1. เซรุ่ม แก้พ ิษ งู
นางสาวพิช ญ์จ ล ก ษณ์ เค้า แคน หลัก ศุต ร ส.บ. (สสช.) 540842022
ิ ั

2. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
การผลิต เซรุ่ม
1. เซรุ่มเตรียมจากนำ้าเหลือง(plasma) ของม้าทีได้รับ
่
การฉีดกระตุ้น(immunize) ด้วยตัวกระตุ้น (antigen) ใน
ปริมาณที่เหมาะสม เพือให้มาสร้างภูมิคุ้มกันทีเรียกว่า อิมมู
่
้
่
โนโกลบูลิน ซึงมีความจำาเพาะในการทำาลาย
่
( neutralization) ตัวกระตุ้นนั้น

3. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
การผลิต เซรุ่ม
2. นำาพิษงูที่ได้จากการรีดพิษงูทผ่านการตรวจสอบ
ี่
แล้วมาฉีดเข้าไปในม้า หลังจากทีมาได้รับพิษงูแล้ว ม้าจะ
่ ้
สร้างภูมคุ้มกันในเลือดม้าจนได้ระดับภูมคุ้มกันทีต้องการ
ิ
ิ
่
หลังจากนันจะทำาการเจาะเลือดม้าแล้วนำามาแยกเม็ดเลือด
้
แดงออกเพือนำากลับคืนเข้าไปในม้าเพือให้มาฟืนตัวเร็วขึ้น
่
่
้ ้
เฉพาะส่วนที่เป็นพลาสมามาจะนำาใช้ในการผลิตเซรุ่ม

4. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
การผลิต เซรุ่ม
พลาสมาทีมภมคุ้มกันจะประกอบไปด้วยโปรตีนอื่น
่ ี ู ิ
อีกหลายชนิด เช่น อัลบูมน ไฟบริโนเจน เฉพาะอิมมูโนโก
ิ
ลบูลินเท่านั้นทีมฤทธิ์ในการทำาลายพิษงู ดังนั้น จึงต้อง
่ ี
กำาจัดโปรตีนอื่นทีไม่มฤทธิ์ออกไป เพื่อลดอาการแพ้ที่อาจ
่
ี
เกิดกับผู้ป่วย

5. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
การผลิต เซรุ่ม
3. ในขั้นตอนการทำาให้บริสุทธิ์ พลาสมาดิบจะถูกนำา
มาผ่านกระบวนการย่อยด้วยเอนไซม์เพือตัดแยกอิมมูโนโก
่
ลบูลิน ออกเป็นส่วนที่ออกฤทธิ์คือ F(ab’)2 ออกจากส่วนที่
เป็น Fc ซึ่งมักเป็นสาเหตุททำาให้เกิดอาการแพ้ และใช้
ี่
ความร้อนและเกลือเพือกำาจัดโปรตีนอื่นๆที่ไม่ต้องการโดย
่
การย่อยและแยกโปรตีนทีไม่ต้องการออกไป
่

6. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
การผลิต เซรุ่ม
4.กรองเพื่อแยกเก็บเฉพาะ F(ab’)2 แล้วไปทำาให้เข้ม
ข้นขึ้นด้วยวิธี Ultrafiltration (ใช้แรงดันในการแยกสาร
ต่างๆ ออกจากนำ้า) จากนั้นจึงนำามาผสมตามสูตรทีกำาหนด
่
และนำาไปกรองให้ปราศจากเชื้อก่อนนำาไปบรรจุลงขวด

7. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
ปัจจุบันสถานเสาวภามีการผลิตเซรุ่มแก้พิษงูชนิด
แห้งทังหมด 7 ชนิด แบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ เซรุ่มทีต้านพิษงู
้
่
ระบบประสาท 4 ชนิด ได้แก่ เซรุ่มแก้พษงูจงอาง เซรุ่มแก้
ิ
พิษงูเห่า เซรุ่มแก้พิษงูสามเหลี่ยม และเซรุ่มแก้พิษงู
ทับสมิงคลา และเซรุ่มทีต้านพิษงูระบบโลหิต 3 ชนิดคือ
่
เซรุ่มแก้พษงูกะปะ เซรุ่มแก้พษงูเขียวหางไหม้ และเซรุ่ม
ิ
ิ
แก้พิษงูแมวเซา และในอนาคตจะมีการผลิตเซรุ่มชนิดรวม
2 ชนิด คือ เซรุ่มรวมต่องูระบบประสาท และเซรุ่มรวม
ระบบโลหิต

8. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
1. เซรุ่มแก้พษงูจงอาง(King Cobra antivenin)
ิ
ทำาลายพิษงูจงอาง(Ophiophagus hannah) ได้ไม่น้อยกว่า
0.8 mg./ml

9. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
2. เซรุ่มแก้พิษงูเห่า (Cobra antivenin) ทำาลายพิษ
งูเห่า (Naja kaouthia) ได้ไม่นอยกว่า 0.6 mg./ml
้

10. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
3.เซรุ่มแก้พษงูสามเหลี่ยม(Banded Krait antivenin)
ิ
ทำาลายพิษงูสามเหลี่ยม(Bungarus fasciatus)ได้ไม่นอยกว่า
้
0.6 mg./ml

11. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
4. เซรุ่มแก้พษงูทบสมิงคลา(Malayan Krait
ิ
ั
antivenin) ทำาลายพิษงูทบสมิงคลา (Bungarus candidus)
ั
ได้ไม่นอยกว่า 0.4 mg./ml.
้

12. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
5. เซรุ่ม แก้พษงูกะปะ(Malayan Pit Viper antivenin)
ิ
ทำาลายพิษงูกะปะ (Calloselasma rhodostoma)ได้ไม่นอยกว่า
้
1.6 mg./ml

13. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
6. เซรุ่มแก้พิษงูเขียวหางไหม้(Green Pit Viper
antivenin) ทำาลายพิษงูเขียวหางไหม้ (Trimeresurus
albolabris) ได้ไม่นอยกว่า 0.7 mg./ml
้

14. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
7. เซรุ่มแก้พิษงูแมวเซา(Russell’s Viper antivenin)
ทำาลายพิษงูแมวเซา (Daboia russelli siamensis) ได้ไม่นอย
้
กว่า 0.6 mg./ml

15. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
8. เซรุ่มแก้พิษงูระบบโลหิต
(Hemato polyvalent snake antivenin)
- สามารถทำาลายพิษงูกะปะ(Calloselasma
rhodostoma)ได้ไม่น้อยกว่า1.6mg/ml
- สามารถทำาลายพิษงูเขียวหางไหม้(Trimeresurus
albolabris)ได้ไม่น้อยกว่า0.7mg/ml
- สามารถทำาลายพิษงูแมวเซา (Daboia russelli
siamensis)ได้ไม่น้อยกว่า 0.6 mg/ml

16. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
9. เซรุ่มแก้พิษงูระบบประสาท (Neuro polyvalent snake antivenin)
- สามารถ ทำาลายพิษงูจงอาง(Ophiophagus hannah) ได้ไม่น้อยกว่า 0.8
mg/ml
- สามารถ ทำาลายพิษงูเห่า (Naja kaouthia) ได้ไม่นอยกว่า 0.6 mg/ml
้
- สามารถ ทำาลายพิษงูสามเหลียม (Bungarus fasciatus)ได้ไม่น้อยกว่า 0.6
่
mg/ml
- สามารถ ทำาลายพิษงูทับสมิงคลา (Bungarus candidus)ได้ไม่น้อยกว่า
0.4mg/ml

17. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
การให้ย า
ก่อนใช้เซรุ่มแก้พิษงูชนิดผงแห้ง ต้องละลายด้วย
สารละลายทีบรรจุมาในกล่อง (หรือละลายด้วยนำ้ากลั่น
่
สำาหรับฉีดปริมาณ 10 มล.)
ข้อ ห้า มใช้
ไม่มข้อห้ามใช้ เนืองจากหากไม่ฉีดเซรุ่มแก้พษงูเมือ
ี
่
ิ
่
ถูกงูพษกัดผู้ป่วยอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต นอกจากผู้ป่วย
ิ
จะมีประวัติว่าแพ้ หรือไวต่อส่วนประกอบตัวใดตัวหนึงใน
่
นำ้ายา จำาเป็นต้องเตรียมการป้องกันล่วงหน้า

18. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
อาการข้า งเคีย ง
บางครั้งอาจพบว่ามีอาการปวดบริเวณทีฉีดยา มี
่
ปฏิกิริยาทางผิวหนัง และ อาจมีไข้ อาการต่อไปนี้อาจพบ
ได้แต่น้อยมาก ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน และมีปฏิกิริยา
ทางการไหลเวียนของเลือด (เช่น หัวใจเต้นเร็ว หรือ ช้า
กว่าปกติ ความดันโลหิตตำ่า เหงื่อออก วิงเวียนศีรษะ)
และ ปฏิกิริยาภูมแพ้ (เช่น หน้าแดง คอแดง ลมพิษผื่นคัน
ิ
หายใจลำาบาก) บางรายอาจเป็นมากถึงช็อคได้ ดังนั้นใน
ผู้ป่วยทุกรายทีมอาการ ควรเฝ้าดูอาการต่อไประยะหนึง
่ ี
่
การรักษาปฏิกิริยาช็อค ขึ้นกับอาการและความ
รุนแรง อาจให้ยาต้านฮิสตามีนหรือถ้าจำาเป็นอาจต้องให้
อะดรีนาลีน คอร์ติโคสเตียรอยด์ขนาดสูง สารนำ้าทดแทน

19. เซรุม แก้พ ษ งู
่
ิ
ข้อ ควรระวัง
ผู้ป่วยทีถกงูเห่า หรือ งูจงอางกัด อาจจำาเป็นต้องใช้
่ ู
เครื่องช่วยหายใจ เนื่องจากเซรุ่มแก้พษงูเตรียมจาก
ิ
พลาสมาของม้า จึงอาจก่อให้เกิดปฏิกิริยาแพ้ต่อโปรตีน
ม้าได้ เพือหลีกเลี่ยงการเกิดปฏิกิริยาดังกล่าว ก่อนฉีด
่
เซรุ่มควรทดสอบความไวโดยฉีดเซรุ่มเจือจาง 1:100
ปริมาณ 0.02 มล. เข้าใต้ผิวหนังเพือดูปฏิกริยา อย่างไร
่
ิ
ก็ตาม การทดสอบนีไม่สามารถคาดการณ์การเกิดอาการ
้
ช็อค และ/หรืออาการแพ้ได้ทงหมด ในผู้ป่วยทุกราย
ั้
การเก็บ รัก ษา
ควรเก็บเซรุ่มแก้พิษงูชนิดผงแห้งในขวดปิดสนิทที่
อุณหภูมิตำ่ากว่า 25°ซ หากเก็บรักษาตามที่กำาหนด จะ

20. อ้า งอิง
สภากาชาดไทย
http://www.saovabha.com/th/product_serum