Bij brand zorgt een overdrukinstallatie voor rookbeheersing. Dit is een complex, vaak verkeerd uitgevoerd systeem. Met alle gevolgen van dien..

1. © Colt International
In geval van brand: één toevoerventilator maakt nog geen
overdruksysteem
Een overdrukinstallatie zorgt er bij brand
voor dat rook niet een trappenhuis in kan
stromen. Dit lijkt eenvoudige materie –
lucht een trappenhuis inblazen – maar
niets is minder waar. Installateurs en
bevoegd gezag onderkennen deze
complexiteit niet of nauwelijks.
Hierdoor voeren zij overdrukinstallaties
vaak verkeerd uit. Welke fouten zij zoal
maken? En wat de gevolgen hiervan zijn?
Dat leg ik uit in deze blog!
‘Gelijkwaardige oplossing’
Een overdrukinstallatie is geen rechtstreekse brandveiligheidseis vanuit bouwregelgeving. Het is een
‘gelijkwaardige oplossing’ (BB art. 1.3) als de eigenaar/gebruiker van een object:
§ niet aan de voorschriften uit het Bouwbesluit (zoals brandwerende scheidingen, voorportalen,
niet-besloten ruimten) kan voldoen óf
§ niet aan deze bouwkundige eisen wil voldoen.
Niet kunnen voldoen aan voorschriften Bouwbesluit
Als de eigenaar of gebruiker van het pand niet aan de voorschriften uit het Bouwbesluit kan voldoen,
kunnen daar meerdere redenen voor zijn. Enkele voorbeelden:
§ Bij een bestaand gebouw is het – door de dimensies van het pand – niet mogelijk om een
tweede vluchtroute te realiseren
§ Bij een trappenhuis is het – door gebrek aan ruimte – niet mogelijk om te voorzien in
voorportalen of een ‘niet-besloten ruimte’, als toegang tot het trappenhuis
§ Bij een nieuwbouw pand is het – door een doorlopende trap naar ondergrondse bouwlagen
lastig om een niet-besloten ruimte onder de grond te creëren.

2. © Colt International
Niet willen voldoen aan voorschriften Bouwbesluit
Soms wil een eigenaar of gebruiker van het pand gewoonweg niet aan de voorschriften uit het
Bouwbesluit voldoen:
§ Een gebruiker vindt de voorportalen lastig tijdens het dagelijks gebruik
§ Een architect vindt de voorportalen esthetisch onwenselijk
§ Een investeerder richt de ruimte liever in als verhuurbaar oppervlak (woonruimte, kantoor,
parkeerplaats), dan als voorportaal
In al deze situaties is een overdrukinstallatie een uitkomst. Maar hoe functioneren deze installaties in
de praktijk?
Overdrukinstallatie in de praktijk
Vrij recent kregen wij de opdracht om een overdrukinstallatie in Amsterdam te beoordelen. Deze
overdrukinstallatie was ongeveer drie jaar geleden geplaatst. Het woongebouw – bestaande uit vier
bouwlagen en acht woningen per bouwlaag – was van slechts één vluchtmogelijkheid voorzien. Deze
vluchtmogelijkheid moest dienst gaan doen als veiligheidstrappenhuis. Er was echter geen ruimte voor
een voorportaal of een ‘niet-besloten ruimte’. Daarom besloot de opdrachtgever om voor een
overdrukinstallatie te gaan als gelijkwaardige oplossing. Op de locatie bleek dat de installatie deze titel
eigenlijk niet mocht dragen. Het was in feite niets meer dan een toevoerventilator, die bovendien
nauwelijks bijdroeg aan een veilige vluchtweg…
Geen vluchtmogelijkheid
Bij het inschakelen van de installatie viel ons direct op dat er veel kracht nodig was om de deuren –
die de overdrukruimte indraaiden – te openen. Voor minder zelfredzame bewoners zou dit een
onmogelijke opgave zijn. De enige vluchtweg zou bij brand dus onbruikbaar zijn... En de gevolgen?
Niet te overzien! Verder onderzoek wees uit dat er geen sprake was van een drukregeling bij het
trappenhuis, die er zorg voor draagt dat de druk niet te hoog oploopt.
Voorts was de luchttoevoervoorziening bovenop het dak geplaatst. Als een brand uit de gevel van een
woning slaat – en de wind uit een ongunstige hoek komt – dan zuigt deze voorziening juist rook aan.
Op deze manier vult het gehele trappenhuis zich met rook. Ook hier dus geen vluchtmogelijkheid
meer voorhanden. Maar daar bleef het niet bij…
Rook ‘terugduwen’
Een overdrukinstallatie moet in staat zijn een bepaalde luchtstroom over de geopende deur te
realiseren (voor dit project: 0,75 m/s). Deze luchtstroom is in staat de rook ‘terug te duwen’, zodat er
geen rook het trappenhuis instroomt. Voor dit project bleek de snelheid van de luchtstroom nagenoeg
0 m/s te bedragen en werd de ruimte bij de geopende deur ook op overdruk gezet. Hier wees
onderzoek uit dat er geen afvoervoorziening was. De gevolgen: een trappenhuis vol rook…

3. © Colt International
Onacceptabel?
Bovengenoemde opsomming is slechts een kleine greep uit alle misstanden die wij helaas hebben
geconstateerd. De eigenaar is nagenoeg op slopershoogte. Hij moet behoorlijk wat werk verrichten en
investeren om een veilig trappenhuis te krijgen. En zoals gezegd: het object is pas drie jaar geleden
opgeleverd… Dit vinden wij onacceptabel.
Tekst: Stan Veldpaus