Er is terug oppositie: Dirk Van der Maelen zet sp.a terug op de kaart! Het oogt soms knokig en uit de tijd. Maar net wanneer de tegenstrever zich rijk rekent, treft de sp.a uit het niets raak. Net als met Juventus Turijn in het voetbal ben je nooit klaar met de oppositie van de Vlaamse socialisten. Met het ontbloten van een rapport dat de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen in een schimmig licht stelt, heeft de sp.a flink beet. Anciens in de Wetstraat beseften snel dat minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) werkelijk een probleem heeft. De regering kreeg de crisiscommunicatie niet onder controle. Spoedzitting in de Kamer volgde op persconferentie, onvolledige verklaring op achterhaald feit.

1. 2 vooraan DE STANDAARD
WOENSDAG 21 MAART 2018
Met een welgemikt salvo schoot SP.A­Kamerlid Dirk Van der Maelen het dossier van de opvolging van de F­16’s uit de lucht. © Bart Dewaele
den, noch voor de regering noch
voor het parlement’, besloot hij
gisteren in de Kamer. Ook op ra­
dio en televisie benadrukte Van­
deput de transparante aanpak van
de regering.
Imagoschade
Vandeput wil zijn verantwoor­
delijkheid naar eigen zeggen niet
ontlopen. Al moest hij ook toege­
ven dat er bij het begin van de ver­
vangingsprocedure van de F­16
ook intern bekeken is of de toe­
stellen langer in de lucht gehou­
den kunnen worden. Ook die stu­
die werd nooit wereldkundig ge­
maakt.
Hoe dan ook lijdt hij zware
imagoschade en dat uitgerekend
ken studies waarin de vliegtuig­
fabrikant Lockheed Martin begin
2017 al aanstipte dat de Belgische
F­16’s wel degelijk langer in de
lucht kunnen worden gehouden
(zie hiernaast).
Vandeput heeft dat altijd
tegengesproken en het bestaan
van dergelijke studies door Lock­
heed zelfs ontkend. Zo ook in het
bewuste interview in november:
‘Onze F­16’s zijn gemaakt voor
achtduizend vlieguren. Dat stelt
de fabrikant. Moet ik dat nege­
ren?’ Maar ondertussen had de fa­
brikant dat dus al genuanceerd.
Nu blijkt dat de minister nooit
van het bestaan van die studies op
de hoogte is gebracht. ‘Ik heb
nooit bewust info achtergehou­
VAN ONZE REDACTEUR
WIM WINCKELMANS
BRUSSEL I ‘Dat is Van der Mae­
len, hé. Ik moet hem nog het eer­
ste verstandige woord horen zeg­
gen over militair materiaal.’ De
kans is klein dat minister van
Defensie Steven Vandeput (N­VA)
die woorden uit het interview met
De Zondag in november vorig jaar
ooit nog zal herhalen.
Met een welgemikt salvo
schoot SP.A­Kamerlid Dirk Van
der Maelen gisteren het dossier
van de opvolging van de F­16­
straaljagers gisteren uit de lucht
tijdens een inderhaast bijeenge­
roepen zitting van de Kamer­
commissie Defensie. De oppositie
wilde klaarheid over de opgedo­
De minister
die achter de
feiten aanloopt
Meer dan zijn onschuld uitschreeuwen kon
minister Vandeput niet. Hij is in de situatie
beland die hij altijd wou vermijden: een
schandaalsfeer rond een Defensie­aankoop.
Klantendienst
Tel: 02/790.21.10 / e­loket: standaard.be/klantendienst
De regering­Michel beloofde een transparante proce­
dure bij de aanschaf van de nieuwe gevechtsvliegtui­
gen. Dat voornemen stierf gisteren een roemloze dood.
Het aankoopdossier van 3,5 miljard euro is definitief
geïntoxiceerd. Niemand krijgt dat project nog geloof­
waardig weer op de rails, zeker minister van Defensie
Steven Vandeput (N­VA) niet.
De kandidaat­burgemeester van Hasselt beleefde een
ontluisterende afgang. Tot zijn afgrijzen, en in tegen­
stelling tot eerdere beweringen, moest hij vaststellen
dat de SP.A­oppositie beter op de hoogte was van de
technische details van de F­16’s dan om het even wie
bij de N­VA, inclusief hijzelf. Van zijn gebruikelijke ar­
rogantie in dit dossier restte alleen wat gestamel.
Onderzoek moet nu uitmaken of de minister koud­
weg door Defensie werd
gerold, dan wel dat het
gewoon een stomme ver­
getelheid was. Maar Van­
deput gaat evenmin vrij­
uit. Zijn kabinet had bij
de producent Lockheed
Martin een gelijkaardige
studie kunnen bestellen.
Het versterkt de indruk
dat Vandeput alleen rijdt
voor de F­35, de duurste optie. Ook de luchtmacht
heeft duidelijk haar zinnen op dat speelgoed gezet. Met
zulke oogkleppen zijn ongelukken onvermijdelijk.
Juist daarom lijkt een voorwaarde voor ontslag te
zijn vervuld. Een minister die in de Kamer moet toege­
ven dat hij ‘achter de feiten aanholt’, kan niet meer fat­
soenlijk functioneren. Maar het ministerieel deontolo­
gisch klimaat in België is er niet naar om hierover te
vallen. Als een lame duck maakt Vandeput voortaan
zijn tijd op het kabinet vol. In een volgende regering
keert hij alvast niet terug.
Ongetwijfeld vallen er binnen het leger wel ontsla­
gen. Ofwel ging het om een bewust manoeuvre om de
minister informatie achter te houden met als doel de
aankoop niet in gevaar te brengen. Ofwel ging het om
een inschattingsfout, net omdat de regering al beslist
had om nieuwe vliegtuigen aan te schaffen. Met zo’n
vertrouwensbreuk moest het hoofd van stafchef Marc
Compernol eigenlijk al op tafel liggen.
Het geknoei zet eerste minister Charles Michel volle­
dig in zijn hemd. De procedure loopt nu vertraging op.
De premier mag het vergeten om zo fier als een pauw
in juli aan president Donald Trump te gaan vertellen
dat België de F­35 aankoopt, waardoor de druk om ons
defensiebudget op te krikken eindelijk kan afnemen.
Als democratie kunnen we alleen verbijsterd conclu­
deren dat Defensie noch Vandeput op een ernstige ma­
nier met het geld van de belastingbetaler omgaat. Wie
gelooft die mensen nog?
EEN SLECHTE DAG
OP KANTOOR
Als een lame duck
maakt Vandeput
voortaan zijn tijd
op het kabinet vol
BART BRINCKMAN
COMMENTAAR
DE STANDAARD
WOENSDAG 21 MAART 2018 3
Met een welgemikt salvo schoot SP.A­Kamerlid Dirk Van der Maelen het dossier van de opvolging van de F­16’s uit de lucht. © Bart Dewaele
‘Ik kan me moeilijk
verdedigen tegen mails
waar ik geen weet van
kan hebben’
STEVEN VANDEPUT
Minister van Defensie
GUINEVERE CLAEYS
RAMP
Vorige zaterdag ging ik na een
voorstelling te voet terug naar
huis. Het was ijskoud, iets na
middernacht. De stad was leeg. Tot
iemand rechts uit een zijstraatje
opdook en enkele meters voor me
in dezelfde richting begon uit te
stappen. We zeiden niets, we lie­
pen achter elkaar, kromgebogen
tegen de wind in.
Plots kwamen toen de sneeuw­
vlokken. De nacht was zo stil, je
kon ze horen vallen. Ze kwamen
steeds sneller en met zo veel dat
we allebei stopten om naar boven
te kijken. Toen waren we te onmis­
kenbaar met twee. Dus wachtte ze
me op en stapten we samen verder.
‘We hebben een ramp nodig.’
Dat was een zin uit de voorstelling
van die avond. Geef ons een ramp
en we zorgen voor elkaar. Geef ons
een ramp en we worden medemen­
sen. Geef ons een reden om elkaar
graag te zien. Elkaar te zien.
Sneeuw kan een prachtige ramp
zijn. In de sneeuw leerde ik een
medemens kennen. Ze vertelde me
met verkleumde mond over een
hartbrekende avond. Ze huilde
niet, ze rilde. Af en toe keek ze
achterom. Waarom kwam hij haar
niet achterna?
Aan de brug over het water
splitsten we op, elk
naar onze over­
kant. Wat verder,
terwijl de
hemel op ons
hoofd bleef
vallen, zwaai­
den we nog
eens.
We moeten steeds
meer privacy opgeven,
merkt Marc Reynebeau
35
OPINIE
‘Het ultieme argument:
brave burgers hebben
toch niets te vrezen?’
Vermoedelijk is er
bij Defensie achter
de schermen
gemanoeuvreerd om de
vervanging van de F­16’s
niet te hypothekeren
Steven Vandeput: hulpeloos. © bdw
SP.A­voorzitter John Crombez. © bdw
in een dossier waarin hij zo groot
mogelijke transparantie nastreef­
de. De volgende keer dat de minis­
ter met een dossier naar de minis­
terraad trekt, kan hij op een
schampere opmerking rekenen, of
hij wel zeker is dat het leger hem
alles heeft verteld.
Dat is in dit dossier duidelijk
niet gebeurd. Vandeput kreeg de
bewuste studies pas gisteroch­
tend onder ogen, net als chef De­
fensie Marc Compernol. Bijko­
mend mailverkeer waarmee Van
der Maelen zwaaide, doet vermoe­
den dat er bij Defensie achter de
schermen is gemanoeuvreerd om
de vervanging van de F­16’s niet te
hypothekeren.
De precieze context van de
mails is onduidelijk, wel blijkt dat
verschillende figuren in de
legerhiërarchie wél op de hoogte
waren. In een mail wordt zelfs
aangeraden om de Chef Defensie
en de minister op de hoogte te
brengen, aangezien ze correctie
informatie nodig hebben.
Intern mailverkeer bij Lock­
heed Martin, de producent van de
F­16 en zijn opvolger F­35, uit 2016
zegt zelfs dat de ‘Belgian Air Chief’
ontzet is over het feit dat Lock­
heed Martin studies uitvoert over
de levensduurverlenging van de
F­16’s (zie bladzijde 4).
Vandeput reageert er hulpe­
loos op: ‘Ik kan me moeilijk verde­
digen tegen mails waar ik geen
weet van kan hebben.’ De minister
geeft de indruk achter de feiten
aan te lopen. Voorlopig houdt hij
het erbij dat er ‘een zware inschat­
tingsfout’ is gemaakt en uitleg
vraagt aan de legertop. Als hij
meer zegt, wordt hij al snel tegen­
gesproken door de SP.A.
Vandeput komt zo in de situa­
tie terecht die hij absoluut wou
vermijden. Aankoopdossiers bij
Defensie zijn altijd omgeven met
een waas van beïnvloeding, in het
Centraal in de discussie over de opvol­
ging van de F­16 staan twee studies
die de constructeur Lockheed Martin
heeft uitgevoerd naar de levensduur
van de F­16’s. Die is op papier vastge­
legd op 8.000 vlieguren. Onze oudste
F­16’s komen stilaan in de buurt van
die grens, wat ook de reden was om
nieuwe vliegtuigen te kopen.
Langer vliegen kan
Toch is het mogelijk de straaljagers
langer in de lucht te houden, zo blijkt.
Materiaalbeheerder kapitein Antoon
Boeykens vroeg Lockheed Martin in ja­
nuari 2017 om dat na te gaan. Veel
hangt af van de manier waarop ze
worden ingezet. De F­16 is ontworpen
voor luchtgevechten en daar hoort ste­
vige slijtage bij. Maar onze F­16’s voe­
ren vooral verkenningsvluchten uit en
lucht­grondaanvallen. De missies in Af­
ghanistan, Libië, Irak en Syrië leidden
dus tot minder slijtage dan voorzien.
Deadline 2029 … of 2037
Wanneer de levensduur herberekend
wordt voor een dergelijk gebruik, kan
de vloot gemiddeld 1.000 vlieguren
extra aan, of omgerekend zes jaar. De
eerste F­16’s zouden dan niet in 2023
maar eerder tegen 2029 uit roulatie
worden genomen. Een tweede rapport
bevat zelfs een scenario waarbij er pas
vanaf 2037 vervangen moet worden.
‘Theoretische oefening’
Een kanttekening is dat de berekening
betrekking heeft op de ‘carrosserie’, de
metaalmoeheid van de toestellen.
Maar over de rest van de toestellen,
zoals de motor, de radar of de wapen­
systemen, wordt niets gezegd. Minister
Vandeput (N­VA) spreekt daarom van
een ‘theoretische’ oefening, die niet al­
les zegt over de inzetbaarheid. (lob, jfja)
Wat staat er in
de rapporten die
niet bestonden?
verleden zelfs van omkoping. De
minister wou daar komaf mee ma­
ken door een strikte procedure te
volgen en transparantie te geven.
Het blijkt niet te volstaan.
Bijltjesdag
Vandeput en premier Charles
Michel (MR) hebben een externe
audit gevraagd naar wat er fout is
gelopen. Van der Maelen voorspelt
nu al welke richting de resultaten
van die audit zullen uitgaan. Hij
zegt er vrij zeker van te zijn dat de
studies op het niveau van Frederik
Vansina, hoofd van de Luchtcom­
ponent, zijn blijven hangen.
Hij wijst ook diens voorganger,
Claude Vandevoorde, met de vin­
ger en zegt, opnieuw met mailver­
keer in de hand, dat ook kolonel
Harold Van Pee, de man die het
dossier van de vervanging van de
F­16’s beheert, op de hoogte ge­
weest moet zijn.
Het is duidelijk dat er vroeg of
laat een bijltjesdag volgt bij Defen­
sie, maar de schade bij Vandeput is
zichtbaar.
© afp
16
BUITENLAND
Het net sluit zich rond
Nicolas Sarkozy
Financierde Kadhafi
presidentscampagne?