7

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Izabela Rosiak
UŜytkowanie maszyn i urządzeń magazynowych
741[01].Z2.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr inŜ. Iwona Domachowska
mgr inŜ. Zenobia Zielińska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inŜ. Joanna Kośka
Konsultacja:
mgr inŜ. Barbara Kapruziak
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 741[01].Z2.01
UŜytkowanie maszyn i urządzeń magazynowych zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu cukiernik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Transport i magazynowanie surowców 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 18
4.1.3. Ćwiczenia 19
4.1.4. Sprawdzian postępów 24
4.2. Maszyny i urządzenia magazynowe 25
4.2.1. Materiał nauczania 25
4.2.2. Pytania sprawdzające 37
4.2.3. Ćwiczenia 38
4.2.4. Sprawdzian postępów 40
5. Sprawdzian osiągnięć 41
6. Literatura 45

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten moŜe okazać się dla Ciebie pomocny w przyswojeniu zagadnień związanych
z uŜytkowaniem maszyn i urządzeń magazynowych. Poradnik zawiera wiadomości dotyczące
transportu i magazynowania surowców cukierniczych oraz maszyn i urządzeń magazynowych.
DuŜą wagę zwrócono na zastosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
posługiwania się maszynami i urządzeniami stanowiącymi wyposaŜenie magazynów
zakładów cukierniczych.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne, jakie są konieczne byś mógł przystąpić do realizacji tej jednostki
modułowej;
− cele kształcenia, które opanujesz podczas kształcenia w tej jednostce modułowej;
− materiał nauczania (podzielony na dwa rozdziały) umoŜliwiający samodzielne
opanowanie materiału i przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia
sprawdzianu. W celu poszerzenia wiedzy powinieneś zapoznać się ze wskazaną literaturą
oraz innymi źródłami informacji np. katalogami, dokumentacjami techniczno-ruchowymi
maszyn i urządzeń;
− pytania sprawdzające – przed przystąpieniem do ćwiczeń w celu sprawdzenia stopnia
opanowania materiału powinieneś udzielić odpowiedzi na zawarte pytania;
− ćwiczenia po kaŜdym z rozdziałów, które pozwolą osiągnąć umiejętności praktyczne
związane z tą jednostką modułową;
− sprawdzian postępów, który umoŜliwi Ci sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczeń;
− sprawdzian osiągnięć, który pozwoli Ci na sprawdzenie wiadomości i umiejętności
opanowanych podczas realizacji programu jednostki modułowej. Sprawdzian podany jest
w formie testu;
− wykaz literatury.

4
Schemat układu jednostek modułowych
741[01].Z2.02
UŜytkowanie maszyn
i urządzeń do wytwarzania
i obróbki półproduktów
cukierniczych
741[01].Z2
Techniczna obsługa produkcji
741[01].Z2.01
UŜytkowanie maszyn
i urządzeń magazynowych
741[01].Z2.03
UŜytkowanie maszyn
i urządzeń do wypieku, smaŜenia
i konfekcjonowania

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− interpretować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
− charakteryzować zagroŜenia związane z wykonywaniem pracy,
− określać sposoby udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
− określać zasady i techniki utrzymania higieny produkcji,
− posługiwać się instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń,
− posługiwać się Dokumentacją Techniczno-Ruchową maszyn i urządzeń,
− odczytywać oraz sporządzać schematy i rysunki techniczne,
− charakteryzować maszyny i urządzenia stosowane w przetwórstwie spoŜywczym,
− charakteryzować instalacje techniczne zakładu spoŜywczego oraz rozpoznawać
i odczytywać ich oznakowanie,
− określać zasady korzystania z urządzeń elektrycznych i racjonalnego wykorzystywania
energii elektrycznej,
− określać zasady obsługi urządzeń chłodniczych,
− określać zasady posługiwania się sprzętem i aparaturą kontrolno-pomiarową,
− charakteryzować materiały konstrukcyjne,
− charakteryzować surowce, dozwolone substancje dodatkowe oraz substancje stosowane
w procesie przetwarzania,
− korzystać z przepisów, receptur i norm obowiązujących w produkcji cukierniczej,
− odczytywać oraz sporządzać schematy technologiczne,
− charakteryzować etapy procesu technologicznego, sporządzać harmonogram produkcji,
− określać zdolność produkcyjną zakładu,
− magazynować oraz prowadzić racjonalną gospodarkę surowcami, dozwolonymi substancjami
dodatkowymi oraz substancjami wspomagającymi procesy przetwarzania,
− określać zasady dokonywania organoleptycznej oceny surowców cukierniczych,
− obliczać namiary surowców na podstawie receptur,
− przygotowywać surowce do procesu produkcji,
− sporządzać dokumentację produkcyjną,
− określać zagroŜenia związane z produkcją cukierniczą,
− przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− scharakteryzować magazyny zakładów cukierniczych,
− scharakteryzować środki transportu wewnętrznego i zewnętrznego stosowane
w zakładach cukierniczych,
− dobrać środki transportu w zaleŜności od potrzeb produkcyjnych,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej
podczas obsługi środków transportu,
− scharakteryzować i porównać systemy przyjmowania mąki,
− dokonać charakterystyki pneumatycznego transportu mąki,
− zestawić ciąg pneumatycznego transportu mąki,
− odczytać wskazania przyrządów kontrolno - pomiarowych stosowanych w magazynach,
− scharakteryzować wyposaŜenie magazynu podłogowego,
− określić zasady budowy silosów,
− określić sposoby zapobiegania zwisom mąki w silosach,
− scharakteryzować oraz porównać konstrukcje przesiewaczy,
− obsłuŜyć maszyny i urządzenia magazynowe,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej
podczas obsługi maszyn i urządzeń magazynowych.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Transport i magazynowanie surowców
4.1.1. Materiał nauczania
W kaŜdym zakładzie cukierniczym znajdują się pomieszczenia magazynowe,
przeznaczone do gromadzenia i czasowego przechowywania zapasu towarów. Magazyny
w zaleŜności od potrzeby mogą być uniwersalne lub specjalne. W cukierni najczęściej
wyodrębniony jest magazyn mąki, magazyn dodatków i opakowań oraz magazyn wyrobów
gotowych. Małe cukiernie posiadają zazwyczaj jeden magazyn mąki, z którego pobiera się
mąkę do produkcji. W duŜych zakładach jest magazyn główny i produkcyjny (zmianowy lub
dobowy).
Magazyn mąki powinien być suchy, czysty, jasny, wolny od obcych zapachów. Jego
podłogi powinny być betonowe, gładkie, bez nierówności, szpar i pęknięć. Ewentualne okna
w pomieszczeniach magazynowych muszą być zabezpieczone gęstymi siatkami chroniącymi
przed dostaniem się szkodników. NaleŜy stosować specjalne tynki i pokrycia ścian
o właściwościach grzybo- i bakteriobójczych. Optymalna temperatura składowania mąki
wynosi 15–18°C, wilgotność powietrza do 75%. Magazyn powinien być wyposaŜony
w instalację elektryczną i wentylacyjną. Wentylacja i przewietrzenie zapobiegają gromadzeniu
się pyłu, powstawaniu wilgoci i gromadzeniu się niekorzystnych dla przechowywanych
towarów „obcych” zapachów.
Do sprzątania magazynów zaleca się stosowanie odkurzacza przemysłowego.
Dostawa i magazynowanie mąki /surowców/ w opakowaniu
Mąka do cukierni dostarczana jest w workach, najczęściej o masie 45 lub 50 kg. Worki
mogą być wykonane z tkaniny (z juty), papieru (wielowarstwowe) lub tworzywa sztucznego
(gęsto tkane z tasiemki polipropylenowej).
Worki z mąką dostarczane są do zakładu cukierniczego przewaŜnie transportem
samochodowym, rzadziej koleją.
Worki w magazynie układane są w określony sposób na drewnianych podestach, zwanych
paletami lub legarami. Palety przewaŜnie są zrobione z drewnianych desek. Jest to sztywna
podstawa złoŜona z płyty górnej i z zamontowanych od dołu trzech podłuŜnych podstaw,
między którymi są wolne przestrzenie, umoŜliwiają one wsunięcie dwóch płaskich platform
wózka widłowego.
Rys. 1. a) Paleta drewniana, b) Worki ułoŜone na palecie [5, s. 30]

8
Bezpośrednie stawianie worków na podłodze sprzyja przenikaniu wilgoci i jest
niehigieniczne. Worków z mąką nie naleŜy opierać o ściany. Sposób układania worków
zaleŜy od wilgotności mąki, pory roku (temperatury), równieŜ od posiadanych środków
transportu (układanie worków z mąką w stosy liczące powyŜej 6 warstw ze względów bhp
powinno odbywać się przy uŜyciu urządzeń mechanicznych). Zabrania się rozwiązywania,
ściągania lub wyciągania worków z mąką ułoŜonych w stosie. Worki z mąką naleŜy ze stosów
zdejmować, poczynając od najwyŜszej warstwy. Wchodzenie na stos powinno odbywać się
przy uŜyciu drabin zabezpieczonych przed pośliźnięciem. Nie naleŜy uŜywać drabin do
wnoszenia i znoszenia worków.
Przejścia w magazynie powinny być dostępne i oświetlone. Podłogi suche i czyste.
Przejścia między rzędami stosów nie powinny być mniejsze niŜ 0,75 m.
Zabrania się trzepania worków w pomieszczeniach magazynach. W pomieszczeniach,
w których odbywa się trzepanie worków, powinny być zainstalowane urządzenia do
odprowadzania pyłów, zabezpieczające przed przekroczeniem dopuszczalnego stęŜenia pyłów
w powietrzu strefy roboczej. W zakładach korzystających z energii elektrycznej trzepanie
worków powinno się odbywać przy pomocy urządzeń mechanicznych, z równoczesnym
odciąganiem pyłów.
Surowce dodatkowe takie jak: sól, cukier, nasiona, miód itp. przechowuje się na paletach
lub regałach. Regały oraz szafy słuŜą równieŜ do przechowywania drobnego sprzętu, ubrań
roboczych itp.
Jaja świeŜe powinny być przechowywane oddzielnie w pomieszczeniach chłodnych
(do 10°C) i zaciemnionych.
Tłuszcze, mleko, droŜdŜe i inne surowce, które naleŜy przechowywać w warunkach
obniŜonej temperatury (ok. 4°C) umieszcza się w urządzeniach chłodniczych. W mniejszych
piekarniach mają zastosowanie szafy chłodnicze natomiast w większych zakładach buduje się
specjalne wyposaŜone komory chłodnicze. Szafa chłodnicza ma konstrukcję stalową i jest
obudowana blachą stalową. Wszystkie powierzchnie są pokryte specjalnymi lakierami
ochronnymi. Szafy mają od 1–3 komór zamykanych drzwiczkami. Wewnętrzne półki są
umocowane w odległościach regulowanych, a wewnątrz szafy jest oświetlenie. Temperatura
utrzymywana jest za pomocą termostatu. Chłodzenie przestrzeni składowej odbywa się za
pośrednictwem specjalnego agregatu chłodniczego. Miejsce ustawienie szafy chłodniczej
powinno być suche, przewiewne, zaciemnione i oddalone od źródła ciepła. Urządzenia
chłodnicze naleŜy utrzymywać w nieskazitelnej czystości. Wszelkie czynności eksploatacyjne
i konserwacyjne naleŜy wykonywać zgodnie z dokumentacją techniczną.
Do przemysłowych zakładów cukierniczych dostarcza się duŜe ilości surowców
w róŜnych opakowaniach. Przyjmowanie i rozmieszczanie ich w magazynach jest uciąŜliwe.
Dlatego dąŜy się do uproszczenia czynności wykonywanych ręcznie i usprawniania ich,
a wręcz ich wyeliminowaniu. JeŜeli nie ma moŜliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania
cięŜarów, naleŜy podjąć odpowiednie przedsięwzięcia dotyczące prawidłowego sposobu ich
przenoszenia. Pracownik powinien wykonywać czynności transportowe zachowując
prawidłową pozycję ciała oraz przestrzegać dopuszczalnych mas ładunku. Dla męŜczyzn masa
ta nie moŜe przekroczyć 30 kg przy pracy stałej i 50 kg przy pracy dorywczej. Dla kobiet
12 kg przy pracy stałej i 20 kg przy pracy dorywczej. Pracownicy młodociani nie mogą
przekroczyć przy dźwiganiu i przenoszeniu masy 12 kg dla chłopców (8 kg dla dziewcząt)
przy powtarzalnym obciąŜeniu oraz 20 kg dla chłopców (14 kg dla dziewcząt) przy
jednostkowym obciąŜeniu.

9
Do przewozu mąki i innych surowców ze środków transportowych do magazynów, jak
równieŜ z magazynów do pomieszczeń produkcyjnych, uŜywa się róŜnego rodzaju środków
transportu wewnętrznego takich jak: pochylnie (ześlizgi), przenośniki i wózki.
Ześlizgi do worków
Ześlizgi słuŜą do transportowania worków z mąką z kondygnacji wyŜszych na niŜsze.
RozróŜnia się ześlizgi proste i spiralne. Wykonane są często z blachy stalowej. ObrzeŜe
ześlizgu jest podniesione w celu zabezpieczenia worków przed wypadnięciem. Kąt nachylenia
ześlizgu nie powinien przekraczać 30–35°. Optymalny kąt nachylenia 20–25°. Płyta
wyładunkowa ześlizgu powinna być umieszczona na wysokości umoŜliwiającej łatwe
zdejmowanie worków z mąką. Ześlizgów nie wolno uŜywać do innych celów, np. do
przesuwania skrzyń. Uszkodzone powierzchnie ześlizgów powinny być natychmiast naprawione,
Ŝeby nie powodować rozrywania worków. Wloty do ślizgów powinny być chronione
kratownicami. Konserwacja ześlizgów polega na ich czyszczeniu i naprawianiu.
Rys. 2. Ześlizgi do worków [1, s. 115]
a) spiralny, b) prosty, 1 – rynna ślizgowa, 2 – próg ześlizgu, 3 – pokrywa otworu
Przenośniki
Przenośnik taśmowy jest stosowany m.in. do poziomego transportowania worków
z mąką. Szerokość taśmy wynosi zazwyczaj 600 mm, długość wg potrzeby. Obsługa przenośnika
sprowadza się do nakładania worków oraz utrzymywania przenośnika w naleŜytym stanie
technicznym (sprawdzanie naciągu taśmy, smarowanie łoŜysk).
Przenośnik workowy (szczebelkowy) moŜe być uŜywany do pionowego transportu
worków z mąką na wyŜsze kondygnacje. Składa się on z głowicy, stopy, łańcucha nośnego,
rynny transportowej, rynny spadowej i napędu. Rynna transportowa jest połączona za pomocą
śrub z głowicą oraz stopą i jest nachylona do poziomu pod kątem 82°. Worki podnoszone są za
pomocą poprzecznych szczebli przymocowanych do łańcuchów nośnych. Załadowanie
i wyładowanie worków z mąką następuje w czasie ruchu podnośnika. Worki z mąką podwozi
się i podnosi do podnośnika wózkiem i opiera dnem o szczebel, bokiem zaś o rynnę

10
transportową. Worki podniesione w górę są odbierane ręcznie lub kierowane do rynny
transportowej. Podczas eksploatacji podnośników workowych naleŜy zwrócić uwagę na
odpowiedni naciąg łańcuchów (nie powinny one zbytnio przeciąŜać łoŜysk tocznych ani mieć
zbyt duŜych luzów, aby nie spowodować uszkodzenia). Wszystkie pracujące powierzchnie
podnośnika naleŜy systematycznie smarować.
Rys. 3. Podnośnik worków z mąką [1, s. 116]
1 – stopa, 2 – napęd, 3 – łańcuch, 4 – rynna
Przenośniki powinny być zbudowane w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracy.
Urządzenia przenośników powinny być uziemione. Stanowiska obsługi przenośników
powinny być wyposaŜone w wyłączniki bezpieczeństwa umieszczone na widocznym miejscu
i zaopatrzone w napisy objaśniające sposób ich uŜycia oraz instalację sygnalizującą o ruchu
przenośników. Miejsca pracy powinny być dobrze oświetlone. Dokonywanie jakichkolwiek
napraw, zdejmowanie lub otwieranie osłon urządzenia w czasie ruchu urządzenia, przez
pracowników obsługi przenośnika jest zabronione. Naprawy powinny być wykonywane przez
osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia. Przenośniki wykazujące
uszkodzenia powinny być bezzwłocznie zatrzymane. Przenośniki naleŜy umieścić
w odległości nie mniejszej niŜ 1 m od przedmiotów stałych (ścian, słupów), stanowisk pracy,
szlaków transportowych i innych dróg komunikacyjnych. Zabronione jest przenoszenie
materiałów innych niŜ przewidziane dla danej konstrukcji przenośnika.

11
Wózki
Najczęściej stosuje się:
− wózki dwukołowe pionowe; wózek wykonany ze spawanych stalowych kształtowników,
w dolnej części ramy wózka znajduje się oś, na której umocowane są koła jezdne; na
wózek ten nie naleŜy ładować więcej niŜ jeden worek z mąką lub np. dwa worki
z cukrem, albo solą kuchenną (nośność 75 kg);
− wózki z platformą stałą; najczęściej czterokołowe; posiada masywną metalową ramę, na
której są przymocowane dwie osie z kołami na łoŜyskach; dwa koła są kołami
kierunkowymi, dwa pozostałe umocowane na stałe; na wózku moŜna przewieźć 4–6
worków z mąką lub 5–8 worków z cukrem czy solą; wózków pustych lub obciąŜonych
nie wolno ciągnąć za sobą, lecz naleŜy je pchać przed sobą;
Rys. 4. Wózki z platformą stałą [5, s. 29],
a) dwukołowy b) czterokołowy
− wózki widłowe ręczne; wózek zbudowany jest z platformy opartej na podnoszonych
kółkach, z koła prowadzącego za pomocą zaczepu oraz układu hydraulicznego do
podnoszenia i opuszczania platformy wózka; wózek ten umoŜliwia transport palety
z surowcami; konstrukcja wózka wraz z ładunkiem powinna być ciągnięta przez
pracownika za pomocą specjalnego zaczepu;
− wózki jezdne widłowe, o napędzie elektrycznym (akumulatorowe) z hydraulicznym
podnośnikiem widłowym; wózki te są zwrotne, szybkie, posiadają moŜliwość szybkiego
załadunku i rozładunku oraz wysokiego podnoszenia materiałów składowanych piętrowo;
tego typu wózki stosowane są prawie wyłącznie do transportu surowców ze środków
transportowych do magazynu lub w duŜych magazynach; ułoŜenie wielu pojedynczych
sztuk towaru na palecie umoŜliwia operowanie całymi jednostkami ładunkowymi.

12
Rys. 5. Wózki widłowe [2, s. 138]
a) ręczne z hydraulicznym układem podnoszenia b) wózki elektryczne (akumulatorowe)
Masa ładunków przemieszczanych przy uŜyciu wózków nie powinna przekraczać
dopuszczalnej nośności tych wózków. Dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na
wózku po terenie płaskim o twardej powierzchni nie moŜe przekroczyć 450 kg na pracownika,
łącznie z masą wózka. Sposób ładownia oraz rozmieszczenia ładunków na wózkach powinien
zapewniać ich równowagę i stabilność podczas przemieszczania. Przedmioty przewoŜone nie
powinny wystawać poza obrys wózka i przysłaniać pola widzenia. Niedozwolone jest
przewoŜenie ludzi środkami transportu wewnętrznego.
Wózki jezdne podlegają dozorowi Urzędu Dozoru Technicznego. Nie wolno ich
uŜytkować bez aktualnej decyzji UDT. Wózki te podlegają oznakowaniu CЄ i powinny
spełniać wymagania zasadnicze. Do obsługi ich moŜe być dopuszczony pracownik, który
ukończył 18 lat i uzyskał uprawnienia operatora do obsługi wózka.
W cukierni naleŜy określić drogi transportowe, po których poruszają się środki
transportu. Wózki z napędem akumulatorowym nie zanieczyszczają powietrza, moŜna z nich
korzystać w pomieszczeniach zamkniętych, w których pracują ludzie.
Dostawa i magazynowanie mąki /surowców/ luzem
Do cukierni mąkę moŜna dostarczać luzem, czyli bez opakowania. Mąkę luzem dowozi się
w specjalnych cysternach (mąkowozach) i składuje w zbiornikach magazynowych – silosach. Ze
zbiorników mąka transportem pneumatycznym (niekiedy transportem spiralnym lub
mechanicznie) jest transportowana do stanowiska przygotowania ciasta.
DuŜe zakłady wyposaŜone są w silosy magazynowe i dobowe (produkcyjne), w mniejszych
uŜywa się silosów jednego typu. Czasami bywa, Ŝe warunki lokalowe nie pozwalają na
zastosowanie silosów wewnętrznych, wówczas istnieje moŜliwość zainstalowania silosów
zewnętrznych.
Silosy najczęściej budowane są ze stali, tworzywa sztucznego rzadziej Ŝelbetonu,
o przekroju kwadratowym, prostokątnym lub okrągłym. Silosy w zaleŜności od potrzeby
mogą mieć zróŜnicowaną pojemność, najczęściej od 2 do 100 ton.
Mąkę doprowadza się do silosu od góry, przewodem. Pod wlotem instaluje się urządzenie do
wytracania prędkości mąki. Właściwe napełnienie zbiornika zapewniają wskaźniki poziomu mąki.
Zbiorniki opróŜnia się przy uŜyciu tzw. wybieraków, umieszczonych w dnie zbiornika. Wybieraki
mogą być pneumatyczne lub mechaniczne. Najczęściej stosowane są wybieraki jedno- lub

13
dwuślimakowe. Zbiornik jest zwykle zakończony lejem (stoŜkiem) wprowadzającym mąkę do
wybieraka. Główna część zbiornika wyposaŜona jest w filtr odprowadzający nadmiar
powietrza i klapę bezpieczeństwa.
Magazynowanie mąki w silosach likwiduje wiele czynności magazynowych takich jak
przewoŜenie mąki, warzenie i liczenie worków, układanie stosów, przekazywanie mąki do
produkcji. Ponadto system silosowy umoŜliwia lepsze wykorzystanie przestrzeni
magazynowej i ograniczenie jej powierzchni.
Negatywnym zjawiskiem magazynowania mąki w silosach, jest jej skłonność do tworzenia
zwisów. Zwisy mogą mieć charakter sklepień między ściankami. Powstają wskutek
przylegania mąki do ścian silosów, a w przypadku zakłóceń w odpływie (wybieraniu) mąki
mogą tworzyć się po bokach komory zastoiny w postaci słupów mąki. Mąka naleŜy do
materiałów „trudno płynących" i stwarza wiele kłopotów podczas składowania, gdyŜ ma
skłonność do osiadania, co prowadzi do jej zbijania się. Mąka, szczególnie o wilgotności
powyŜej 15,5% oraz o temperaturze powyŜej 16°C, łatwo przywiera do ścian silosu, tworząc
zgęszczenia, mostki i sklepienia. Powstawanie zwisów, jak i ich wielkość, są równieŜ
uwarunkowane wielkością współczynnika tarcia mąki o ściany silosu.
W celu zapobiegania powstawaniu zwisów mąki naleŜy zapewnić jej swobodny wlot do
silosu przez wytrącanie jej prędkości podczas napełniania silosów. Mąka transportowana
pneumatycznie uzyskuje znaczną prędkość (energię kinetyczną) zaleŜną od ciśnienia
w przewodzie. Zmniejszenie energii mąki sypanej do silosu moŜna uzyskać przez zmniejszenie
wysokości silosu, a więc zmniejszenie wysokości swobodnego spadku, oraz przez uŜycie
urządzeń do wytracania prędkości mąki. Do wytracania prędkości mąki uŜywa się prostego
urządzenia w postaci obrotowego stoŜka zawieszonego pod otworem zasilającym. Wpadająca do
silosu mąka napotyka na swojej drodze powierzchnię stoŜkową i przez uderzenie o nią
wytraca swoją prędkość. Dzięki temu i równomiernemu opadaniu na całym przekroju silosu
masa mąki jest równa i w małym stopniu zbita, co zapewnia jej bezkolizyjne wybieranie.
Mąka spływa równomiernie warstwami z całego przekroju silosu. Bez tego urządzenia następuje
osuwanie się mąki środkowym torem. Kształt i rozmiar komór, gładkość ich ścian mają
ogromne znaczenie dla swobodnego, niezakłóconego wypływu mąki podczas opróŜniania
silosów. Ściany silosów pokrywane są substancjami antyadhezyjnymi, co zapewnia im
powierzchnię o duŜej gładkości i małej przyczepności. Mąka łatwo ześlizguje się po takiej
powierzchni. Inny system ułatwiający wybieranie mąki z silosu polega na zastosowaniu tzw.
aeracji dennej.
Obsługiwanie silosów za pośrednictwem tablicy sterowniczej odbywa się dzięki
urządzeniom automatycznym.
Co pewien czas, naleŜy całkowicie opróŜniać silosy z mąki i czyścić ich wnętrze. Do pracy
w silosach mącznych dopuszcza się tylko specjalistów odpowiednio przeszkolonych. Do
wnętrza silosu wolno wpuszczać pracowników tylko w specjalnym oprzyrządowaniu.
Wszelkie czynności wykonywane wewnątrz komór mącznych powinny odbywać się pod
nadzorem osoby specjalnie wyznaczonej przez kierownika zakładu. Pracownicy muszą
posiadać odpowiedni ubiór ochronny, powinni być wyposaŜeni w hermetyczne lampy
elektryczne
o napięciu zredukowanym do 24 V. W wyjątkowych przypadkach dopuszczalne jest uŜywanie
w komorach mącznych hermetycznych lamp kieszonkowych o zasilaniu bateryjnym
o napięciu do 6 V.
Mąkę magazynowaną luzem, w silosach dowozi się w specjalnych cysternach (mąkowozach).
Ze zbiorników mąka przemieszczana jest do stanowiska przygotowania ciasta transportem
pneumatycznym (niekiedy transportem spiralnym lub mechanicznie). W małych zakładach

14
załadunek mąki do silosu moŜe odbywać się mechanicznie przy pomocy przenośnika
ślimakowego i czerpakowego.
Rys. 6. Schemat pneumatycznego transportu mąki w piekarni [1, s. 124],
linia ciągła oznacza przewody dla mieszaniny powietrza z mąką (70 kPa),
przerywana – przewody czystego powietrza (70 kPa),
linia przerywana dwoma punktami – przewód spręŜonego powietrza (600 kPa),
1 – silosy; 2 – waga wozowa, 3 – dmuchawy, 4 – wybieraki, 5 – przenośnik łańcuchowy, 6 – filtrocyklon,
7 – waga dozująca do mąki, 8 – zasilacze śluzowe z napędem, 9 – rozdzielacze dwudrogowe,
10 – rozdzielacze ośmiodrogowe, 11 – filtry kopertowe, 12, 13 – przesiewacz z zasypem, 14 – zapora
magnesowa, 15 – przenośnik, 16 – sygnalizatory napełnienia, 17 – spręŜarka, 18 – kontrolne wzierniki,
19 – przenośnik ślimakowy, 20 – zbiornik, 21 – filtr rękawowy, 22 – rozdzielacze 3 – drogowe,
23 – sygnalizatory napełnienia zbiorników produkcyjnych, 24 – wybieraki ślimakowe, 25 – wagi dozujące,
26 – miesiarki, 27 – filtr rękawowy, 28 – silosyprodukcyjne (dzielone)
Cysterny rozładowywane są w cukierniach przemysłowych przy pomocy dmuchaw
(spręŜarek) stacjonarnych. W cukierniach małych i średniej wielkości rozładunku dokonuje
dostawca, przy uŜyciu spręŜarki zainstalowanej na cysternie, podłączenie do źródła energii
elektrycznej zapewnia cukiernia. Mąkowóz rozładowuje kierowca pojazdu po połączeniu
króćca zbiornika z elastycznym węŜem połączonym z rurą doprowadzającą mąkę do
elementów transportu pneumatycznego w piekarni.
Główne elementy transportu pneumatycznego to:
− Urządzenia tłoczące lub ssące – umoŜliwiają wytwarzanie spręŜonego powietrza, które
transportuje mąkę. Zazwyczaj wykorzystywana jest dmuchawa rotacyjna (typu Roots’a).
Składa się ona z dopasowanych w kształcie cyfry „8” tłoków. Tłoki wirując zasysają
powietrze przez specjalny filtr, spręŜają je i wypychają do przewodu rurowego.

15
Rys. 7. Schemat pracy dmuchawy typu Rootsa [1, s. 127],
1 – korpus, 2 – przewód ssący, 3 – przewód tłoczący, 4 – tłoki wirujące, 5 – przestrzeń ssąca,
6 – przestrzeń tłocząca, 7 – komora
− Przewody transportujące – to odcinki proste i łukowe, bez szwu, o średnicy
90–100 mm, wykonane ze stali lub z tworzywa sztucznego (z wkładką antystatyczną).
Często w przewód wstawia się okienka w postaci krótkich odcinków rur ze szkła w celu
obserwowania transportu.
− Zasilacze – to urządzenia podające mąkę do sieci transportu pneumatycznego,
jednocześnie uniemoŜliwiając wypływ powietrza z sieci na zewnątrz. Często stosowany
jest zasilacz śluzowy (dozator rotacyjny). Dzięki obrotom silnika mąka przesypuje się
między łopatkami do dolnej części korpusu, przez którą przepływa powietrze. Powietrze
miesza się z mąką i wpływa do rury transportowej. Dozator musi być szczelny co
uzyskuje się przez uszczelnienie łopatek wirnika dzięki nakładaniu na krawędzie wirnika
listw z brązu.
− Przenośnik zgarniakowy (redler) – w przenośniku mąka jest przesuwana w rynnie przez
zgarniacze zamocowane na łańcuchu, którego prędkość wynosi 0,10–0,40 m/s. Stosuje się
redlery o róŜnych kształtach, od poziomych przez pochyłe do pionowych. Dla właściwej
eksploatacji redlerów niezbędny jest naleŜyty naciąg łańcuchów i konserwowanie
mechanizmów, głównie smarowanie łoŜysk

16
Rys. 8. Zasilacz śluzowy [1, s. 134]
1 – korpus, 2 – wirnik na łoŜyskach tocznych, 3 – pokrywa z przelotem, 4 – przewód do
wyrównywania ciśnienia w komorach wirnika, 5 – uszczelniająca listwa z brązu, 6 – wlot
powietrza, wylot materiału, 8 – wylot mieszaniny
− Zawory kierunkowe (rozdzielacze wielodrogowe) – umoŜliwiają zmianę drogi mąki
w sieci transportu pneumatycznego przez rozgałęzienie jednego przewodu w kilku
kierunkach. W głowicy zaworu jest tyle otworów wyjściowych w ilu kierunkach jest
dostarczana mąka, a tylko jeden otwór wlotowy. Przez odpowiednie przestawienie mąka
moŜe być kierowana do róŜnych wylotów.
− Przesiewacz – słuŜy do wydzielania zanieczyszczeń z mąki oraz jej rozpulchniania
i napowietrzania. Głównymi elementami przesiewacza są: stoŜkowe sito, przenośnik
ślimakowy i wirnik ze szczotkami, napędzane silnikiem elektrycznym przez przekładnię
pasową. W górnej części przesiewacza znajduje się króciec, do którego moŜna
przymocować rękaw filtracyjny. Mąka dostaje się do przesiewacza przez otwór wlotowy
i jest przemieszczana za pomocą ślimaka do stoŜkowego sita, przez które przedostaje się,
by opaść do wylotu. Zanieczyszczenia pozostałe na sicie są transportowane za pomocą
wirnika i odprowadzane przez otwór. Stosowane są takŜe przesiewacze dostosowane do
przyjęcia mąki w workach, zaopatrzone w urządzenie zasypowe.
− Waga dozująca – jednorazowo umoŜliwia zwaŜenie 150 kg mąki. Składa się ze zbiornika
na mąkę i układu wagowego. Napełnienie zbiornika odbywa się za pośrednictwem
rękawów elastycznych. Ilość mąki do zwaŜenia ustala się za pomocą wskazówki na skali
wagi. Wyłącznik wagi działa przez układ cięgnowy, powodując wstrzymanie dozowania
mąki do dozownika i zsypanie jej lejem po uruchomieniu dźwigni otwierającej wylot
mąki. Waga (dozownik) jest najczęściej zainstalowana w dziale produkcyjnym
(ciastowni).
− Tablica sterująca – praca całej linii jest zautomatyzowana i sterowana automatycznie
często za pomocą modułu komputerowego.

17
Rys. 9. Przesiewacz mąki [1, s. 142]
1 – otwór wlotowy, 2 – wylot, 3 – otwór (wylot zanieczyszczeń)
Rys. 10. Waga dozująca [1, s.156]
1– zbiornik mąki, 2 – elastyczne rękawy wlotu mąki, 3 – skala wagi z mechanizmem do ustalenia
danej porcji mąki, 4 – mechanizm wagi, 5 – układ cięgnowy, 6 – lej, 7 – dźwignia otwierająca
wylot mąki
− Ciąg transportu pneumatycznego umoŜliwia równieŜ przyjmowanie mąki dostarczanej
awaryjnie w workach.
Instalacje transportu pneumatycznego są montowane w specjalnych pomieszczeniach,
zazwyczaj przylegających do ciastowni.
Instalacje transportu pneumatycznego w zaleŜności od sposobu rozwiązania dzieli się na:
− ssące,

18
− tłoczące,
− ssąco-tłoczące,
a pod względem wielkości ciśnienia na:
− niskopręŜne,
− wysokopręŜne.
Stosowane w piekarniach instalacje transportu pneumatycznego róŜnią się zarówno
rozwiązaniami funkcjonalnymi, w zaleŜności od wielkości piekarni, jak i stopniem
zautomatyzowania.
RóŜnica między tradycyjnym przewozem mąki i przewozem luzem polega głównie na:
− zastąpieniu cięŜkich, ręcznych czynności ładunkowych czynnościami zmechanizowanymi
i zautomatyzowanymi,
− wyeliminowaniu opakowania (worków) oraz pakowania,
− zastosowaniu specjalnych pojazdów, zamiast uniwersalnych środków transportowych.
Korzyści wynikające z przewozu i składowania mąki luzem.
Korzyści techniczne:
− wyeliminowanie cięŜkich prac ładunkowych przez zastosowanie kompleksowej
mechanizacji i automatyzacji,
− poprawa warunków bhp,
− zmniejszenie niezbędnej powierzchni magazynowej,
− przyspieszenie procesu dojrzewania mąki przez jej napowietrzenie podczas transportu
pneumatycznego i stworzenie moŜliwości podgrzewania mąki.
Korzyści ekonomiczne:
− prawie dwukrotne zwiększenie wydajności pracy w sferze transportu, a takŜe czynności
poprzedzających w młynie i wykonywanych w piekarni,
− zmniejszenie kosztów transportu i magazynowania,
− większa efektywności inwestycji.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie środki transportu wewnętrznego stosowane są w piekarni do transportu mąki
w workach?
2. W jaki sposób naleŜy prawidłowo obsługiwać wózki ręczne?
3. Które z wózków podlegają Urzędowi Dozoru Technicznego?
4. Z jakich elementów zbudowane są wózki widłowe?
5. Jakie instalacje są niezbędne w magazynie?
6. Jakie środki transportu wewnętrznego umoŜliwiają przemieszczanie worków z mąką
w kierunku pionowym?
7. Z jakich głównych elementów składa się transport pneumatyczny?
8. Na czym polega zjawisko powstawania zwisów mąki w silosie?
9. Jakie są skutki powstawania zwisów mąki w silosie?
10. Jakie są przyczyny powstawania zwisów mąki w silosie?
11. Jakie przenośniki umoŜliwiają mechaniczny załadunek i rozładunek silosów?
12. Czym charakteryzuje się magazynowania mąki w opakowaniu?
13. Czym charakteryzuje się magazynowania mąki luzem?

19
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
RozwiąŜ krzyŜówkę.
1. Wózki, których nie wolno ciągnąć za sobą, lecz naleŜy pchać przed sobą.
2. Układa się na nich worki z mąką.
3. Urząd Dozoru ................, któremu podlegają wózki jezdne.
4. Jeden z ześlizgów.
5. Podnośnik uŜywany do transportu worków z mąką.
6. Układ .........umoŜliwiający podnoszenie i opuszczanie platformy wózka widłowego.
7. Instalacja niezbędna w magazynie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z warunkami magazynowania mąki w workach,
2) przeanalizować budowę, działanie i obsługę środków transportu wewnętrznego słuŜących
do transportu worków z mąką,
3) rozwiązać krzyŜówkę,
4) odczytać hasło,
5) zapisać i zaprezentować rozwiązanie krzyŜówki.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− film dydaktyczny nt. „Dostawa i magazynowanie mąki w opakowaniu”,
− schematy środków transportu wewnętrznego słuŜących do transportu worków z mąką,
− poradnik,
− diagram krzyŜówki,
− przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Zidentyfikuj rodzaj podnośnika pokazanego na rysunku. Omów jego zastosowanie,
budowę, działanie i zasady prawidłowej eksploatacji.
7
6
5
4
3
2
1

20
Rysunek do ćw. 2. Podnośnik .................... [6, s. 131]
1) określić rodzaj podnośnika, który umoŜliwia transport mąki w workach,
2) zapoznać się z budową i działaniem podnośnika,
3) określić zasady prawidłowej eksploatacji zgodne z bhp,
4) zaprezentować rozwiązanie.
− schemat budowy silosu na mąkę,
− model silosu na mąkę,
− foliogramy/plansze ukazujące powstawanie zwisów mąki w silosie,
− poradnik,
− zeszyt, przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Na schemacie przedstawiającym ciąg transportu pneumatycznego wskaŜ:
a) najkrótszą drogę przebiegu mąki z cysterny samochodowej do dzieŜy w ciastowni,
b) miejsca występowania zaworów kierunkowych (rozdzielaczy).
W oparciu o schemat budowy rozdzielacza dwudroŜnego, wyjaśnij zasadę działania
zaworów kierunkowych.

21
Rysunek do ćw. 3. Zawór kierunkowy [5, s. 18]
1 – otwór przelotowy, 2 – zamknięty otwór wylotu, 3 – głowica, 4 – tarcza przesłonowa
1) zapoznać się z budową, działaniem i obsługą ciągu transportu pneumatycznego,
2) przeanalizować schemat ciągu transportu pneumatycznego,
3) wskazać najkrótszą drogę przebiegu mąki z cysterny samochodowej do dzieŜy
w ciastowni,
4) wskazać miejsca występowania zaworów kierunkowych (rozdzielaczy),
5) przeanalizować schemat budowy zaworu dwudroŜnego,
6) omówić działanie zaworu dwudroŜnego,
7) w oparciu o działanie rozdzielacza dwudroŜnego, wyjaśnij zasadę działania zaworów
kierunkowych.
− film dydaktyczny nt. „Transport pneumatyczny mąki”,
− schemat ciągu transportu pneumatycznego,
− schemat budowy zaworu dwudroŜnego (dwukierunkowego),
− model zaworu dwudroŜnego
− poradnik.
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj sposoby zapobiegania powstawania zwisów mąki w silosie.
1) zapoznać się z budową i działaniem silosu,
2) zdefiniować pojęcie powstawania zwisów mąki w silosie,
3) określić skutki tworzenia się zwisów mąki w silosach,
4) wskazać przyczyny powstawania zwisów mąki w silosie,
5) zaproponować dwa sposoby, które zapobiegają powstawanie zwisów mąki w silosie,
6) zapisać i zaprezentować rozwiązanie.
− schemat budowy silosu na mąkę,
− model silosu na mąkę,
− foliogramy/plansze ukazujące powstawanie zwisów mąki w silosie,

22
− poradnik,
Ćwiczenie 5
Zidentyfikuj elementy ciągu mącznego przedstawionego na schemacie.
Rysunek do ćw. 5. Schemat ciągu mącznego w małym zakładzie cukierniczym. [6, s. 132]
..... – przesiewacz
..... – waga pomostowa zegarowa
..... – silnik elektryczny
..... – wsporniki wspierające silosy
..... – rękaw, przez który zsypuje się mąkę
..... – przenośnik ślimakowy (poziomy)
..... – podnośnik czerpakowy
..... – bateria silosów mącznych
..... – przenośnik ślimakowy
..... – wzierniki umoŜliwiające kontrolę stopnia napełnienia silosów
..... – boczny spust
..... – przenośnik ślimakowy
..... – układ waŜąco-dozujący
..... – dźwignia otwierająca zbiornik wagi
..... – dzieŜa

23
1) zapoznać się z działaniem ciągu mącznego,
2) przeanalizować schemat ciągu mącznego,
3) opisać jego zasadę działania,
4) dopasować nazwy poszczególnych elementów ciągu transportu pneumatycznego do cyfr
oznaczonych na schemacie (od 1 do 15), dopisując odpowiednie cyfry przy danym
elemencie,
5) wskazać róŜnice między ciągiem transportu pneumatycznego, a ciągiem mącznym często
stosowanym w małym zakładzie cukierniczym (przedstawionym na schemacie),
− schemat ciągu mącznego,
− schemat ciągu transportu pneumatycznego,
− poradnik,
Ćwiczenie 6
Porównać i ocenić zalety i wady dostawy i magazynowania mąki w opakowaniu
i luzem.
cechy
sposób dostawy
i magazynowania
zalety wady
mąka w opakowaniu
(workach)
..................... .....................
mąka luzem ..................... ......................
1) zapoznać się ze sposobem dostawy i magazynowania mąki w workach i luzem,
2) porównać dostawę i magazynowanie mąki w workach i luzem,
3) wskazać zalety i wady poszczególnych rodzajów dostawy i magazynowania mąki,
4) wypełnić tabelkę,
5) zaprezentować pracę.
− filmy dydaktyczne nt. „Dostawa i magazynowanie mąki w opakowaniu”, „Transport
pneumatyczny mąki”,
− foliogramy/plansze przedstawiające sposób magazynowania mąki w opakowaniu oraz
silosach,
− poradnik,

24
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić środki transportu wewnętrznego stosowane do transportu
mąki w workach?
2) określić prawidłowe zasady obsługi wózków ręcznych?
3) wskazać, które z wózków podlegają Urzędowi Dozoru
Technicznego?
4) omówić budowę wózków widłowych?
5) wskazać instalacje, które są niezbędne w magazynie?
6) wymienić środki transportu wewnętrznego umoŜliwiają
przemieszczanie worków z mąką w kierunku pionowym?
7) omówić budowę i działanie podnośnika szczebelkowego?
8) omówić działanie transportu pneumatycznego?
9) wymienić główne elementy transportu pneumatycznego?
10) określić przeznaczenie głównych elementów transportu
pneumatycznego?
11) omówić budowę i działanie zaworu kierunkowego?
12) omówić zjawisko powstawania zwisów mąki w silosie?
13) określić skutki powstawania zwisów mąki w silosie?
14) wskazać przyczyny powstawania zwisów mąki w silosie?
15) omówić sposoby, które zapobiegają powstawanie zwisów mąki
w silosie?
16) wymienić przenośniki, które umoŜliwiają mechaniczny załadunek
i rozładunek silosów?
17) wskazać zalety i wady magazynowania mąki w opakowaniu?
18) wskazać zalety i wady magazynowania mąki luzem?
19) porównać warunki magazynowania mąki w opakowaniu i luzem?

25
4.2. Maszyny i urządzenia magazynowe
4.2.1. Materiał nauczania
WyposaŜenie techniczne magazynów zaleŜy od ich wielkości i konstrukcji.
W magazynie poza wyposaŜeniem podstawowym powinny znajdować się przesiewacze,
przyrządy kontrolno-pomiarowe: wagi, termometry, psychrometry itp. oraz sprzęt
przeciwpoŜarowy: gaśnice, hydranty, łopaty skrzynki z piaskiem.
KaŜda maszyna powinna być zaopatrzona w dokumentację techniczno-ruchową.
Pracownicy przed obsługą maszyn i urządzeń magazynowych muszą zaznajomić się z DTR
i przejść odpowiednie przeszkolenie. Pracownikom nie wolno dokonywać napraw maszyn
i urządzeń magazynowych. Dozwolone jest to tylko osobom specjalnie przeszkolonym
i wyznaczonym do napraw i konserwacji. Pracowników magazynu obowiązuje znajomość
postępowania związanego z ochroną przeciwpoŜarową oraz uŜytkowania podstawowego
sprzętu gaśniczego.
Przesiewacze
Przesiewacze mąki umoŜliwiają oddzielenie od niej wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń
jednocześnie spulchniając ją i napowietrzając. Istnieje kilka rodzajów przesiewaczy.
W duŜych zakładach cukierniczych, w których znajduje się transport pneumatyczny,
przesiewacze znajdują się w ciągu transportu pneumatyczego lub stanowią jego zakończenie.
W zakładach rzemieślniczych stosowane są przesiewacze wolnostojące, do przesiania mąki
bezpośrednio z worków. Mąka po przesianiu podawana jest bezpośrednio do dzieŜy.
Przesiewacz odśrodkowy
Przesiewacz zazwyczaj wyposaŜony jest w stolik (podpórkę) przeznaczony do kładzenia
worka z mąką. Mąka wsypywana jest do sita przez wsyp mąki. Sito wykonuje ruch obrotowy,
siła odśrodkowa oddziałuje na cząstki mąki, powodując jej przesianie. Przenośnik
przemieszcza mąkę na wysokość wylotu. Kształt rury wysypowej umoŜliwia bezpośrednie
dozowanie mąki np. do miesiarki. Po przesianiu mąki, przy wyłączonym urządzeniu, sito
naleŜy ręcznie oczyścić z zanieczyszczeń mąki. Wymiana sita na specjalną tarkę pozwala
uŜytkować urządzenie do tarcia bułki.
Rys. 11. Przesiewacz odśrodkowy a) widok ogólny [www.jeremy.pl], b) schemat budowy [8, s. 275]
1 – zasyp mąki, 2 – sito, 3 – przenośnik ślimakowy, 4 – wylot przesianej mąki, 5 – korpus przesiewacza
z układem napędowym, 6 – podest do układania worka z mąką

26
Aby przesiać mąkę naleŜy:
− włączyć maszynę,
− wsypać mąkę (kosz mieści ok. 1 worka mąki),
− odebrać przesianą mąkę do dzieŜy lub worka zamocowanego do rury wylotowej,
− oczyścić sito przy wyłączonym urządzeniu.
Aby zetrzeć bułkę naleŜy:
− wyluzować śruby zaciskowe sita (dostęp przez drzwiczki serwisowe),
− zamienić sito na tarkę,
− wrzucać systematycznie kawałki suchej bułki,
− odebrać tartą bułkę do worka.
Przesiewacz bębnowy
Mąka przez zasyp, a następnie przenośnik ślimakowym przedostaje się do sita bębnowego.
Tam jest rzucana za pomocą wirujących cepów. Przesiana mąka po przejściu przez otwory sita
spada do rynny, w której pracuje przenośnik ślimakowy. Zanieczyszczenia, które gromadzą się
wewnątrz sita bębnowego, są odprowadzane przez specjalny wylot. Z przesiewaczem moŜe
współpracować przenośnik czerpakowy, który odbiera przesianą mąkę i wynosi ją na dowolną
wysokość. Przed uruchomieniem przesiewacza bębnowego naleŜy sprawdzić czystość sit, ich
umocowanie do ram bębna, droŜność wylotów na odpady, naciąg pasów przenoszących napęd
oraz napełnienie smarowniczek smarem. Sprawdzanie przesiewacza moŜe się odbywać tylko
podczas postoju maszyny.
Rys. 12. Przesiewacz bębnowy
1 – zasyp mąki, 2 – przenośnik ślimakowy, 3 – sito, 4 – wylot przesianej mąki, 5 – wylot zanieczyszczeń
Typowe zagroŜenia podczas pracy przy obsłudze przesiewaczy mąki to:
− poraŜenie prądem elektrycznym,
− uderzenie przez wózek z workiem mąki,
− pochwycenie przez ruchome elementy przesiewacza (przesiewacza odśrodkowego),
− szkodliwe działanie pyłów mąki unoszących się w powietrzu podczas przesiewania,
− wybuch na skutek nagromadzenia się pyłu mącznego w powietrzu,
− upadek np. worka z mąką.
4
2
2
1
5
3
1

27
Zasady bezpieczeństwa pracy podczas obsługiwania przesiewaczy.
− Pracownik korzystający z przesiewcza mąki musi posiadać odpowiednie przeszkolenie
w zakresie obsługi tego urządzenia oraz być wyposaŜony w odpowiednie środki ochrony
indywidualnej, takie jak fartuch ochronny, czepek, rękawiczki, odpowiednie obuwie
antypoślizgowe.
− NaleŜy przestrzegać zasad ergonomii przy załadunku worków na wózek jezdny.
Oczyszczanie mąki z zanieczyszczeń magnetycznych odbywa się za pomocą
wychwytywacza magnetycznego, który moŜe być zainstalowany jako element w przesiewaczu
bębnowym lub jako oddzielne urządzenie.
Wagi
Wagi słuŜą do pomiaru masy.
Wagi (działające w oparciu o porównanie siły, z jaką Ziemia przyciąga waŜone ciało,
z siłą równowaŜącą, wytworzoną w układzie pomiarowym wagi) moŜna podzielić na:
− dźwigniowe (odwaŜnikowe): ze stałą lub zmienną długością ramion,
− równoramienne np. szalkowa,
− nierównoramienne np.: dziesiętna, pomostowa,
− uchylne,
− elektroniczne,
− i inne.
Waga pomostowa – wozowa
Waga pomostowa wozowa słuŜy do waŜenia mąkowozów (pojazdów). W celu
skontrolowania ilości mąki przyjmowanej do silosów magazynowych waŜy się cysternę
samochodową z mąką, a po przyjęciu mąki do silosów następuje ponowne waŜenie
cysterny, lecz juŜ opróŜnionej z mąki. RóŜnica cięŜaru cysterny napełnionej i opróŜnionej
daje ilość mąki przyjętej do silosów. Pomost wagowy, na który wjeŜdŜa cysterna, stanowi
płytę, której powierzchnia jest zrównana z powierzchnią nawierzchni jezdnej. Urządzenia
wskazujące wynik waŜenia mogą być wprowadzone do pomieszczenia, w którym przebywa
wagowy.
Pomost wagowy spoczywa na układzie dźwigniowym wspartym na noŜach. Układ
wagowy składa się z dźwigni ładunkowych, dźwigni przewodniej, cięgna i dźwigni
przesuwnikowiej. JeŜeli pomost wagi nie jest obciąŜony, wówczas prawy koniec dźwigni jest
uniesiony, a przesuwnik znajduje się w lewym końcu, natomiast zębatka znajduje się
w połoŜeniu najwyŜszym. JeŜeli na pomost wjedzie cysterna, dźwignia pomocnicza wraz
z przytwierdzonym do niej na stałe cięŜarem unosi się. Odpowiednia zapadka zwalnia
zębatkę, która spada i uruchamia przesuwnik za pomocą kół zębatych. Przesuwnik porusza się
w kierunku strzałki i dochodzi do miejsca, w którym dźwignia pozostanie w równowadze.
Następuje wówczas uruchomienie liczydła i ewentualnie mechanizmu zapisującego wynik
waŜenia. JeŜeli cysterna zjedzie z pomostu, opadnie wówczas długie ramię dźwigni pod
wpływem cięŜaru. Zębatka unosi się, po czym przesuwnik cofa się i kasuje liczydło (ustawia
na 0). PoniewaŜ cysterna wjeŜdŜając na pomost wagi powoduje jej wstrząsy, w celu
szybszego uspokojenia wagi i chronienia jej od nadmiernych wstrząsów podłączony jest
tłumik. NaleŜy dbać, Ŝeby przesuwniki wagi zawsze były ustawione.

28
Podczas drukowania wyniku waŜenia dźwigienka naciskowa do drukowania prawidłowo
powinna być uruchamiana ostroŜnie. Wszystkie części wagi powinny być starannie
przeglądane i co najmniej raz w miesiącu czyszczone. Otoczenie wagi powinno być starannie
sprzątane, a jezdnia w dni upalne i wietrzne powinna być zraszana wodą. W zimie naleŜy
dbać o uprzątanie śniegu z otoczenia wagi. Między rampą pomostową a nawierzchnią terenu
moŜe się gromadzić piasek, kurz i błoto, które powodują szybkie zuŜywanie się noŜy
i dźwigni. Zanieczyszczone dźwignie naleŜy oczyścić stalową szczotką i pomalować farbą
przeciwkorozyjną. Po oczyszczeniu waga powinna być sprawdzona ze zwróceniem uwagi na
to, czy wszystkie noŜe są osadzone prawidłowo. Nie wolno polewać pomostu wagi wodą.
Rys. 13. Waga pomostowa wozowa [5, s. 9]
1 – pomost wagowy, 2 – dźwignie ładunkowe, 3 – dźwignia przewodnia, 4 – cięgno, 5 – dźwignia
przesuwnikowa, 6 – przesuwnik, 7 – dźwignia pomocnicza, 8 – zębatka, 9 – koła zębate,
10 – tłumik, 11 – cięŜar, 12 – cysterna
Najnowsze wagi samochodowe składają się z pomostów wagowych, przetworników
tensometrycznych, modułu cyfrowego oraz komputera PC. Pomost wagi moŜe być zagłębiony
w podłoŜu lub wyniesiony. ObciąŜenie maksymalne moŜe wahać się od 30–60 t w zaleŜności
od wagi. Dokładność waŜenia wynosi od 0,5 kg do 2 kg, odpowiednio do nośności wagi.
UmoŜliwia waŜenie pojazdów o długości nie przekraczającej długości pomostu wagi.
Warunki prawidłowego uŜytkowania wagi samochodowej:
− wjazd i zjazd z pomostu wagi z prędkością do 5 km/h,
− zakaz nagłego hamowania na pomoście wagowym,
− w czasie silnych wyładowań atmosferycznych naleŜy wyłączyć zasilanie wagi.
Dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania wagi naleŜy utrzymywać przestrzeń pod
pomostem wagi w czystości. Niedopuszczalne jest, aby w przestrzeni pomiędzy pomostami
oraz podłoŜem, a pomostami, znajdowały się materiały, które mogłyby spowodować złe
działanie lub uszkodzenie wagi. Szczególną uwagę naleŜy zwrócić na to, aby przestrzeń obok
przetworników tensometrycznych była w naleŜytej czystości (niedopuszczalne jest
blokowanie czymkolwiek pracy przetworników).

29
Rys. 14. Pomost wagi pomostowej wozowej zagłębiony w podłoŜu [www.radwag.pl]
WaŜenie surowców w magazynie i półproduktów równieŜ w innych pomieszczeniach
produkcyjnych odbywa się m.in. na wagach pomostowych (mechanicznych lub
elektronicznych), dziesiętnych, szalkowych oraz uchylnych.
Waga pomostowo-uchylna (mechaniczna)
Wagi te mogą być wykonane w wersji wolnostojącej lub fundamentowej. Pomost wagi
oparty jest na czterech ostrzach noŜy ładunkowych, moŜe się on kołysać na wszystkie strony.
Wielkość wahań ograniczają specjalne odboje pomostowe. ObciąŜenie pomostu przenosi się
na przyrząd uchylny, wskazujący samoczynnie wynik waŜenia. Do waŜenia nie uŜywa się
odwaŜników, odczyt odbywa się na skali kołowej. Przyrząd uchylny składa się z dwóch
równolegle pracujących dźwigni uchylnych, zawieszonych na elastycznych taśmach
stalowych.
Przy obciąŜaniu pomostu stalowe taśmy nawijają się na odpowiednie krzywki powodując
ruch wskazówki. Przyrząd uchylny znajduje się w głowicy i jest zabezpieczony przed kurzem
i wilgocią za pomocą uszczelki gumowej i zamknięcia hydraulicznego. Specjalne urządzenie
uruchamiane korbką umoŜliwia zamknięcie mechanizmu wagi dla zabezpieczenia go przed
wstrząsem przy przenoszeniu. Waga posiada regulowany tłumik olejowy, tłumiący wahania
wskazówki podczas waŜenia towaru. Wagi posiadają zróŜnicowane wymiary pomostów
i nośności maksymalną od 25 kg do 3000 kg w zaleŜności od typu.
Rys. 15. Waga pomostowo-uchylna [www.wagmar.com.pl]

30
Waga dziesiętna – przesuwnikowa
Waga posiada dźwigniowy układu zwielokrotniający cięŜar odwaŜnika, dla wagi
dziesiętnej jest on 10-krotnie zwiększony. Nadaje się do waŜenia produktów o duŜej masie
(powyŜej kilku kilogramów). Nie wymaga stosowania kłopotliwych w uŜytkowaniu
i kosztownych duŜych odwaŜników.
WaŜony przedmiot naleŜy połoŜyć na platformie, która związana jest z belką główną za
pośrednictwem dźwigni nośnych. Dzięki temu miejsce połoŜenia ładunku na platformie nie
ma wpływu na wynik pomiaru. Długości dźwigni i miejsce ich zawieszenia na belce są tak
dobrane, Ŝe równowaga zostaje osiągnięta wówczas, gdy na szalce jest odwaŜnik o masie
dziesięciokrotnie mniejszej od znajdującej się na platformie. W celu dokładnego
zrównowaŜenia belki nośnej, jest umieszczony na niej ruchomy obciąŜnik zwany
przesuwnikiem. Wynikiem pomiaru na wadze dziesiętnej jest suma masy odwaŜnika
umieszczonego na szalce pomnoŜona przez dziesięć i wartości odpowiadającej połoŜeniu
przesuwnika.
Rys. 16. Waga dziesiętna [4, s. 128]
1 – przesuwnik, 2 – belka główna, 3 i 6 – dźwignie nośne, 4 – waŜony ładunek, 5 – platforma,
7 – szalka odwaŜnikowa
Waga szalkowa
Jest to waga mechaniczna, której działanie oparte jest na zasadzie porównywania mas.
MoŜe być stosowana w miejscach o bardzo duŜym zapyleniu i wilgotności. MoŜna na niej
waŜyć surowce (półprodukty) o maksymalnej wadze od 1 do 20 kg w zaleŜności od modelu
wagi. Do prawidłowego działania wymaga odwaŜników legalizowanych.
Rys. 17. Waga szalkowa [www.exalt.home.pl/wagi.php]

31
Rys. 18. Komplet odwaŜników [www.exalt.home.pl/wagi.php]
Waga uchylno-odwaŜnikowa
Waga uchylno-odwaŜnikowa pozwala na szybkie i dokładne waŜenie towarów
o cięŜarze do 1 kg bez uŜycia odwaŜników. ObciąŜenie maksymalne to 15 kg. Zakres waŜenia
100 g – 15 kg. Siłą równowaŜącą wagi jest cięŜar wbudowanego, umocowanego obrotowo
obciąŜnika oraz cięŜar odwaŜników stawianych na szalce. WaŜoną masę kładzie się na szalce
opartej na łoŜysku noŜowym związanym z belką. Na drugim końcu belki oparta jest szalka, na
którą kładzie się odwaŜniki w celu zgrubnego zrównowaŜenia (z dokładnością do l kg).
Stateczność szalek zapewniają dźwignie oraz wysięgniki. Na wysięgniku znajduje się nóŜ
łoŜyska. Jest ono związane za pomocą łącznika z dźwignią połączoną ze wskazówką. Na
końcu dźwigni jest umocowany obrotowy obciąŜnik równowaŜący waŜoną masę w zakresie
od 0 do l kg, a wynik równowaŜenia odczytuje się na podzielni. Wagi uchylne naleŜy bardzo
dokładnie ustawić względem pionu, stąd są wyposaŜone są one w poziomnice (najczęściej
kuliste) i wkręcane nóŜki, słuŜące do korekcji ustawienia.
Rys. 19. Waga uchylno-odwaŜnikowa a) widok ogólny [www.wagmar.com.pl], b) schemat budowy [4, s. 130]
1 – podzielnia, 2 – wskazówka, 3 i 4 – dźwignie, 5, 14 – wysięgniki, 6 – łącznik, 7 – nóŜ łoŜyska,
8 – szalka na odwaŜniki, 9 – nóŜka, 10 – belka, 11 – szalka, na której kładzie się waŜony produkt,
12 – obciąŜnik, 13 – dźwignia
a) b)

32
Wagi mechaniczne nadal stosowane są w cukierniach lecz coraz częściej zastępowane są
przez wagi elektroniczne. Działanie wag elektronicznych opiera się na wykorzystaniu zaleŜność
parametrów elektrycznych od siły przyłoŜonej do czujnika. Wagi wyposaŜone są w cyfrowy układ
wskazujący.
Wagi pomostowe elektroniczne
Wagi te zbudowane są w oparciu o układ dźwigniowy podpomostowy oraz czujnik
tensometryczny. Pomost wagi wykonany jest z kształtowników stalowych i pokryty blachą.
Wagi mogą występować w wersji wolnostojącej i zagłębionej (fundamentowej). Układ
elektroniczny umieszczony jest obudowie miernika odczytowego wolnostojącego. Wagi mogą
pracować przy maksymalnym obciąŜeniu w zaleŜności od typu od 15 do 300 kg.
Rys. 20. Waga pomostowa a) fundamentowa, b) wolnostojąca [www.fawag.pl/oferta.php]
Do odwaŜania mniejszych mas często stosuje się tzw. wagi stołowe o róŜnej konstrukcji
np. z pomostem stałym (miernik na kolumnie lub przy szalce), zdejmowaną szalką.
Rys. 21. Wagi pomostowe stołowe [www.fawag.pl/oferta.php]

33
Wagi elektroniczne zasilane są napięciem sieciowym 230 V, z akumulatorów lub baterii.
Waga powinna stać w pomieszczeniu o ustabilizowanej temperaturze (temp. w pomieszczeniu
powinna wynosić 0ºC–40ºC i wilgotności (wilgotność względna od 45% do 75%). Powinna
być ustawiona z daleka od źródeł ciepła. JeŜeli elektryczność statyczna będzie miała wpływ na
wskazania wagi, naleŜy uziemić jej podstawę. Wagi te poza określaniem masy bardzo często
posiadają dodatkowe funkcje np.: moŜliwość wyboru jednostki waŜenia, automatyczne
zerowanie masy pustego pomostu, automatyczne wygaszanie wyświetlacza. Ponadto bardzo
często wagi elektroniczne posiadają moŜliwość współpracy z komputerem lub drukarką.
Warunki właściwego stosowania wag:
− wagę naleŜy ustawić na stabilnym nie podlegającym drganiom i wstrząsom podłoŜu lub
stole,
− waga nie moŜe być naraŜona na przeciągi i gwałtowne podmuchy powietrza,
− waga powinna stać w pomieszczeniu o ustabilizowanej temperaturze i wilgotności,
− wagę naleŜy wypoziomować w celu zapewnienia odpowiedniej dokładności waŜenia,
− waga musi być czysta i nieuszkodzona,
− wagi oraz odwaŜniki podlegają legalizacji.
Legalizacja wag
Nowe wagi nie posiadają świadectwa legalizacji tylko odpowiednie naklejki i tabliczkę
znamionową. Świadectwa wydaje się tylko i wyłącznie po naprawie wagi na zlecenie
właściciela wagi lub zakładu naprawiającego wagę. Ewentualnie po zniszczeniu tabliczki
znamionowej lub naklejek legalizacyjnych. Wagi modą być równieŜ zaopatrzone w tzw.
świadectwo zgodności CЄ i czasem tzw. zatwierdzenie typu, ale nie jest to obowiązkowe.
Oznaczenia dotyczą wszystkich wag wyprodukowanych po 01.05.2004r. Oznaczenia
legalizacyjne na nowej wadze posiadającej legalizację są umieszczone na tabliczce
znamionowej lub w jej pobliŜu.
Waga posiada legalizację Wspólnoty Europejskiej (znak metrologiczny M)
Waga posiada certyfikat europejski
Rok legalizacji jest zamieszczony na naklejce legalizacyjnej. Rok legalizacji to dwie pierwsze
duŜe cyfry na naklejce z folii metalowej.
Nowe wagi posiadają tzw. pierwotną legalizację producenta lub importera. Kupując nową
wagę z tzw. pierwotną legalizacją zyskujemy dodatkowy okres waŜności legalizacji gdyŜ
legalizacja pierwotna producenta ma 3 lata waŜności (lub więcej w zaleŜności od typu wagi)
podczas gdy legalizacja wtórna ma tylko 2 lata waŜności.

34
Rys. 22. Przykładowa tabliczka znamionowa i naklejki (tzw. cechy) legalizacyjne na nowych wagach
[www.exalt.home.pl/infprawne/legalizacja_1htm]
Rys. 23. Waga oznaczona tabliczką znamionową [www.exalt.home.pl/infprawne/legalizacja_1htm]

35
Temperatury
Termometr to przyrząd do mierzenia temperatury.
Najczęściej stosuje się termometry rozszerzalnościowe lub elektryczne.
Termometry rozszerzalnościowe działają w oparciu o zmianę właściwości fizycznych
tzw. ciała termometrycznego (np. obojętność cieczy, rtęci, oporu drutu metalowego) pod
wpływem zmian temperatury w zetknięciu z badanym układem fizycznym.
Bardzo często stosowanym termometrem jest termometr cieczowy
rozszerzalnościowy, w którym wykorzystano zjawisko rozszerzalności
cieplnej cieczy. Temperatura jest reprezentowana przez wysokość
poziomu cieczy zamkniętej w naczyniu. Naczynie, w którym zamknięta
jest ciecz, składa się ze zbiorniczka o znacznej objętości oraz rurki
o małej średnicy. W rurce tej zmienia się połoŜenie powierzchni cieczy
w zaleŜności od temperatury. Nad powierzchnią cieczy jest próŜnia.
Obok rurki termometru znajduje się podzielnia, wyskalowana
w jednostkach temperatury. Podzielnia z rurką pomiarową znajduje się
wewnątrz szklanej osłony, zakończonej uchem do zawieszania
termometru. Termometry cieczowe wypełniane są najczęściej alkoholem
(w celu umoŜliwienia odczytu wysokości słupa cieczy w rurce
termometru alkohol jest zabarwiony) oraz rtęcią w termometrach do
pomiaru wysokich temperatur (do 360°C). Termometry cieczowe
umoŜliwiają pomiar z dokładnością do 0,02°C.
Rys. 24. Termometr cieczowy rozszerzalnościowy [4, s. 119]
1 – zbiornik z cieczą termometryczną, 2 – rurka
kapilarna, 3 – podzielnia, 4 – osłona szklana, 5 – ucho
do zawieszenia termometru
Termometr rozszerzalnościowy bimetalowy mierzy temperaturę za pomocą dwóch
złączonych pasków metalowych o róŜnej rozszerzalności termicznej. Zewnętrzna warstwa
metalowa rozszerza się w czasie ogrzewania bardziej i powoduje przesunięcie wskazówki,
z którą jest połączona. W czasie chłodzenia, zewnętrzny pasek bardziej się kurczy, co
przekazywane jest na wskazówkę.
Coraz częściej stosowane są termometry elektryczne. Charakteryzują się one duŜym
zakresem pomiarowym i moŜliwością umieszczania urządzenia wskazującego w dowolnym
miejscu. MoŜe się on znajdować nawet w znacznym oddaleniu od punktu, w którym
dokonywany jest pomiar. Dodatkową zaletą jest moŜliwość rejestracji ich wskazań.
Przyrządy do pomiaru wilgotności powietrza
Higrometr – jest to przyrząd słuŜący do wyznaczania wilgotności powietrza. Powszechnie
uŜywa się higrometru włosowego. Jego działanie opiera się na zdolności włosa ludzkiego do
zmiany długości w zaleŜności od zmiany wilgotności względnej. MoŜna nim dokonywać
ciągłego pomiaru wilgotności w zakresie 0–100%, z dokładnością nie przekraczającą 3%. Pod
wpływem zmiany wilgotności otaczającego powietrza włos ulega wydłuŜeniu lub skróceniu. Powoduje
to obrót związanej z nim wskazówki, umoŜliwiającodczyt wilgotności natarczy.

36
Rys. 25. Higrometr włosowy [4, s. 137]
1 – włos, 2 – spręŜyna, 3 – cięgno, 4 – wskazówka, 5 – szybka, 6 – tarcza
Psychrometr – przyrząd słuŜący do pomiaru wilgotności powietrza. Głównymi elementami
urządzenia są umieszczone obok siebie dwa dokładne termometry rtęciowe: suchy i mokry.
Zbiorniczek rtęci jednego termometru jest owinięty tkaniną, której wolny koniec zanurzono
w naczyniu z wodą destylowaną. Dzięki włoskowatości tkaniny woda jest doprowadzana do miejsca,
w którym znajduje się zbiorniczek rtęci termometru (stąd nazwa – termometr mokry).
W psychrometrach aspiracyjnych zbiorniczek termometru mokrego poddany jest działaniu
strumienia powietrza wytworzonego przez wentylator napędzany silnikiem spręŜynowym lub
elektrycznym. Termometr suchy wskazuje temperaturę otaczającego powietrza. Na skutek
parowania wody termometr mokry będzie wskazywać temperaturę niŜszą. Pomiar wilgotności
powietrza polega na odczytaniu wskazań obu termometrów i ustaleniu na tej podstawie
wilgotności względnej, odczytanej z nomogramu lub z wykresu i – x (zaleŜności entalpii od
wilgotności bezwzględnej), przedstawionego na rysunku. Korzystanie z nomogramu polega na
połączeniu linią prostą (linijką) wskazania termometru suchego na podziałce ts ze wskazaniem
termometru mokrego na skali tm, miejsce przecięcia tej linii z osią φ wskaŜe wilgotność
względną wyraŜoną w %.

37
Rys. 26. Psychrometr aspiracyjny a) wygląd zewnętrzny, b) nomogram do odczytu wilgotności
względnej [4, s. 137]
1 – termometr suchy (ts), 2 – termometr mokry (tm), 3 – substancja porowata, 4 – zbiornik wody
Termohigrometry
To przyrządy, które mierzą wilgotność i temperaturę powietrza oraz materiałów stałych.
Są one coraz częściej stosowane w zakładach cukierniczych. WyposaŜa się je w układy
elektroniczne słuŜące do przetwarzania uzyskiwanych wyników na sygnały binarne, co
zdecydowanie zwiększa funkcjonalność przyrządów i wydajność pomiarów. Takie rozwiązania
umoŜliwiają wyświetlanie rezultatów w postaci cyfrowej na wyświetlaczu, szybkie ich
zapisywanie w pamięci przyrządu lub bezpośrednie przesyłanie do współpracującego
komputera lub do urządzeń automatycznego sterowania.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie jest niezbędne wyposaŜenie magazynu zakładu cukierniczego?
2. Jakie jest przeznaczenie poszczególnych maszyn i urządzeń magazynowych?
3. Z jakich elementów zbudowany jest przesiewacz odśrodkowych?
4. Jak działa przesiewacz odśrodkowy?
5. Jakie czynności wykonuje się przy obsłudze przesiewacza odśrodkowego?
6. Z jakich elementów zbudowany jest przesiewacz bębnowy?
7. Jak działa przesiewacz bębnowy?

38
8. Jakie czynności wykonuje się przy obsłudze przesiewacza bębnowego?
9. Jakie rodzaje wag stosowane są w zakładach cukierniczych?
10. Jakie jest przeznaczenie poszczególnych rodzajów wag?
11. Jaki zbudowany jest i jak działa psychrometr aspiracyjny?
4.2.2. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaproponuj wyposaŜenie magazynu podłogowego w rzemieślniczym zakładzie
cukierniczym.
1) przyjąć załoŜenia, jakie musi spełniać magazyn,
2) zapoznać się z rodzajami oraz przeznaczeniem maszyn i urządzeń magazynowych,
3) dobrać odpowiednie wyposaŜenie magazynowe,
4) uzasadnić swój wybór,
− katalogi maszyn i urządzeń magazynowych,
− poradnik,
Ćwiczenie 2
Dokonaj charakterystyki przesiewaczy w oparciu o podane opisy.
− małe gabaryty,
− łatwa obsługa,
− konieczność opróŜniania sita z zanieczyszczeń,
− praca ciągła,
− praca okresowa,
− oddzielanie zanieczyszczeń i usuwanie ich oddzielnym wylotem,
− obudowa zaopatrzona w kółka;
Przesiewacz odśrodkowy Przesiewacz bębnowy
− .....................
− ..........
− ..
− ....................
− ......
1) zapoznać się z budową i działaniem przesiewaczy: odśrodkowego i bębnowego,
2) znać sposób obsługi poszczególnych przesiewaczy,

39
3) przeanalizować podane opisy dotyczące przesiewaczy,
4) dopasować opisy do danych typów przesiewaczy (uzupełniając tabelkę),
5) wskazać róŜnice między przesiewaczami,
− film dydaktyczny dotyczący przesiewaczy,
− foliogramy/plansze przedstawiające schematy budowy przesiewacza odśrodkowego
i bębnowego,
− modele przesiewaczy,
− dokumentacje techniczne przesiewaczy,
− poradnik,
Ćwiczenie 3
Dobierz odpowiednią wagę do zwaŜenia:
a) surowców w magazynie np. worki z mąką, cukrem,
b) surowców w niewielkich ilościach,
c) przy sprawdzaniu cięŜaru kęsów ciasta,
d) większej ilości surowców i półproduktów w toku produkcji (np. dzieŜy z ciastem).
1) zapoznać się z budową, działaniem i przeznaczeniem wag,
2) zaproponować wagę, przy pomocy której moŜna dokonać pomiaru masy
w poszczególnych przypadkach,
3) uzasadnić odpowiedź,
− film dydaktyczny dotyczący wag,
− foliogramy/plansze przedstawiające schematy budowy wag,
− dokumentacje techniczne wag,
− poradnik,
Ćwiczenie 4
Odczytaj wartość wilgotności powietrza posługując się psychrometrem aspiracyjnym.
1) zapoznać się z budową i działaniem psychrometru aspiracyjnego,
2) odczytać wskazania temperatury na termometrze suchym i mokrym,
3) nanieść odpowiednie wartości temperatur na nomogram,
4) wyznaczyć na nomogramie wartość wilgotności względnej,

40
− psychrometr aspiracyjny,
− instrukcja postępowania przy odczycie wartości wilgotności za pomocą psychrometru
aspiracyjnego,
− nomogram,
− poradnik,
4.2.3. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić niezbędne wyposaŜenie magazynu zakładu cukierniczego?
2) wskazać zastosowanie maszyn i urządzeń magazynowych?
3) wymienić rodzaje przesiewaczy stosowanych w zakładzie
cukierniczym?
4) omówić budowę przesiewacza odśrodkowego?
5) określić działanie przesiewacza odśrodkowego?
6) wymienić kolejne czynności obsługi przesiewacza odśrodkowego?
7) omówić budowę przesiewacza bębnowego?
8) określić działanie przesiewacza bębnowego?
9) wymienić kolejne czynności obsługi przesiewacza bębnowego?
10) wskazać róŜnice i podobieństwa występujące między
przesiewaczami?
11) wymienić rodzaje wag stosowanych w zakładzie cukierniczym?
12) omówić róŜnice charakteryzujące poszczególne wagi?
13) dobrać rodzaj wagi do danego procesu waŜenia?
14) wskazać zastosowanie psychrometru aspiracyjnego?
15) omówić budowę i działanie psychrometru aspiracyjnego?
16) dokonać pomiaru wilgotności stosując psychrometr aspiracyjny?

41
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wyboru czterokrotnego (tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa).
5. Test składa się z pytań o róŜnym stopniu trudności: pytania 10, 15, 18, 19 są z poziomu
ponadpodstawowego, pozostałe z poziomu podstawowego.
6. Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź zakreśl
„X”.
7. W przypadku pomyłki dotyczącej wyboru odpowiedzi, poprzednio zaznaczoną
odpowiedź zakreśl „kółkiem” i zaznacz ponownie „X” właściwą odpowiedź.
8. Przestrzegaj podanej przez nauczyciela normy czasowej (40 min).
9. Pracuj sam, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Porozumiewanie się z innymi uczniami lub korzystanie ze „środków pomocy” wiąŜe się
z otrzymaniem oceny niedostatecznej.
11. JeŜeli masz jakieś wątpliwości dotyczące testu spytaj nauczyciela.
12. Po skończonej pracy test wraz z kartą odpowiedzi oddaj nauczycielowi.
śyczę powodzenia
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Optymalne warunki w pomieszczeniach magazynowych to:
a) temperatura 0–10˚C, wilgotność do 75%,
b) temperatura 10–15˚C, wilgotność do 45%,
c) temperatura 15–18˚C, wilgotność do 75%,
d) temperatura 18–23˚C, wilgotność do 65%.
2. Do przemieszczania surowców w opakowaniu, w cukierni stosuje się środki transportu
wewnętrznego takie jak
a) Ŝurawie.
b) palety.
c) wyciągarki.
d) ześlizgi.
3. Nośność wózka dwukołowego wynosi
a) 20 kg.
b) 45 kg.
c) 75 kg.
d) 90 kg.
4. Wózki widłowe jezdne moŜe obsługiwać osoba, która
a) przeczytała DTR dla wózka.
b) zna budowę i działanie wózka.
c) ma ukończone 17 lat.
d) ma uprawnienia operatora obsługi wózka.

42
5. Przedmioty przewoŜone na wózkach
a) mogą wystawać za obrzeŜe wózka w granicach 30cm.
b) nie mogą przysłaniać widoczności pracownika obsługującego wózek.
c) muszą być przewoŜone pojedynczo.
d) naleŜy zawsze przypinać je specjalnymi linkami.
6. Mąka luzem do cukierni dostarczana jest za pomocą
a) mąkowozu.
b) samochodu dostawczego.
c) transportu pneumatycznego.
d) wózków widłowych.
7. W skład silosu wchodzą:
a) mąkowóz, zawór wielodroŜny, filtr,
b) wybierak, filtr, wskaźnik poziomu mąki,
c) cyklon, filtr, przesiewacz,
d) przesiewacz, przewody rurowe, wybierak.
8. Filtr w silosie umoŜliwia oddzielenie mąki od
a) zanieczyszczeń mechanicznych.
b) zanieczyszczeń ferromagnetycznych.
c) spręŜonego powietrza.
d) wilgotnego powietrza.
9. Zwisy mąki w silosie moŜna eliminować przez
a) stosowanie urządzenia przyśpieszającego prędkość mąki na wlocie do silosu.
b) magazynowanie mąki o wilgotności powyŜej 16%.
c) wytwarzanie specjalnych chropowatych powierzchni na wewnętrznych ściankach
silosu.
d) areację denną.
10. Do zbiornika wagi dozującej mąka pobierana jest z
a) dozatora.
b) zaworu wielodroŜnego.
c) silosu.
d) worka.
11. Zaletą transportu pneumatycznego jest
a) brak kosztów magazynowania.
b) zmniejszenie powierzchni magazynowej.
c) połączenie ciągu mąki z młyna do cukierni.
d) moŜliwość przechowywania mąki o wysokiej temperaturze.
12. W przesiewaczu bębnowym zanieczyszczenia oddzielone od mąki
a) pozostają na sicie.
b) gromadzone są w specjalnym zbiorniku.
c) transportowane są przenośnikiem zgarniakowym do wylotu.
d) usuwanie są oddzielnym wylotem.

43
13. Wadą przesiewacza odśrodkowego jest
a) wmontowana magneśnicą.
b) prosta obsługa.
c) korpus na kółkach.
d) ręczne oczyszczanie sita z zanieczyszczeń.
14. Znak CЄ na produkcie oznacza
a) legalizację.
b) świadectwo zgodności.
c) bezpieczeństwo ekologiczne.
d) zdatność do utylizacji.
15. Do odwaŜania mąki o masie 20 kg na wadze dziesiętnej naleŜy uŜyć odwaŜnika
a) 0,2 kg.
b) 20 kg.
c) 10 kg.
d) 2 kg.
16. Waga nie powinna być
a) zalegalizowana.
b) wytarowana.
c) wypoziomowana.
d) brudna.
17. Netto oznacza masę
a) towaru bez opakowania.
b) towaru z opakowaniem.
c) opakowania.
d) maszyny.
18. Urządzenie kontrolno-pomiarowe w magazynie wskazujące wartość 80% to
a) higrometr.
b) termometr.
c) czasomierz.
d) przepływomierz.
19. W termometrze rozszerzalnościowym wraz ze wzrostem temperatury
b) zmienia się kolor cieczy.
c) zwiększa się objętość cieczy.
d) zmniejsza się objętość cieczy.
e) zwiększa się ilość odparowanej cieczy.
20. Włos jest głównym elementem:
a) higrometru.
b) psychrometru.
c) termometru.
d) wagi elektronicznej.

44
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
UŜytkowanie maszyn i urządzeń magazynowych
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 A b c d
2 A b c d
3 A b c d
4 A b c d
5 A b c d
6 A b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

45
6. LITERATURA
1. Ambroziak Z.: Produkcja piekarsko-ciastkarska. Cz. 1. WSiP, Warszawa 1998
2. BoŜenko L.: Maszynoznawstwo. WSiP, Warszawa 1996
3. Giergielewicz S.: WyposaŜenie techniczne w przemyśle ciastkarskim. WSiP,
Warszawa 1998
4. Dąbrowski A.: Podstawy techniki w przemyśle spoŜywczym. WSiP, Warszawa 1999
5. Reński A.: Aparatura i urządzenia techniczne w piekarstwie. WSiP, Warszawa 1987
6. Reński A.: Piekarstwo. Cz. 1. WSiP, Warszawa 1995
7. Poradnik Piekarza. Organizacja pracy piekarni, podstawy technologii, normy, porady
i przepisy prawne. Handlowo-Usługowa Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”,
Warszawa 1996
8. Zajączkowska A.: Podstawy przetwórstwa spoŜywczego. Format – AB, Warszawa 1998

7

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (7)

Ähnlich wie 7

Ähnlich wie 7 (20)

Mehr von Dorota

Mehr von Dorota (20)

7