1. Hệ máu
TS.Mai Phƣơng Thảo
BM Sinh Lý Học – Khoa Y
Module 3- Giới thiệu từ cơ quan đến hệ thống
2. Mục tiêu học tập
1. Nêu được các thành phần và chức năng chính của máu
2. Nêu được các thành phần và chức năng của huyết tương
3. Nêu được nguồn gốc và sự hình thành của các tb máu.
4. Mô tả được cấu trúc, chức năng và các chất cần thiết cho
sự thành lập của hồng cầu.
5. Phân biệt cấu trúc và chức năng của 5 loại bạch cầu.
6. Mô tả được cấu trúc và chức năng của tiểu cầu.
7. Nêu được các giai đoạn của quá trình cầm máu
8. Phân loại nhóm máu hệ ABO và hệ Rhesus.
9. Trình bày được sự bất tương đồng nhóm máu Rhesus.
3. Nội dung
I. Đại cƣơng về hệ máu
II. Huyết tƣơng
III. Tế bào máu
IV. Cầm máu
V. Nhóm máu
4. Máu 7-9%
Dịch khác
và mô 92%
Huyết
tƣơn
g
54%
Huyế
t cầu
46%
Trọng
lƣợng cơ
thể
Ly tâm
máu
MÁU
TOÀN
PHẦN
HUYẾT
TƢƠNG
PROTEIN
CHẤT HÒA
TAN
BẠCH CẦU
TẾ BÀO MÁU
PROTEIN
7%
NƢỚC
92 %
CHẤT
HTAN
1%
I- Đại cƣơng về máu
1. Tính chất của máu
75 ml máu/kg CN
5. 2. Chức năng của máu:
Duy trì cbằng nội môi
1. Vận chuyển O2, chất dinh dƣỡng,
enzyme và các hormone đến mô
2. Vận chuyển CO2, sp đào thải khỏi mô
3. Duy trì thân nhiệt
4. Duy trì cân bằng dịch, chất điện giải, pH
5. Bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh
6. Ngăn ngừa mất máu khi tổn thƣơng mm
TS.Mai Phương Thảo
8. 1. Nguồn gốc của 3 dòng tế bào máu
TS.Mai Phương Thảo
9. 2. Hồng cầu
Đặc điểm:
• Hình dĩa lõm 2
mặt
• Số lượng:
• Đời sống: 120
ngày
• Cấu tạo: Hb
(HbA, HbF)
TS.Mai Phương Thảo
10. Chức năng của HC
1. Vận chuyển O2, CO2, CO
2. Miễn dịch
3. Tạo áp suất keo
4. Cân bằng kiềm - toan
Hồng cầu
Các chất cần thiết cho sự thành lập HC
1. Sắt
2. Folic acid
3. Vitamin B12 (cobalamine)
4. Erythropoietin
TS.Mai Phương Thảo
14. Bạch cầu
Chức năng:
Neutrophil Eosinophil Basophil Monocyte Lymphocyte
12-15μm 12-15μm 12-15μm 15-25μm 7-10μm
Nhiễm
trùng, viêm,
ung thư,
stress
Dị ứng,
nhiễm ký
sinh trùng
Nhiễm độc Nhiễm
trùng,
viêm, ung
thư
Nhiễm siêu
vi
TS.Mai Phương Thảo
15. 3. Tiểu cầu
Đặc điểm:
• Tb không nhân, kích thước 2-4µm
• Số lượng: 150-400K/mL máu
• Đời sống: 7-10 ngày
• Cấu trúc: tích điện âm (phospholipid),
bào tương có các hạt, ADP,
thromboxane A2
TS.Mai Phương Thảo
16. Chức năng: thành lập nút chận TC
cầm máu ban đầu
TS.Mai Phương Thảo
17. • G/đ cầm máu ban đầu:
– Thành mạch
– Nút chận TC
• G/đ cầm máu duy trì:
– Các yếu tố đông máu
IV- Cầm máu
TS.Mai Phương Thảo
22. Phản ứng ngƣng kết khi truyền máu ABO
TS.Mai Phương Thảo
23. Nhóm máu
2. Nhóm máu Rhesus
• HC người có yếu tố Rh Rh+
• HC người không có yếu tố Rh Rh-
• Ytố Rh: 13 KN, KN D mạnh nhất, có ý
nghĩa quan trọng trong truyền máu
• KT anti D không có sẵn trong máu
TS.Mai Phương Thảo
24. (1) Bất đồng nhóm máu mẹ-thai
TS.Mai Phương Thảo
27. KẾT LUẬN
1. Thành phần của máu:
- Huyết tương
- Các tb máu (Huyết cầu)
- 75 ml máu/kg CN
2. Chức năng chung của máu:
- Vận chuyển các chất
- Duy trì pH, thân nhiệt
- Bảo vệ cơ thể
- Cầm máu
TS.Mai Phương Thảo
28. 3. Huyết tƣơng
- 91% là nước, 9% là các chất hòa tan
- Chức năng: duy trì ASTT, MD, ngăn ngừa
mất máu, vận chuyển các chất
4. Các tb máu :
- Nguồn gốc: tb gốc ở tủy xương
TS.Mai Phương Thảo
29. * Hồng cầu
• Hình dĩa, có mang Hb vận chuyển O2,
CO2, CO
• [O2] giảm 2 thận sản xuất kích thích tủy
xương SX HC
• HC già bị thực bào tại gan, lách, phóng
thích ra Fe + amino acid (tái sd), bilirubin.
TS.Mai Phương Thảo
30. * Bạch cầu
• bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân xâm nhập,
tiêu hủy tb chết, mảnh vỡ tb
• BC hạt:
– BC đa nhân trung tính, BC ưa kiềm viêm
– BC ưa acid tiêu diệt KST
• BC không hạt:
– BC lympho SX KT, ĐƯMD tb
– BC đơn nhân chuyển dạng ĐTB tiêu hủy
tb chết, mảnh vỡ tb
TS.Mai Phương Thảo
31. * Tiểu cầu
• Hình thành nút chận TC
• TC gắn vào sợi collagen, phóng thích ADP
và thromboxanes hoạt hóa TC, kết dính
TC với fibrinogen.
TS.Mai Phương Thảo
32. * Giai đoạn cầm máu
• Tức thời: thành
mạch, TC
• Duy trì: Yếu tố
đông máu
• Co cục máu đông
33. 5. Nhóm máu
• Xác định nhóm máu dựa trên KN trên bề mặt HC
+ KT có trong huyết tương
• Nhóm máu ABO Nhóm
máu
Kháng
nguyên
Kháng thể
A A Anti B
B B Anti A
AB A , B Không
O Không
A,B
Anti AB
TS.Mai Phương Thảo
34. • Nhóm máu Rhesus:
– Rh+ : có KN Rh antigens
– Rh- : không có KN Rh trong máu
– Kháng thể anti-Rh khi người mang Rh- tiếp
xúc với máu Rh+
– Tán huyết sơ sinh do bất đồng nhóm máu mẹ
Rh-, thai nhi Rh+
TS.Mai Phương Thảo
35. Tài liệu tham khảo
1. Sách Sinh lý học y khoa tập I của bộ môn
SLH Đại học Y Dược Tp. HCM, 2012.
2. Principles of Anatomy and Physiology
12th edition, Tortora & Derrickson
3. Fox Human Physiology 8th edition,
McGraw -Hill, 2003
4. Essentials of Anatomy and Physiology 9th
edition, McGraw -Hill, 2012
