10 1867 Kunstwerken Lowres

Imagine the result

Kunstwerken
Colofon
ARCADIS Nederland BV

Piet Mondriaanlaan 26
3812 GV Amersfoort
Postbus 220
3800 AE Amersfoort

Tel. 033 477 1000
Fax 033 477 2000
E-mail: info@arcadis.nl
www.arcadis.nl

2 ARCADIS | Mobiliteit | Kunstwerken ARCADIS | Mobiliteit | Kunstwerken 3

Inhoud

5 Van Visie naar Ontwerp 70 Viaducten en onderdoorgangen
73 Kunstwerken Betuweroute
7 Duurzaam 74 Onderdoorgang Koggelaan Zwolle
76 Stationspassage Hilversum
9 Beschikbaar 79 Onderdoorgang Station Alphen aan den Rijn
81 Halte Pijnacker Verdiept
10 Bruggen 82 Onderdoorgang Berkel en Rodenrijs
12 Brug over het Van Starkenborghkanaal Groningen
15 Hangtrogbrug Terneuzen 84 Lifecyclemanagement
17 Utrechtboog 87 Renovatie Velserspoortunnel
20 Brug over het Wilhelminakanaal Tilburg 89 Renovatie spoorbrug bij Ravenstein
22 Voetgangersbrug Halte Krommenie-Assendelft 90 Renovatie brug over Nederrijn
25 Fiets- en voetgangersbrug Alphen-Chaam 93 Renovatie Vlaketunnel
27 Langzaamverkeerbrug Dilsen-Stokkem België
28 Brug over de Tillegemstraat Brugge België 94 Wat kunt u van ARCADIS verwachten?
33 Beweegbare brug over Rijn-Schiekanaal Leiden

34 Aquaducten
37 Aquaduct Galamadammen
38 Aquaduct Houkesloot
40 Aquaduct Jeltesloot
43 Aquaduct Abcoude

44 Ecoducten
47 Natuurbrug Zanderij Crailo Hilversum
51 Natuurbrug Het Groene Woud
52 Faunapassage Elst

54 Tunnels
57 Ondertunneling A2 Maastricht
58 Tweede Coentunnel
ARCADIS is een internationale onderneming die advies, ontwerp-, ingenieurs- en managementdiensten levert op de 60 Noord-Zuidlijn Amsterdam
gebieden infrastructuur, water, milieu en gebouwen. We werken aan de verbetering van mobiliteit, duurzaamheid en 63 Amsterdam IJSEI
de kwaliteit van leven door balans aan te brengen tussen de gebouwde en natuurlijke leefomgeving. 65 Overkapping A2 Utrecht-Leidsche Rijn
ARCADIS ontwikkelt, ontwerpt, implementeert, onderhoudt en exploiteert projecten voor bedrijven en overheden. 66 Tunnel Pannerdensch Kanaal
Met zo’n 3.000 medewerkers in Nederland en 15.000 wereldwijd heeft de onderneming een uitgebreid internationaal 68 Sijtwendetunnel Leidschendam-Voorburg
netwerk dat steunt op sterke lokale marktposities. www.arcadis.nl.


Van visie naar ontwerp
ARCADIS ontwerpt kunstwerken in multidisciplinaire teams
van ingenieurs, architecten, landschapsarchitecten en
stedenbouwkundigen. Onze ontwerpkracht is gebaseerd
op ontwerpen vanuit de bestaande context en
beantwoording van de vragen van morgen.
ARCADIS neemt in haar ontwerpen de verantwoordelijkheid voor een duurzame
leefomgeving en ruimtelijke kwaliteit. Voor nu, maar nog belangrijker, ook voor de
toekomst. Ieder vraagstuk, van visie tot beheer, zien wij dan ook als een bijzondere
opdracht die vraagt om maatwerk van het ontwerpproces. Dit maatwerk vertaalt zich
in een ontwerp dat toegesneden is op de specifieke situatie. In ons proces brengen
we continuïteit aan, doordat wij de voorbereidingsfase en opleveringsfase naadloos
op elkaar laten aansluiten. ARCADIS heeft jarenlange ervaring met samenwerking
tussen architecten en ingenieurs. Een integraal ontwerp ontstaat doordat specialisten
met verschillende achtergronden samen aan het project werken. Ontwerpteams
worden op brede basis gevormd om zo het maximale uit een vraagstuk te kunnen
halen. De ontwerpers van ARCADIS zijn altijd op zoek naar innovatieve en duur-
zame oplossingen voor de wereld van morgen.

Het complexe ontwerpproces is op deze pagina verbeeld vanaf het begin tot de
oplevering van een brug. Door het gebruiken van 3D-modellen kan ARCADIS het
ontwerp in elke fase visualiseren en toetsen. De afgebeelde fiets-en voetgangersbrug
is gelokaliseerd in Dilsen-Stokkem in België. Het ontwerp is een samenwerking van
de ARCADIS architecten in Nederland en de ingenieurs van ARCADIS België en
Nederland.


Duurzaam
ARCADIS levert al ruim 120 jaar een belangrijke bijdrage
aan de duurzame kwaliteit van de omgeving waarin we
wonen, werken, reizen en recreëren. We doen dit niet
alleen op het gebied van water en milieu, maar ook op
dat van mobiliteit, ruimtelijke ontwikkeling en bebouwde
omgeving.

Duurzaamheid zit in ons dagelijks werk. We passen haar
toe op vele fronten met vooruitstrevende oplossingen die
haalbaar zijn, zowel technisch als financieel. Duurzaamheid
begint bij ARCADIS al vóór het ontwerp. Zij start bij de
voorbereiding en blijft centraal staan tijdens het proces.
We staan er namelijk continu bij stil en vragen ons af of
een project nog duurzamer kan en of er nieuwe kansen of
toepassingen zijn. ARCADIS gaat uit van ‘Sustainability bij
Design©’. Wij zijn er van overtuigd dat je alleen op deze
manier een echte maatschappelijke bijdrage levert.
Onze projecten bewijzen dat.


Beschikbaar
Staat u aan de lat om de bereikbaarheid en doorstroming
tijdens bouwwerkzaamheden te waarborgen? Moet u
ervoor zorgen dat de overlast voor de weggebruikers en
omwonenden tot het minimum wordt beperkt? ARCADIS
kunt u daarbij helpen. Wij kunnen volledige
mobiliteitsplannen voor u opstellen, innovatieve
maatregelen ontwikkelen en implementeren.

Minder hinder binnen een beperkte tijdsplanning is één van
de specialismen van ARCADIS. Al jaren faseren wij de
meest complexe bouwprojecten zodanig dat het verkeer
zoveel mogelijk doorgang kan vinden. Als het echt niet
mogelijk is, zorgt ARCADIS ervoor dat de sluiting van de
weg of het spoor zo kort mogelijk is. Hiervoor gebruikt
ARCADIS verschillende methoden, afhankelijk van de aard
van het werk:
• het inschuiven van dekconstructies
• het inpersen van tunnels
• het gefaseerd uitvoeren van een project

Wij zijn in staat maatregelen met verkeersmodellen door te
rekenen en een inschatting te maken van de gewenste
effecten. Beschikbaarheid is en blijft ons uitgangspunt.


Bruggen
Al eeuwen zijn bruggen het onderwerp van
gemeenschappelijke trots en staan vaak symbool voor hun
omgeving. Bruggen met een dergelijke status geven een
stuk historie weer of zijn van uitzonderlijke vormgeving.
Bij ARCADIS delen gerenommeerde bruggenbouwexperts, constructeurs en ontwerpers
de visie dat het ontwerpen van bruggen een integrale en creatieve samenwerking vereist
tussen het constructief ontwerpen en de architectonische vormgeving. Wij zijn
ervan overtuigd dat een solide ontwerp, dat tegelijkertijd voldoet aan esthetische
en functionele eisen, niet per definitie synoniem is aan hoge kosten en
budgetoverschrijdingen.

Wij zijn juist van mening dat een superieur en geoptimaliseerd constructief ontwerp
als vanzelf leidt tot spraakmakende projecten. Door rekening te houden met de
leefomgeving, vormgeving, het budget en duurzaamheid, staan wij voor een proces
dat leidt tot adembenemende en functionele iconen die de tand des tijds kunnen
doorstaan.

Onze brugspecialisten volgen de ontwikkelingen op het gebied van constructie-
methoden en -materialen op de voet. In nauwe samenwerking met architecten,
internationale consultants en aannemers uit het topsegment hebben wij projecten
van formaat afgeleverd, zoals de Utrechtboog of de spoorbrug over het
Van Starkenborghkanaal. Onze professionals vertegenwoordigen uiteenlopende
disciplines, zoals civiele techniek, ecologie, geotechniek, kostenmanagement en
architectuur, maar voelen zich verbonden in hun visie en passie voor bruggen.


Brug over het
Van Starkenborghkanaal Groningen
Uitdaging Door de spoorverdubbeling van het traject Groningen Omdat de brug vanuit het weidse Groningse landschap van
– Sauwerd moest de spoorburg over het Van Starkenborghkanaal grote afstand is te zien, en voor een deel de aanblik van de stad
worden aangepast of vervangen. Op dat moment leefde bij bepaalt, koos de architect er voor om nadrukkelijk in te spelen
Rijkswaterstaat de wens de doorvaartbreedte en doorvaarthoogte op de landschappelijke kenmerken.
van het Van Starkenborghkanaal te vergroten. Het bleek dat de
bestaande spoorbrug niet meer voldeed en vervangen moest
worden.
Facts Ontwerp: 1997
Aanpak ARCADIS ontwierp een nieuwe dubbelsporige Oplevering: 2005
boogbrug met een overspanning van 90 meter. Architect: Jaap van der Steeg

Resultaat De doorgaande beweging van het landschap is doorgezet in de horizontale belijning
van de boogbrug. De bogen zijn onderling verschoven waardoor een dynamisch beeld ontstaat:
de bogen lijken steeds weer op een andere manier in elkaar over te gaan. Het spoortracé kruist het
kanaal onder een hoek van 45 graden wat in de vormgeving is benut en geaccentueerd.


Hangtrogbrug Terneuzen
Uitdaging De aanleg van de Westerscheldetunnel in overspanning voor trogbruggen (met spoor in ballast) circa 50
Zeeuwsch-Vlaanderen was aanleiding voor de bouw van de tot 55 meter bedraagt. Omdat de toekomstige autosnelweg
hangtrogbrug in Terneuzen. De nieuwe toeleidende weg naar breed zou worden, beperkte dit de plaatsingsmogelijkheden
de tunnel kruiste namelijk de goederenspoorlijn tussen Sluiskil voor kolommen onder de balken van de trogbrug. Dit is onder-
en het industrieterrein Dow-Benelux. Er moest daarom een vangen door een portaal te gebruiken waaraan de trogbrug
ongelijkvloerse kruising komen. wordt opgehangen. Door het gebruik van hangportalen kan
een extra tussensteunpunt worden gecreëerd en kan de
Aanpak De weg kruist de bestaande goederenspoorlijn onder maximale overspanning worden gereduceerd tot 52,4 meter
een hoek van ongeveer 21°. Gekozen is voor een betonnen
hangtrogbrug met stalen portalen. Door de kleine kruisings- Facts Ontwerp: 1996
hoek wordt de totale lengte van de brug circa 124 meter Oplevering: 2002
Uit verkennende berekeningen blijkt dat de maximale Architect: Jan van Belkum

Resultaat De hangtrogbrug is, ook wat vorm betreft, een fraai voorbeeld van de bijzondere
combinatie van beton met staal; een richting met grote mogelijkheden. Dankzij een intensieve
samenwerking tussen constructeurs en architect is een unieke combinatie van constructieve
optimalisatie en een sprekende vormgeving tot stand gebracht.


Utrechtboog
Uitdaging Tussen Amsterdam-Utrecht is het spoor verdubbeld. Het project Utrechtboog omvat ook de aanleg van ruim
Om de aansluiting met Schiphol (zuidtak) te realiseren, is de 2 kilometer van de spoorverdubbeling Amsterdam-Utrecht ter
Utrechtboog aangelegd. Deze aftakking kruist bestaande hoogte van de Bijlmer, inclusief 16 wissels. Hiervoor zijn de
spoorlijnen en snelwegen. baanlichamen verbreed, en zijn 10 viaducten en onderdoor-
gangen uitgebreid en geluidsschermen geplaatst.
Aanpak Het spoor ligt 15 meter boven het maaiveld op twee
enkelsporige betonnen fly-overs van elk 1,5 kilometer lengte. Facts Ontwerp: 1994
De maximale treinsnelheid in de buitenste boog is Oplevering: 2008
160 kilometer/uur en in de binnenste 140 kilometer/uur. Architect: Jaap van der Steeg
.

Resultaat De Utrechtboog maakt rechtstreekse treinverbindingen mogelijk tussen Utrecht en
Schiphol, zonder dat de reizigers hoeven over te stappen op station Duivendrecht. ARCADIS was
verantwoordelijk voor het ontwerp, het integraal projectmanagement, de bouwprocesleiding en
de directievoering.


MMS
Voor het bouwen van de fly-overs is een voor Nederland nieuwe
technologie toegepast: het “Movable Scaffolding System” (MSS).
Dit systeem bestaat uit een 140 meter lange stalen ligger waaraan de
bekistingen zijn bevestigd. De machine rust op de definitieve
kolommen - zodat er geen tijdelijke ondersteuning nodig is - en kan
zichzelf over de kolommen verplaatsen. Met de kistconstructie kan de
gehele horizontale en verticale uitlijning van de boog worden
gemaakt. In Nederland is nog niet eerder gebruik gemaakt van MSS.


Brug over het Wilhelminakanaal
Tilburg
Uitdaging Door een toename van het wegverkeer is op de overspanning (57,5 meter) heeft ARCADIS gekozen voor een
bestaande verkeersbrug over het Wilhelminakanaal, in de symmetrische boogbrug met twee bogen naast het brugdek.
Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg te Tilburg, een De totale brug is recht, hoewel het brugdek zowel horizontaal
nieuwe indeling van de rijbanen gemaakt. Hierdoor was er geen als verticaal licht gekromd is. Het brugdek is afgewerkt met
plaats meer voor de op de brug aanwezige fiets- en voetpaden. aluminium lightdeck-delen die zijn voorzien van gekleurd
ARCADIS ontving van de Gemeente Tilburg het verzoek om het rubbergranulaat.
traject van planstudie, architectonisch ontwerp tot en met de
begeleiding van de bouw te verzorgen.
Facts Ontwerp: 2004
Aanpak Besloten is een nieuwe langzaamverkeerbrug te bouwen Oplevering: 2007
direct naast de bestaande brug. Gezien de lengte van de Architect: Beate Vlaanderen

Resultaat De fietsbrug over het Wilhelminakanaal vormt een nieuwe schakel in de verbinding
tussen het industrieterrein Vossenberg en de wijk Reeshof. Bijzonder aan de brug is de verlichting
die is geïntegreerd in de handregel van de leuningconstructie. ’s Avonds vormt de brug dan ook
een bijzonder verlicht icoon in de omgeving.


Voetgangersbrug Halte
Krommenie-Assendelft
Uitdaging Halte Krommenie-Assendelft is een belangrijke De gesloten en open delen wisselen elkaar af en geven de
voorziening in de nieuwe wijk Saendelft. De ingenieurs van eenvoudige basis een beweeglijk karakter. De overlappen in de
ARCADIS hebben deze bijzondere halte ontworpen en voorzien geperforeerde staalplaten tonen een voortdurend veranderend
van een stalen kap en een stalen traverse. De uitdaging zat in het silhouet, waar de bezoeker ook staat.
bouwen in en boven het spoor met behoud van functionaliteit.

Aanpak De samenwerking tussen architect en staalconstructeurs Facts Ontwerp: 2004
heeft geleid tot een verrassend en licht ontwerp van de traverse Oplevering: 2008
in staal. De loopbrug is uitgevoerd in geperforeerde staalplaten. Architect: Jeroen Eulderink

Resultaat De traverse verbindt het Park & Ride-terrein met beide perrons en staat als een poort
boven de sporen. De kortst mogelijke oversteek over het spoor bepaalde de S-vorm van de traverse.
De uitkragende bordessen roepen het beeld op van een geheel dat zichzelf in evenwicht houdt.
Een duidelijke toegangspoort voor de bewoners en bezoekers van Saendelft.


Fiets- en voetgangersbrug
Alphen-Chaam
Uitdaging Dagelijks reden circa 10.000 auto’s over de provinciale gedegen voorbereiding, verliep het verdere proces voorspoedig.
weg die midden door het centrum van Alphen liep. Na een variantenstudie en een degelijke nut- en noodzaak-
Dit veroorzaakte (verkeers)problemen in de kern van het dorp. analyse kwam uit een milieueffectrapport één ontwerp als
Om die reden benaderde de gemeente Alphen-Chaam beste naar voren.
ARCADIS. Een nieuwe rondweg bood uitkomst. Hierdoor is
er geen tweedeling meer in het dorp door het vele verkeer dat
erdoor rijdt, maar kon het centrum als eenheid worden
behouden.
Facts Ontwerp: 1997
Aanpak Dankzij een doordacht procesplan, gezamenlijk Oplevering: 2005
optreden van de gemeente, de provincie en ARCADIS en een Architect: Beate Vlaanderen

Resultaat De nieuw ontwikkelde rondweg Alphen bestaat uit 2,5 kilometer weg met twee
rotondes, een houten fietsbrug en een tunnelbak met viaduct. De architect heeft samen met
de ecologen de weg in de bestaande omgeving ingepast. Bij het ontwerp van de tunnel is in
de vormgeving rekening gehouden met de landschappelijke situatie. De ornamenten op de
tunnelwanden verwijzen naar de nederzettingen van de Tempelieren, waarvan naast de tunnelbak
een archeologische uitgraving gevonden is. De boogvorm van de fietsbrug refereert aan de
boogbruggen zoals je die vroeger zag in spoorlijnen. Inmiddels is de weg naar volle tevredenheid
in gebruik.


Langzaamverkeerbrug
Dilsen-Stokkem België
Uitdaging De stad Dilsen-Stokkem in België wilde Met een overspanning van circa 77 meter kruist de
de industriezone Lanklaar (circa 100 ha groot) brug de Zuid-Willemsvaart onder een hoek van 77°.
opwaarderen. Bij de herwaardering speelde Aan beide zijden van de brug is een trapopgang
verkeersveiligheid een centrale rol, in het bijzonder geplaatst met een zeer flauwe helling.
ten aanzien van de voetgangers en fietsers. De trapopgangen zijn voorzien van rijwielgoten,
Dit vertaalde zich in de aanleg van nieuwe veilige waardoor het mogelijk is met de fiets aan de hand
fietspaden en een nieuwe fiets- en voetgangersbrug boven/beneden te komen. De brug is aan de achter-
over de Zuid-Willemsvaart, zodat er een directe zijde afgespannen op een enorm betonblok.
woon-werk-verbinding werd gerealiseerd tussen de
kern van Lanklaar en de industriezone.

Aanpak Voor de nieuwe brug koos de gemeente Facts Ontwerp: 2005
voor een door ARCADIS ontworpen asymmetrische Oplevering: 2008
tuibrug. Architect: Beate Vlaanderen

Resultaat Opvallend is de pyloon van de brug. Deze heeft de vorm van een
omgekeerde hoofdletter Y en is licht achterover gekromd. De combinatie van
hout, staal en schanskorven geven het geheel een ‘natuurlijke’ uitstraling.
De brug vormt hiermee een icoon in het landschap en biedt voetgangers en
fietsers een veilige oversteek.


Brug over de Tillegemstraat
Brugge België
Uitdaging De N31 in Brugge in België is een De constructie van de brug is een stalen koker die
belangrijke verkeersader. In het Ruimtelijk in een gegolfde vorm over de N31 loopt. Bij de
Structuurplan Vlaanderen staat de N31 ingekleurd vormgeving van de steunpunten is voor stalen
als een ‘primaire’ weg van het type I. Dit houdt in kolommen gekozen die door hun aantal, schuin-
dat op termijn alle kruispunten ongelijkvloers stand en schijnbaar wilkeurige plaatsing een eigen
moeten worden om een vlotte doorstroming en dynamiek hebben. De stalen koker is over de hele
grotere veiligheid op de N31 te garanderen. lengte gehuld in een gevouwen stalen geperforeerde
Een van de maatregelen was een veilige en plaat die als balustrade fungeert. De breedte van de
duurzame oversteek te maken voor voetgangers brug bedraagt 4 meter en de ruimte onder de brug
en fietsers ter hoogte van de Tillegemstraat. voor het verkeer is 5,50 meter.

Aanpak ARCADIS ontwierp in opdracht van het
Vlaams Agentschap Wegen en Verkeer een
‘luie brug’, een combinatie van een fietstrap en Facts Ontwerp: 2009
brug. De trap is ‘verlopend’ toegepast en de treden Oplevering: 2010
hebben onderling verschillende afmetingen. Architect: Beate Vlaanderen en Jeroen Eulderink

Resultaat De brug vormt een herkenningspunt in de N31. De fietsers moeten
hun fiets aan de hand nemen om over de trap de brug over te steken. Om dat op
een vlotte manier te kunnen doen, is de brug naar Nederlands voorbeeld van een
geleidingsgreppel of fietsgoot voorzien waarin mensen hun fiets kunnen plaatsen.
De brug is één van zeven bruggen over de N31 die ARCADIS heeft ontworpen.


Brug over de Tillegemstraat Brugge België


Beweegbare brug over
Rijn-Schiekanaal Leiden
Uitdaging Het project RijnGouwelijn (RGL) heeft tot doel Aanpak Over de nieuwe brug, met een doorvaarthoogte van
Gouda via Alphen aan den Rijn en Leiden te verbinden met 6,6 meter en een doorvaartbreedte van 12 meter, komen naast
Katwijk en Noordwijk. De RGL maakt voor een deel gebruik een ‘gewoon’ spoor twee lightrail-sporen te lopen. De twee
van de bestaande railinfrastructuur waarover zowel ‘gewone’ bestaande gelijkvloerse kruisingen op de aanliggende dijken
treinen als lightrail-voertuigen zullen rijden. Bij Leiden kruist worden ongelijkvloers. Omdat de kruising met het kanaal zeer
de RGL het Rijn-Schiekanaal. In opdracht van ProRail heeft scheef is hebben de vallen de vorm van een parallellogram om
ARCADIS een ontwerp gemaakt voor een beweegbare brug de overspanning en dus de constructiehoogte zoveel mogelijk
over dit kanaal. Een complex project, onder andere door de te beperken.
omgeving met veel bebouwing, het aantal betrokkenen en de
hoge eisen voor vormgeving en planning. Facts Ontwerp: 2007
Oplevering: nog onbekend
Architect: Jos van den Hende

Resultaat Het Bureau Spoorbouwmeester heeft aangegeven dat ARCADIS overtuigend vorm
heeft gegeven aan de brug. De integratie van vormgeving en techniek hebben in optima forma
geleid tot een zeer bijzonder ontwerp. Het geëiste hoge architectonische ambitieniveau is op
overtuigende wijze vertaald in twee bruggen die er minimalistisch en elegant uitzien en goed
tegemoet komen aan de geëiste transparantie op wegen waterniveau. De kwaliteit van het
ontwerp komt volgens het Bureau Spoorbouwmeester voort uit de ogenschijnlijke eenvoud en
subtiliteit waarmee de complexe geometrie is vormgegeven.


Aquaducten
Nederland als waterland kent een rijke historie.
De aanleg van kanalen en vaarten heeft ons land gevormd.
In de zomermaanden bieden deze vaarwegen uitgebreide
mogelijkheden voor de pleziervaart. Keerzijde is dat de
kruisende infrastructuur in toenemende mate wordt
belemmerd. Regionale en lokale overheden kiezen er
daarom voor de verkeersstromen te scheiden en vrije
kruisingen aan te leggen via aquaducten.

Bij de aanleg van deze bijzondere bouwwerken is het
van belang om langdurige stremmingen te vermijden.
ARCADIS heeft jarenlange ervaring met diverse
bouwtechnieken en zorgt dat de aanleg plaatsvindt
met minimale hinder en stremmingen.


Aquaduct Galamadammen
Uitdaging Galamadammen ligt in de zuidwesthoek van uitgevoerd. Hiervoor zijn onderwaterbeton, constructiebeton,
Friesland. De recreatievaart op het Johan Frisokanaal met trekpalen en tijdelijke damwanden gebruikt.
60.000 vaartuigen per jaar en de N359 met 6000 voertuigen per
dag kruisten elkaar. Hierdoor stond de brug over het kanaal Omdat het door de boezemfunctie van het kanaal niet mogelijk
vaak en lang open. Als onderdeel van het Friese merenproject was het kanaal langer dan enkele dagen te stremmen, is het
wilde de provincie Friesland de kruising van de N359 en het element in één dag opgedreven en in het kanaal gevaren.
Johan Frisokanaal obstakelvrij maken. ARCADIS won door Vervolgens is het element onder water bevestigd op landhoofden
middel van een prijsvraag de opdracht om een aquaduct te buiten de vaargeul. Dit zijn U-vormige constructies op verdiepte
ontwerpen. punten bij beide opritten. De waterdichtheid van de aansluitingen
is gegarandeerd door de toepassing van tijdelijke pneumatische
Aanpak De bouw van het aquaduct mocht het vaarverkeer rubberprofielen en later door Omega-profielen.
en de waterafvoer niet hinderen. Daarom is gekozen om de
tunnel niet midden in het kanaal te bouwen, maar is het Facts Ontwerp: 2002
tunnelelement voorgebouwd op de zuidelijke toerit. Oplevering: 2007
Dit vaarwegkruisende deel is als 70 meter lang zinkelement Architect: Luc Veeger

Resultaat Met het aquaduct Galamadammen heeft Friesland de vlotte doorstroom van vrachtvaart,
recreatie vaart, wegverkeer en grof wild aanzienlijk verbeterd. Opvallend in het ontwerp zijn de
heldere kleuren en de grootte van de naam Galamadammen op de waterbak. Bijzonder karakteristiek
is de zigzagvorm van de tussenwand. Deze vorm creëert een zekere dynamiek en door de openingen
ontstaat in de tunnel een prettig gevoel van ruimtelijkheid. Uniek bij Galamadammen is de
combinatie van het aquaduct met een ecoduct: met het doortrekken van de natte oever aan de
zuid-zijde. Hierdoor zijn twee grofwildgebieden met elkaar verbonden. Zo biedt het aquaduct
een veilige oversteek voor zowel mens als dier.

38 ARCADIS | Mobiliteit | Kunstwerken ARCADIS | Duurzame bedrijventerreinen | Inleiding
ARCADIS | Mobiliteit | Kunstwerken 39

Aquaduct Houkesloot
Uitdaging Sneek kan beschouwd worden als de watersport- waterdichte leemlaag aanwezig is waardoor in een droge
hoofdstad van Nederland. De Houkesloot is de verbinding bouwkuip gewerkt kon worden. Dit scheelde aanzienlijk in de
tussen het Sneekermeer en Sneek. De kruising met de kosten. Om de Houkesloot te allen tijde open te houden is de
Houkesloot is de ontbrekende schakel in de rondweg van Houkesloot voor de bouw van het tunneldeel tijdelijk verlegd.
Sneek. Gezien het belang van de recreatievaart was de aanleg Het aquaduct zelf is opgebouwd uit een betonnen bak, waar-
van een beweegbare brug ongewenst. De gemeente wilde een binnen de Houkesloot ligt. De toeritten bestaan uit betonnen
aquaduct aanleggen. Hierbij vormden twee zaken een grote open bakken die deels zijn voorzien van stalen stempels.
uitdaging: de financiële haalbaarheid en de eis dat de De ondiepe delen zijn uitgevoerd met een folieconstructie,
Houkesloot altijd open moest blijven tijdens de bouw. een zeer economische oplossing, waardoor een groene vloeiende
overgang ontstaat tussen de rondweg en het aquaduct.
Aanpak ARCADIS heeft een ontwerp gemaakt voor een
aquaduct dat binnen het beschikbare budget viel. Facts Ontwerp: 2000
Hiervoor heeft ARCADIS een bodemanalyse uitgevoerd Oplevering: 2003
waaruit bleek dat ter plaatse van het aquaduct een harde Architect: Jan van Belkum

Resultaat Met de komst van het aquaduct is de rondweg van Sneek af. Het verkeer hoeft niet
meer door de binnenstad van Sneek en kan nu de rondweg nemen. Het historische centrum van
Sneek is verlost van de grote verkeersdruk waarmee bovendien de leefbaarheid van de binnenstad
is vergroot. Ter plaatse waar de Houkesloot is verlegd, is een aantrekkelijke recreatieplaats
gerealiseerd.


Aquaduct Jeltesloot
Uitdaging Als onderdeel van het Friese meren-project moest geologische ondergrond. De toeritten zijn deels voorzien van
de kruising van de N354 (ongeveer 10.000 voertuigen per dag) kunststoffolie die, met zand als ballast, het grondwater buiten
en de Jeltesloot (circa 100.000 recreatievaartuigen per jaar) houdt. Deze ‘groene kuipen’ zijn open constructies die vrij zicht
obstakelvrij worden gemaakt. Naast het realiseren van goede op de naastgelegen bedrijvigheid bieden. De ondiepe delen
aansluitingen op de provinciale weg, was ook het ontsluiten van de toeritten zijn uitgevoerd als betonnen, gestempelde
van particuliere en bedrijventerreinen een belangrijke opgave. open bakken. Voor het allerdiepste deel van het aquaduct is
Bovendien moest rekening worden gehouden met het zicht op gebruik gemaakt van een bouwput met een verankerde
de bedrijven van het langsrijdende verkeer. Tijdens de bouw onderwaterbetonvloer. Op deze plek was de kleilaag
diende het wegen vaarverkeer door te gaan. onvoldoende dik.

Aanpak ARCADIS heeft een aquaduct ontworpen waarbij door Facts Ontwerp: 2003
gefaseerd bouwen het vaar- en wegverkeer altijd doorgang kon Oplevering: 2007
vinden. Bij de bouw is optimaal gebruik gemaakt van de Architect:: Luc Veeger

Resultaat Het aquaduct is niet alleen geschikt voor de recreatievaart, maar ook voor binnenschepen
met een diepgang tot maximaal 3,5 meter. Het lokale gemotoriseerde en fietsverkeer kan
ongehinderd doorgang vinden. Er is speciaal aandacht besteed aan veiligheid door adequate
verlichting en het scheiden van gemotoriseerd en niet- gemotoriseerd verkeer. Dankzij dit aquaduct
is een obstakelvrij watersportgebied in Zuidwest-Friesland ontstaan. Ook is het aquaduct een
belangrijke schakel in de ontsluiting van Zuidwest-Friesland.


Aquaduct Abcoude
Uitdaging De spoorlijn tussen Amsterdam en Utrecht is één verdiepte ligging gekozen. Daar waar het riviertje het Gein en
van de drukste van Nederland en had de grenzen van haar het spoor elkaar ontmoeten, verdwijnt het spoor onder de
capaciteit bereikt. Dagelijks rijden er ruim 300 treinen over het grond. Er is een aquaduct gebouwd met een lengte van circa
circa 30 kilometer lange traject. In het kader van capaciteits- 850 meter, inclusief open afritten. Een tunnelbak zorgt dat
vergroting op het baanvak Amsterdam-Utrecht is daarom het wegverkeer de sporen ongehinderd kan kruisen. Spoor- en
besloten de bestaande infrastructuur te verdubbelen van twee wegverkeer zijn van elkaar gescheiden en daarmee verdwenen
naar vier sporen. Dit spoor leidde over het riviertje Het Gein de twee overwegen.
en kruiste bovendien twee toeleidende wegen.
Facts Ontwerp: 2001
Aanpak Na een grondige voorbereiding hebben ProRail, Oplevering: 2008
Gemeente Abcoude en Provincie Utrecht uiteindelijk voor een Architect: Jaap van Steeg

Resultaat Het aquaduct zorgt voor een veilige situatie. In de nieuwe situatie is er een veilige
wegverbinding voor autoverkeer ontstaan tussen het oostelijke en westelijke gedeelte van de
bebouwing van Abcoude. Ook Het Gein en het landschappelijke karakter rond Abcoude zijn
door de aanleg van dit aquaduct behouden voor de toekomst.


Ecoducten
Ecologische verbindingszones, de ‘verbindingswegen voor
plant en dier’, zijn essentiële onderdelen van de Ecologische
Hoofdstructuur (EHS). Ze zorgen er immers voor dat dieren
van het ene natuurgebied naar het andere kunnen migreren.

Zonder de verbindingszones is de kans groot dat dier-
populaties in de geïsoleerde natuurgebieden onvoldoende
met andere groepen en genetisch materiaal worden
aangevuld en dat ze er vroeg of laat uitsterven. Zo zou het
natuurgebied langzaam in waarde achteruitgaan.
Voor planten geldt in beginsel hetzelfde, al verloopt de
migratie daar via de verspreiding van zaad.

Mede door de aanleg van wegen, kanalen, spoorwegen en
andere obstakels wordt het leefgebied van veel dieren
doorbroken en ingeperkt. Met de aanleg van ecopassages
wordt aan de flora & fauna in gescheiden natuurgebieden
weer vrij baan gegeven. Er zijn twee varianten denkbaar:
een passage die over het obstakel heen gaat (ecoduct) of
een passage die onder het obstakel door gaat.
De verschijningsvorm en de situering van een ecopassage
hangen sterk af van het type flora & fauna.
De ecopassage moet in balans staan met de mens en natuur.


Natuurbrug Zanderij Crailo
Hilversum
Uitdaging Door voortdurende bebouwing, de aanleg De natuurbrug moest vier obstakels nemen:
van sporen en wegen raken natuurgebieden steeds de drukke provinciale Naarderweg (N524), de
meer van elkaar gescheiden. Zo ook in het Gooisch spoorlijn Hilversum-Bussum, een particulier
Natuurreservaat. Planten, maar vooral ook dieren railproductiebedrijf en Sportpark Crailoo.
konden de barrière van het spoor en de weg tussen Een multidisciplinair team van architecten, civiel-
de Bussumer heide en het landgoed Spaanderswoud technici, landschapsarchitecten en ecologen hebben
niet meer nemen. Al in 1995 ontstond het plan om bij de handen ineen geslagen en het volledige traject
Crailo een ecoduct aan de leggen om de toenemende verzorgd van het opstellen van het programma van
dreiging van versnippering van de Heuvelrug en het eisen, en het ontwerp tot en met de uitvoerings-
Gooi een halt toe te roepen. begeleiding.

Aanpak In opdracht van het Gooisch Natuurreser-
vaat, de Provincie Noord-Holland en ProRail heeft Facts Ontwerp: 1999
ARCADIS in de gemeente Hilversum een natuur- Oplevering: 2006
brug ontworpen. Architect: Beate Vlaanderen

Resultaat Natuurbrug Zanderij is een onmisbare schakel om de samenhang tussen
de natuurgebieden op de Heuvelrug en het Gooi te herstellen. Ook verenigt dit
ecoduct de ecologische en recreatieve doeleinden; op de brug bevindt zich zowel
de mitigatiezone als ook een fiets- en voetpad. De natuurbrug is totaal 800 meter
lang en daarmee waarschijnlijk de langste natuurbrug ter wereld.


Natuurbrug Zanderij Crailo Hilversum


Natuurbrug Het Groene Woud
Uitdaging De Provinciale Staten van Noord-Brabant De snelweg ligt op maaiveldniveau, terwijl het
wezen de Rijksweg A2 aan als de locatie waar het ecoduct in de vorm van een betonnen viaduct
eerste ecoduct van Brabant moest komen. omhoog is gebracht. Vanwege de drassige omgeving
Deze natuurbrug vormt een belangrijk onderdeel zou een droge overbrugging van de snelweg veel
van het natuurontwikkelingsplan Het Groene Woud dieren van de overstap kunnen weerhouden.
aan de oostzijde van de gemeente Boxtel. Door de Daarom is besloten op de natuurbrug een kunstmatige
aaneenschakeling van bestaande natuurgebieden in grondwaterspiegel aan te brengen. Om een te snelle
de omgeving is een gebied van circa 7.500 hectare afstroming van het opgepompte grondwater te
ontstaan, waarin verschillende dieren planten- voorkomen is de onderbouw van de taluds
soorten zich thuis voelen. trapsgewijs vormgegeven. Hierdoor is de totale
lengte ruim 50 meter geworden.
Aanpak ARCADIS ontving van Ballast Nedam B.V.
de opdracht voor het ontwerp. Bijzonder is dat Facts Ontwerp: 2003
het ecoduct niet op dezelfde hoogte ligt als het Oplevering: 2005
omringende gebied. Architect: Luc Veeger

Resultaat Het eerste ecoduct met een continu vochtige plasdraszone is het
resultaat: een brede brug met natte route. Aansprekende diersoorten als de
kamsalamander, de das en de ree gebruiken deze brug waarmee hun
leefomgeving aanzienlijk groter is geworden. Bovendien is deze natuurbrug
uniek, omdat op het dek een volledig regelbare schijngrondwaterspiegel is
gerealiseerd door de aanvoer van grondwater uit de directe omgeving.


Faunapassage Elst
Uitdaging De Provincie Utrecht, samen met het voor een zo dun mogelijk dek en een zo groot
Utrechts Landschap en de Beheerscommissie mogelijke afstand tussen de kolommen.
Nationaal Park De Utrechtse Heuvelrug wilden In de vormgeving komt dit aspect terug doordat het
de barrièrewerking van de N225 verminderen. kunstwerk is voorzien van slanke kolommenrijen
Deze provinciale weg vormde een obstakel voor om daarmee een optimale openheid en ‘transparantie’
dieren om vrij te bewegen tussen de Utrechtse te verkrijgen. Bijzonder aan de constructie is dat de
Heuvelrug en de Rijnuiterwaarden. draagbalk niet zichtbaar is.

Aanpak Omdat een ruime maatvoering en vorm-
geving van groot van belang zijn voor een vrije Facts Ontwerp: 2005
toegang van dieren, is gestreefd naar een maximale Oplevering: 2009
openheid van de faunapassage. Zo is er gekozen Architect: Beate Vlaanderen

Resultaat De faunapassage fungeert als migratiezone voor vele verschillende
diersoorten die vanaf de Utrechtse Heuvelrug op zoek gaan naar de waterrijke
uiterwaarden. Ook vanaf de brug is aandacht besteed aan de natuurbeleving
van de mens. De houten geluidsschermen zijn zodanig laag dat een fietser
eroverheen kan kijken.


Tunnels
Extra capaciteit
Lange files voor tunnels zijn helaas een bekend verschijnsel. Op trajecten waar de
uitbreiding van rijstroken plaatsvindt, is de tunnel vaak de flessenhals. Uitbreiding
van de capaciteit van tunnels is daarom nodig. Een van de voorbeelden is de aanleg
van de Schipholtunnel, Tweede Benelux en Tweede Coentunnel.

Multifunctioneel ruimtegebruik
Het leefklimaat in dichtbevolkte gebieden staat niet zelden ter discussie door de
aanwezigheid van wegen. Geluidsoverlast of te veel uitstoot van uitlaatgassen is voor
overheden aanleiding om te kiezen voor de aanleg van landtunnels. Door de aanleg
van dergelijke overkappingen ontstaat meer ruimte op maaiveldniveau en wordt overlast
van het verkeer sterk gereduceerd. ARCADIS heeft bijvoorbeeld met het ontwerp van de
landtunnel in de A2 bij Utrecht, Sijtwendetunnel en de ondertunneling A2 bij Maastricht
veel kennis en ervaring opgedaan met het principe van multifunctioneel ruimtegebruik.

Veiligheid
Tunnelveiligheid heeft betrekking op de veiligheid van personen die gebruik van
maken van een tunnel, de zogenaamde interne veiligheid. Een aantal incidenten in
tunnels in Europa vormde de aanleiding voor het opstellen van wetgeving op het
gebied van tunnelveiligheid. In deze nieuwe wetgeving zijn verscherpte technische,
proces- en organisatorische eisen vastgelegd. Ook is een aantal leidraden opgesteld
voor het uitvoeren van de benodigde onderzoeken, risico- en scenarioanalyses en de
documentatie hiervan. ARCADIS heeft de afgelopen jaren veel kennis en ervaring
opgedaan met projecten op het gebied van tunnelveiligheid, zowel van spoor-,
metro-, en wegtunnels gedurende alle projectfasen.


Ondertunneling A2 Maastricht
Uitdaging Bij de gemeente Maastricht en de Provincie Limburg Aanpak ARCADIS is door het consortium Avenue2 gevraagd
leefde de behoefte aan een betere bereikbaarheid van Maastricht de adviseursrol op zich te nemen. Samen met een team van
en een betere doorstroming op de snelweg A2. Bovendien wilde ecologen, civiel ingenieurs, architecten en landschapsarchitecten
de gemeente de verkeersveiligheid en leefbaarheid van de zijn de eerste contouren gemaakt voor de ‘Groene Loper’ en de
omliggende buurten verbeteren. Nieuwe kansen bieden voor ondertunneling van de A2.
de wijken en de barrières wegnemen waren aanleiding om drie
consortia uit te nodigen voor het maken van een plan. Facts Ontwerp: 2009
Het consortium Avenue2, bestaande uit Ballast Nedam en Oplevering: 2016
Strukton, won met het winnende voorstel de ‘Groene Loper’. Beelden: Avenue2

Resultaat Met het plan de ‘Groene Loper’ zal de leefkwaliteit in Maastricht-Oost totaal veranderen.
Tweeduizend lindebomen aan een slingerend lint verbinden het Céramiqueterrein, de Parklaan,
het Geusseltpark en de Landgoederenzone. Het hart van de Groene Loper vormt de Parklaan,
de langgerekte bomenlaan boven op de gestapelde tunnel. Deze gestapelde tunnel leidt de A2
straks onder de stad door en zorgt ondergronds voor een veilige en vlotte verkeersdoorstroming.
De bovenste tunnelbuizen zijn voor het locale verkeer, de onderste buizen voor het doorgaande
verkeer.


Tweede Coentunnel
Uitdaging Iedere dag maken ruim honderdduizend auto- De concessiehouder Coentunnel Company BV heeft de
mobilisten gebruik van de Coentunnel. Dat is te veel voor dit voorbereiding, uitvoering en het onderhoud van de eerste
snelweggedeelte, waar het tracé overgaat van drie rijstroken 5 jaar uitbesteed aan Coentunnel Construction VOF. ARCADIS
naar een tweebaansweg. Knooppunt Coenplein, oftewel is als adviseur werkzaam voor Coentunnel Construction VOF
‘de flessenhals’, hoort dan ook al jaren thuis in de Nederlandse en levert een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming van
file top 10. Een probleem dat, wanneer er niets aan gedaan het integrale ontwerp van de tunnels, de overige kunstwerken
wordt, steeds meer stagnaties zal opleveren op de gehele en de wegen. Gedurende de aanbestedingsprocedure heeft
Amsterdamse ring en de toeleidende wegen. ARCADIS een bijdrage geleverd aan het opstellen en uitwerken
van de aanbieding. Naast de technische inbreng in het ontwerp
Aanpak De oplossing van dit probleem? Capaciteit creëren. heeft ARCADIS mede het managementsysteem van de
Een uitbreiding van het aantal rijstroken, inclusief de aanleg concessiehouder Coentunnel Company BV ontwikkeld.
van een Tweede Coentunnel met wisselstroken tussen de A8
en de A10, moet de veilige doorstroming van het verkeer weer Facts Ontwerp: 2007
op gang brengen. Oplevering: 2013

Resultaat Met de komst van de tunnel is de noordelijke Randstad beter bereikbaar. De doorstroming
van het verkeer zal verbeteren en de verkeersdruk bij andere tunnels onder het Noordzeekanaal
afnemen. Ook het westelijk havengebied zal beter bereikbaar zijn. Door de aanleg van nieuwe
natuurgebieden en dierentunnels wordt optimaal rekening gehouden met natuur en milieu.


Noord-Zuidlijn
Amsterdam
Uitdaging De Noord-Zuidlijn is een nieuw onderdeel van het Voor zover bekend, wordt deze oplossing voor het eerst ter
Amsterdamse metronetwerk. De lijn kruist het Centraal Station. wereld onder een gebouw toegepast.
Om de overstap van alle reizigers soepel te laten verlopen koos Om de stabiliteit van het station te waarborgen krijgt de sleuf
de gemeente Amsterdam voor een metrostation onder het een dak waarop het stationsgebouw en de sporen rusten.
station. De realisatie van de passage van de Noord-Zuidlijn Voor het maken van de bouwputwanden en het dak is echter
met het monumentale Centraal Station is een grote uitdaging. een uiterst geringe werkhoogte van circa 3 meter beschikbaar.
Belangrijke randvoorwaarde is dat de aanleg geen schade aan Bijzonder is dat onder het stationsgebouw is gekozen voor een
het stationsgebouw, een rijksmonument, mag veroorzaken. ‘sandwichwand’, bestaande uit een samenwerking tussen
Ook moeten het treinverkeer en de reizigersstroom ongehinderd stalen buizen en jetgrout.
kunnen doorgaan. Dit vraagt om een inventieve oplossing.

Aanpak Vanwege de ligging aan het IJ is gekozen voor het
baggeren van een sleuf onder het station, waarin de
Noord-Zuidlijn in de vorm van een afgezonken tunnel wordt Facts Ontwerp: 2000
gerealiseerd. Oplevering: 2013

Resultaat Het resultaat is een zinksleuf waarin de zinktunnel voor de Noord-Zuidlijn afgezonken
kan worden, zonder dat er schade ontstaat aan het monumentale station. In zowel technisch als
logistiek opzicht is dit een van de meest complexe delen van de lijn.


Amsterdam IJSEI
Uitdaging Amsterdam Centraal Station staat op een eiland Daarvoor verhuizen de bushaltes van de stadszijde van het
dat aan het eind van de 19de eeuw in het IJ is aangelegd: stationsgebouw naar de IJ-zijde Stationseiland (IJSEI) en komt
het Stationseiland. Het is één van de grootste overstapstations onder de Prins Hendrikkade een nieuwe autotunnel.
van Nederland en zal in de nabije toekomst uitgroeien naar
300.000 reizigers per dag. Om aan deze toenemende capaciteits-
vraag te kunnen blijven voldoen, is uitbreiding noodzakelijk.
VOF De Ruijterkade, een samenwerkingsverband tussen
ARCADIS en Movares, ontwerpt de herinrichting in opdracht Facts Ontwerp: 2001
van de gemeente Amsterdam. Oplevering: 2013
Technisch ontwerp, constructies, bouwbegeleiding:
Aanpak Eén van de maatregelen om de overstap effectiever te VOF De Ruyterkade
maken, is het gedeeltelijk herinrichten van het Stationseiland. Architectonisch ontwerp: Benthem Crouwel Architecten

Resultaat Langs het IJ en onder de hal van het busstation is een ongeveer 300 meter lange wegtunnel
aangelegd die de automobilist een vlotte doorstroming zal bieden. Het autoverkeer gaat in twee
tunnelbuizen met elk twee rijstroken ondergronds, waarmee de kruising met het langzaam verkeer
wordt opgeheven. Feitelijk wordt het verkeer van de Prins Hendrikkade, aan de stadskant van het
Amsterdam Centraal Station, verlegd naar deze nieuwe wegtunnel aan de IJ-zijde.


Overkapping A2
Utrecht-Leidsche Rijn
Uitdaging Gemeente Utrecht en Rijkwaterstaat wilden de van circa 80 meter. Tussen twee buizen in één richting bevindt
barrièrewerking van de A2 tussen de oude stad en Leidsche Rijn zich een middentunnelkanaal dat kan dienen als vluchtweg en
opheffen. Ook moest er een oplossing komen voor de geluids- als een technische dienstgang.
overlast en luchtvervuiling in het nieuwe stadsdeel. De oplossing Zeer innovatief is de toepassing van een betonmengsel met
is gezocht in een overkapping van de A2 ter hoogte van Leidsche polypropyleenvezels. Deze oplossing maakt het mogelijk te
Rijn over een lengte van 1,6 kilometer. De overkapping moet voldoen aan de brandwerendheidseisen van Rijkswaterstaat
ruimte bieden aan recreatieve doeleinden en bebouwing. zonder dat aparte brandwerende beplating nodig is. Dit door
ARCADIS gemaakte ontwerp is na succesvol verlopen brand-
Aanpak Het project is in de vorm van een Design & Construct- proeven bij TNO vrijgegeven voor gebruik.
contract op de markt gezet. Samen met de opdrachtgever,
aannemerscombinatie DODO, heeft ARCADIS een optimaal Facts Ontwerp: 2005
ontwerp voor de landtunnel met dienstengebouwen gemaakt. Oplevering: 2011
De overkapping heeft vier tunnelbuizen met een totale breedte Architect: Quist Wintermans Architekten

Resultaat De integrale benaderingswijze en de brede kennis en ervaring van ARCADIS op het
gebied van tunnels hebben een uiterst efficiënt ontwerp opgeleverd. Wanneer dit ontwerp is
gerealiseerd, ontstaat een volledig nieuw gebied dat de oude stad verbindt met de nieuwbouwwijk
Leidsche Rijn over de A2.


Tunnel Pannerdensch Kanaal
Uitdaging De Betuweroute kruist vlakbij Arnhem het Het ontwerp van de tunnel werd in sterke mate bepaald door de
Pannerdensch Kanaal. Om deze kruising te maken zijn invloed van de rivier, de slechte grondslag en de belasting van
verschillende bouwmethoden onderzocht zoals een brug, een de bestaande bebouwing. Dit maakte het noodzakelijk om de
zinktunnel en een boortunnel. Omdat de Betuweroute de toegepaste betonnen segmenten verder te ontwikkelen om de
verbinding vormt tussen de Rotterdamse havens en Duitsland tunnel te verstevigen. Om een eventuele overstroming van de
moest met het oog op de toekomst de tunnel geschikt zijn voor tunnel en de achterliggende polders te voorkomen, zijn deuren
double-stack containervervoer. ARCADIS ontving van de aangebracht die kunnen worden gesloten. Deze zogenaamde
Projectorganisatie Betuweroute de opdracht voor het ontwerp coupurekeringen bevinden zich in de twee bedieningsgebouwen,
van de tunnel. waarin ook de tunneltechnische installaties zijn ondergebracht.

Aanpak Na een uitgebreide afweging is de keuze gevallen op de Facts Ontwerp: 1995
realisatie van een geboorde tunnel met twee tunnelbuizen. Oplevering: 2003
Architect: Beate Vlaanderen

Resultaat De tunnel onder het Pannerdensch Kanaal is één van de belangrijkste schakels in de
Betuweroute. De tunnel heeft een lengte van 2,5 kilometer, waarvan 1615 meter als geboorde
tunnel is uitgevoerd. Elke tunnelbuis heeft een binnendiameter van 8,65 meter en is voorzien
van een tweetal dwarsverbindingen. Bijzonder is dat deze tunnel onder het natuurgebied
Rij-Strange doorloopt, waardoor veel natuurschoon bewaard is gebleven.


Sijtwendetunnel Leidschendam-Voorburg
Uitdaging Op de grens tussen Voorburg en Leidschendam is de weerszijden van de weg. Door de weg in een tunnel te leggen
Noordelijke Randweg van Den Haag aangelegd. Deze verbindt of te overkappen kwam er grond beschikbaar die ontwikkeld
Scheveningen en Den Haag via Rijksweg 14 met de snelweg- kon worden als woonwijk. De opbrengst van de vastgoed-
verbinding tussen Amsterdam en Den Haag. De toenmalige ontwikkeling werd gebruikt om een deel van de meerkosten
gemeente Voorburg had bezwaren tegen het oorspronkelijke van de tunnel te financieren. Zo werd het project financieel
plan voor de N14, waarover al sinds de jaren ‘30 werd gesproken haalbaar en Voorburg een mooie woonwijk rijker.
en kwam met een plan dat is ontwikkeld in een publiek/private
samenwerking. ARCADIS ontving van bouwbedrijf Van Hattum
en Blankevoort de opdracht de tunnel te ontwerpen.
Facts Ontwerp: 1995
Aanpak De insteek was om in plaats van een weg als barrière Oplevering: 2002
een verbinding te maken tussen de twee woongebieden aan Architect: Jaap van der Steeg (tramhalte)

Resultaat Met de aanleg van de Sijtwendetunnel heeft Voorburg in plaats van een drukke
snelweg door de gemeente een mooie woonwijk gekregen. De Sijtwendetunnel bestaat uit drie
achter elkaar gelegen autotunnels met elk twee tunnelbuizen. De meest oostelijke tunnel is met
1200 meter de langste tunnel. Parallel aan de oostelijke tunnel is ook een tramtunnel gerealiseerd,
inclusief ondergrondse halte in de woonwijk Sijtwende. Deze tunnel wordt gebruikt door
HTM-tramlijn 19, die Leidschendam met Delft verbindt en daarbij ook Leidschenveen en
Ypenburg aandoet. Deze tramtunnel is in 2010 in gebruik genomen.


Viaducten en onderdoorgangen
Lange rijen voor dichte spoorbomen, opstoppingen in het
verkeer, fietsers die nog net even over willen steken.
Door het toenemende spoor- en wegverkeer neemt het
aantal onveilige situaties op kruisingen toe. Viaducten en
onderdoorgangen zijn veilige alternatieven. Auto’s, treinen,
metro’s, trams, fietsers en voetgangers kunnen hierdoor –
gescheiden van elkaar – veilig gebruik maken van het spoor
of de openbare weg.

‘Zien en gezien worden’ bepalen de gevoelens van sociale
en fysieke veiligheid bij viaducten en onderdoorgangen.
Daarom is de manier waarop de in- en uitgang, de oriëntatie
en (dag)lichttoetreding zijn georganiseerd al in de ontwerp-
fase van wezenlijk belang, net als kleuren materiaalgebruik.
De ontwerpers van ARCADIS zorgen voor een veilige en
prettige omgeving.


Kunstwerken Betuweroute
Uitdaging De Betuweroute is de railverbinding die de haven Aanpak ARCADIS ontwierp de baan, kruisende wegen, benodigde
van Rotterdam met het Europese achterland verbindt. kunstwerken en de boortunnel onder het Pannerdensch kanaal.
De aanleg versterkt de positie van Nederland als distributie- Daarbij verplaatste ARCADIS de biotoop van verschillende dieren
en transportland. De verbinding behoort samen met de HSL in de uiterwaarden van het Pannerdensch kanaal.
Zuid tot de grootste nationale infrastructuurprojecten. ARCADIS verzorgde ook de voorbereiding van vergunningen,
Daarom werd tussen de Rotterdamse haven en het Europese milieukundige advisering en het verleggen van alle kabels en
achterland een 160 kilometer lange, tweesporige lijn voor leidingen, inclusief het maken van de bijbehorende bestekken.
uitsluitend goederenvervoer aangelegd. In het traject Valburg Daarbij stelden wij ook de risicoanalyses en veiligheids- en
tot Zevenaar bevond zich een groot aantal obstakels. Er moest gezondheidsplannen op.
een lange tunnel en 25 viaducten worden aangelegd.
Facts Ontwerp: 1995
Opleving: 2005
Architect: Beate Vlaanderen

Resultaat Het tracé vormt de ruggengraat van het Nederlandse goederenstransport per spoor
en is één van de hoofdassen van het Europese netwerk. Vormgeving speelde een grote rol.
ARCADIS heeft voor twaalf kunstwerken voor de kruisende infrastructuur het architectonisch
ontwerp verzorgd. Kenmerkend voor de kunstwerken is de slanke vormgeving en eenvoud die
harmonieert met het omringende rivierenlandschap.


Onderdoorgang Koggelaan Zwolle
Uitdaging Bij de Koggelaan vlakbij het emplacement Zwolle Aanpak ARCADIS ontving de opdracht voor het volledige
kruisten dagelijks vele fietsers – vooral scholieren – en project en bedacht een intelligente fasering, zodat het
voetgangers het spoor. De overweg bij het drukbereden spoor treinverkeer ongehinderd door kon gaan en de overweg in
tussen Zwolle en Amersfoort was echter vaak en lang gesloten. gebruik kon blijven, ondanks het feit dat de onderdoorgang
Hierdoor ontstonden gevaarlijke situaties. De Gemeente Zwolle op de locatie van de overweg was gepositioneerd. Om het
en ProRail wilden deze overweg vervangen door een sociaal drinkwater van Zwolle niet in gevaar te brengen is optimaal
veilige onderdoorgang. De bouw van onderdoorgang kende gebruik gemaakt van een (bestaand) luchtbelscherm dat het
een aantal uitdagingen, waaronder de kruising met vier sporen vervuilde grondwater afschermde van het drinkwater.
en een parallelweg. Bovendien moesten de treinen tijdens de
bouw blijven rijden. Het grondwater maakt het geheel extra
complex; aan de linkerkant van de onderdoorgang bevond zich Facts Ontwerp: 2001
vervuild grondwater met benzeen en aan de rechterkant is de Oplevering: 2004
drinkwatervoorziening voor de stad. Architect: Jaap van der Steeg

Resultaat Het resultaat van de integrale aanpak is een veilige situatie voor fietsers en voetgangers.
Fietsers van het nabijgelegen scholencomplex kunnen nu veilig en ongehinderd het spoor kruisen.
ARCADIS verzorgde ook het architectonisch ontwerp. In het ontwerp is veel aandacht besteed aan
doorzicht. Door de scheidingswanden schuin uit te voeren is het mogelijk om in één keer door de
gehele onderdoorgang te kijken.


Stationspassage Hilversum
Uitdaging Het emplacement met zeven sporen bij Station Aanpak Samen met ProRail vatten de ingenieurs van ARCADIS
Hilversum vormde een steeds grotere barrière tussen het het verbeteren van het station en de omgeving op als een integrale
oostelijke en het westelijke deel van de stad. De ‘grote spoor- opgave. Bijzonder aan het ontwerp is de samenwerking tussen
bomen’ van de overweg naast het station waren gemiddeld de architect de constructeur en installatietechnici wat betreft de
48 minuten per uur gesloten, wat een ergernis was voor de doorbraak onder het stationsgebouw en het creëren van een veilige
weggebruikers. Bovendien was deze onoverzichtelijke oversteek- en overzichtelijke transferruimte. De realisatie verliep binnen een
plaats gevaarlijk voor overstekende fietsers en voetgangers. zeer krappe planning en de uitvoering was complex.
ProRail besloot daarom, samen met zijn projectpartners de De bouwfasering en het garanderen van de transfer tijdens de
gemeente Hilversum en NS Poort, het station grondig aan te realisatie waren belangrijke uitgangspunten voor het ontwerpteam.
pakken. De gelijkvloerse kruising werd vervangen door een
onderdoorgang voor langzaam verkeer onder het op staal Facts Ontwerp: 2005
gefundeerde stationsgebouw. Oplevering: 2009
Architect: Beate Vlaanderen, opwaardering station, tunnel, perrons,
pleinen.

Resultaat Met de komst van de passage is Station Hilversum weer een belangrijk intercity-
knooppunt geworden. De tunnel verbindt bovendien de stadsdelen aan weerszijden van het
spoor. De vele ‘zichtlijnen’ en de integratie van de fietsstalling in de passage verhogen het gevoel
van veiligheid. Ook is de toegang tot de perrons verbeterd doordat ze ook bereikbaar zijn via de
nieuwe fiets- en voetgangerstunnel.


Onderdoorgang Station
Alphen aan den Rijn
Uitdaging De stationsomgeving in Alphen aan den Rijn is het Facts Ontwerp: 2007
visitekaartje van de stad, maar een betere eenheid en een Oplevering:2010
helder overzicht waren noodzakelijk. De gelijkvloerse overweg Architect: Beate Vlaanderen
over het spoor was een gevaarlijk knelpunt voor fietsers en
voetgangers. Bovendien vormt de spoorlijn een barrière tussen Resultaat Bij het nieuwe station staat veiligheid
Oost- en West-Alphen. In het kader van het nieuwe steden- centraal. Alle reizigerstromen concentreren zich
bouwkundig plan om het stationsgebied te verbeteren is
ARCADIS gevraagd een integraal ontwerp te maken voor het zoveel mogelijk via één centrale in- en uitgang.
station en de voorpleinen. De verlaagde pleinen aan weerzijden van de
tunnel geven de passant ruim zicht in de tunnel.
Aanpak De gemeente Alphen aan den Rijn en ProRail kozen
er voor het oude stationsgebouw (1879) te vervangen en de De vides in de perrons bij de trappen scheppen
wachtruimtes op de perrons te realiseren. Ook wilde de een ruime lichtinval in de tunnel. Hierdoor is
gemeente een nieuwe doorgang onder het spoor om een zichtcontact mogelijk tussen de passanten in de
veiligere verkeerssituatie te creëren. De ontwikkelingen rond
het station vroegen om een hoogwaardige uitstraling van de tunnel en de reizigers op de perrons.
pleinen en de tunnel. Om de reiziger uit te nodigen de tunnel ‘Zien en gezien worden’ vormt de basis voor de
te gebruiken ging de architect in zijn ontwerp uit van goede sociale veiligheid en oriëntatie van de gebruiker.
oriëntatiepunten, duidelijke zichtlijnen en transparantie.


Halte Pijnacker Verdiept
Uitdaging Met de komst van RandstadRail moest de overweg zuidzijde van deze wegkruising de beide perrons van de nieuwe
Oostlaan in het centrum van Pijnacker vervangen worden door halte. Deze zijn ruimer opgezet dan voor een halte strikt
een onderdoorgang. Hierbij is de spoorbaan in een tunnelbak noodzakelijk was. Het project werd uitgevoerd in binnenstedelijk
onder de weg door gelegd. De gemeente Pijnacker-Nootdorp gebied. Veel aandacht voor een goede communicatie met de
heeft ARCADIS als ontwerper van deze betonbak ook gevraagd omgeving was noodzakelijk en dat heeft er voor gezorgd dat de
de (verdiepte) nieuwe halte Pijnacker Centrum vorm te geven. werkzaamheden in goede harmonie met de omgeving hebben
plaatsgevonden.
Aanpak Het project bestond uit het maken van een op palen
gefundeerde betonnen U-vormige bak, met twee ingelijmde Facts Ontwerp: 2004
sporen geschikt voor RandstadRail-voertuigen. Op het diepste Oplevering: 2007
punt ligt het brede betondek van de Oostlaan, met aan de

Resultaat Het nieuwe station lijkt op een soort amfitheater: de hoge betonwanden zijn (visueel)
vervangen door groene taluds, waarin een groot aantal trappen naar het maaiveld is opgenomen.
De nieuwe onderdoorgang met de verdiepte halte biedt reizigers een prettige reisomgeving.


Onderdoorgang Berkel en Rodenrijs
Uitdaging Binnen de gemeente Lansingerland zijn twee combinatie gemaakt met watergangen. ARCADIS heeft voor de
Vinexlocaties rondom het spoor van de Erasmuslijn aangelegd. gemeente een voorstudie verzorgd waarin de drie onderdoor-
De gemeente stond voor de uitdaging om de barrièrewerking gangen in de Zilvergracht, Stationssingel en Rand Bolwerk zijn
van deze lijn zo veel mogelijk te beperken en een snelle uitgewerkt. Vervolgens was ARCADIS verantwoordelijk voor het
verbinding met het centrum van de gemeente te realiseren. gehele traject van architectonisch ontwerp tot en met uitvoerings-
Bovendien moest de wijk worden voorzien van een nieuwe begeleiding. Door deze onderdoorgangen met veel doorzicht te
halte van de Erasmuslijn. De uitdaging was om de beide ontwerpen, is ook in hoge mate voldaan aan de sociale veiligheid.
Vinexwijken, doorkruist door de Erasmuslijn, zo integraal
mogelijk aan elkaar te koppelen. Facts Ontwerp: 2004
Oplevering: 2008
Aanpak De oplossing was om op drie plaatsen het verkeer onder Architect: Jaap van der Steeg
het spoor door te laten gaan. Bij twee kruisingen is ook een

Resultaat Het resultaat is dat de inwoners van beide Vinexwijken zich ongehinderd en veilig binnen
de beide wijken en naar het centrum kunnen verplaatsen. Bij de onderdoorgang in de Stationssingel
is ook een halte gerealiseerd. Bovendien viel de ontwikkeling van de Vinexwijken gedeeltelijk parallel
met de bouw van de kunstwerken. De afstemming van deze verschillende plannen was van groot
belang. Voor beide werken trad de gemeente zelf op als coördinator op en verzorgde ook de
raakvlakken. ARCADIS heeft de gemeente hierin bijgestaan.


Lifecyclemanagement
De samenleving stelt steeds hogere eisen aan de
beschikbaarheid van infrastructuur. Om ervoor te zorgen
dat deze infrastructuur blijft voldoen aan de nieuwe eisen,
moet deze op een adequate wijze worden ontworpen,
gebouwd, beheerd en onderhouden.

Het ontwerp en de uitvoering zijn in hoge mate
verantwoordelijk voor het benodigde onderhoud in de
beheersfase. ARCADIS houdt in haar ontwerpen dan ook
altijd rekening met het gehele bouwproces van initiatief tot
sloop, Lifecyclemanagement.

Door de toenemende onderhoudsbehoefte stijgt echter
ook het gewenste onderhoudsbudget. ARCADIS adviseert
haar klanten bij het maken van de afweging of de kosten
voor het onderhoud nog opwegen tegen het verlengen van
de technische levensduur. Anderzijds kunnen door het tijdig
uitvoeren van onderhoud de totale instandhoudingskosten
worden geminimaliseerd gedurende de economische
levensduur van het object. ARCADIS voert de regie in dit
proces en staat u graag bij in de wijze waarop het proces
wordt ingevuld, geïmplementeerd en tot uitvoering wordt
gebracht.


Renovatie Velserspoortunnel
Uitdaging De uit 1957 stammende Velserspoortunnel voldeed De spoorstaven en dwarsliggers zijn vernieuwd, het grindbed
op een groot aantal punten niet meer aan de huidige veiligheids- vervangen en bijna alle technische systemen zijn van de laatste
regelgeving. Na inspectie kwam de tunnel als één van de generatie. De oude spoorstaven hebben een tweede leven
onveiligste van Nederland uit de bus. Zo ontbrak het aan gekregen en dienen nu als geleiding in geval van ontsporing.
gedegen verlichting van de evacuatiepaden, dateerde de De zichtbaarste aanpassing is de plaatsing van verhoogde
noodliften nog uit het jaar van de oplevering en beschikte het looppaden aan weerzijde van de sporen. In geval van een
brandblussysteem over slechts één standpijp. calamiteit hoeven reizigers niet meer te springen, maar kunnen
zij gewoon uitstappen. Ook duidelijk zichtbaar zijn de 61 camera’s
Aanpak ARCADIS ontving samen met de BAM opdracht om in langs de wanden.
een maand tijd de volledige renovatie te realiseren.

Resultaat De 2100 meter lange spoorverbinding onder het Noordzeekanaal beschikt nu over
nieuwe rails en een up-to-date veiligheidssysteem. Alle informatie komt uiteindelijk terecht bij
twee controlepanelen in de dienstgebouwen. In geval van een calamiteit beschikt de brandweer
hier direct over alle essentiële informatie. De Velserspoortunnel is hiermee klaar voor de toekomst.

10 1867 Kunstwerken Lowres

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

10 1867 Kunstwerken Lowres