Няглтан бодох бүртгэл

1. Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Б.Бүжидмаа
Лекц № 10
Нягтлан бодох б¿ðòãýëèéí öèêë áà ò¿¿íèé ¿å øàò
Á¿ðòãýëèéí öèêë ãýäýã íü àæèë ã¿éëãýýã á¿ðòãýõ ¿éë àæèëëàãààíààñ ýõëýýä
ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàæ äóóñàõ õ¿ðòýë íÿãòëàí áîäîã÷èéí õèéæ ã¿éöýòãýõ àæëûí
äàðààëëûã õýëíý. Бүðтãýëийí цикë íь:
1. Øàëãàõ áàëàíñ
2. Òîõèðóóëàõ áè÷èëò
3. Òîõèðóóëñàíû äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ
4. Îðëîãî, ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí
5. ªì÷èéí ººð÷ëºëòèéí òàéëàí
6. Áàëàíñ
7. Ñàíõ¿¿ãийí тàйëàíãийí çàëðóóëãà çýðãýýс бүðääýã.
Øàëãàõ áàëàíñ: Øàëãàõ бàëàíс ãýäýã íь àæ àõóйí íýãæ бàйãóóëëàãûí ¿йë
àæèëëàãààíû ÿâöàä ãàðãàäàã áàëàíñûí íýã òºðºë þì. Øàëãàõ áàëàíñûã äàðààõ 2
çîðèëãîòîéãîîð ãàðãàäàã. ¯¿íä:
1. Åðºíõèé äýâòýðò áè÷èãäñýí àæèë ã¿éëãýýíèé ä¿í ¿íýí çºâèéí øàëãàõ
2. Òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéõ ¿íäñýí íºõöºëèéã õàíãàõ çîðèëãîòîé ãàðãàäàã.
Øàëãàõ áàëàíñ ãàðãàõààñ ýõëýýä áàëàíñ ãàðãàõ õ¿ðòýëõè á¿ðòãýëèéí àæëûí ¿å
øàòóóäûã “Àæëûí õ¿ñíýãò”-ýýð ã¿éöýòãýíý. Àæëûí õ¿ñíýãò ãýäýã íü íÿãòëàí áîäîã÷ûí
àæëûã õºíãºâ÷èëñºí àëáàí ¸ñíû áóñ, îëîí ìºð áàãàíà á¿õèé õ¿ñíýãò þì. Àæëûí
õ¿ñíýãò íü øàëãàõ áàëàíñ, òîõèðóóëàõ áè÷èëò, òîõèðñàíû äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ,
îðëîãî ¿ð ä¿íãèéí òàéëàí, ºì÷èéí ººð÷ëºëòèéí òàéëàí, áàëàíñ ãýñýí õîñ áàãàíà á¿õèé
õ¿ñíýãò áàéäàã.
Àæëûí õ¿ñíýãò
Äàíñíû
íýð
Øàëãàõ
áàëàíñ
Òîõèðóóëàõ
áè÷èëò
ÒÄØÁ ίÄТ ªªÒ Áàëàíñ
Àæëûí õ¿ñíýãòèéí õàìãèéí ýõíèé õîñ áàãàíà íü øàëãàõ áàëàíñ þì. Øàëãàõ
áàëàíñûã òàéëàíò ñàðûí á¿õ àæèë ã¿éëãýýã æóðíàë áîëîí åðºíõèé äýâòýðò áè÷ñýíèé
äàðàà åðºíõèé äýâòýðèéí á¿õ äàíñíû ¿ëäýãäýëýýð çîõèîäîã. Øàëãàõ áàëàíñàä
òóñãàãäàæ áàéãàà äàíñíóóäûã áàëàíñûí áîëîí îðëîãî çàðäàëûí äàíñíóóä ãýæ
àíãèëäàã. Áàëàíñûí äàíñàíä õºðºíãº, ºð òºëáºð, ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí äàíñ îðäîã áîë
îðëîãî çàðäàëûí äàíñàíä òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíä õºòëºãäñºí ò¿ð äàíñ ãýæ
íýðëýãääýã îðëîãî áîëîí çàðëàãûí äàíñíóóä õàìààðàãäàíà.
Àæëûí õ¿ñíýãòýíä îðëîãî áîëîí çàðëàãûí äàíñíóóäûí äîîð èë¿¿ ìºð ¿ëäýýäýã
áà ýíý íü òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéõ ¿åä íýìýëò äàíñíóóäûã áè÷èõ çîðèóëàëòòàé.
Øàëãàõ áàëàíñûí æèøýý: Çàð ñóðòà÷èëãààíû “Òóëãà” êîìïàíè íü 2003 îíû 1-ð
ñàðä áàéãóóëàãäàæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ ýõýëñýí. 1-ð ñàðä äàðààõ àæèë ã¿éëãýý
ãàðñàí.
1. “Òóëãà” êîìïàíèé ýçýí Áàÿð íü 200000 òºãðºãòýéãýýð 1-ð ñàðûí 1-íä ¿éë
àæèëëàãààãàà ýõýëñýí.
2. 1-ð ñàðûí 2-íä ¯éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõûí òóëä áàéð ò¿ðýýñýëæ àâñàí áºãººä
2 ñàðûí ò¿ðýýñèéí òºëáºð áîëîõ 5000 òºãðºãèéã òºëñºí.
3. 1-ð ñàðûí 3 íä 42000 òºãðºãèéí àæëûí òîíîã òºõººðºìæ áýëýí ìºí㺺ð
õóäàëäàí àâñàí.
4. 5-íä ĺë㺺í íóóð êîìïàíèàñ 30000 òºãðºãíèé êîíòîðûí òîíîã òºõººðºìæ
õóäàëäàí àâñàí áºãººä 15000 òºãðºãèéã áýëíýýð òºëæ ¿ëäñýíèéã íü äàðàà
ºãºõººð òîõèðîëöîæýý.

2. Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Б.Бүжидмаа
5. 6-íä “Îðõîí” ÕÕÊ-ààñ 16000 òºãðºãíèé ìàòåðèàë, 8000 òºãðºãíèé õàíãàìæèéí
ç¿éë çýýëýýð õóäàëäàí àâñàí.
6. Íýã æèëèéí äààòãàëûí òºëáºð 4800 òºãðºãèéã Íîìèí äààòãàë êîìïàíèä òºëñºí.
7. “Îðõîí” ÕÕÊ-ä òºëºõ ºðèéíõºº 10000 òºãðºãèéã òºëñºí.
8. Íýã õóäàëäààíû áàéãóóëëàãàä ñóðòà÷èëãàà ÿâóóëààä 14000 òºãðºãèéã õ¿ëýýí
àâñàí.
9. 12-íä ìåíåæåðèéí ýõíèé 2 äîëîî õîíîãèéí öàëèí áîëîõ 5000 òºãðºãèéã òàâüæ
îëãîâ.
10. Íýãýí àæ àõóéí íýãæòýé ñàð á¿ð 6000 òºãðºãèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõýýð ãýðýý
õèéæ 2 ñàðûí õºëñ áîëîõ 12000 òºãðºãèéã õ¿ëýýí àâñàí.
11. 19-íä “Ìºíõ” ÕÕÊ-ä 25000 òºãðºãíèé õºëñòýé ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýýä òºëáºðèéã íü
äàðàà àâàõààð òîõèðîëöñîí.
12. “Óÿíãà” êîìïàíèä 45 õîíîãèéí õóãàöààòàé 9000 òºãðºãèéí ñóðòà÷èëãàà
¿ç¿¿ëýõýýð ãýðýý áàéãóóëñàí áºãººä àæëàà ã¿éöýòãýñýíèé äàðàà õºëñºº àâàõààð
òîõèðîëöñîí. Ãýðýýò àæëàà 20-íû ºäðººñ ýõýëñýí.
13. 25-íä Áàÿð íü õóâèéí õýðýãöýýíä 15000 òºãðºãèéã òàòàí àâñàí.
14. 26-íä Ìåíåæåðèéí ñ¿¿ëèéí 2 äîëîî õîíîãèéí öàëèí 5000 òºãðºãèéã òàâüæ
îëãîñîí.
15. 29-íä öàõèëãààíû çàðäàëä 29000 òºãðºã, òåëåôîíû çàðäàëä 1000 òºãðºãèéã
òºëºâ.
ÿéöýòãýõ àæèë-Äýýðõè àæèë ã¿éëãýýã á¿ðòãýëä òóñãàæ øàëãàõ áàëàíñ áýëòãý.
“Òóëãà” ÕÕÊ
Àæëûí õ¿ñíýãò
200. îíû .. ñàðûí …
Äàíñíû íýð Øàëãàõ áàëàíñ
Òîõèðóóëàõ
áè÷èëò
ÒÄØÁ ίÄÑ ªªÒ Áàëàíñ
Мөíãөí
õөðөíãө
78200
Авëàãà 25000
Тоíоã
төõөөðөмæ
72000
Хàíãàмæûí
мàтеðиàë
24000
УГТ 9800
Өð төëбөð 13000
Эçíий өмч 200000
КТА 15000
УÎÎ 12000
ҮÎ 39000
Цàëиíãийí
çàðäàë
10000
Цàõиëãààíû
çàðäàë
30000
Нийт äүí 264000 264000
Õýðýâ øàëãàõ áàëàíñûí äåáåò, êðåäèò ä¿í íü õîîðîíäîî òýíöýõã¿é áîë äàðààõ
àëäààíóóä бàйíà ãýсýí ¿ã. ¯¿íä:
1. Àæèë ã¿éëãýýã á¿ðòãýõäýý äåáåò, êðåäèò ä¿íã ñîëüæ áè÷ñýí
2. Äàíñíû ¿ëäýãäýëèéã ãàðãàõäàà ìàòåìàòèê àëäàà ãàðãàñàí áàéõ
3. Äàíñíû ¿ëäýãäýëèéã áàëàíñàä õóóëàõäàà áóðóó õàðæ õóóëñàí áàéõ

3. Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Б.Бүжидмаа
4. Øàëãàõ áàëàíñûí ä¿íã áóðóó áîäîõ çýðýã þì.
Øàëãàõ áàëàíñ íü àæèë ã¿éëãýýíèé äàíñíû õºòëºëòûã çºâ õèéæ çºâ äàíñàíä íü
áè÷ñýí ýñýõèéã õàðóóëäàãã¿é. Æèøýý íü: ̺íãºí õºðºíãèéí îðëîãûã ìºíãºí
õºðºíãèéí äàíñíû äåáåòýä áèø ãàçàð äàíñíû äåáåòýä áè÷èæ àëäàà ãàðãàñàí áîë ýíý íü
øàëãàõ áàëàíñàä òýð õýâýýðýý òóñãàãäàõ áà øàëãàõ áàëàíñ áàëàíñëàãäñàí õýâýýð
õàðàãäàíà. Àæèë ã¿éëãýýã ýíý ìýòýýð äàíñàíä õàéõðàìæã¿é òóñãàâàë òýð íü øàëãàõ
áàëàíñààð èëýð÷ õàðàãäàõã¿é. ªºðººð õýëáýë: øàëãàõ áàëàíñ íü åðºíõèé äýâòðèéí
¿ëäýãäëýýð çîõèîãäîæ, åðºíõèé äýâòðèéí äåáåò, êðåäèò ¿ëäýãäëèéí íèéëáýð òîõèð÷
áàéãàà ýñýõèéã ë øàëãàäàã.
Øàëãàõ бàëàíс íь ийм õÿçãààðëàãäмàë тàëтàй боëовч àч õоëбоãäоëтой þм. Эíý íь
çºâõºí åðºíõèé äýâòðèéí áàòàëãàà áîëîîä çîãñîõã¿é ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõ
òîõèðîìæòîé íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëæ ºãäºã. Øàëãàõ áàëàíñ íü íÿãòëàí áîäîã÷ íàðò ººðò
íü õýðýãòýé ç¿éë áîëîõîîñ áóñ ãàäíû õýðýãëýã÷äýä çîðèóëàãäààã¿é.
Òîõèðóóëàõ áè÷èëò: Àæëûí õ¿ñíýãòèéí äàðààãèéí õîñ áàãàíàíä òîõèðóóëàõ
áè÷èëò¿¿äèéã õèéäýã. Àæ àõóéí íýãæèéí èõýíõ àæèë ã¿éëãýý íÿãòëàí áîäîõ
á¿ðòãýëèéí 2 áóþó ò¿¿íýýñ äýýø ¿åèéí îðëîãî çàðëàãàä íºëººëíº. Æèøýý íü:
Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóä äàðààãèéí æèë¿¿äýä àøèãëàõ òîíîã òºõººðºìæèéã õóäàëäàí
àâàõ, 12 ñàðûí õóãàöààòàé äààòãàëûí òºëáºð òºëºõ, äàðààãèéí õýäýí ñàðä àøèãëàõ
êîíòîðûí õýðýãñýë àâàõ ãýõ ìýò çàðäëóóä ãàð÷ áîëíî. Òýäãýýð õºðºí㺠óäààí õóãàöààíä
àøèãëàãääàã ó÷èð çàðäàë áîëîõ ¸ñòîé. Èéìä íÿãòëàí áîäîã÷ íàð ýäãýýð çàðäëûã
б¿ðтãýëийí ÿмàð ¿еä õóвààðиëàõ вý ãýäãийã тоõиðóóëàõ бичиëтýýð çоõицóóëäàã.
Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿å á¿ðèéí ýöýñò õèéãääýã òîõèðóóëàõ áè÷èëò¿¿ä íü òóõàéí
¿åä îðñîí á¿õ îðëîãóóäûã îðæ èðñýí ýñýõýýñ ¿ë õàìààðóóëàí, ãàðñàí çàðäëûã ìºí㺺ð
òºëºãäñºí ýñýõýýñ ¿ë õàìààðóóëàí äàíñàíä òóñãàæ, îðëîãûã çàðëàãààð íü õààõàä
õýðýãëýäýã. Òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéí ¿åä æèíõýíý õýðýãæèëòèéí, áîðëóóëàëòûí, çîõèöîõ
çàð÷ìóóäûã õýðýãëýäýã. Òîõèðóóëàõ áè÷èëò¿¿äèéã åðºíõèéä íü:
 Òîîöîîëîí õóâààðèëàõ
 Õóâààðèëàí òîõèðóóëàõ áè÷èëò ãýæ àíãèëäàã.
Òàéëàíãèéí ¿å á¿ðèéí ýöýñò äýýðõ çîðèëãîîð íèëýýä îëîí òîîíû òîõèðóóëàõ
áè÷èëò¿¿äèéã õèéäýã áºãººä òýäãýýðèéã äîòîð íü 4 òºðºëä õóâààæ áîëíî. Үүíä:
1. Á¿ðòãýãäñýí çàðäëûí õóâààðèëàõ áè÷èëò¿¿ä
2. Á¿ðòãýãäñýí îðëîãûã õóâààðèëàõ áè÷èëò¿¿ä
3. Á¿ðòãýãäýýã¿é çàðäëûã á¿ðòãýõ áè÷èëò¿¿ä
4. Б¿ðтãýãäýýã¿й оðëоãûã б¿ðтãýõ бичиëт¿¿ä ýäãýýð боëíо.
Тоõиðãоо бичиëтийí ¿еä äàðààõ øиíæ чàíàðóóä иëýðäýã. ¯¿íä:
 Øàëãàõ áàëàíñ äàõü îðëîãî çàðëàãûí äàíñíû ¿ëäýãäýë ººð÷ëºãäºíº.
 Øàëãàõ áàëàíñ äàõü õºðºí㺠áîëîí ºð òºëáºðèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë
ººð÷ëºãäºíº.
 Òîõèðãîî áè÷èëòèéã òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò õèéäýã.
 ̺íãºí õºðºíãèéí äàíñàíä òîõèðãîî áè÷èëò õýçýý ÷ õèéäýãã¿é.
Á¿ðòãýãäñýí çàðäëûã õóâààðèëàõ: Àæ àõóéí íýãæèéí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí
íýã ¿еýс äýýøиõ õóãàцààíä оðëоãо оëоõûí тóëä ãàðãàсàí çàðäàë íь иõýвчëýí õºðºíãийí
äàíñàíä äåáåòëýãäñýí áàéäàã. Ýäãýýð çàðäëóóäààñ àøèã îëîõ ¿å á¿ðèéí ýöýñò çàðäëûí
çàðèì õýñãèéã õºðºíãèéí äàíñíààñ çàðäëûí äàíñàíä øèëæ¿¿ëýí áè÷èõ òîõèðóóëàõ
áè÷èëò õèéãäýíý. ªºðººð õýëáýë ýíý òîõèðóóëàõ áè÷èëò íü îðëîãûí òàéëàíãèéí ¿å äýõ
äýýðõ õºðºíãèéí çîõèõ õýñýã íü àøèãëàãäñàí ýñâýë çàðäàë áîëñîíûã õàðóóëíà.
Á¿ðòãýãäñýí çàðäëûã õóâààðèëàõ áè÷èëò¿¿äýä: ýëýãäëèéí çàðäëûã òîîöîõ, óðüä÷èëàí
òºëñºí çàðäëóóäûã õóâààðèëàõ áè÷èëò¿¿ä îðíî. Ýëýãäëèéí çàðäàë ãýäýã íü ¿íäñýí

4. Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Б.Бүжидмаа
õºðºíãийí àøиãëàõ õóãàцààíû äотоðõ íýã тàйëàíãийí õóãàцààíä оíоãäоõ ºðтãийí
õýìæýýã õýëíý.
Àæ àõóéí íýãæ íü áàðèëãà, òîíîã òºõººðºìæ, àâòîìàøèí, êîìïüþòåð,
êîíòîðûí òàâèëãà, ñêëàä ãýõ ìýò óäààí ýäëýãäýõ ç¿éñèéã õóäàëäàõ àâàõ ¿åäýý
òýäãýýðèéã àøèãëàñíààð àøèã îëîõ áîëíî ãýæ ¿çäýã. Ýëýãäýë íü òàéëàíãèéí õóãàöààíû
îðëîãûã áèé áîëãîñîí çàðäëûí íýã õýñýã þì. Æèøýý íü: Êîìïàíè 420000 òºãðºãíèé
ºðòºãòýé àæëûí òîíîã òºõººðºìæ õóäàëäàí àâñàí áºãººä ò¿¿íèéãýý 5 æèë àøèãëàíà
ãýæ ¿çье. íýã сàðä íооãäоõ ýëýäãäëийí çàðäàë 7000 тºãðºã боëæ бàйíà.
(420000:5:12=7000)
Ñàðûí ýöñèéí çàðäàëä äàðààõ áè÷èëò õèéíý.
ÄТ: Эëýãäëийí çàðäàë 7000
КТ: Хóðимтëàãäсàí ýëýãäýë 7000
Äýýðõ áè÷èëòýýñ õàðàõàä òîíîã òºõººðºìæ ãýñýí äàíñ êðåäèòëýãäñýíã¿é. Õàðèí
îðîíä íü õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë äàíñ êðåäèòëýãäæýý. Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë äàíñ íü
óäààí õóãàöààíû òóðø àøèãëàãäàæ áàéãàà ¿íäñýí õºðºíãèéí òîîöîîëñîí ýëäýãäëèéã
õóðèìòëóóëàõàä çîðèóëàãäñàí äàíñ þì. Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë äàíñ íü õºðºíãèéí
ñºðºã äàíñ þì. Ѻðºã äàíñ íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä õîëáîãäîõ õºðºíãèéí äàíñíû
ä¿íãýýñ õàñàãäàæ òóñãàãäàíà.
Áàëàíñ
¯íäñýí õºðºíãº:
Àæëûí òîíîã òºõººðºìæ 420000
Õàñàõ íü: Õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë (7000)
Íèéò ¿íäñýí õºðºí㺠413000
Óðüä÷èëàí ãàðñàí çàðäàëä èõýâ÷ëýí óðüä÷èëàí õèéñýí äààòãàë, ò¿ðýýñ, áè÷èã
õýðãèéí ç¿éëèéí çàðäëóóä îðäîã. Ýäãýýð óðüä÷èëàí õèéñýí òºëáºð íü òóõàéí
òàéëàíãèéí ¿åýñ èë¿¿ õóãàöààíä àøèã ºãºõ áºãººä öààøäàà çàðäàë áîëîõ áîëîâ÷
òóõàéí ¿åä õºðºí㺠ìýòýýð áàëàíñàä á¿ðòãýäýã. Ýíý õºðºí㺠ìýòýýð á¿ðòãýñýí çàðäëûã
òóõàéí òàéëàíãèéí õóãàöààíä àøèãëàãäñàí õýìæýýãýýð ºðòãèéã íü òîäîðõîéëæ
çàðäàëä øиíãýýäýã. Æиøýý íь: Нýã бàйãóóëëàãà б¿тýí æиëийí äààтãàë 600000
òºãðºãèéã îíû ýõýíä äààòãàëûí áàéãóóëëàãàä øèëæ¿¿ëñýí. Òýãâýë ýíý äààòãàëûí
çàðäëûí õºðºí㺠áàéäëààð á¿ðòãýãäýíý.
ÄТ: Уðьäчиëàí ãàðсàí äààтãàë 600000
КТ: Мºíãºí õºðºí㺠600000
Эíý äààтãàë íь ãàë т¿ймðийí äààтãàë ãýæ боäоõоä íýã сàðä оíоãäоõ õýсýã íь 50000
òºãðºã áîëíî. 1-ð ñàðûí 31-íèé áàéäëààð òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéâýë:
ÄТ: Äààтãàëûí çàðäàë 50000
КТ: Уðьäчиëàí ãàðсàí äààтãàë 50000 ãýæ õèéíý.
Т¿ðýýс, бичиã õýðãийí çàðäàë õоёð äýýðõийí àäиë тоõиðóóëàõ бичиëт õийãäýíý.
Èíãýæ òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéñýí à÷ õîëáîãäîë íü:
1. Îí ñàðä õàìààðàõ äààòãàë ò¿ðýýñèéí çàðäëûí õýìæýýã òîäîðõîéëíî.
2. Èíãýæ òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéñíýýð îðëîãî áîëîí õóðèìòëàãäñàí àøãèéí
òàéëàí ¿íýí çºâ ãàðíà.
Á¿ðòãýãäñýí îðëîãûã õóâààðèëàõ: ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä äàðààãèéí ¿å¿äýä ¿éë÷ë¿¿ëýõ
¿éë÷èëãýýíèéõýý õºëñèéã óðüä÷èëàí òºëºõ òîõèîëäîë áàéäàã. Æèíõýíý õýðýãæèëòèéí
çàð÷ìààð ýíý íü îðëîãî áèø þì. Ó÷èð íü òóñ êîìïàíè íü ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ýñâýë
õºðºí㺠ºãºõ ºðòýé ¿ëäëýý ãýñýí ¿ã. Èéìä îðëîãûã ìºíãºí õºðºíãèéí äàíñíû äåáåòýä
мөí óðьäчиëàí оðсоí оðëоãо äàíсíû кðеäитýä áè÷äýã. Ýíý íü áàëàíñûí ºð òºëáºðèéí
õýñýãò òóñãàãääàã. Òàéëàíãèéí ¿åèéí ýöýñò äýýð óðüä÷èëñàí îðëîãûí çàðèì õýñýãò
íîîãäîõ ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëæ îðëîãûã æèíõýíýýð íü îëñîí áîë òîõèðóóëàí áè÷íý.

5. Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Б.Бүжидмаа
Æиøýý íь: Хºðºí㺺 3 æиëийí õóãàцààтàй т¿ðýýсë¿¿ëсýí. Т¿ðýýсийí õºëñºíä 300000
òºãðºã àâ÷ýý.
ÄТ: Мºíãºí õºðºí㺠300000
КТ: Уðьäчиëàí оðсоí т¿ðýýсийí оðëоãо 300000
Нýã æиëийí ýцýст тóõàйí æиëä íооãäоõ т¿ðýýсийí оðëоãо 300000:3=100000 тºãðºãººð
áè÷èëò õèéíý.
ÄТ: Уðьäчиëàí оðсоí т¿ðýýсийí оðëоãо 100000
КТ: Т¿ðýýсийí оðëоãо 100000
Á¿ðòãýãäýýã¿é çàðäàëûã á¿ðòãýõ: Ýíý òºðëèéí òîõèðóóëàõ áè÷èëò íü öààøèä
ãàðàõ àæèë ã¿éëãýýíä õàìààðàõ ó÷èð çàðäàë íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëä õàðààõàí
òóñãàãäààã¿é áàéäàã. Àæèë÷äûí öàëèí çýýëñýí ìºíãºíèé õ¿¿ çýðýã íü ºäðººñ ºäºðò
õóðèìòëàãäàæ áàéäàã áîëîâ÷ òºëºãäºõ õ¿ðòëýý á¿ðòãýëä òóñãàãääàãã¿é çàðäëóóäûí
ýíãèéí æèøýý þì. Ýäãýýð çàðäàë íü õóãàöààíààñ õàìààðäàã. Æèøýý íü: Êîìïàíè ñàð
á¿ðèéí 27-íä öàëèí òàâüæ îëãîäîã. Íýã ºäðèéí öàëèí 6000 òºãðºã ãýæ òîîöâîë ñàðûí
ñ¿¿ëèéí 3 ºäºð áîëîõ 28, 29, 30-íû ºäðèéí öàëèí 6000 õ 3=18000 òºãðºãèéã õýäèé äàðàà
ñàðä òàâüæ îëãîõ áîëîâ÷ ýíý íü óã ñàðûí çàðäàëä õàìààðàãäàõ ¸ñòîé. Ýíý òîõèîëäîëä
òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýöýñò äàðààõ òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéíý.
ÄТ: Цàëиíãийí çàðäàë 18000
КТ: Öàëèíãèéí ºãëºã 18000
Èíãýæ òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéñýí òîõèîëäîëä ºð áîëîí çàðäàë 18000-ààð èõñýæ àøèã
áóóðíà.
Á¿ðòãýãäýýã¿é îðëîãûã á¿ðòãýõ: Á¿ðòãýãäýýã¿é áîëîâ÷ òîîöîîëñîí îðëîãî ãýäýã
íü îðëîãûí òàéëàíãèéí õóãàöààíä ã¿éöýòãýñýí áîëîâ÷ ò¿¿íèé òºëáºð íü äàðààãèéí
òàéëàíãèéí õóãàöààíä õèéãäýõ á¿ðòãýãäýýã¿é áàéãàà àæëûí õºëñ îðëîãûã õýëíý.
Æèøýý íü: Êîìïàíè çàð ñóðòàë÷èëãàà õèéæ ºãºõººð ººð êîìïàíèòàé ãýðýý õèéãýýä
60000 òºëáºðèéã íü àæëàà õèéæ ã¿éöýòãýñíèé äàðàà àâàõààð òîõèðîëöæýý. Ñàðûí
ýöýñò óã ãýðýýò àæëûíõàà
3
1
õóвь бóþó 20000 тºãðºãíий àæëûã ã¿йцýтãýæ äóóссàí
áàéíà. Õýäèéãýýð ýíý ìºíãèéã õ¿ëýýæ àâààã¿é ÷ ýíý íü òàéëàíò õóãàöààíû îðëîãîä
õàìààðàõ ¸ñòîé. Òàéëàíò õóãàöààíû ýöýñò äàðààõ òîõèðãîî áè÷èëò õèéíý.
ÄТ: Хóðимтëàãäсàí àвëàãà 20000
КТ: Хóðимтëàãäсàí оðëоãо 20000
Нÿãтëàí боäоõ б¿ðтãýëä тоõиðóóëàõ бичиëт¿¿äийã õийсíýýð оðëоãûã оëоõ боëсоí ¿еä
íü ýäãýýð îðëîãûã îëоõоä ãàðсàí çàðäëûã íь õ¿ëýýí çºвøººðäºã. Тоõиðóóëàõ
áè÷èëòýýð òóõàéí òàéëàíãèéí ¿åä îëñîí áîëîâ÷ õàðààõàí á¿ðòãýãäýýã¿é îðëîãûã
á¿ðòãýæ, îðëîãûí òàéëàíä æèíõýíýýð îëãîãäñîí á¿õ îðëîãûã îðóóëæ ºãäºã.
Òîõèðóóëñàíû äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ: Òîõèðóóëñàíû äàðààõ øàëãàõ áàëàíñ
ãýäýã íь àæëûí õ¿сíýãтийí ãóðàвäàõь бàãàíà þм. Øàëãàõ бàëàíсàä тóсãàãäсàí
äàíñíóóä òîõèðóóëàõ áè÷èëò õèéñíèé äàðàà õýðõýí ººð÷ëºãäºæ áàéãààã õàðóóëäàã.
Тоõиðóóëàõ бичиëтийí ¿еä оðëоãо çàðëàãûí боëоí õºðºíãийí çàðим øиíý äàíс
íýìýãäýí òîõèðóóëñàíû äàðààõ øàëãàõ áàëàíñàä òóñãàãäàíà. Òîõèðóóëñàíû äàðààõ
øàëãàõ áàëàíñ íü òîõèðóóëàõ áè÷èëòèéí ä¿í çºâ õèéãäñýí ýñýõèéã øàëãàõ
çîðèóëàëòòàé áè÷èëò þì.