1. ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΙΜΩ ΤΟΥΣ
ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ;
4ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΗΒΑΣ
30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΙΜΩ ΤΟΥΣ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ;
Υπεύθυνη εορτής : ΖΙΩΓΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ, ΠΕ 01
2. Στους Τρεις Ιεράρχες οφείλεται κατ΄ εξοχήν η
υπέρβαση των αντιθέσεων Χριστιανισμού -
Ελληνισμού και η οικοδόμηση του ελληνορθόδοξου
ιδεώδους.
Οι τρεις μεγάλοι Πατέρες της Ορθοδοξίας και
ακαταγώνιστοι κήρυκες της χριστιανικής πίστης
απεδείχθησαν και εξαιρετικής ελληνικής παιδείας
άνδρες υπήρξαν.
3.
4. Οι Μητέρες των Τριών Ιεραρχών :
ΕΜΜΕΛΕΙΑ ( Μ. Βασίλειος ), ΝΟΝΝΑ ( Ιωάννης
Χρυσόστομος ) , ΑΝΘΟΥΣΑ ( Γρηγόριος ο Θεολόγος )
5. Η αγία Εμμέλεια, η μητέρα του Μεγάλου Βασιλείου
Μητέρα δέκα τέκνων εκ των οποίων τα πέντε άγιοι της
Εκκλησίας μας! Όπως έλεγε και το όνομά της, «ἐν+μέλος»
υπήρχε σε όλη τη ζωή της αρμονία. Η ζωή της όμως, δεν ήταν
καθόλου εύκολη. Λίγο μετά τη γέννηση του δέκατου παιδιού
της, του αγ. Πέτρου Σεβαστείας, ο σύζυγος της Βασίλειος,
πεθαίνει και μένει μόνη να μεγαλώσει τα τέκνα της. Λίγο
αργότερα, χάνει και ένα από τα μικρότερά της αγόρια, και
λίγο πιο μετά χάνει τον αγαπημένο της γιο, τον άγιο
Ναυκράτιο, ο οποίος ήταν μοναχός και πνίγηκε κατά τη
διάρκεια ψαρέματος. Μένει μόνη να μεγαλώσει τα οκτώ της
παιδιά.
Δεν το έβαλε κάτω ούτε μια στιγμή. Από μικρά τους έλεγε
ιστορίες από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, τους
μάθαινε να προσεύχονται, να ψάλλουν ύμνους της Εκκλησίας,
να εκκλησιάζονται τακτικά. Τα παρακολουθούσε ως άγρυπνος
φρουρός, έχοντας πάντα στο νου της ότι μπροστά της δεν είχε
μόνο σώματα, αλλά αθάνατες ψυχές.
Όταν κάποτε ο άγιος Βασίλειος αποφάσισε να ασχοληθεί
και με τη ρητορική εκτός από τις άλλες επιστήμες που είχε
σπουδάσει, εκείνη με κλάματα και αγάπη και τη βοήθεια της
κόρης της αγίας Μακρίνας, κατόρθωσε να τον μεταπείσει,
αλλά και να αξιωθεί να τον δει Επίσκοπο Καισάρειας.
6. Η αγία Νόννα, η μητέρα του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου
Η γυναίκα των προσευχών και των δακρύων.
Βρέθηκε μπροστά σε δύο μεγάλους σταυρούς: Ο
σύζυγός της Γρηγόριος ήταν αιρετικός, οπαδός του
συστήματος των Υψισταρίων, το οποίο συνδύαζε
ειδωλολατρικά και ιουδαϊστικά στοιχεία. Δύο
κόσμοι αντίθετοι. Ούτε για μια στιγμή δε σκέφτηκε
το χωρισμό. Χρόνια ολόκληρα προσευχόταν με
πίστη και ο καλός Θεός όχι μόνο άκουσε τις
προσευχές της, αλλά την αξίωσε να δει το σύζυγό
της Επίσκοπο Ναζιανζού! Βρισκόμαστε βεβαίως,
ακόμη σε μια εποχή όπου η Εκκλησία ανεδείκνυε
έγγαμους Αρχιερείς έως το 691 μ.Χ. με τη Σύνοδο
της Πενθέκτης. Αλήθεια πόση χαρά και ευτυχία
απήλαυσε η Νόννα! Τα χρόνια όμως περνούσαν κι
ενώ το σπίτι της ήταν γεμάτο αγαθά, έλειπε ο
θησαυρός που ποθούσε, τα παιδιά!
7. Νύχτα μέρα προσευχόταν και ικέτευε τον Κύριο να της
χαρίσει τέκνα και το θαύμα εγένετο! Η προσευχή της, έφερε
στο φως τον υιό της, άγιο Γρηγόριο! Εκείνη όμως συνέχισε
τις προσευχές της και ο Κύριος την αξίωσε να αποκτήσει
δύο ακόμη παιδιά, τη αγία Γοργονία και τον άγιο Καισάριο.
Έβλεπε τα παιδιά της με δέος και πριν αυτά μάθουν ακόμη
γράμματα τους έδινε να κρατούν την Αγία Γραφή κι εκείνη
τους έλεγε τις ιερές ιστορίες.
Τα παιδιά μεγάλωσαν και λάτρεψαν και τα τρία τον Θεό. Η
καρδιά της Νόννας όμως, έμελλε να περάσει κι άλλες
θλίψεις. Σε ηλικία 37 ετών χάνεται ο λαμπρός ιατρός και
υιός της Καισάριος και λίγο αργότερα η κόρη της Γοργονία
και ο γαμπρός της Αλύπιος. Όμως η Νόννα, ως άνθρωπος
του Θεού, όλα τα υπέμενε! Παρέμεινε γενναία, νικήτρια του
πόνου και ανέθρεψε τα έξι ορφανά εγγόνια της…
8. Η αγία Ανθούσα, η μητέρα
του Ιωάννου του
Χρυσοστόμου
Μια τέτοια γενναία γυναίκα ήταν και
η αγία Ανθούσα, σύζυγος του
Στρατηλάτου Σεκούνδου, μητέρα του
αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, μια
γυναίκα εξαιρετικής ομορφιάς και
μορφώσεως που στα είκοσι της χρόνια
και λίγους μήνες μετά τη γέννηση του
υιού της, έμεινε χήρα! Δε θέλησε να
κάνει δεύτερο γάμο, αλλά προτίμησε σε
τόσο μικρή ηλικία να αφιερωθεί στη ἐν
Χριστῷ διαπαιδαγώγηση του υιού της.
Ήξερε άλλωστε ότι ο Κύριος είναι «ὁ
πατὴρ τῶν ὀρφανῶν καὶ κριτὴς τῶν
χηρῶν» ή όπως πιο απλά λέει ο λαός μας
«στο φτωχό και στο ορφανό πουλί ο
Θεός χτίζει φωλιά»!
9. Η αγάπη του Μ. Βασιλείου προς τα νέα παιδιά
μεταφράστηκε μέσω του σπουδαιότατου, ομώνυμου έργου
του..
10. Πώς τίμησαν οι Τρεις Ιεράρχες την ελληνική
Γλώσσα ;
Παροτρύνουν τους νέους να μελετούν με προσοχή τους αρχαίους
Έλληνες φιλοσόφους και ποιητές ( Σωκράτη, Όμηρο, Ησίοδο κτλ ).
Πιο συγκεκριμένα, τονίζουν στα νέα παιδιά να σπουδάζουν τα
συγγράμματα των αρχαίων Ελλήνων, ακολουθώντας το παράδειγμα
των μελισσών. Οι μέλισσες δεν πετάνε σε όλα τα λουλούδια με τον ίδιο
τρόπο. Κι όπου καθίσουν, δεν κοιτάνε να τα πάρουν όλα. Παίρνουν
μονάχα όσο χρειάζεται για τη δουλειά τους και το υπόλοιπο το
παρατούν και φεύγουν.
Έτσι κι εμείς..θα πάρουμε από αυτά τα κείμενα, ό, τι συγγενεύει με
την αλήθεια και μας χρειάζεται. Κι όπως, κόβοντας το τριαντάφυλλο,
αποφεύγουμε τα αγκάθια, έτσι και από τα κείμενα, θα πάρουμε ό, τι
είναι χρήσιμο..
12. Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε το 330 μ.Χ. στην
Καισάρεια της Καππαδοκίας.
Καταγόταν από οικογένεια πλούσιων
γαιοκτημόνων. Ο πατέρας του, Βασίλειος, ήταν
ρητοροδιδάσκαλος ( δικηγόρος ) στη
Νεοκαισάρεια του Πόντου.
Σπούδασε με εξαιρετικές επιδόσεις φιλοσοφία,
ιστορία, αστρονομία, γεωμετρία, αριθμητική και
ιατρική .
14. Γεννήθηκε γύρω στο 350 και κατάγεται από την
Αντιόχεια της Συρίας.
Σπούδασε κοντά στον φημισμένο ρήτορα Λιβάνιο
και είναι ο μόνος από τους τρεις που φοίτησε σε
θεολογική σχολή ( Αντιόχεια ).
Οπλίστηκε με βαθιά γνώση της αρχαίας ελληνικής
γλώσσας, την αξιοποίησε δημιουργικότατα και δίδαξε
τη ρητορική και την εφάρμοσε στα δικαστήρια ( ό, τι
ονομάζουμε σήμερα, δικηγορία..).
15. Πολλοί σήμερα αποκαλούν τον άγιο Ιωάννη
« ανθέλληνα » και πως είναι εναντίον της
ελληνικής γλώσσας, ενώ δεν ισχύει κάτι τέτοιο..
Ο Χρυσόστομος είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και
επιφυλακτικός, όχι στην αξία και χρήση της
αρχαίας ελληνικής γλώσσας αλλά στην πρώιμη
διδασκαλία της στα παιδιά, χωρίς να είναι έτοιμα
να κατανοήσουν τα βαθιά νοήματά της.
16. Θέματα σημαντικά καi ταυτόχρονα ελκυστικά, που
προβάλει η χριστιανική παιδεία, όπως εκείνα για την
μοναδική αξία της ψυχής και της προσωπικότητας του
ανθρώπου, για τις αδελφικές σχέσεις μεταξύ των
ανθρώπων, για τις ισότιμες σχέσεις του άνδρα και της
γυναίκας εναντι του Θεού, για τη δύναμη της
παιδαγωγικής λειτουργίας της οικογένειας, για τη μεγάλη
σημασία της αγωγής των παιδιών, όλα αυτά τα
ζητήματα, μέσω της διδασκαλίας, μπορούν να
αναμορφώσουν σταδιακά την κοινωνία .
Στο έργο και τη διδασκαλία του ιερού Χρυσοστόμου
παρατηρούμε μιαν αρμονική σύνθεση της «χριστιανικής
φιλοσοφίας», όπως ο ίδιος την χαρακτηρίζει, με την
ελληνική παιδεία, όπου στη συνάντηση αυτή καμία από
τις δύο αυτές έννοιες δε νοθεύτηκε, αλλά διατήρησαν και
οι δύο την αυθεντικότητά τους .
18. Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, γνωστός και
ως Γρηγόριος ο Θεολόγος γεννήθηκε το 329 στο
χωριό Αριανζός, κοντά στη Ναζιανζό της
νοτιοδυτικής Καππαδοκίας. Οι γονείς
του, Γρηγόριος ο Πρεσβύτερος και Νόννα, ήσαν
πλούσιοι γαιοκτήμονες. Η Νόννα έστρεψε το
σύζυγο της στο Χριστιανισμό, ο οποίος
βαπτίστηκε το 325 μ.Χ, ενώ λίγα χρόνια αργότερα,
το 328 ή 329 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ναζιανζού.
19. Πρoς τους χριστιανούς που απέρριπταν την κλασσική
ελληνική παιδεία ο Άγιος Γρηγόριος, άριστος μελετητής
και γνώστης της ελληνικής φιλοσοφίας, απαντά με μία
χαρακτηριστική επισήμανσή του στον « Ἐπιτάφιον εἰς τόν
Μέγαν Βασίλειον » .
« Νομίζω πως έχει γίνει παραδεκτό απ’ όλους τους
συνετούς ανθρώπους ότι η παιδεία είναι το πρώτο από τα
αγαθά που έχουμε. Και όχι μόνο η χριστιανική μας παιδεία,
που είναι η εκλεκτότερη και επιδιώκει τη σωτηρία και το
κάλλος των θείων πραγμάτων, τα οποία μόνο με τον νου
συλλαμβάνονται. Αλλά και η εξωχριστιανική παιδεία, την
οποία πολλοί χριστιανοί, έχοντας σχηματίσει λανθασμένη
αντίληψη γι’ αυτήν, την περιφρονούν, επειδή, λέγουν,
κρύβει δόλιους σκοπούς, είναι επικίνδυνη και απομακρύνει
από τον Θεό.
20. Μ’ αυτόν τον ωραίο τρόπο ο Άγιος συνιστά την «
θύραθεν » ή « έξωθεν » παιδεία, δηλαδή τα ελληνικά
γράμματα από τον Όμηρο μέχρι τούς κλασικούς
συγγραφείς, ως εισαγωγική και ως συμπληρωματική
προς την ανώτερη αγωγή που είναι η χριστιανική.
Την ευγνωμοσύνη του για την Ελλάδα όπου
σπούδασε ( Αθήνα) και την εκτίμησή του για τους
Έλληνες που γρήγορα και αβίαστα δέχθηκαν τον
Χριστιανισμό εκφράζει ο Άγιος Γρηγόριος σε ένα
επίγραμμά του από τη σειρά «Ἔπη εἰς ἑαυτόν» .
21. Έτσι με τη βοήθεια των μεγάλων Πατέρων και με την
συνεισφορά των δασκάλων του Γένους και του πιστού
λαού δημιουργήθηκε η ελληνορθόδοξη παιδεία. Σ’ αυτό το
πνευματικό και ηθικό έρεισμα στηρίχθηκε ο Ελληνισμός σε
καλές αλλά και σε δύσκολες στιγμές και αυτό το
πολιτιστικό αγαθό προσέφερε με οικουμενική διάθεση σε
άλλους λαούς.
Η ελληνορθόδοξη παιδεία των Τριών Ιεραρχών είναι
ταυτοχρόνως πανανθρώπινη και ελληνική, διαχρονική και
επίκαιρη. Γι’ αυτό μπορεί να μας κρατήσει όρθιους και
σήμερα απέναντι στην υλιστική και ισοπεδωτική
παγκοσμιοποίηση » .
22. Απολυτίκιο των Τριών Ιεραρχών.
Τους τρεις μεγίστους φωστήρας
Τους τρεις μεγίστους φωστήρας, της Τρισηλίου Θεότητος,
τους την οικουμένην
ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας· τους μελιρρύτους
ποταμούς της σοφίας,
τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας·
Βασίλειον τον μέγα,
και τον θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την
γλώτταν χρυσορρήμονι·
πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις
τιμήσωμεν· αυτοί γαρ τη
Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν.
23. Μετάφραση
Όλοι όσοι θαυμάζουμε τους λόγους των τριών μεγάλων
Φωστήρων της
τρισυπόστατης θεότητας, δηλαδή το Μέγα Βασίλειο, το
Γρηγόριο το θεολόγο και
τον ξακουστό Ιωάννη που το στόμα του έβγαζε χρυσάφι,
ας τους τιμήσουμε με
ύμνους. Γιατί αυτοί φώτισαν την οικουμένη με θείες
διδασκαλίες. Γιατί σαν
ποταμοί σοφίας πότισαν όλη την κτίση με τα άγια νερά
της θεογνωσίας, και γιατί
αυτοί μεσολαβούν και παρακαλούν πάντα την Αγία
Τριάδα για μας.
