More Related Content
Similar to Газарзүй 11 Дэлхийн аж үйлдвэр.pptx (20)
More from Enkh Tseba (20)
Газарзүй 11 Дэлхийн аж үйлдвэр.pptx
- 3. Аж үйлдвэрийн салбарт ШУТХ
нэвтэрсэн байдал, хөгжлийн хурдац,
хамарч буй хүрээ зэргийг шалгуур
болгон дараах 3 салбарт хуваадаг.
1 •Уламжлалт салбар
2 •Шинэ салбар
3 •Шинэхэн салбар
- 5. Нанотехнологи
• Нано гэдэг нь 1 метрийг тэрбум
хуваасантай тэнцэх хэмжээ өөрөөр
хэлбэл 1мм-ийг сая хуваасантай тэнцэх
өчүүхэн бага хэмжээ юм. Атом молекул
нэг бүрийг байрлуулан угсарч, нарийн
зохион байгуулалттай техник, микро чип,
нано роботууд эсвэл нано материал
зохион бүтээдэг. Ийм аргаар материал
бүтээснээр маш бат бөх, уян хатан, ус,
тос, шингээдэггүй, хиртдэггүй, дулаанд
тэсвэртэй материал гарган авдаг.
- 6. Нанотехнологийн хөгжил
• Дэлхийд 16 мянга гаруй
нанотехнологийн компани
ажиллаж байна. Одоогоор энэ
технологоор:
1. АНУ
2. Европын холбоо
• Манай 2 хөрш 2015 он гэхэд
нанотехнологийн зах зээлд
тэргүүлнэ гэж үзэж байна.
- 7. Газар тариалангийн
шинэ технологи
• Газар хагалахгүйгээр тариа
ногоо тарих технологийг
чимээгүй хувьсгал гэж
нэрлэж байна. Чимээгүй
гэдэг нь хавар тариа
тарихад трактор
нүргэлэхгүй гэсэн утгатай.
- 8. Газар тариалангийн
шинэ технологийн хөгжил
• Энэ технологийг зарим улс орнууд
хэрэглэснээр дэлхий нийтийн газар
тариалангийн талбайн 7%-ийг эзэлж байна.
• Энэ технологийг ажиглаж байгаа хэмжээгээр:
1. АНУ
2. Бразил
3. Аргентин
4. Канад
5. Австрали тэргүүлж байна.
- 11. Биотехнологи
• Биотехнологи буюу эсийн
инженерчлэлийн арга сүүлийн үед
шинжлэх ухаанд хурдацтайгаар орж
ирж байна. Энэ технологийн нэг
жишээ нь “Клоны буюу өсгөврийн
арга”.
• Нэг эсээс бүр олныгбогино хугацаанд
гаргаж авах гэсэн үг.
- 13. • Хятадын аж үйлдвэрийн салбар
хурдацтайгаар хөгжихийн хэрээр
цахилгаан эрчим хүчний хэрэгцээ улам
өссөөр байна. Эрчим хүчний 80%-ийг
нүүрснээс гаргаж авдаг. Хятад улс усны
нөөц ихтэй. Түүнийг цахилгаан эрчим хүч
гарган авахад ашигладаг ба хамгийн том
нь Хөх мөрөн дээр барьсан УЦС-ын
далан юм.
Хятад улс
- 14. Хөх мөрний
“Гурван хавцал” далан
• 2309 метр урттай
• 101 мерт өндөртэй, 37 тэрбум долларын
өртгөөр баригдсан аварга том
байгууламж юм.
• 2012 онд ашиглалтанд орсон.
• Хятадын цахилгаан эрчим хүчний 2%-
ийг үйлдвэрлэж байна.
• Жилд 100 тэрбум кВт/ц цахилгаан
үйлдвэрлэх ба 31 сая.тн нүүрс хэмнэнэ.
- 20. Аж үйлдвэрийн хэв шинж
• Анхдагч хэв шинж-Үйлдвэрийн түүхий
эд, материалыг бэлтгэн нийлүүлэх
• Хоёрдогч хэв шинж-Түүхий эд,
материалаар эцсийн бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэх
• Гуравдагч хэв шинж-Хэрэглэгчдэд
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хүргэх
• Дөрөвдөгч хэв шинж-Хэрэглэгчийн
шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүн
үйлчилгээг судлах , шинээр нэвтрүүлэх
- 24. Жишээ нь:
• Гар утасны Nokiа
компани Финлянд
улсынх боловч дээрх
нөхцлүүдээс хамаарч
Хятадад үйлдвэрлэдэг.
- 27. Эрчим хүчний үндсэн эх
үүсвэр
• Шатах ашигт малтмал /нүүрс,
газрын тос, шатдаг хий/
• Усны эрчим хүчний нөөц
/УЦС/
• Цөмийн энерги /Уран/
• Нар, салхины эрчим хүч
• Далайн татралт түрэлт
- 28. Газрын тос
• Одоогоор дэлхийн 75 улс газрын
тос олборлож байна. Дэлхийн
хэмжээгээр жилд 3.6 тэрбум.тн
газрын тос экспортолж байгаагийн:
Хөгжиж
буй рнууд,
60%
ОПЕК-
ийн
орнууд ,
40%
- 29. ОПЕК гэж юу вэ?
• ОПЕК гэдэг нь Organization of
Petroluem Exporting countries гэсэн
англи үгний товчлол буюу Газрын
тос экспортлогч орнуудын холбоо
юм. Энэ холбоонд:
• Алжир, Ангол, Индонез, Иран, Ирак,
Кувейт, Ливи, Нигери, Катар,
Саудын Араб, АНЭУ, Венесүэл,
Эквадор зэрэг улс багтдаг.
- 33. ОПЕК-ийн зорилго
• Гишүүн орнуудын ашиг
сонирхлыг хамгаалах, газрын
тосны үнийг тогтвортой байлгах,
нийлүүлэлтийг тасралтгүй
тогтвортой байлгар зорилгоор
1960 онд байгуулагдсан.
• ОПЕК-ийн төв нв Австрийн
Вена хотод байрлана.
- 36. Байгалийн хий
• Дэлхийн 2-р дайнаас хойш
хөгжсөн түлшний аж
үйлдвэрийн шинэ салбар юм.
• Байгалийн хийн олборлолтоор
ОХУ, АНУ, Латин Америк,
Хойд Африк, Баруун ба Зүүн
Өмнөд Азийн орнууд голлох
байр эзэллэж байна.
- 38. Байгалийн хийн давуу тал
• Нөөц баялгийн хэмжээ их
• Тээвэрлэхэд хямд төсөр
• Байгальд хор нөлөө багатай
- 40. Нүүрс
• Энэ салбарын хөгжил газрын тос,
байгалийн хийн олборлолтоос
хоцорсон ч байр сууриа
хадгалсаар байна.
• Дэлхийн нийт нүүрсний нөөц 861
тэрбум.тн /Жилд 7.5 тэрбум.тн/
• ДЦС, химийн үйлдвэрийн түүхий
эд болгон ашигладаг.
- 42. Уул уурхайн үйлдвэрлэл
• Энэ салбарын хөгжил:
• Нутаг дэвсгэрийн хэмжээ
• Геологийн тогтоц
• Ашигт малтмалын тархалт
• Нөөц
• Ажиллах хүч
• Дэд бүтцийн хөгжлөөс хамаардаг.
- 43. • Манай улс газар нутаг томтой
/дэлхийд 17-д ордог/ ашигт
малтмалын нөөц ихтэй боловч
уул уурхайн хөгжил яагаад сул
байгааг тайлбарлана уу?
- 48. Цахилгаан, эрчим хүчний
үйлдвэрлэл
• 2000 оноос хойш тогтвортой,
эрчимтэй хөгжиж байгаа ба
жилд 15.5 тэрбум.кВт/цаг
эрчим хүч үйлдвэрлэж байна.
• Үүний 4/5 нь дэлхийн хойд
хагасын орнуудад ноогддог.
- 57. Машины үйлдвэрлэл
• Улс орны хөгжлийн төвшинг
тодорхойлох нэг үзүүлэлт нь
машинй үйлдвэрлэл юм.
• Дэлхийн аж үйлдвэрийн
бүтээгдэхүүний 35%,
ажиллагсадын 30% энэ
салбарт ажиллаж байна.
- 58. Машин үйлдвэрлэл
Хүнд даацын Цахилгаан Тээврийн
Уул уурхайн,
замын,
барилгын, усан
ба нисэх онгоц
Телевиз,
компьютер,
радио, багаж
төхөөрөмж
Ачааны,
суудлын
мотоцикл,
унадаг дугуй
- 73. Химийн үйлдвэрлэл
• Химийн үйлдвэр нь эрдэс түүхий эдийг
орлох хуванцар, нийлэг эдлэл зэрэг
бүтээгдэхүүнийг гарган авах болсон нь
байгалийн нөөц баялаг хомсдож байгаа
өнөө үед өндөр ач холбогдолтой салбар
юм. Жишээ нь: Нүүрснээс өдөр тутмын
хэрэглээний оо, сойз, савангаас эхлээд
бензин, түлш, бордоо зэрэг 100 гаруй
төрлийн бүтээгдэхүүн гарган авч байна.
- 76. Экологийн колончлол гэж юу вэ?
• Химийн аж үйлдвэр эхэндээ хөгжингүй
орнуудад зонхилж байсан боловч
экологийн бохирдлоос сэргийлэх үүднээс
хөгжиж буй орнууд руу шилжих болжээ.
Жишээ нь: Филиппинд үйлдвэрлэдэг
хуванцар сав материалын үйлдвэрийн
бүтээгдэхүүнийг Япон улс импортоор
авдаг. Ингэснээр Япон экологийн хувьд
Филиппинээс харьцангуй цэвэр. Үүнийг
орчин үед “Экологийн колончлол” гэж
нэрлэх болжээ.
- 78. Модоор юу хийх вэ?
• Модон эдлэл
• Цаас
• Ахуйн хэрэглээ
• Түлшинд хэрэглэдэг
- 79. Монгол улсын Ойн тухай
хуулинд:
• Хүн бүр 1 мод
• Байгууллага 5 мод
тарих үүрэгтэй Жил
бүр
• Ой мод нь хүлэмжийн
хийг шингээж агаарыг
цэвэршүүлдэг
“Дэлхийн уушиг” юм.
- 89. Хөнгөн үйлдвэрлэл
• Амьдралын хэрэгцээг хангадаг
уламжлалт салбаруудын нэг.
Хөнгөн үйлдвэрийн бүтээгдэхүүний
75%-ийг гутал, хувцас үйлдвэрлэгч
хөгжингүй орнууд, үлдсэн хэсгийг
хөгжиж буй орнуудад өртөг багатай,
их хэмжээгээр үйлдвэрлэж байна.
- 94. Газарзүйн хөдөлмөрийн хуваарь
• Аж ахуйн салбарууд улс орон
болон бүс нутгаар ялгаатай
төрөлжсөн байдаг үүнийг
газарзүйн хөдөлмөрийн хуваарь
гэнэ.
• Хөдөлмөрийн газарзүйн хуваарь нь
бүс нутгийн хэмжээнд, эсвэл
дэлхийн хэмжээнд үүсэж болно.
- 96. Газарзүйн
хөдөлмөрийн
хуваарь
Дотоод буюу муж
хоорондын хөдөлмөрийн
газарзүйн хуваарь
Улс дотроо тодорхой
бараа үйлчилгээгээр
дагнаж төрөлжих үйл явц.
Жишээ нь: Эрдэнэт хивс
Олон улсын хөдөлмөрийн
газарзүйн хуваарь
Дэлхийн зах зээл дээр
бараа үйлчилгээгээр
дагнаж төрөлжих үйл явц.
Жишээ нь: Япон улс-
Автомашин, электрон
бараа, Чили улс-зэс
- 99. Шинжлэх ухаан, технологийн
нөлөө
• XVIII зууны сүүлийн хагаст
Англид нэхмэлийн машин бий
болж гар ажиллагааг халсан үеийг
“Аж үйлдвэрийн хувьсгал” гэж
түүхэнд нэрлэдэг.
- 100. Шинжлэх ухаан техникийн
хувьсал
• XX зууны 40-өөд оноос цөмийн
эрчим хүч, хэт ягаан туяа буюу
лазер, мэдээллийн болон сансрын
техникийн хөгжил шинэ шатанд гарч
нийгмийн харилцаа үйлдвэрлэл,
ахуйн хэрэглээний бүтээгдэхүүний
үйлдвэрлэлд чанарын хувьсал хийсэн
үйл явцыг “Шинжлэх ухаан
техникийн хувьсал” ШУТХ гэдэг.
- 101. Орчин үеийн үйлдвэрлэл нь шинжлэх
ухааны хөгжилд тулгуурлан
бүтээгдэхүүний чанар, технологийн
хувьд эрс шинэчлэгдэж байна. Жишээ
нь: Гар утас, компьютер
Боловсрол
Шинжлэх
ухаан
Технологи Үйлдвэрлэл
Хүний болон нийгмийн хэрэглээг хангах,
бизнесийн ашгийг нэмэгдүүлэх
