1. PAGPAPLANONG PANGWIKA
AT INTELEKTUWALISASYON
(ANDREW B. GONZALES)
TUNGO SA PAGBUO NG
FILIPINONG DISKURSONG
PANGKALINANGAN (ROSARIO TORRES-YU)
DINDO C. CABERTE FIL 205 Pagpaplanong Pangwika
MAEd -Filipino

2. IBIGAY ANG SUMUSUNOD NA KONSEPTO
Intelektuwalisasyon

3. INTELEKTUWALISASYON
Ang intelektuwalisasyon ay ang pagpapaunlad
ng isang wika sa isang antas na maaaring
magamit para makakuha ng impormasyon.
Bukod dito, ito’y naglalayon na magamit ito
bilang wika sa pagtuturo at komunikasyon.

4. IBIGAY ANG SUMUSUNOD NA KONSEPTO
Diskurso

5. DISKURSO
Interaktibong gawain tungo sa mabisang paglalahad
ng mga impormasyon. Ayon kay Webster, ang
diskurso ay tumutukoy sa berbal na komunikasyon
tulad ng kumbersasyon. Maaari din daw itong isang
pormal at sistematikong eksaminasyon ng isang
paksa, pasalita man o pasulat, tulad halimbawa ng
disertasyon. Samakatwid, masasabing ang diskurso
ay isang anyo ng pagpapahayag ng ideya hinggil sa
isang paksa. Masasabi rin, kung gayon, na ang
diskurso, ay sinonimus sa komunikasyon.

6. IBIGAY ANG SUMUSUNOD NA KONSEPTO
Pangkalinangan

7. PANGKALINANGAN
Tumutukoy sa mga bagay na may
kinalaman sa kultura o kabihasnan

8. Pagpaplanong
Pangwika at
Intelektuwalisasyon
(ANDREW B. GONZALES)

9. Ayon kay Gonzales, isang aspekto ng pag-unlad ng wika ang
intelektuwalisasyon.
Kung susundin sina Ferguson at Haugen (1968), ang pag-unlad
ng wika ay nagsisimula sa pagpili ng isang wikang pambansa,
Kung ang layunin ay monolingguwal; kapag napili na,
pinalalaganap ito at kumakalat, habang dumarami ang
nasusulat sa wikang ito, dumadaan ito sa proseso ng
estandardisasyon na ang anyo at estruktura ay pare-pareho sa
pamamagitan ng pagkakasundo ng mga tagapagsalita nito o
kaya’y sa pagpapatibay dito ng isang ahensya ng wika.
Karaniwan itong nako-codify sa pamamagitan ng paggamit
ng isang tuntunin sa balarila at diksyonaryo.
Paano nga ba malalaman na
maunlad na ang isang wika?

10. Ang wika kung ito ay idadaan sa pagpaplano,
kinokonsidera ng mga awtoridad ang gawain sa lipunan
at binibigyan ng istatus (opisyal, pambansa atbp) ng
lehislatibo o administratibong sektor. Kalaunan ay
makabubuo ng mga panulat na tatalakay sa mga
temang makabuluhan sa lipunan. Dito mabubuo ang
register ng wika. Ang isang mahalagang register ay ang
pagtuturo sa paaralan. Ito’y gagamitin sa lahat ng antas
at ang pagpapaksa ng mga ideya sa pinakamataas na
diskurso sa akademya ay tinatawag na
INTELEKTUWALISISASYON.
Paano nga ba malalaman na
maunlad na ang isang wika?

11. UNANG PAKSA
Kultibasyon ng Filipino
Bilang Wika ng
Akademikong Diskurso

12. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
10 taon pagkaraan ng konstitusyong Komonwelt ng
Pilipinas, pinagtibay ng Pambansang Asamblea na
gagawa ng hakbang tungo sa pagbuo ng isang
komon na wikang pambansa batay sa mga umiiral
na wika sa Filipinas.
Naitatag ang akademya ng wika na pinagtibay sa
batas ng 1935 at tinawag na National Language
Institute na siyang pumili ng opisyal na wika noong
1936.

13. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
Tagalog ang naging wikang komon sa mga nakatira
sa paligid ng Ilog Pasig sa Gitnang Luzon sa
bunganga ng Manila Bay (ang wika ng mga Taga-
Ilog).
Tagalog ang naging lingua franca sa lugar. Sa
panahon ng kalayaan, matatag na ang Tagalog.
Natural na mapipili ito bilang wikang pambansa.

14. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
Hindi rin naging Bisaya ang napili dahil sa pamimili ay
maraming taga-Bisaya ang hindi magkaunawaan
ang isa’t isa (Cebuano, Hiligaynon, Waray at Bikolano
sa Hilagang Luzon).
Nagkasama-sama sa iisang etnolingguwistikong
grupo ang Tagalog kompara sa Bisaya.

15. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
Ang NLI (ginawang INL) ay opisyal na idineklara ang
Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa ay
mangyayari lamang kung magkaroon ito ng
gramatika. Kalaunan ay ginamit ang kay Lope K.
Santos na hango sa Latin at sinulat sa Tagalog.
Nagkaroon ng diksiyonaryo noong 1939. Batay rito,
pinagtibay ang Tagalog at tinawag na wikang
pambansa noong 1939.

16. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
Ang NLI ay nagsimula ng proseso ng kultibasyon sa
mga lektura at publikasyon ukol sa estruktura ng
Tagalog at literaturang Tagalog.
Bago dumating ang mga Hapon, malawak ang
pagpapalaganap ng wikang pambansa sa
pamamagitan ng summer schools para sa magiging
guro ng 1940 at patuloy na pagtuturo nito bilang
asignatura sa bawat grado sa primarya at
sekundarya sa panahon ng kalayaan.

17. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
Nagpatuloy ang estandardisasyon pagkaraan ng
WWII sa ilalim ng INL.
Ang wikang pambansa na tinawag na Pilipino noong
1959 ay hindi ginamit sa midyum ng pagtuturo kundi
noon lamang 1974 sa Programang Edukasyong
Bilingguwal.
Ang pambansang wika ay ginamit sa pagsulat ng
iba’t ibang diskurso at ginamit sa negosyo.

18. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
1974 – Masasabing simula ng pag-unlad ng Tagalog
bilang wika ng akademikong diskurso.
Hinikayat ang paggamit nito at pinagtibay mula
primarya hanggang tersiyaryo sa Agham Panlipunan,
Kasaysayan at Pamahalaan, na mga kailangang
asignatura sa kolehiyo.
Ang paggamit ng Filipino sa pagtuturo sa level na
tersisyaryo ay hindi nagsimula sa pambansa o opisyal na
level ng DepEd kundi sa inisyatiba ng mga propesor at
estudyante sa UP, Ateneo at DLSU.

19. KULTIBASYON NG FILIPINO BILANG
WIKA NG AKADEMIKONG DISKURSO
Ang resulta ng mga inisyatibang ito ay
pagbuo ng mga termino at mga
teksbuk at tradebooks sa Filipino.

20. PAGLALAHAD MULA SA
KARANASAN NG FILIPINAS
Nagsalita si Haugen (1968) ng apat na dimensyon ng
Pagpaplanong Pangwika: seleksiyon,
estandardisasyon, pagpapalaganap, elaborasyon.
Maraming sub-dimensyon ang kultibasyon. Ang
kultibasyon ng wika ay nangangailangan ng
malawak na paggamit dito sa lipunan.

21. PAGLALAHAD MULA SA
KARANASAN NG FILIPINAS
Ang layunin at katangian ng mga prosesong ito ay
napalalalim ng kultibasyon. Layunin nito na bigyan ng
mga termino ang komtemporaneong realidad, mga
terminong hiniram o isinalin, at gamitin ito sa
modernong realidad.
Nangyayari ang modernisasyon kapag ang lokal na
wika ay ginagamit upang ipaliwanag ang
modernong realidad at penomenong gamit; ang
mga bagong siyentipiko at teknikal na realidad kundi
pati sa mga realidad na sosyal at ideolohikal.

22. PAGLALAHAD MULA SA
KARANASAN NG FILIPINAS
Ang modernisasyon ay sumasakop sa aspekto ng
kultibasyon; isa itong lingguwistikong proseso na
sumasalamin sa development ng isang prosesong
panlipunan. Sa kontemporaneong diskurso,
ipinahihiwatig ng modernisasyon ang prosesong
kanluranin at nagtaguyod ng teknolohikal at
siyentipikong aplikasyon ng kanluran sa lahat ng
aspekto ng pamumuhay.

23. PAGLALAHAD MULA SA
KARANASAN NG FILIPINAS
Kung intelektwalisado na ang ating wika,
mahalaga ito sa paglago ng negosyo at
kalakalan. Ang mga banyaga na ang
mag-aaral at gugustuhing matuto upang
gamitin ito sa loob ng ating bansa.

24. INTELEKTUWALISASYON:
PRODUKTO AT PROSESO
Nang ginamit ng Linguistic Society of the Philippines
ang terminong “intelektuwalsisasyon ayon kay Vilem
Mathesius, ilang sensitibong liberal (na nayayamot sa
inaakala nilang patuloy na kolonyalismo ng Ingles)
naghihimagsik sa salitang intelektuwalisasyon na para
bang hindi puwedeng maging intelektuwal sa
Filipinas kung walang Ingles.

25. INTELEKTUWALISASYON:
PRODUKTO AT PROSESO
Ang pagkakaunawaan ay nag-uugat sa kawalan ng
komunikasyon at kamalayan dahil sa:
1. kulang sa kaalaman sa kasaysayan ng pag-unlad
ng mga wika sa kanluran at Japan.
2. unti-unti, hakbang-hakbang na katangian ng pag-
unlad ng wika, kung saan ang pag-unlad ay
umaayon sa digri ng kahandaan ng wika para sa
gamit na intelektuwal.

26. INTELEKTUWALISASYON:
PRODUKTO AT PROSESO
Ang pagkakaunawaan ay nag-uugat sa kawalan ng
komunikasyon at kamalayan dahil sa:
3. ang di-pantay na panahon ng pagkagamit o di-
pagkagamit sa wika bilang instrumento ng
akademiko at siyentipikong diskurso.
Nasa proseso pa ito ng pag-aaral upang umabot sa
yugtong gustong abutin.

27. MGA PRODUKTO NG
INTELEKTUWALISASYON
ang estandardisasyon ay naipapakita:
• tinatanggap na sa kumbensiyon
• gamit ang manwal at diksyonaryo sa pamamagitan
ng iba’t ibang literatura at domeyn
• ang pagpapalaganap ay mas madaling gawan ng
ebalwasyon batay sa mga resulta ng sensus, report
at iba’t ibang output.

28. MGA PRODUKTO NG
INTELEKTUWALISASYON
Maaari din suriin ang kaugnay na proseso ng
intelektuwalisasyon sa mga tindahan ng libro at mga
aklatan at mga rekord para makita ang bilang ng
titulo at mga kopya ng mga nalimbag bawat taon.
Maaari ring suriin kung ang lokal na wika (karaniwa’y
wikang pambansa) sa paglikha ng panulaan,
kuwento, drama at impormal na sanaysay. Makikita
rin ang intelektuwalisasyon sa diyaryo at bahagi ito
ng output ng publikasyon bawat taon.

29. MGA PRODUKTO NG
INTELEKTUWALISASYON
Sa paaralan, magagamit din ang wika bilang
midyum ng pagtuturo sa iba’t ibang domeyn o iba’t
ibang asignatura kagaya ng Kasaysayan, Sibika,
Antropolohiya (mga madadali), Matematika, Likas na
Agham (Biology, Chemistry, Physics), Applied na
Agham (Inhinyeriya, IT) (mga mahirap)

30. MGA PRODUKTO NG
INTELEKTUWALISASYON
Sa kuwantitatibong paraan, mailalarawan na
intelektuwalisado ang wika sa sumusunod:
• bilang ng gamit ng wika bilang midyum ng
pagtuturo
• sa anong level ng edukasyon ginagamit ang wika
• para sa anong larangan o domeyn ito gagamitin
• para sa anong level ng abstraksiyon ito gagamitin

31. MGA PRODUKTO NG
INTELEKTUWALISASYON
Isa pang malinaw na manipestasyon ay ang bilang
ng aktuwal na gumagamit ng wika upang bumuo ng
mas maraming produkto at maging bahagi ng
kontribusyon sa mga intelektuwalisadong produkto
ng wika; na magpapayaman ang gamit nito at
magarantiya na magagamit pa rin ito ng mga
susunod na henerasyon.

32. MGA PRODUKTO NG
INTELEKTUWALISASYON
Krusyal dito ang institusyonalisasyon ng
wika sa pamamagitan ng patakarang
pangwika ng eskuwelahan at mga opisina
ng gobyerno, gayundin ang mass media
(TV, radio, sine, mga CD, DVD atbp)

33. PROSESO
• Pagbuo ng estandardisadong anyo ng wika na
magagamit sa akademikong diskurso.
• Paggamit ng grammar – magagamit ng mga guro
sa pagtuturo, pagtalakay sa klase at sa aktuwal na
pagbuo ng mga materyal panturo.
• Mahalaga rin ang diksiyonaryo at mga manwal ng
retorika o gabay sa estilo.

34. PROSESO
• Pagpapalaganap ng wika sa mass media,
eskuwelahan, mga workshop at seminar sa mga
guro.
• Kailangang maganap ang mahabang proseso ng
kultibasyon. Kailangan ang tutok nito sa
pagpaplano.

35. PROSESO
Ang problema sa intelektuwalisasyon ng ilang wikang
pambansa ay nasa agham. Bagama’t walang duda
na madedevelop ang agham sa Filipino, hindi ito
mababahagi sa global na mundo. Sa teorya,
magagawa ito ng pagsasalin ngunit para magawa
ito, malaking gastusin ang kailangan. Isa pa,
kailangan ang papalabas na salin para ang mga
nagawa naman sa Filipino ay mabasa ng iba.

36. PANLOOB AT PANLABAS NA
DIMENSYON
Pananaw na Sikolohikal
- kailangan sa pagsasalin ang higit pa sa linya-linyang
paglilipat. Kailangan ang rekonseptuwalisasyon.
- Hamon ang paglalarawan nang detalyado at
pagpapangalan sa pisikal na realidad.
- Hal. sa anatomy, sa Filipino ay tatawagin lang na
ugat ngunit sa Ingles ay hiwalay na arteries at veins.

37. PANLOOB AT PANLABAS NA
DIMENSYON
Pananaw Sosyolohikal
-kailangang dumaan sa utak ng indibidwal na mag-
aaral sa disiplina sa tinatarget na wika.
-kailangan ng tulong ng mga maimpluwensiyang tao
upang mapanatili ang pagiging intelektuwalisado ng
wika na magiging bahagi ng tradisyon

38. PANLOOB AT PANLABAS NA
DIMENSYON
• Bilang paglalahat, sa proseso ng intelektuwalisasyon
isang malaking hamon ang pagdating sa politika.
• Kakulangan ng suporta sa mga ahensya ng
pamahalaan.
• Nasyonalismo sa sariling bansa.

39. Tungo sa Pagbuo ng
Filipinong Diskursong
Pangkalinangan
(ROSARIO TORRES-YU)

40. MGA HAKA NG PROBLEMA NG
INTELEKTUWALISASYON
1. Ang intelektuwalisasyon ay mas mataas na antas
ng pag-unlad ng isang wikang paris ng naaabot
ng wikang Ingles, ang wikang kakompetensya ng
wikang Filipino.
2. Hindi pa intelektuwalisado ang wikang Filipino
ngunit kaya nitong marating ang antas ng pag-
unlad na ito.
3. Ang malaganap na paggamit ng wikang Filipino
sa mga kolehiyo at unibersidad ay susunod sa
pangyayaring intelektuwalisado na ang wikang
Filipino (o ang kabaligtaran nito).

41. MAHAHANGO SA KASALUKUYANG LITERATURA
TUNGKOL SA SALITANG INTELEKTUWALISASYON SA
MGA KAHULUGANG:
1. Ginagamit na ang wikang Filipino ng mga
intelektuwal at dalubhasa sa kanilang diskurso.
2. May sapat na terminong teknikal na maitatapat
sa mga hiniram sa wikang Ingles o iba pang wikang
dayuhan;
3. May sapat na bokabularyong magagamit sa
pagpapahayag ng abstraktong kaisipan;
4. May modernong alpabetong makaaangkop sa
pagpasok ng mga salitang hiniram sa ibang wika.

42. FILIPINO NGA BA ANG WIKA NG
DALUBHASA?
A. Walang dudang gumigiling na ang proseso ng
intelektuwalisasyon mula pa noong gamitin ang wikang
Filipino sa iba’t ibang disiplina;
B. May moderno nang alpabeto ang wikang Filipino
na inaasahang sasagot sa pagbabagong magaganap
dito;
C. Ginagamit na rin ito ng mga dalubhasa at iskolar.
Isaalang-alang ang katunayan sa Unibersidad ng
Pilipinas, mula pa noong 1974 ay may tatlo hanggang
limang tesis pangmaster na isinulat sa wikang Filipino.

43. FILIPINO NGA BA ANG WIKA NG
DALUBHASA?
D. Ginagamit na rin ang wikang Filipino sa mga
pagtalakay sa mga abstraktong kaisipan sa Agham
Panlipunan at sa pagpapaliwanag sa mga konseptong
banyaga.
E. Maging sa pag-aaral ng panitikan at wika ay
nangyayari na rin ang paggamit ng pamamaraan sa
semyotika, hermenyutika at pag-aaral ng ideolohiya.
F. Isaalang-alang pa rin ang sarbey ng Sentro ng
Wikang Filipino ng UP.
• Ang semiotika ay ang pag-aaral ng mga tanda, pareho bilang indibidwal at nakapangkat
na mga sistema ng tanda. Kabilang sa pag-aaral ang paano ginagawa ang isang
kahulugan at paano naiintidihan.
• Ang hermenyutika ay paggawa ng interpretasyon sa isang akda.

44. FILIPINO NGA BA ANG WIKA NG
DALUBHASA?
Survey ng SWF ng UP Diliman (Nob.-Dis. 1990):
• Kasaysayan 1 at Sibilisasyong Asyano – 96%
• Gradwadong Kurso – 100%
• Sikolohiya (100% sa kaguruan ang nagtuturo sa 59%
ng mga kurso)
• Sosyolohiya – parehong 78% sa kurso at kaguruan
ang ginagamitan ng Filipino

45. FILIPINO NGA BA ANG WIKA NG
DALUBHASA?
Hindi na problema at lalong hindi na alamat ang
intelektuwalisasyon ng wikang Filipino.
Hamon:
Tama na ba ang makontento sa ganitong kondisyon
sa paggamit ng wikang Filipino? Tama na bang
maluwag na isinasalin o di kaya’y walang
pakundangan na hinihiram ang mga banyagang
salita sa iba’t ibang disiplina ng agham panlipunan
at ipinaliliwanag na lang sa Filipino?

46. SIPAT-SULIPAT, DILANG BUHOL-BUHOL AT
ANG DISKURSONG PANGKULTURA
Ang tunay na intelektuwalisasyon ay
mangyayari kapag ang wikang Filipino ay
gagamitin ng mga Filipinong intelektuwal
at iskolar sa pagbuo ng kaisipan,
kaalaman at karunungang hinango sa
karanasan ng mga Filipino at nakatuntong
sa katutubong tradisyon intelektuwal.

47. PAGSASAKATUTUBO AT ANG PAGLIKHA NG
KARUNUNGANG FILIPINO
•Kapangyarihan ang karunungan.
•Kailangang gamitin ang sariling
karunungan na batay sa sariling
kultura sa pag-aaral ng Sikolohiya.

48. NAGSASARILING DISKURSO
Ayon kina Salazar at Covar, kailangang
bumuo ng karunungang Filipino ang mga
Filipino mismo na magmumula sa
kaisipang Filipino at hinugot kung saang
tradisyong intelektuwal (pantayong
pananaw) bilang pasok sa pagbuo ng
diskursong Filipino.

49. KAISIPANG FILIPINO, TINIG NG FILIPINONG
INTELEKTUWAL AT ANG MITHIING KALAYAAN NG
BAYAN
1. Mas puspusang paglaganap ng paggamit ng
wikang Filipino sa edukasyon, gobyerno at
negosyo; at,
2. pagsasa-Filipino ng diskurso sa agham panlipunan
at sa iba pang sangay ng karunungan tungo sa
pagbuo ng iisang diskursong pangkalinangan na
maaaring tanglawan ng pantayong pananaw.

50. MARAMING SALAMAT SA PAKIKINIG ☺