1. Cinsel Fonksiyon
Bozukluğunda
Tanı ve Değerlendirme
Dr. Ege Can Şerefoğlu
ICSM 3. Uluslar Arası Seksüel Tıp Konsültasyon Raporu

2. Cinsel Fonksiyon Bozukluğunda Tanı ve Değerlendirme
 SD klinik değerlendirme ve tedavisi için 3 prensip
 ICSM-5 tanı ve tedavi algoritması

3. SD klinik değerlendirme ve tedavi için 3 prensip
SD’li hasta değerlendirilirken:
1) “Hasta merkezli yaklaşım” benimsenmelidir
 Hastalık bir bütün olarak değerlendirilmeli (biolojik+psikolojik+sosyal)
 SD ‘self-reported’ bir durumdur (bazen biolojik bulgu olmaz)
 Tedavi sonucunu değerlendirirken yalnız sıkıntının azalması veya bazı
semptomların giderilmesi değil, genel cinsel iyilik haline
odaklanılmalıdır
 Kültür ve lisan açısından uygun sağlık hizmeti sunulmalıdır
(Doktor-hasta arasında cinsiyet, ırk, etnisite, ülke, sosyal statü ve cinsel davranış paternleri açısından fark varsa ZOR)

4. Klinik değerlendirme ve tedavi için 3 prensip
SD’li hasta değerlendirilirken:
1) “Hasta merkezli yaklaşım” benimsenmelidir
2) “Kanıta dayalı tıp”a başvurulmalıdır
 Spesifik diagnostik prosedürler, faydaları kanıtlanmışsa
kullanılmalı (pahalı-invazif)
 Diagnostik prosedürlerin amacı
1. Hastalığın varlığı/yokluğu hakkında emin olmak
2. Hastalık ciddiyetini tanımlamak
3. Klinik gidişatı izlemek
4. Prognoz-risk/evre değerlendirmesi yapmak
5. Tedaviyi planlamak
 Tedavi seçiminde de bilimsel kanıt aranmalıdır.

5. Klinik değerlendirme ve tedavi için 3 prensip
SD’li hasta değerlendirilirken:
1) “Hasta merkezli yaklaşım” benimsenmelidir
2) “Kanıta dayalı tıp”a başvurulmalıdır
3) Hem kadında, hem erkekte cinsel problemleri
değerlendirme ve tedavide ortak yaklaşım
kullanılmalıdır
 Cinsiyet eşitsizliği kadınların cinsel problemleri için uygun
sağlık hizmeti almasına engeldi.
 Son yıllarda seksüel tıbbın cinsiyet eşitliği konusundaki
hassasiyeti ile bu değişti.
 Kadın ve erkek için ortak tanı ve tedavi algoritması geliştirildi.

6. SD’li
Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye
2. Tıbbi hikaye
3. Psikososyal hikaye
Önerilen:
1.Odaklanmış FM
2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel
olmayan bulgular
İleri spesifik
değerlendirme
gerektiren bulgular
Özel testler
ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi
•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği
•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)
•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)
•Cerrrahi
Cinsel sağlığın
değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)
•Hasta/partnert/ilişki tatmini
•Yaşam tatmini/kalitesi

7. SD’li
Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye
2. Tıbbi hikaye
3. Psikososyal hikaye
Önerilen:
1.Odaklanmış FM
2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel
bulgular?
İleri spesifik
değerlendirme
gerektiren bulgular?
Özel testler
ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi
•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği
•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)
•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)
•Cerrrahi
Cinsel sağlığın
değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)
•Hasta/partnert/ilişki tatmini
•Yaşam tatmini/kalitesi
Hastaların çoğunda gerekmez

8. SD’li
Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye
2. Tıbbi hikaye
3. Psikososyal hikaye
Önerilen:
1.Odaklanmış FM
2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel
olmayan bulgular
İleri spesifik
değerlendirme
gerektiren bulgular
Özel testler
ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi
•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği
•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)
•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)
•Cerrrahi
Cinsel sağlığın
değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)
•Hasta/partnert/ilişki tatmini
•Yaşam tatmini/kalitesi

9. SD’li
Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye
2. Tıbbi hikaye
3. Psikososyal hikaye
Önerilen:
1.Odaklanmış FM
2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel
olmayan bulgular
İleri spesifik
değerlendirme
gerektiren bulgular
Özel testler
ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi
•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği
•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)
•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)
•Cerrrahi
Cinsel sağlığın
değerlendirilmesi
•Tedavi soucu (cinsel fonksiyon, uyum)
•Hasta/partnert/ilişki tatmini
•Yaşam tatmini/kalitesi

10. SD’li
Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye
2. Tıbbi hikaye
3. Psikososyal hikaye
Önerilen:
1.Odaklanmış FM
2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel
olmayan bulgular
İleri spesifik
değerlendirme
gerektiren bulgular
Özel testler
ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi
•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği
•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)
•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)
•Cerrrahi
Cinsel sağlığın
değerlendirilmesi
•Tedavi sonucu (cinsel fonksyon/uyum)
•Hasta/partner/ilişki tatmini
•Yaşam tatmini/kalitesi

11. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel problem sorgulaması, genel sağlık hizmetinin bir
parçası olmalıdır.
 Cinsel problemin ortaya çıkarılmasını kolaylaştırmada iki
tarama anketi
1. Brief Sexual Symptom Checkist (BSSC) 1.basamak sağlık
kuruluşlarında kullanmak veya tarama yapmak için uygun

13. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel problem sorgulaması genel sağlık hizmetinin bir
parçası olmalıdır.
 Cinsel problemin ortaya çıkarılmasını kolaylaştırmada iki
tarama anketi: BSSC ve SCS
1. Brief Sexual Symptom Checkist (BSSC) 1.basamak sağlık
kuruluşlarında kullanmak veya tarama yapmak için uygun
2. Sexual Complaint Screener (SCS) son 6 aya ilişkin bir dizi soru içerir

16. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel problem sorgulaması genel sağlık hizmetinin bir
parçası olmalıdır.
 Cinsel problemin ortaya çıkarılmasını kolaylaştırmada iki
tarama anketi: BSSC ve SCS
 BSSC 1.basamak sağlık kuruluşları için veya tarama yapmak
için uygun
 SCS son 6 aya ilişkin bir dizi soru içerir
 Her ne kadar taramada faydalı olsalar da, bu anketler dikkatli
bir cinsel/medikal/psikososyal hikayenin yerini tutmaz

17. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel hikaye
 Kişisel, sosyal, kültürel hassasiyetlere özen gösterilmeli
 Hastalar cinsellikleri sorgulandığında rahatsız olur.
 Hekimler de sorgulama yaparken tedirgin olabilir.
 En azından kısa bir cinsel değerlendirme yapılarak, sorunun
varlığı saptanabilir.
 Sorun varsa daha detaylı cinsel hikaye alınmalıdır.

18. Cinsel sağlığı sorgulama
1. Cinsel aktivite
 Cinsel partnerlerin sayısı ve
cinsiyeti
 İlişkinin süresi
2. Fertilite durumu/kontrasepsiyon
 Çocuk/düşük sayısı
 Gebelik önleme stratejileri
 İnfertilite
problemleri/tedavileri
3.Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
 HIV
 HPV
 Enfeksiyonlar (gonore,
klamidya vb)
4. Cinsel pratik
 Hasta ve aile tutmları
 Cinsel inançlar/sosyokültürel
etkiler
 self-stimülasyon/mastürbasyon
 Cinsel pratikler/varyasyonlar
5. Cinsel tecrübeler
 Cinsel gelişim/vücut imajı
 Cinsel istismar/travma
6. Cinsel problemler ve tatmin
 Geçmişte nasıldı (problemden
önce)?
 Şimdi nasıl?
Bitirme sorusu: Cinsel hayatın hakkında bilmem gereken başka bir şey var mı?

19. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel hikaye
 Tıbbi hikaye
 Hastalığa neden olan veya komorbid tıbbi durum var mı?
(Atheroskleroz, DM, depresyon vb)
 Birlikte kullanılan ilaçlar ne?

21. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel hikaye
 Tıbbi hikaye
 Psikoseksüel hikaye
 Detaylı psikoseksüel değerlendirme her hastada gerekli
 Psikolojik veya kişilerarası faktörler etiolojide rol oynayabilir
(anksiyete, depresyon, ilişki sıkıntısı)
 SD kişinin özgüvenini, sorunlarla başetme yeteneğini, sosyal
ilişkilerini ve iş performansını etkiler
 İlişkinin geçmişi ve bugünü dikkatle değerlendirmeli

22. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel hikaye
 Tıbbi hikaye
 Psikoseksüel hikaye
 Fizik Muayene
 Tam genital muayene (erkekte DRE dahil) / sekonder cinsel
karakterler
 Kan basıncı / Kalp ritmi / Perifer nabızlar / Ödem
 Alt vücut vibrasyon hissi / Alt ekstremite mukavemeti ve
koordinasyonu

23. Temel Değerlendirme (Step 1)
 Cinsel hikaye
 Tıbbi hikaye
 Psikoseksüel hikaye
 Fizik Muayene
 Laboratuar testleri
 AKŞ
 Lipid profili
 Hormon profili

24. SD sınıflaması
Tür Kriter
I-Psikojenik Biolojik bulgu yok
II-Organik
Anatomik (cerrahiye bağlı)
Vasküler
Nörojenik
Hormonal
İlaca bağlı
Biolojik bulgu var
Belirgin olmayan mental (kognitif) veya
duygusal sıkıntı
III-Mixed Biolojik bulgu var
Belirgin mental (kognitif) veya duygusal sıkıntı

25. Organik ve psikojenik SD özellikleri
Özellik Organik Psikojenik
Oluş Aşamalı (travma veya
cerrahi hariç)
Akut
Semptom seyri Progresif İntermitan veya selektif
Organik risk Var Yok
Partner problemi Sekonder Başlangıçta var
Anksiyete Sekonder Primer

26. Özel testler ve sevk (Step 2)
Endikasyonlar
1 Hasta isteği
2 Yaşam-boyu veya primer SD
3 Anatomik deformiteler (konjenital / edinilmiş)
4 Travma (pelvik / perineal / genital)
5 Endokrinopatiler
6 Komplike psikiyatrik veya psikoseksüel problem
7 İlişki problemleri
8 Kompleks medikal problemler (komorbiditeler)
9 Medikolegal vakalar
10 İlk tedavi başarısızlığı

27. Özel testler ve sevk (Step 2)
 Kadın için özel testler
 Erkeklere nazaran daha az gelişmiş
 Çoğunun faydası sınırlı ve metodolojik zorluk
mevcut
 Valide değiller, ölçüler belirsiz

29. Özel testler ve sevk (Step 2)
 Kadın için özel testler
 Erkek için özel testler
 Özellikle ED için geliştirilen birçok test mevcut
 Psikojenik – organik ayırımı yapmakta faydalı
 Arteriyel-venöz yetmezlik hastalarını spesifik
vasküler cerahiye hazırlarken kullanılabilir.
 Tedaviyi belirlemedeki etkinlikleri sınırlı

31. Hasta/partner eğitimi (Step 3)
 Eğitim cinsel problemin iyileşmesine
katkıda bulunur, ilişkiyi düzeltir.
 Yazılı veya elektronik materyal sağlamak
zaman kazanmaya yol açar.
 Her hasta cinsel sağlık durumu, kanıta
dayalı tedavi seçenekleri hakında
bilgilendirilmelidir ve karar verme sürecine
aktif katılımı sağlanmalıdır.

32. SD’li
Erkek/Kadın Mutlak:
1.Cinsel hikaye
2. Tıbbi hikaye
3. Psikososyal hikaye
Önerilen:
1.Odaklanmış FM
2. Lab testleri
Temel Değerlendirme
Tedaviye engel
olmayan bulgular
İleri spesifik
değerlendirme
gerektiren bulgular
Özel testler
ve/veya sevk
Hasta/partner eğitimi – Birlikte karar verme
Tedavi
•Danışmanlık/Yaşam şekli değişikliği
•Psikolojik (kognitif/davranışsal/sex terapisi)
•Medikal (Farmakoterapi, cihaz)
•Cerrrahi
Cinsel sağlığın
değerlendirilmesi
•Tedavi sonucu (cinsel fonksyon/uyum)
•Hasta/partner/ilişki tatmini
•Yaşam tatmini/kalitesi