Gelir Dağılımı Teorisi

1. GELİR DAĞILIMI TEORİSİ
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
«Başlıca Fonksiyonel Gelir Dağılımı Teorileri ve Bölüşüm Adaleti», içinde: C C Aktan,
“Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Yayınları, 2002. (İstiklal Yaşar Vural ile
birlikte)
Sunumu Hazırlayan: Cihat Gürbüzer
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

2. Bir ülkede belirli bir süre içinde üretilen
ulusal hasıla veya gelirin bireyler,
gruplar veya üretim ögeleri arasındaki
dağılımıdır.

3. GELİR DAĞILIMI TÜRLERİ
FONKSİYONEL GELİR
DAĞILIMI
Üretim faktörlerinin milli
gelirden aldıkları payı gösterir.
KİŞİSEL GELİR
DAĞILIMI
Milli gelirin kişiler ve tüketici
birimleri (aileler) arasındaki
dağılımını gösterir.
SEKTÖREL GELİR
DAĞILIMI
Tarım, sanayi ve hizmet
sektörlerinin milli gelirden
aldıkları payı gösterir.
BÖLGESEL GELİR
DAĞILIMI
Bir ülkenin farklı bölgelerinde
yaşayan kişilerin milli
gelirden ne oranda pay
aldıklarını gösterir.

4. GELİR DAĞILIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
YAPISAL FAKTÖRLER
SOSYAL NORM
VE
DÜZENLEMELER
TEKNOLOJİK
VE ORGANİZASYONEL
DEĞİŞİM
GLOBALLEŞME

5. YAPISAL FAKTÖRLER
Emek Piyasasında Arz-Talep Dengesi:
Belirli bir emeğin gerçekleştirdiği hizmete
olan talep arza göre daha fazla artarsa o
emek grubundakilerin elde ettikleri
gelirler artar; aksi halde ise azalır.

6. Emek Piyasasında Arz-Talep Dengesi
Şekil-4: İş Gücü Piyasası Kaynak: Snower, (1998) ss.78-80
 Nispi arz eğrisi işgücünün kalifiye olan ve olmayan işgücü olarak ikiye ayırmaktadır.
 Kalifiye işgücü ücreti azalınca bu işgücüne olan talep artar. Kalifiye işgücü arz ve talebinin
kesiştiği yerde kalifiye işgücünün fiili ücreti ortaya çıkar.
 Kalifiye olmayan işgücü talebi sağdan sola ve aşağı doğru bir eğilim gösterir ve
kalifiye olmayan işgücü arzı nispi arz eğrisi ile gösterilmektedir. Kalifiye olmayan
işgücünün fiili ücreti arz ve talebin kesiştiği yerde oluşur.

7. ÜRETİM FAKTÖRLERİNİN
DAĞILIMI
Faktör
Fiyatları
Servet Dağılımı
Emeğin Dağılımı
YAPISAL FAKTÖRLER

8. Kişisel Kabiliyet Farkları:
Zeki olmak, girişimci
ve yenilikçi bir ruha
sahip olmak ve
sağlıklı olmak elde
edilen geliri
arttırabilir.
Risk Almadaki
Farklılıklar: Bir
kısım insan parasını
riskli işlere yatırıp
çok gelir elde
ederken bazıları risk
almaktan çekinir.
Çalışma Koşullarındaki
Farklılıklar: Bazı kişiler
daha fazla süreyle
çalışmaları, nispeten
daha tehlikeli işlerde
çalışanların daha fazla
gelir elde edebilir.
Alınan Eğitimdeki Farklılıklar:
Alınan eğitimdeki
farklılıklar elde edilen
gelirlerin değişmesine
neden olabilir.
İş Tecrübesi: Daha
fazla tecrübeye
sahip olan ve
daha fazla
kalifiye olan
işçiler daha
fazla gelir elde
ederler.
Şans: Bazı sebepler ve
rastlantılar
insanların zengin
veya yoksul
olmalarına neden
olabilir.
Emeğin Dağılımı

9. Servetin Dağılımı
Emeğin vasıflarının
arttırılabilmesi olanağı sınırlı iken
servet edinmenin sınırsız olması
Sahip olunan servet ve bunlardan elde edilen gelirlerin dağılımı farklı kişi ve grupların
elde edecekleri gelirler arasında önemli farklılıkların oluşmasına yol açmaktadır. Az
sayıdaki tüketici birimi özel servetlerin çok büyük bir kısmını elinde bulundurmaktadır.
Bu durumun en önemli nedenleri
Servetlerin büyük kısmının
mirasla edinilmesi
Miras olarak edinilen servetin
türleri
Beşeri Sermaye
Kalıtım yoluyla edinilen miras.
 Zeki ve yetenekli ebeveynlerin
çocuklarının da zeki ve yetenekli
olma ihtimalinin yüksek olması
 Iyi yetişmiş ebeveynler çocuklarının
da iyi eğitim almarını sağlar.
Mali Nitelikte

10. Faktör Fiyatları
Faktörler düşük fiyatlı mesleklerden yüksek fiyatlı olanlara doğru
hareket etme eğilimindedirler.Bu hareket transfer için bir güdü
kalmayana dek, yani faktör fiyatları eşitlenene kadar sürecektir.
Faktör fiyat farklılıkları iki farklı tipe ayrılabilir
Dinamik Farklılıklar
 Geçici bir dengesizlik durumudur.
 Bir endüstrinin büyümesi ve bir başkasının
küçülmesi durumunda ortaya çıkar
 Bu tip farklılıklar faktörlerin yeniden dağılımına
yol açarlar
Denge Farklılıkları
Faktörlerin;
 Kendi içlerindeki farklılıklara,
 Beceri elde etme maliyetindeki
farklılıklara,
 Farklı faktör kullanımlarının parasal
olmayan avantajlarındaki
farklılıklarına bağlıdır.

11. Enflasyon ve İktisadi Krizler
YAPISAL FAKTÖRLER
ENFLASYONUN
GELİR
DAĞILIMINA
ETKİLERİ
Emek gelirleri
aleyhine
dengesizlik
Sabit gelirli
kişilerin
konjonktürle
başa
çıkamaması
Gelir dağılımında
eşitsizlik

12. YAPISAL FAKTÖRLER
Eğitim Düzeyi
HİZMET
ÜRETİMİ
SANAYİLEŞME
KENTLEŞME
Ekonomilerin
dışa açılması
Dış ticarette
rekabetin
artması
Şirketlerin
tekel olma
gücünün
aşınması
Eşitsizli
k

13. Kira Sözleşmeleri
 Gayrimenkullerin küçük
bir azınlıkta olması
 Sözleşmelerde kamusal
denetimin az olması
 Yarıcılık sistemi
İş Sözleşmeleri
 Çalışma hayatındaki gelenek-
ler iş sözleşmelerini etkileye-
bilir.
(örn: Kore ve Japonya gibi
ülkelerdeki yaşam boyu
istihdam garantisi)
Miras ile Alakalı Kural ve
Gelenekler
 Mali nitelikte olanlar ve
beşeri sermaye
 Kamusal düzenlemeler ve
globalleşme (örn: emeğin
mobilitesinin artması evlilik-
leilgili normları değiştire-
bilir.)
Evlilikle İlgili Kurum ve
Normlar
 Zenginin zenginle
evlenme geleneği gelir
dağılımının uzun yıllar
değişme olasılığını
düşürür.
 Globalleşme ile bu
geleneklerden vazgeçiş
gelir dağılımına olumlu
katkı yapar.
SOSYAL NORM VE DÜZENLEMELER

14. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and Management
&
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net