1. Erektil disfonksiyonlu
olguya yaklaşım: Tanı ve
değerlendirme
Dr. Ege Can Şerefoğlu
Atatürk Eğitim ve Araştırma
Hastanesi, Ankara

2. Erektil disfonksiyonlu olguya
yaklaşım: Tanı ve değerlendirme
1. ED tanımı - önemi
2. ED prevalansı
3. Ereksiyon mekanizması
4. ED risk faktörleri
5. ED tanısı
6. KVS ve cinsel aktivite
7. Özel tanısal testler

3. ED tanımı
 tatmin edici cinsel performans için yeterli
ereksiyona ulaşma ve sürdürmede kalıcı
bozukluk
 kişinin fiziksel / psikososyal sağlığını
bozar; hastanın, partnerin ve de ailenin
yaşam kalitesini etkiler
Jardin et al, 2000. First International Consultation on Erectile Dysfunction

4. ED önemi
 Etkili/güvenli oral tedavi (PDE5 inh) geliştirilmesi  Milat (1999)
 ED’ye medya ilgisi ↑
 ED için tedavi arayan erkek ↑
 Psikolog (1970)  Ürolog (1980)  1. basamak doktoru (>1999)
 ED ile karşılaşan hekimlerin bir kısmının bilgi ve tecrübeleri yetersiz
 ED hastaları yetersiz değerlendirilir ve altta yatan hastalığa yönelik
tedavi almaz
 ED olmayanlar sadece cinsel performanslarını artırmak için tedavi arıyor
 ED bir hastalık değil, semptom!!!
 ED’ye yol açan hastalıklar için gerekli değerlendirme ve tedavi yapılmalı

5. ED Prevalansı
 Yüksek insidans ve
prevalansa sahiptir.
 Massachusetts Male
Aging Study (MMAS)
 40-70 yaş 1290
erkek.
 ED prevalansı %52
Feldman HA et al. J Urol, 1994.
Ciddi ED
%10
Orta ED
%25
Hafif ED
%17
ED yok
%48

6. ED Prevalansı
 Ülkemizde ED
prevalansı:
 ≥40 yaş 1982 erkek.
 ED prevalansı %69,2
Akkus et al. Eur Urol, 2002.
Ciddi ED
%8,5
Orta ED
%27,5
Hafif ED
%33,2
ED yok
%30,8

7. Ereksiyon: Nörovasküler Olay
 Ereksiyon hormonal
kontrol altındaki bir
nörovasküler
fenomendir.
Lue et al. J Urol, 1987.

8. Ereksiyon: Nörovasküler Olay
 Arteriyel dilatasyon
 Düz kas gevşemesi
 Korporeal veno-
okluzif mekanizmanın
aktivasyonu
Lue et al. J Urol, 1987.

9. Risk Faktörleri
 ED ≈ kardiyovasküler risk faktörleri
 Obezite
 Sigara
 Yetersiz egzersiz
 Hiperkolesterolemi
 Metabolik sendrom vs.

10. Patofizyoloji
 Vaskülojenik
1. Kardiyovasküler hastalıklar
2. Hipertansiyon
3. Diyabetes Mellitus
4. Hiperlipidemi
5. Sigara
6. Major cerrahi veya radyoterapi (pelvis
veya retroperiton)
 Nörojenik
1. Multipl skleroz
2. Multipl atrofi
3. Parkinson
4. Tümör
5. SVO
6. Disk hernisi
7. Spinal kord hastalıkları
8. Diyabetes Mellitus
9. Alkolizm
10. Üremi
11. Polinöropati
12. Cerrahi (pelvis veya retroperiton)
 Hormonal
1. Hipogonadizm
2. Hiperprolaktinemi
3. Hiper- ve hipotiroidizm
4. Cushing hastalığı
 Anatomik/Yapısal
1. Peyroni hastalığı
2. Penil fraktür
3. Penis konjenital kurvatür
4. Mikropenis
5. Hipospadias
6. Epispadias
 İlaca bağlı
1. Antihipertansifler (diüretik ve beta-blokör en
sık)
2. Antidepresanlar
3. Antipsikotikler
4. Antiandrojenler
5. Antihistaminikler
6. Bağımlılık yapan maddeler (eroin, kokain,
metadon)
 Psikojenik
1. Uyarılma
2. Cinsel istek vs.
3. Partner ilişkili
4. Performans ilişkili
5. Stres kaynaklı vs.

11. ED Tanısı: İlk Klinik Değerlendirme
1. Medikal, cinsel ve psikolojik öykü
2. Fizik muayene
3. Laboratuvar testleri

12. ED: İlk Klinik Değerlendirme
1. Öykü:
 Rahat ortam, mahremiyete dikkat, tercihen partnerle birlikte
 Medikal öykü ile başlanmalı  hastanın gerginliği ↓
 altta yatan hastalık ? (KVH, DM, Depresyon)
 Potansiyel organik / psikojenik nedenler var mı?
 İlaçlar (ED yapabilir mi? ED tedavisi için k.e. olabilir mi?)
 Geçirilmiş cerrahi (RRP, abdominoperineal rezeksiyon)
 Cinsel öykü
 ED başlangıç zamanı, süresi
 Erotik ve sabah ereksiyonlarının rijiditesi ve süresi
 Önceki öneriler ve tedavileri (varsa)
 Uyarılma, ejakülasyon ve orgasm problemleri
 Psikososyal öykü
 Duygusal durum
 Önceki ve şimdiki cinsel ilişkiler
 Partner sorunları, iş durumu, aile yaşamı vs
 Psikojenik ED / Organik ED ayırımı yapılmalı
 Valide bir anket (örn. IIEF)

13. Özellik Organik Psikojenik
Başlangıç Yavaş Akut
Durum Her zaman Bazen
Seyir Sabit Değişken
Nonkoital ereksiyon Zayıf Rijit
Psikoseksüel problem Sekonder Uzun süredir
Partner problemi Sekonder Uzun süredir
Anksiyeteve korku Sekonder Primer

14. Anketler…
 ED için birçok anket geliştirilmiştir (BMSFI, EDITS vs)
 Yeni ilaç çalışmalarında etkinliğin değerlendirilmesinde kullanılmıştır
 Cinsel ilgi, performans ve tatmin hakkında “nicel” veri sağlar
 En sık = Uluslar arası erektil fonksyon indeksi (IIEF)
 15 soru, 5 kısım
(erektil fonk, orgazm, cinsel istek, cinsel tatmin, memnuniyet)
 Klinik yanıtı değerlendirme  ED değerlendirme
 Pratikte IIEF-5 (IIEF-EF kısmı + cinsel tatmin)
(Ciddi 5-7, Orta 8-11, Orta-hafif 12-16, Hafif 17-21, ED yok 22-25)
 En büyük sakıncası düşük güvenirlik
 detaylı cinsel öykünün yerini tutamaz

15. ED: İlk Klinik Değerlendirme
1. Öykü
2. Fizik Muayene
 genitoüriner, endokrin, vasküler, nörolojik
sistemler
 Peyronie, BPH, prostat ca, hipogonadizm ?
 Rektal muayene (>50 yaş)
 Kan basıncı, nabız (son 3-6 ayda bakılmamışsa)
 KVS hastalığı olanlara dikkat edilmeli

16. ED: İlk Klinik Değerlendirme
1. Öykü
2. Fizik Muayene
3. Laboratuvar testleri
 Şikayet ve risk faktörlerine uygun tahliller istenmelidir.
 Bütün hastalarda
 açlık glukoz (son 12 ayda bakılmamışsa)
 lipid profili (son 12 ayda bakılmamışsa)
 sabah T testosteron (mümkünse bio-available veya S testosteron)
 PSA (gerekli görülürse)
 PRL, FSH, LH (testosteron düşük ise)

17. ED’li hastada minimal diagnostik değerlendirme
EAU Guidelines
ED şikayeti ile başvuran hasta
Medikal ve psikoseksüel hikaye (valide anketlerin kullanımı, örn: IIEF)
Tanıya odaklı fizik muayene
Laboratuar testleri
ED dışı cinsel
problemlerin teşhisi
Sık rastlanan ED
nedenlerinin tanısı
Düzeltilebilir ED risk
faktörlerinin tespiti
Psikososyal durumun
değerlendirmesi
Penil
deformiteler
Kardiovasküler /
Nörolojik durum
Hipogonadism
bulguları
Prostat
hastalıkları
Glukoz-lipid profili
(son 12 ayda yoksa)
Total testosteron (sabah kanında)
(Mümkünse: bioavailable veya serbest)

18. Kardiyovasküler sistem ve cinsel aktivite:
riskli hasta
 ED için doktora gelen hastada KVH riski ↑
 Cinsel aktivite  Kardiak risk ↑
 Kardiyak risk faktörlerine göre 3 gruba ayrılır:
 Düşük risk  ED tedavisi başla
 Yüksek risk  bekle!!!

19. Kardiak risk sınıflaması
Düşük Risk Orta Risk Yüksek Risk
Asemptomatik
<3 KAH için RF
≥3 KAH için RF Yüksek riskli aritmi
Hafif-stabil anjina
(tedavi altında)
Orta-stabil anjina Unstabil veya refraktör
anjina
Unkomplike önceki MI 2 - 6 haftada MI Yeni MI (<2 hafta)
LV disfonk/KKY
(NYHA sınıf I)
LV disfonk/KKY
(NYHA sınıf II)
LV disfonk/KKY
(NYHA sınıf III/IV)
Başarılı koroner
revaskülarizasyon sonrası
Atherosklerotik hastalığın
nonkardiak sekeli (SVO)
Hipertrofik obst ve diğer
KMP
Kontrollü HT Kontrollü olmayan HT
Hafif valvular hastalık Orta-ciddi valvular hastalık

20. Kardiak riske göre tedavi algoritması
Cinsel İstek
Klinik İnceleme
Düşük risk Orta risk Yüksek risk
KV değerlendirme ve
yeniden sınıflamaCinsel ilişkiye devam
edebilir
Cinsel disfonksiyon için
tedavi verilir
Kardiak durum
düzelinceye kadar cinsel
ilişki ertelenir
Tüm ED hastalarında
risk faktörleri ve koroner kalp hastalığının değerlendirmesi, tedavisi ve takibi

21. Özel tanısal tetkikler
 Endikasyonlar;
 Primer erektil bozukluk (organik veya psikojenik nedene ait olmayan)
 Pelvik/perineal travmalı genç hasta (vasküler cerrahiden fayda görebilecekse)
 Penil deformite (Peyronie, konjenital kurvatür vs. cerrahi düzeltme yapılabilecekse)
 Kompleks psikiyatrik - psikoseksüel hastalığı olanlar
 Kompleks endokrin hastalığı olanlar
 Hasta veya partnerin özel isteği üzerine
 Medikolegal nedenler (Penil protez öncesi, cinsel istismar)

22. Özel tanısal tetkikler
 Nokturnal penil tümesans ve rijidite (NPTR)
 Vasküler çalışmalar:
1. İntrakavernöz enjeksiyon testi
2. Penil arter Doppler ultrasonu
3. Dinamik infüzyon kavernozometri veya kavernozografi
4. İnternal pudental arteriografi
 Nörolojik testler (bulbokavernöz reflex latensi, sinir iletim testi)
 Endokrinolojik testler
 Özelleşmiş psikodiagnostik değerlendirme

23. Teşekkürler…