaan. Klik op de afbeelding om de video
te bekijken.

2. Pagina 2 van 8Spelling – d’s en t’s
Hoe fouten vermijden?
Fouten tegen de werkwoordspelling kun je vermijden door de tekst die je hebt geschreven
zorgvuldig na te lezen. Ga bij de controle van werkwoorden als volgt te werk:
STAP 1: Sta stil bij elk werkwoord dat een ‘risico’ inhoudt
STAP 2: Ga na of het werkwoord een persoonsvorm of een voltooid
deelwoord is
STAP 3: Pas de juiste regel toe
Op de volgende pagina’s worden deze stappen toegelicht.
En wat met de spellingchecker?
Vertrouw voor de spelling van werkwoorden niet volledig op je spellingchecker:
niet alle fouten worden door het systeem herkend. Ga dus kritisch met de
spellingchecker om.

3. Pagina 3 van 8Spelling – d’s en t’s
STAP 1: Sta stil bij elk werkwoord dat een
‘risico’ inhoudt
Niet alle werkwoordsvormen hebben een problematische spelling. Vrijwel niemand zal
bijvoorbeeld op het idee komen om ‘had’ als ‘hat’ of ‘heeft’ als ‘heefd’ te schrijven.
Typische ‘risicogevallen’ zijn werkwoordsvormen die op verschillende manieren geschreven
kunnen worden. Vergelijk de verschillende (maar telkens correcte) spelling van de
werkwoorden in de onderstaande zinnen:
‘Risicogevallen’
 Je vermijdt opzichtige spelfouten door een tekst achteraf zorgvuldig na te
lezen.
 Hoe vermijd je opzichtige spelfouten bij het schrijven van een tekst?
 Volgens het onderzoek wordt een noodoproep te traag beantwoord.
 Hieruit blijkt dat men een noodoproep niet snel genoeg beantwoordt.
 Het onderzoeksteam verwachtte veel van dit experiment.
 Wat zijn de verwachte resultaten?
De schrijfwijze van deze werkwoordsvormen hangt af van het onderwerp waar ze bij staan
of van hun grammaticale functie in de zin. Hoe je die grammaticale functie achterhaalt, lees
je in STAP 2.
Terug naar overzicht

4. Pagina 4 van 8Spelling – d’s en t’s
STAP 2: Ga na of het werkwoord een
persoonsvorm (PV) of een voltooid
deelwoord (VD) is
Om een werkwoordsvorm correct te spellen, moet je eerst weten wat de grammaticale
functie is van het werkwoord in de zin: is het een persoonsvorm of een voltooid deelwoord?
Hoe vind je de persoonsvorm (PV) in een zin?
Een eenvoudige manier om de persoonsvorm in een zin te vinden, is van de zin een ja-
neevraag te maken: in dat geval komt de persoonsvorm vooraan te staan.
Het onderzoeksteam verwachtte veel van dit experiment.
PV
Volgens het onderzoek wordt een noodoproep te traag beantwoord.
PV
Let op voor samengestelde zinnen. Dat zijn zinnen die zijn samengesteld uit twee of
meerdere hoofd- of bijzinnen. Ze bevatten bijgevolg ook meerdere persoonsvormen.
Hieruit blijkt dat men een noodoproep niet snel genoeg beantwoordt.
PV (hoofdzin) PV (bijzin)
Verwachtte het onderzoeksteam veel…?
Wordt een noodoproep te traag beantwoord… ?
Blijkt hieruit dat…? Beantwoordt men een noodroep …?

5. Pagina 5 van 8Spelling – d’s en t’s
Hoe herken je een voltooid deelwoord (VD) in een zin?
Een voltooid deelwoord staat meestal bij een vorm van hebben, zijn of worden, of bij een
ander hulpwerkwoord.
Voorbeelden van zinnen met een hulpwerkwoord + voltooid
deelwoord
 De tekst is vorig jaar vertaald uit het Arabisch.
 Deze vraag werd op examens vaak verkeerd beantwoord.
 Het tekort aan ingenieurs raakt niet opgelost.
 Het bedrag staat vermeld in de rubriek “totaal tussentijdse facturen”.
Soms is het hulpwerkwoord bij een voltooid deelwoord weggelaten:
In dat geval vervalt de garantie, zoals vermeld in art. 2.6.1. §1.
Ook in titels wordt het hulpwerkwoord vaak weggelaten:
Successierecht in België: hopeloos verouderd?
Het voltooid deelwoord komt ten slotte ook voor als bijvoeglijk naamwoord.
De verwachte resultaten kwamen er niet.
Terug naar overzicht
zoals vermeld staat in art. 2.6.1. §1.
is het hopeloos verouderd?

6. Pagina 6 van 8Spelling – d’s en t’s
STAP 3: Pas de juiste regel toe
Het schema hieronder geeft de basisregels weer voor de vorming van de regelmatige
werkwoorden. Zodra je weet of een werkwoord een persoonsvorm is of een voltooid
deelwoord, kun je de regel erop toepassen.
TIP: De spelling van de werkwoorden in deze categorieën hangt samen: ik mailde,
dus ook: ik heb gemaild; Ik faxte, dus ook: ik heb gefaxt.
Als je dus de PV in de onvoltooid verleden tijd hardop zegt, dan weet je hoe je het
voltooid deelwoord schrijft.
Als je niet op je gehoor durft te vertrouwen (is het nu ‘hij faxte’ of ‘hij faxde’?), dan
kun je hier de kofschiptaxi-regel toepassen: eindigt de stam (infinitief zonder ‘-en’)
op een medeklinker uit het woord KoFSCHiPTaXi, dan schrijf je een -t. Bijvoorbeeld:
 faxen: -x zit in KoFSCHiPTaXi, dus faxte, gefaxt.
 mailen; -l zit niet in KoFSCHiPTaXi, dus: mailde, gemaild
 beloven: -v zit niet in KoFSCHiPTaXi dus beloofde, beloofd
Persoonsvorm (PV) Voltooid deelwoord (VD)
Tegenwoordige
tijd
Onvoltooid
verleden tijd
Ik maak maakte
Zij hadden gemaakt
(de gemaakte afspraken)
Jij maakt
(maak jij)
maakte
(maakte jij)
U maakt maakte
Hij/ zij/ het maakt maakte
Wij/ jullie/ zij maken maakten
Ik verander veranderde
Het is veranderd
(de veranderde situatie)
Jij verandert
( verander jij)
veranderde
( veranderde jij)
U verandert veranderde
Hij/ zij/ het verandert veranderde
Wij/ jullie/ zij veranderen veranderden

7. Pagina 7 van 8Spelling – d’s en t’s
Let extra op bij werkwoorden die eindigen op –ten of –den (bijvoorbeeld: verwachten,
antwoorden, …).
dt!
Werkwoorden die eindigen op –den (vermelden, vinden, …) kunnen
in de tegenwoordige tijd van de persoonsvorm op –dt eindigen.
Als je twijfelt over de juiste schrijfwijze, kun je de vorm vervangen
door een werkwoord zonder –d, zoals denken, smurfen, ….
 Denkt u dat? dus ook Vindt u dat?
 Denk je dat? dus ook Vind je dat?
Terug naar overzicht
Persoonsvorm (PV) Voltooid deelwoord (VD)
Tegenwoordige
tijd
Onvoltooid
verleden tijd
Ik verwacht verwachtte
Zij worden verwacht
(de verwachte resultaten)
Jij verwacht
(verwacht jij)
verwachtte
(verwachtte jij)
U verwacht verwachtte
Hij/ zij/ het verwacht verwachtte
Wij/ jullie/ zij verwachten verwachtten
Ik beantwoord beantwoord
De vraag werd
beantwoord
(de beantwoorde vraag)
Jij beantwoordt
(beantwoord jij)
beantwoordde
(beantwoordde jij)
U beantwoordt beantwoordde
Hij/ zij/ het beantwoordt beantwoordde
Wij/ jullie/ zij beantwoorden beantwoordden
Engelse werkwoorden
Engelse werkwoorden vervoegen we in het Nederlands als regelmatige
werkwoorden. Je past dus gewoon de regels uit het schema toe: ik download,
hij downloadt, hij downloadde, het bestand is gedownload. Bij werkwoorden
zoals “deleten” of “updaten” levert dat soms rare vormen op. Als je twijfelt,
controleer dan de juiste spelling in het Groene Boekje of via
www.woordenlijst.org.

8. Pagina 8 van 8Spelling – d’s en t’s
Wil je meer weten?
Van der Westen, W. (2005). Welgespeld. Werkwoordspelling voor het hoger onderwijs.
Bussum: Coutinho.
Taalondersteuning Academisch Nederlands
Voor persoonlijke taalondersteuning Academisch Nederlands kunnen studenten van de
Universiteit Antwerpen het hele academiejaar gratis terecht op het Monitoraat op maat.
Meer informatie vind je op www.ua.ac.be/monitoraatopmaat
Terug naar overzicht