PDON101-Хичээл-3

1. Сургалтын баримт
бичгүүд

2. Сургалтын зорилго түүнийг
хэрэгжүүлэх агуулга зарчим нь
ерөнхий боловсролын болон
мэргэжлийн сургуулийн төлөвлөгөө
хөтөлбөрөөр тодорхойлогддог.
Сургалтын төлөвлөгөө гэж юу вэ?
Сургалтын агуулга нь хичээлүүдэд
төвлөрч сургалтын төлөвлөгөөнд
тусгагдана.

3. Сургалтын төлөвлөгөө бол тухайн
сургуульд судлах хичээлийн
төрөл, түүний дэс дараалал,
түүнийг жилээр хувиарласан
байдлыг тусгасан баримт бичиг
юм. Мөн хичээлийн жил 7 хоногт
судлах цагийг тодорхойлсон
баримт бичиг мөн. Ажлыг
төлөвлөх хэлбэр нь хичээлийн
хөтөлбөр сурах бичиг юм.

4. Иймд сургалт хүмүүжлийн ажлыг
төлөвлөх хичээлийн хөтөлбөр
сурах бичиг, сургалтын
хэрэглэгдэхүүнийг боловсруулах
нь багшлах боловсон хүчнийг
төлөвлөж сонголт хийж авах гол
үндэслэл болдог. ЕБС-ийн
сургалтын төлөвлөгөө нь дараах
бүтэцтэй байна. Үүнд:

5.  Ерөнхий эрдмийн хичээл
 Гүнзгийрүүлэн судлах хичээл
 Төрөлжүүлэн судлах хичээл
 Сонгон суралцах хичээл гэсэн
хэсгээс бүрэлдэнэ.
Сургалтын төлөвлөгөөг боловсролын
төрийн захиргааны төв байгууллага
нь батлаж хэрэгжүүлдэг.

6. Манай орны ЕБС-д дэлхийн улс
орнуудын чиг хандлага,
туршлагаас үзвэл төрөлх хэл, уран
зохиол гадаад хэл, математик
байгалийн шинжлэл, нийгмийн
ухаан гоо зүй, бие бялдар,
хөдөлмөр гэсэн 8 бүлэг хичээлээс
бүрдэж байна. Мэргэжлийн
сургуулийн сургалтын төлөвлөгөө
нь:

7.  Ерөнхий суурь боловсрол олгох хичээл
 Мэргэжлийн суурь боловсрол олгох
хичээл
 Мэргэшүүлэх хичээл гэсэн 3 хэсгээс
бүрдэнэ. Мэргэжлийн сургуулийн
сургалтын агуулгыг дээрхи 3 бүлэг
хичээлүүдэд хуваан тодорхойлдог
практик олон оронд тогтсон байна. Мөн
суралцагчид сонгон мэргэшүүлэх
хичээлүүдийг сонгож суралцдаг тал бий.

8. Хичээлийн хөтөлбөр:
Сургалтын төлөвлөгөө болон
боловсролын стандартад үндэслэн
хичээлийн хөтөлбөрийг боловсруулдаг.
Хичээлийн хөтөлбөр нь тухайн
хичээлийн хүрээнд эзэмшвэл зохих
мэдлэг, чадвар, дадал бүтээлч үйл
ажиллагааны туршлагын хэмжээг
тодорхойлно. Хичээлийн хөтөлбөрт
доорхи үндсэн зүйл багтсан байх
шаардлагатай.

9.  Тухайн хичээлийн зорилт онцлогийг
тодорхойлсон товч тайлбар
 Агуулгыг тодорхойлж буй үндсэн
ойлголт нэр томъёо, хууль зүй тогтол,
үзэл санаа, онолд тулгуурлах баримт
сэлт
 Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга зүй
зохион байгуулалтын хэлбэр, хэрэглүүр
 Судлах хичээлийн дэс дараалал, судлах
анги, цагийн хувиарлалт

10. Иймд хичээлийн хөтөлбөр нь зөвхөн
түүний агуулгыг тодорхойлсон
зүйл биш, зарчим арга зохион
байгуулалт, шалгуурыг иж бүрэн
тусгасан баримт бичиг болно.
Хичээлийн хөтөлбөрийг зохиох
үндсэн 2 зарчим байдаг. 1-рт нь:
Шугаман зарчим нь судлах зүйлийг
суралцах хугацаанд нь
давталгүйгээр алхам алхмаар

11. ахиулахаар чиглэгдэнэ. Харин
сургалтын хугацаанд тухайн
материал шатлан өргөжин тэлэх
байдалтай, тогтоогдсон байвал
өргөжин тэлэх зарчимд
тулгуурласан байна гэж үздэг. Энэ
зарчимд тулгуурласан сургалтын
агуулгыг эзэмшихэд сургалтын
тухайн материал сурагчдын
анхааралд байнга байж, ямагт
гүнзгийрэн өргөжиж байдаг.

12. Сургалтын хөтөлбөрийн хөгжлийн хандлага нь
тогтоосон хэвшмэл загвараас аль болох уян
хатан байдал руу орж байгаа сүүлийн үед
ажиглагдаж байна. Сургалтын хөтөлбөр нь
тухайн судлахуун тус бүрээр сурагчдын эзэмших
мэдлэг чадвар дадлын хүрээг илэрхийлсэн
сургалтын норматив баримт бичиг юм.
Сургалтын хөтөлбөр / Curriculum / гэдэг ойлголт
эртний Грекийн нэрт сэтгэгч Платон,Аристотель
нарын үеэс хэрэглэгдэж ирсэн түүхтэй.
Хөтөлбөрийн талаар маш олон янзын
тодорхойлолт байдаг, тэдгээр нь судлах зүйлийн
тогтолцоо, тодорхой зорилгыг хэрэгжүүлэх
төлөвлөгөө,

13.  соёлын нөхөн үйлдвэрлэл, гэсэн агуулгыг
илэрхийлж боловсролын ямар үйлчилгээ
эрхлэхээс хамааран тухайн сургалтын
зорилготой уялдан тодорхой түвшинд сурах,
сургах үйл ажиллагааг удирдан хөтлөх
органик бүтэц бүхий уян хатан төлөвлөгөө
юм. Эдгээр органик бүтцийг хэрхэн ойлгож
байгаагаар болон, бие хүний төлөвшихүйн
ямар үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх
асуудалтай хобоотойгоор хөтөлбөрийн үзэл
баримтлал хөгжиж иржээ.

14. Өнөөдөр дэлхий нийтэд илүү түгэн дэлгэрч
хэрэглэгдэж байгаа үзэл баримтлалууд нь:
 Академик рационалист / Тодорхой
хичээлүүдийг судлах замаар, шинжлэх
ухааны судалгааны аргыг хэрэглэж
суралцагчдад мэдлэг, чадвар, үнэт зүйлийн
тогтолцоог эзэмшүүлнэ/
 Когнатив үйл явцын / сурах арга барилд
суралцах чадварыг хөгжүүлэх замаар
асуудал шийдэх буюу когнатив чадваруудыг
суралцагчдад эзэмшүүлнэ /

15.  Хүмүүнлэгийн / суралцагч өөрийгөө
хөгжүүлэхийн тулд тэдний идэвхтэй бие
даасан үйл ажиллагаанд тулгуурласан
суралцагч хөгжих бодит тодорхой орчин
бүрдэнэ./
 Нийгмийн шинэчлэлийн буюу нийгэм төвт /
Нийгмийн хэрэгцээнд тулгуурлан сургаж ,
нийгмийг өөрчлөхөд сургалтыг чиглүүлэх,
нийгмийн хэрэгцээ үзэл баримтлал бүтээлч
үйл явцыг хөтлөхөд сургалтыг чиглүүлнэ./
 Технологийн / Технологийн олотыг ашиглан
амжилтад хүрэх арга барилд сургаж энэ
талын мэдлэг чадварыг эзэмшүүлнэ/

16.  Перенализм буюу багш төвт сургалт /
Шинжлэх ухааны мэдлэгийг эзэмшүүлж
оюун ухааны чадварыг дээшлүүлнэ /
 Эссенциализм буюу өнгөрсөнийг шүтдэг
урсгал / Тодорхой хичээлээр
гүнзгийрүүлэн суралцахыг чухалчилдаг
/
 Прогресивзм суралцагч төвтэй /
сургалтыг суралцагчдын хэрэгцээ
сонирхолд нийцүүлэхийг чухалчилдаг /

17. Сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулснаар
сургалтын төлөвлөлт хийгдэж тодорхой
шийдвэр гарлаа гэсэн үг юм. Энэ шийдвэр
хатуу шийдвэр биш, харин түүнийг
хэрэгжүүлэх үйл явцад үнэлгээ дүгнэлт хийж
улам боловсронгуй болгон хөгжүүлж байдаг
уян хатан хөгжил хөдөлгөөнтэй зүйл болно.
Энэ тохиолдолд ерөнхий боловсролын
агуулгыг хүмүүнлэг нийгмийн ухааны,
математик, байгалийн ухааны, техник
технологийн буюу хөдөлмөр сургалт гэсэн 5
бүлэг хичээлээс бүрдүүлсэн байна.

18.  Перенализм буюу багш төвт сургалт /
Шинжлэх ухааны мэдлэгийг эзэмшүүлж оюун
ухааны чадварыг дээшлүүлнэ /
 Эссенциализм буюу өнгөрсөнийг шүтдэг
урсгал / Тодорхой хичээлээр гүнзгийрүүлэн
суралцахыг чухалчилдаг /
 Прогресивзм суралцагч төвтэй / сургалтыг
суралцагчдын хэрэгцээ сонирхолд
нийцүүлэхийг чухалчилдаг /

19.  “Киррикюлим систем нь :
 Суралцагсад болон нийгмийн хэрэгцээ,
тэдгээрийн талаархи үзэл баримтлал
 Зорилго, зорилт
 Агуулга
 Явуулах арга зам,/ Аргазүй, сурах орчин/
 Үнэлгээ гэсэн 5 бүрэлдэхүүн хэсэгтэй байна”
53 /Лувсандорж.Ц “ Багш боловсрол олгох
киррикюлимийг оновчтой хөгжүүлэх
асуудалд: Онолын анализ, дүгнэлт,
хэлэлцүүлэл” Чанартай хөтөлбөр багшийн
хөгжил УБ., 2001. 35-р Х/

20. Киррикюлимын тодорхойлолт
 Сургуулиас санал болгож буй судлагдахууны
агуулгын төлөвлөгөө
 Хичээлүүдийг зааж сургах судалгааны цогц
 Суралцагчдын эзэмших
 Туршлагын цогц
 Судалгааны талбар
КИРРИКЮЛИМ
 Сургалтын стратегийн тусгасан баримт бичиг
 Сургалтын сүбъектүүдийн үйл ажиллагааг удирдах
систем

21.  Хорин нэгдүгээр зууны эхэн үед дэлхий
нийтийн хандлага нь сургалтын
хөтөлбөрийг болосруулахдаа суралцагч
төвтэй үзэл баримтлаллыг цөм болгон
авч байна. Энэ үзэл баримтлалын
онолын үндэслэл нь конструктивизм
юм. Түүний гол номнол нь суралцагчид
аливаа юмсын учир шалтгааныг
эрэлхийлэн олж мэдлэг бүтээж улмаар
хөгжихийг гол болгодог.

22.  Өөрөөр хэлбэл оюутан суралцагчид
тодорхой хичээлийг судлах явцдаа тэр
талын мэдлэгийг өөрөө бүтээж , сургалт
нь улмаао тэдний хөгжлийн орчин
болно.
 Энэ онолд түшиглэсэн сургалтын
хөтөлбөрийнзорилго зорилтыг хэрхэн
тодорхойлох вэ?

23.  Зорилго зорилтууд аргазүй үнэлгээний
хоорондын холбоо уялдааг сайн тооцох
 Зорилго зорилтоо хэрэгжүүлэх арга
технологийг боловсруулах
 Аргазүйг тодорхойлохдоо конструктивизмын
үүднээс авч үзэх
 Танин мэдэхүйн онолын загваруудыг мэдлэг
бүтээх арга технологоор боловсруулах
 Суралцагчдын бодит хэрэгцээ шаардлагыг
тооцон арга стратегийн загварыг
боловсруулах

24.  Бидний зорилго бол нийгэм төвтэй буюу
суралцагч төвтэй хөтөлбөрийг
боловсруулахад оршино.Хөтөлбөрийг
боловсруулахад дараах аргазүйн
шинэчлэлийг тооцох нь:
 Эзэмшихүйн зүй тогтол
 Хамтран суралцаж нийгэмших
 Мэдлэгээ суралцагч өрөө бүтээх
 Ажил үйл хийх явцдаа хүүхэд суралцдаг
 Амьдрал дунд суралцдаг
 Төрөл бүрийн зохион байгуулалттай сургалт

25.  Сургалтын арга зүйн хувьд:
 Суралцагчдад яаж заах?
 Суралцагч хэрхэн сурдаг вэ? гэсэн асуултын
хариултыг олоод тэр зүй тогтолд нийцүүлэн
заах аргаа боловсруулбал илүү оновчтой
болно. Бид конструктивист
сурганхүмүүжүүлэх зүйн үндсэн чиглэл
хандлага болох суралцагч төвтэй сургалтыг
удирдан зохион байгуулах сургалтын
хөтөлбөрийг боловсруулж байна.Үүний тулд
мэдлэгийн бүтэц гэдэг ойлголтыг чухалчлах
шаардлагатай байна.

26.  Суралцагчдын зорилго хэрэгцээнд
тулгуурласан танин мэдэхүйн айн 6 төвшинд
/Блумын Боловсролын зорилтуудын
таксономи/тулгуурлан мэдлэгийн бүтцийг
тодорхойлох шаардлагатай болж байна.
Блумын таксономи ёсоор:
 Мэдэг /Баримтжуулсан мэдээлэл/
 Ойлголт /Баримтжуулсан мэдээг ойлгож
мэдэх/
 Хэрэглээ /Ойлгож мэдсэнээ хэрэглэх
ашиглах/
 Задлан шинжлэх /Дасгал даалгавар
гүйцэтгэх/

27.  Синтез /Салангид мэдлэгийг бүхлээр нь
ойлгох/
 Үнэлгээ /Юмс үзэгдэл,үзэл санаа ,үйл явцын
чанарыг тодорхой шалгуураар үнэлэх/
 Энэхүү таксономийгхэрэгжүүлэх үндсэн
нөхцөл нь суралцагчид өөртөө мэдлэг бүтээх
аргыг хэрэглэж болхуйцаар хөтөлбөрийг
боловсруулах явдал юм.Эдгээр нь
Инсерт,булан,бод хамтар хуваалц, эвлүүлэг,
мөрт товхимол бичих зэрэг идэвхтэй
сургалтын аргууд болно.