2. Per emertimin e alkaneve mund te perdoren dy menyra:
1. Nomenklatura triviale (e rendomt)
2. Nomenklatura sipas sistemit te Bashkimit Nderkombetar
per Kimi te Paster dhe te Zbatuar (IUPAC).
Emrat e alkaneve mbarojn me mbaresen –an.
Antaret e ulet te alkaneve kan emrat trivial te tyre (metan
CH4, etan C2H6), ndersa te tjeret emertohen me ane te
shkronjave greke duke marrur mbaresen –an.
Metani CH4 Pentani C5H12
Etani C2H6 Heksani C6H14
Propani C3H8 Heptani C7H16
Butani C4H10 Oktani C8H18
3. • Alkanet me varg te vazhdueshem jane alkane normale dhe emertohen si n-
alkane.
CH3CH2CH2CH2CH3
N-pentani
• Alkanet me varg karbonik te degezuar mund te jen izoalkane ose
neoalkane.
CH3
I
CH3CHCH2CH3
izopentani
•Alkanet ciklike marrin parashtesen ciklo:
H2C H2C CH2
CH2
H2C H2C CH2
Ciklopropan Ciklobutan
Ne qofte se nga alkani perkates shkeputet nje atom hidrogjeni perfitohet
radikali perkates qe emerohet si grup alkil dhe merr mbaresen ne vend te –
an –il.
metan CH4 metil CH3 - etan CH3CH3 etil CH3CH2 -
4. • Nese alkanet permbajne shum degezime ne vargun karbonik,
ateher per emertimin e tyre prdoret nomenklatura iUPAC.
•Kjo menyre e emertimit te alkaneve bazohet ne keto rregulla:
• Alkanet emertohen sipas vargut me te gjat karbonik te tij.
identifikimi i vargut me te gjat karbonik behet duke zgjedhur
vargun e vazhdueshem, i cili permban numer me te madh te
karboneve.
• Zevendesuesit emertohen si grupe alkilike perkatese. Emri i grupit
rrjedh nga emri i alkanit qe ka numer te njejt te atomeve te
karbonit, duke e zevendesuar mbaresen –an me –il.
1 2 3 4 5
CH3CH2CHCH2CH3
I
CH2CH3
iUPAC(origjinal):3-etilpentan iUPAC(shqip):etil-3pentan
5. • Numrimi i pozites mund te behet nga cilado an e vargut
karbonik. Ne kete rast numerimi fillon nga skaji me i afert i
vargut.
CH3CH2CHCH2CH2CH3
I
CH3
metil-3-heksan
• Degezimi i shumfisht percaktohet duke i emruar te gjith
zevendesuesit dhe pozitat e tyre ne varg. Numrimi i pozitave te
vargut behet nga skaji ku zevendesuesi i pare eshte me afer.
1 2 3 4 5 6 7 8
CH3CH2CHCH2CH2CH2CH2CH3
I I
CH3 CH2CH3
etil-5-metil-3-oktan
6. • Kur komponimi dy apo me teper zevendesues te njejt, ateher
numri i tyre tregohet me prefiksat grek(di-, tri-, tetra-, penta-).
CH3
1 2 3 4 I 5 6 7 8
CH3CH2CHCH2CCH2CH2CH2CH3
I I
CH3 CH3
trimetil-3,5,5-oktan
• Ne rastin kur zevendesuesit jane ne pozita njevlerese, ateher
numer me te vogel te pozites merr zevendesuesi i cili fillon i pari
sipas alfabetit.
CH3CH2CHCH2CHCH2CH3
I I
CH3 CH2CH3
etil-3-metil-5-heptan
