1.
PEDAGOGJI FAMILJARE
Tema: Fëmija i padëshirueshëm, familja me antarë me nevoja të veçanta,
shkurorëzimi i prindërve
Prof. Valentina NIMONAJ – HOTI Punuan: Besart HYSENI
Arjeton GASHI

2.
I padëshirueshëm
konsiderohet ai fëmijë i
cili nuk e gëzon
përkushtimin e prindërve,
qoftë në aspektin
emocional e mbrojtës,
qoftë në aspektin
pedagogjik e social.

3.
Psikologët, pedagogët, sociologët dhe ekspertët e
penalogjisë kanë konstatuar se në pozicionin më të
vështirë familjar, nuk janë fëmijët e prindërve të ndarë – të
dashur nga prindërit, as fëmijët e prindërve që jetojnë midis
dy vendeve të ndryshme – të dashur nga prindërit, as
fëmijët jetimë por me përkujdesje të prindit të gjallë apo
familjarëve kujdestarë. Fëmijët me gjendjen më të rëndë
emocionale, sociale e pedagogjike janë fëmijët e
padëshirueshëm nga familja, fëmijë potencialisht të
rrezikuar për rekrutim antisocial – si rezultat, nesër
delikuent të mitur apo kriminel të rritur.

4.
- Bashkëjetesa e prindërve e cila përcillet me
pavendosshmëri për lidhje stabile martesore;
- Shtatzënia e padëshirueshme gjatë paramartesës/fëmija
jashtëmartesor/, gjatë bashkëjetesës jostabile apo
martesës me konflikte kronike;
- Shtatzënia e padëshirueshme gjatë rimartesës së
partnerëve;
- Thjeshtri apo thjeshtra i padëshirueshëm nga
njerka/njerku;
- Fëmija bonjak në familje me çrregullime emocionale,
morale e sociale;
- Lidhja e dobët emocionale e partnerëve;
- Papjekuria e personalitetit të prindërve apo njërit, e me
këtë mungesa e gatishmërisë për të marrë përgjegjësitë

5.
- Aspiratat për karrierë që e debalancojnë prindin aq sa e
humb përqendrimin prindëror;
- Kushtet e rënda të jetesës, ato ekonomike apo të banimit;
- Sëmundjet e rënda në familje;
- Fëmija i lindur me pengesa në zhvillim;
- Gjinia e padëshirueshme, zakonisht lindja e vajzës pas
shumë vajzave;
- Diferenca e madhe moshore midis fëmijëve etj.

6.
- Fëmija e ndjen atmosferën në të cilën jeton, e ndjen se
është i padëshirueshëm dhe me këtë tek ai paraqiten dhe
zhvillohen një varg emocionesh e ndjenjash negative si:
frika, pasiguria, ankthi, mosbesimi, lakmia, etj.
- Gjendjet të cilat zhvillohen janë: tërheqja në vetvete,
agresiviteti, kërkimi i vazhdueshëm i përkushtimit nga
prindërit, varësia nga prindërit, nënshtrimi karshi tyre,
ndrydhja e emocioneve, fjalës e mendimit, veprimi në
përputhje me dirigjimin e tyre, etj.

7.
Gjuha e trupit flet:
- I tërhequr apo agresiv;
- Shikimi i humbur apo i ngrirë, dhimbsur dhe vuajtje në
shikim;
- Trup i kërrysur apo pozë agresive, gjithnjë i gatshëm për
konflikt verbal e fizik;
- Stimulim i simptomave të sëmundjes apo fshehja e
simptomave reale;
- Gjithnjë në kërkim të dashurisë apo refuzim të saj: etje
për fjalë të ëmbël apo refuzim i vrazhdë saj.

8.
- Prindërit – familja nuk merret me nevojat e fëmijës apo
obligimet prindërore, i kryejnë në mënyrë rutinore;
- Prindërit – familja nuk shpërfaq kurrfarë përkushtimi
emocional ndaj fëmijës;
- Prindërit – familja nuk interesohen për të, nuk përpiqen ta
dëgjojnë fëmijën, ta nxisin, ta motivojnë, ta përkrahin etj.
- Prindërit – familja nuk e duan bile edhe mund ta urrejnë
fëmijën;
- Prindërit – familja nuk i krijon kushte për zhvillim dhe
përparim;
- Prindërit – familja e shfrytëzojnë fëmijën për interesa
personale, etj.

9.
Me nevoja të veçanta në zhvillim konsiderohet individi me zhvillim
të penguar. Me termin “zhvillim i penguar” përfshin të gjitha format
e anomalive, pa marrë parasysh se a janë të shkaktuar prej
faktorëve somatogjenë apo psikogjen.
Kategoritë e fëmijëve me nevoja të veçanta hyjnë fëmijët me të
pamur të dëmtuar (fëmijët me të pamur të dobët dhe fëmijët e
verbër), fëmijët me dëgjim të dëmtuar (fëmijët gjysmë të shurdhër
dhe fëmijët e shurdhër), fëmijët me çrregullime të zërit dhe të të
folurit, fëmijët me pengesa në zhvillimin trupor, fëmijët me zhvillim
mental të vonuar, pastaj fëmijët epileptikë, fëmijët me pengesa
psikoneurotike, fëmijët psikotikë dhe fëmijët me pengesa të
kombinuara.

10.
Familjet me anëtarë me nevoja të veçanta mund t’i
kategorizojmë:
- Në familjet me prindër – prind dhe fëmijë me nevoja të
veçanta;
- Në familje vetëm me prindër – prind me nevoja të
veçanta;
- Në familje vetëm me fëmijë (një apo më shumë) me
nevoja të veçanta.
Funksioni pedgogjik i familjës me prindër dhe fëmijë me
nevoja të veçanta mund të jetë deri në fund i rrezikuar.
Prindërit e këtillë, jo vetëm për shkak të çrregullimeve
primare, por edhe për shkak të atyre sekondare, nuk mund
të kryejnë me sukses as edukimin e fëmijëve normal e aq

11.
Personaliteti i fëmijës me nevoja të veçanta varet në masë
të madhe jo vetëm nga forma dhe shkalla e problemeve,
por edhe nga qëndrimi i familjes ndaj atyre me nevoja të
veçanta.
Roli i familjes është tejet i madh, ngase duke ndihmuar ata,
në një masë u kompenson paaftësitë e tyre trupore,
somatike e psikike.
Funksioni i familjes në edukimin e fëmijëve me të pamur të
dëmtuar (fëmijët me shikim të dobët apo të verbër) është i
padiskutueshëm.
Familja, po ashtu duhet të ketë qëndrim të shëndoshë edhe
ndaj fëmijëve me dëgjim të dëmtuar (fëmijëve gjysmë të
shurdhër apo të shurdhër).

12.
Fëmijët me çrregullime zëri dhe të të folurit, po ashtu, hyjnë
në kategorinë e fëmijëve me nevoja të veçanta në zhvillim,
të cilët për familjën paraqesin problem të veçant
pedagogjik. Përndryshe, fëmijët me çrregullim zëri dhe të
foluri konsiderohen ata fëmijë “të të cilët procesi i
komunikimit foljor është vështirësuar për shkak të
pengesave ose dëmtimeve të çfarëdo pjese të aparatit të të
folurit.
Fëmijet me probleme trupore konsiderohen ata të cilët
kanë “dëmtime dhe deformime të atilla ose çrregullime
motorike, që u pengon të aftësohen në kushte normale.”
Psikologët vërtetojnë se tek fëmijët me probleme trupore
zhvillohet ndjenja e inferioritetit, ndjenja e pasigurisë,
ndjenja e mosbesimit, të cilat ndikojnë negativisht në
shëndetin mental të tyre.

13.
Edhe fëmijët me zhvillim psikik të vonuar paraqesin
problem të veçantë pedagogjik si për prindërit, po ashtu
edhe për familjen në tërësi. Të tillë konsiderohën ata fëmijë
“të cilët për shkak të zhvillimit psikik të vonuar ose të
ngadalësuar janë të prapambetur në pikëpamje intelektuale
dhe të cilët me rastin e analizimit të rezultateve të testimit
kanë koeficientin mental 0 deri 70 përfundimisht.”

14.
Qëndrimi i shëndosh i familjes ndaj fëmijëve me nevoja të
veçanta:
- Prindërit dhe familja, fëmijët me zhvillim të kufizuar duhet
t’i pranojnë ashtu siç janë. Pengesat dhe nevojat e tyre të
veçanta duhet t’i trajtojnë si gjendje reale dhe kushtimisht
thënë – normale.
- Prindërit dhe familje, duhet të angazhohen sa më herët
dhe sistematikisht në zbutjen dhe evitimin e pengesave,
kuptohet aq sa është e mundur;
- Prindërit dhe familja, duhet të kenë qëndrim të shëndosh
emocional ndaj fëmijës me nevoja të veçanta. Ndaj
fëmijëve të këtillë, pra duhet manifestuar dashuri e jo
keqardhje, dhimbsuri.

15.
- Fëmijëve të moshës parashkollore që kanë nevoja të
veçanta, familja duhet t’u mundësojë të integrohen në entet
speciale për fëmijët parashkollor.
- Fëmijët me nevoja të veçanta duhet të edukohen e
arsimohen në shkollat dhe klasët gjithëpërfshirëse, ku
“promovohen vlera për një arsim pa dallim për të gjithë, si
një e drejtë themelore e njeriut.”

16.
Fëmija para dhe pas
shkurorëzimit të
prindërve është në një
problem me peshë të
veçantë jetësore.
Shkenca dhe praktika,
kanë dëshmuar që
shkurorëzimi /ndarja/ e
prindërve konsiderohet
ndër situatat më
stresuese për fëmijët.
Situata që shkakton
stres më të fuqishëm se
shkurorëzimi është
vetëm vdekja e prindit.

17.
Qasja e gabuar dhe pasojat:
- Abuzimi midis prindërve në formë të
dhunës fizike;
- Fshehja e së vërtetës para fëmijëve;
- Injorimi i nevojave të fëmijës;
- Ashpërsia ndaj fëmijës;
- Deklarimet pesimiste për jetën dhe
bashkëshortësinë para fëmijës;
- Frikësimi i fëmijës nga prindi tjetër;
- Tentim kidnapimi apo kidnapim i
fëmijës nga njëri prind e të ngjashme,
etj.

18.
Pasojat për fëmijën:
- Fëmija ndihet i hutuar;
- Fëmija frikësohet dhe ndihet i kërcenuar;
- Fëmija ndihet i pasigurt në mesin e prindërve;
- Fëmija ndihet i lënë pas dore;
- Fëmija ndihet i padashur dhe i braktisur nga prindërit;
- Fëmija ndien vuajtje për prindin i cili do ta braktisë
vendbanimin e përbashkët, etj.
- Fëmija vajzë tërhiqet dhe mbyllet në vete;
- Fëmija djalë bëhet agresiv;
- Fëmija ndihet fajtor për gjendjen e shkaktuar, etj.

19.
Qasja e drejtë e prindërve para ndarjes:
- Lexoni literaturë për shkurorëzimin;
- Fëmijën mos e mbani larg të së vërtetës për ndarje;
- Tregoni fëmijës se të dy prindërit e duan;
- Tregoni fëmijës se ai nuk është fajtorë për ndarjen e tyre;
- Tregoni fëmijës se nuk do t’i prishen raportet e tij me
prind;
- Përgjigjuni në çdo pyetje të fëmijës etj.