Facts & Figures

1. 1
Traumatische bevallingservaringen
en PTSS na de bevalling
Dr. Claire Stramrood
Gynaecoloog in opleiding, UMC Utrecht
Onderzoeker CAPTURE group, OLVG Amsterdam
WAT is het?

2. 2
Symptomen PTSS
• Herbeleving
• Vermijding
• Negatieve gedachten en stemming
• Hyperarousal
APA, DSM-5, 2013
Prevalentie
• traumatische bevallingservaring 9 - 20 %
• posttraumatische stress stoornis (PTSS) 1 - 3 %
• hoog risico groepen 15 %
• co-morbiditeit depressie 50 %
Grekin R. Clin PsycholRev 2014
StramroodCAI. J PsychosomObstet Gynaecol2011
BoormanRJ. Midwifery 2014
Alcorn KL. PsycholMed 2010
StramroodCAI. ReprodSci 2011
White T. J ReprodInfantPsychol2006
McKenzie-McHargK. J Reprod InfantPsychol2015
BradleyR. Br J Clin Psychol2008
Iles J. J Anxiety Dis 2011
Ayers S. J Reprod InfantPsychol2007
StramroodCAI. Arch GynecolObset 2012
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016

3. 3
WIE krijgt er PTSS ?
Risicofactoren
obstetrisch psychologisch
bevallings-
gerelateerd
Ayers S. PsycholMed 2016
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016

4. 4
Obstetrisch
–Zwangerschapscomplicaties (r=0.38)
•Vroeggeboorte
•Pre-eclampsie
–Bevalling (r=0.48)
•Instrumentele bevalling (vacuum/forceps)
•(Spoed)sectio
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016 Ayers et al. 2016
Psychologisch
•PTSS/traumatische ervaring
in anamnese (r=0.39)
•Zwakke coping (stress) vaardigheden (r=0.30)
•Depressie in zwangerschap (r=0.51)
•Angst voor de bevalling (r=0.41)
•Counseling/therapie in zwangerschap (r=0.32)
•Postpartum depressie (r=0.60)
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016 Ayers et al. 2016

5. 5
Ervaring partus
•Dissociatie (r=0.32)
•Negatieve ervaring bevalling (r=0.59)
•Gebrek aan (ervaren) steun (r=-0.38)
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016 Ayers et al. 2016
Wie krijgen PTSS na de bevalling
• subjectieve ervaring
• ‘toeschouwer’/ getuige (partner!) kan ook
PTSS (symptomen) ontwikkelen
Bradley R ea. Br J Clin Psychol 2008;47:295-302.
Iles J eaJ Anxiety Disord 2011;25:520-530.
Ayers S ea. J Reprod InfantPsychol 2007;25:40-50.
Stramrood CA ea. Arch Gynecol Obstet 2012.
Stramrood CAI ea.. Reprod Sci 2011;18(7):645-53
White T ea. J Reprod Infant Psychol 2006, 24, 107-120.
Alcorn KL ea. Psychol Med 2010;1-11.
Ayers S ea. J Psychosom Obstet Gynecol 2008;29:240-50
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016

6. 6
WAAROM is het belangrijk?
Gevolgen
PierrehumbertB. Arch Dis Child 2003
SoderquistJ. J PsychosomObstetGynaecol 2006
StramroodCAI. ReprodSci 2011
LovejoyMC. Clin PsycholRev 2000
McLearn KT. Pediatrics2006
JenningsKD. J Affect Disord 1999
PaulsonJF. Pediatrics2006
Righetti-VeltemaM. J Affect Disord 2002
Ayers S. PsycholHealthMed 2006
• Partnerrelatie
• Moeder-kind binding
• Huilen / voeden
• Effect toekomstige reproductieve keuzes
• Angst voor de bevalling
• Geen spontaan herstel
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016

7. 7
Volgende zwangerschap….
• niet zwanger durven worden
• verzoek primaire sectio
• verzoek primaire epiduraal
• weigeren van versie bij stuitligging
• uitgebreid (inflexibel) geboorteplan
• frequent consulten, aspecifieke fysieke klachten,
somatisatie
• niet verschijnen op afspraken
• vermijden gynaecologisch onderzoek
RouheH ea. BJOG 2009;116:67-73
GottvallK ea. BJOG 2002;109:254-260.
FuglenesD ea. Am J Obstet Gynecol2011;205:45-49.
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016
Gevolgen van angst voor de bevalling
• vermijden van zwangerschap (13%)
• afbreken van zwangerschap
• vroeggeboorte (RR 2.1)
• spoedsectio (OR 1.4-3.0)
• postpartum depressie (OR 2.7)
Soderquist J ea.. BJOG 2009;116(5):672-80.
Laursen M ea.. BJOG 2009;116(10):1350-5.
Ryding EL ea. Acta Obstet Gynecol Scand 1998;77(5):542-7
Dole N ea. Am J Epidemiol 2003;157(1):14-24.
Kelly RH ea. Obstet Gynecol 2002;100(2):297-304.
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016

8. 8
En partners ?
PTSS bij partners
Onderzoek:
- Depressie komt voor bij 10% van de partners
- PTSS symptomen komen regelmatig voor bij
partners
- Als PTSS symptomen dan ook vaak
depressieve klachten
- Als PTSS symptomen dan vaak vrouw EN man

9. 9
Beleving van partner
• Partner voelt dat hij heeft gefaald in het
beschermen van zijn vrouw (en kind)
– machteloosheid
• Partner vindt dat hij geen ‘recht’ heeft op
psychische klachten
– zieke vrouw, ziek kind
• Aandacht van zorgverleners alleen voor vrouw
en kind
• Onbegrip van omgeving
Verschillen tussen vrouw en partner
• Partner herinnert zich alle
gebeurtenissen, vrouw niet
– agv bevalling, narcose of PE/HELLP
• Partner gaat anders om met
symptomen dan vrouw
– praten vs. wegstoppen, elkaar beschermen
• Wensen (=aandurven) om nog een keer
zwanger te worden

10. 10
Vaak lastig....
• Als beide psychische klachten
– begrijpen elkaar wel, maar geen van
beiden kan voor stabiliteit in gezin zorgen
• Als een van beide psychische klachten
– begrijpen elkaar niet goed
Belangrijk:
• Vrouw en partner
– met elkaar blijven praten
– accepteren dat beleving en verwerking
soms verschillend verloopt
– professionele hulp zoeken
• Zorgverleners
– ook aandacht voor partner
– zowel bij partner met en zonder psychische
klachten

11. 11
WAT kunnen we doen?
(H)erkenning
Behandeling
Preventie

12. 12
(H)erkenning
Screening en diagnostiek
• Aandacht voor somatische aspecten van
psychische aandoeningen!
• 1 simpele vraag
– PTSS: “Hoe heb je de (vorige) bevalling ervaren?”
– Angst: “Hoe bang ben je voor de bevalling?” (1-10)
• Screeningsvragenlijsten (self-report)
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016

13. 13
PCL-5
Weathers,Litz, Keane,Palmieri, Marx, & Schnurr - NationalCenter for PTSD (8/14/2013);Nederlandsevertaling:Arq PsychotraumaExpert Groep
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016
www.LKPZ.nl

14. 14
Behandeling

15. 15
• Eye-movement desensitization & reprocessing
(EMDR)
• Trauma-gerichte cognitieve gedragstherapie
NICE guideline(UK), 2005.
APA practice guideline(USA), 2009
Trimbosguideline(Netherlands2011)
ACPMH guideline(Australia),2013
StramroodCAI. Birth 2012
SandstromM. Midwifery 2008
Ayers S. J PsychosomObstetGynaecol2007
NieminenK. Cogn BehavTher 2016
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016
Behandeling
Behandeling
• EMDR in de zwangerschap?
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016
www.capture-group.nl
Obstetrical PTSD In Multiparae,
and Maternal Fear of Childbirth

16. 16
Preventie
& wat we zelf kunnen
doen
Preventie
• Primair
– traumatische bevallingservaring
• Secundair
– PTSS (symptomen)

17. 17
SECUNDAIRE preventie
• nacontrole
• volgende zwangerschap
• erkenning & tijd (urgentie)
• herkenning (kennis)
• bevalling nabespreken
• adequaat verwijssysteem
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016
PRIMAIRE preventie
• (ervaren!) steun en zorg
• (ervaren!) controle & betrokkenheid bij beslissingen
Ford E. J Anxiety Disord 2010
Ford E. J Anxiety Disord 2009
HodnettED. CochraneDatabaseSyst Rev 2012
Zo JA: minder PTSS
Zo NEE: cruciaal in traumatische ervaring
• continue (1 op 1) zorg
↓ secMo’s
↓ kunstverlossingen
↓ duur bevalling
↓ pijnsMllingswens
↓ ontvredenheid
↓ lage APGAR scores
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016

18. 18
PRIMAIRE preventie
• Terminologie ?
• Herkenning van vrouwen met risicofactoren ?
• Behandelen depressie en angst in zwangerschap ?
• Psycho-educatie: realistische verwachtingen ?
CAI Stramrood
PTSS na de bevalling
2016
PREVENTIE: Wat vinden vrouwen zelf?
www.traumatischebevalling.nl

19. 19
Traumatic Experiences Associated with Childbirth (TEACH) - studie
Doel
Ervaring van vrouwen te onderzoeken t.a.v.
• cruciale factoren
• preventie
• nazorg
van hun traumatische bevallingservaring
“Heb je de bevalling als traumatisch ervaren?”
Inclusie criteria
• ≥ 1 traumatische bevallingservaring
• bevalling ≥ 2005 in Nederland
www.traumatischebevalling.nl

20. 20
facebook.com/traumatischebevalling
@BevallingTrauma

21. 21
MEER ?

22. 22
www.LKPZ.nl
Diana Koster
Perfecte bevallingen bestaan niet

23. 23
www.capture-group.nl
Childbirth and Psychotrauma Research Group
OLVG Amsterdam
www.traumatischebevalling.nl