Ringkasan: Program ini bertujuan membangunkan sistem akuakultur berkonsep sifar sisa di Tasik Chini untuk keperluan komuniti Orang Asli dan kelestarian biorezab tasik. Terdiri daripada 4 projek yang membangunkan penternakan ikan lestari, penghasilan biogas daripada sisa kilang sawit, rawatan air dan efluen melalui fitoteknologi, serta melatih Orang Asli dalam penternakan ikan dan udang sifar sisa. Dijangka hasil

1. 1

2. PEMBANGUNAN SISTEM AKUAKULTUR YANG BERKONSEPKAN PELEPASAN
SIFAR SISA DI TASIK CHINI BAGI KEPERLUAN KOMUNITI ORANG ASLI DAN
KELESTARIAN BIOREZAB TASIK
PROF. IR. DR. SITI ROZAIMAH SHEIKH ABDULLAH (KETUA PROGRAM & KETUA PROJEK 3)
FAKULTI KEJURUTERAAN DAN ALAM BINA (FKAB)
DR. MOHD SHAZRUL FAZRY SA’ARIWIJAYA (KETUA PROJEK 1)
FAKULTI SAINS DAN TEKNOLOGI (FST)
DR. HASSIMI ABU HASAN (KETUA PROJEK 2)
FAKULTI KEJURUTERAAN DAN ALAM BINA (FKAB)
DR. ROZITA IBRAHIM (KETUA PROJEK 4)
PUSAT CITRA UKM (PCU)
2

3. MAKLUMAT PROGRAM
Cabaran Perdana
Tajuk Program Pembangunan Sistem Akuakultur yang Berkonsepkan Pelepasan Sifar Sisa di Tasik
Chini Bagi Keperluan Komuniti Orang Asli dan Kelestarian Biorezab Tasik
Ketua Program/ PTJ Prof. Ir. Dr. Siti Rozaimah Sheikh Abdullah
Peruntukan dimohon RM 500,000.00
Tajuk-tajuk Projek dan Ketua-
Ketua Projek
Projek 1: Penternakan dalam Ekosistem Akuakultur yang Lestari
Ketua: Dr. Mohd Shazrul Fazry Sa`Ariwijaya
Projek 2: Penghasilan Biogas sebagai Alternatif Sumber Elektrik Melalui Sistem
Pencernaan Anaerobik POME
Ketua: Dr. Hassimi Abu Hasan
Projek 3: Sistem Rawatan Air dan Efluen dari Pencernaan Anaerobik dan Sistem
Akuakultur melalui Fitoteknologi
Ketua: Prof. Ir. Dr. Siti Rozaimah Sheikh Abdullah
Projek 4: Kelestarian Kehidupan Orang Asli Tasik Chini Melalui Penternakan Ikan
dan Udang Berkonsepkan Pelepasan Sifar Sisa
Ketua: Dr. Rozita Ibrahim 3

4. MAKLUMAT PROGRAM
PROJEK RAKAN KOLABORASI PERUNTUKAN DIMOHON
Projek 1
Institut Penyelidikan
Perikanan Glami dan Lemi,
Jelebu Negeri Sembilan
RM105,000
Projek 2 Kilang Kelapa Sawit FELDA
Chini
RM105,000
Projek 3 IKHLAS RESMI (M) SDN
BHD
RM130,000
Projek 4 JKKK Orang Asli Tasik Chini RM80,000
4

5. MAKLUMAT PROJEK
PROJEK
1
-DR. MOHD SHAZRUL
FAZRY SA’ARIWIJAYA (FST,
DS51)
-DR. BABUL AIRIANAH
OTHMAN (FST, DS51)
-DR. HERRYAWAN RYAIDI
EZIWAR DYARI (FST, DS51)
-DR. LIM SENG JOE
(K020181) (FST, DS51)
-PROF. MADYA DR.
MOHAMAD AZWANI SHAH
BIN MAT LAZIM (K013998)
(FST, DS54)
-DR. NUR HIDAYAH BINTI
JAMAR (FST, DS45)
PROJEK
2
-DR. HASSIMI ABU HASAN
(FKAB, DS51)
-PROF. MADYA DR. MOHD
SHAHBUDDIN MASTAR @
MASDAR (FKAB, DS54)
-DR. PEER MOHAMMED
(FKAB, DS51)
-DR. AHMAD RAZI
OTHMAN (FKAB, DS51)
-PROF. MADYA DR. NURINA
ANUAR (FKAB, DS54)
-CIK RAJA FARZARUL
HANIM RAJA AZMI
(PPTC,FST, Q41)
PROJEK
3
-PROF. IR. DR. SITI
ROZAIMAH SHEIKH
ABDULLAH (FKAB, VK7)
-DR. NOREFRINA SHAFINAZ
MD NOR (FST, DS51)
-DR. NAZLINA HAIZA
MOHD YASIN (FST, DS51)
-DR. NUR HAZLIN HAZRIN
CHONG (FST, DS51)
-DR. WAN SYAIDATUL
AQMA WAN MOHD NOOR
(FST, DS51)
-PN. NUR AMELIA BINTI
ABAS (FST, Q41)
-DR. NUR ‘IZZATI ISMAIL
(FKAB)
PROJEK
4
-DR. ROZITA IBRAHIM
(PCU, DS52)
-PROF. DATO’ DR.
MUSHRIFAH IDRIS (FST,
VK7)
-DR. MOHD. SUHAIMI
MOHAMAD (FSSK, DS51)
-DR. NASRUDIN SUBHI
(FSSK, DS51)
-ENCIK MUHAMMAD
SHAFIQ BIN RUSLAN (PPTC,
FST, Q41)
5

6. LATAR BELAKANG KAJIAN
TASIK CHINI, PAHANG
Tasik air tawar
(kedua terbesar di Malaysia)
Kawasan Sensitif Alam Sekitar
-Rancangan Fisikal negeri Pahang (2001-2020)
-Rancangan Tempatan Daerah Pekan (2002-2015)
Sumber makanan & air
(masyarakat sekeliling- org asli)
Perlombongan,
pertanian &
ekopelancongan
Kualiti air tasik
semakin
merosot
Spesies ikan &
udang terancam
(makanan Orang
Asli)
Inisiatif PPTC-
UKM=
menternak ikan
Lampan &
udang
Enam tangki
penternakan
(2,100 L)
(Sistem
akuakultur)
6

7. Sumber air-
Tasik Chini
Penurasan
fizikal
Penggantian
penuras
yang agak
kerap
PENYATAAN MASALAH
SISTEM AKUAKULTUR
Sumber air yang
bersih
Bekalan elektrik
(Pengudaraan)
Sistem Olahan Tanah Bencah
Biogas dari
pencerna anaerobik
Effluen
7

8. OBJEKTIF KAJIAN
Menghasilkan ternakan akuakultur yang lestari dan holistic bagi tujuan kelestarian ekologi Tasik Chini dan sumber makanan
sihat masyarakat Orang Asli (Projek 1)
Untuk menghasilkan biogas melalui proses pencernaan anaerobik efluen kilang kelapa sawit (POME) dan
menukarkannya ke dalam bentuk tenaga elektrik alternatif bagi pengoperasian pemampat udara sistem akuakultur
(Projek 2).
Merawat sumber air tasik bagi pengoperasian sistem akuakultur dan efluen yang terhasil dari sistem akuakultur dan
proses pencernaan anerobik (Projek 3).
Melatih dan mendidik masyarakat Orang Asli Tasik Chini memanfaatkan penternakan ikan dan udang berkonsepkan
pelepasan sifar sisa (Projek 4).
8

9. METODOLOGI
Projek 1
Projek 2
Projek 3
Projek 3
Projek 4 9

10. HUBUNGKAIT ANTARA PROJEK DI BAWAH PROGRAM
10

11. CARTA PERBATUAN PROJEK 1
Aktiviti 2018 2019 2020
12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Penghasilan alga biru-hijau
(cyanobacteria, spirulina)
♦
Penghasilan biomas kiambang-
itik
♦
Penghasilan biomas ikan aji-aji
(tiger barb)
♦
Penghasilan biomas Moina sp. ♦
Penghasilan infusoria ♦
Formulasi dan analisis
komposisi
makanan ternakan akuakultur
♦
Pengukuran perkembangan
berat-panjang ternakan kajian
yang diberi makan makanan
formulasi
♦
11

12. CARTA PERBATUAN PROJEK 2
Aktiviti 2018 2019 2020
12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Pencirian efluen kilang kelapa
sawit
♦
Reka bentuk dan fabrikasi
reaktor pencernaan anaerobik
POME
♦
Penyesuaiikliman bakteria
metanogen dalam reaktor
pencernaan aerobik POME
♦
Pengoptimuman faktor operasi
untuk penghasilan biogas pada
kadar maksimum
♦
Pengenalpastian komuniti
bakteria metanogen dalam
reaktor pencernaan anaerobik
POME
♦
12

13. CARTA PERBATUAN PROJEK 3
Aktiviti 2018 2019 2020
12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Reka bentuk dan pembinaan
Tapak Tumbuhan
♦
Sistem Olahan Tanah Bencah ♦
Sistem Fitoremediasi Terapung ♦
Pencirian pepejal ♦
Kajian kebolehlaksaan pepejal
sebagai baja
♦
13

14. CARTA PERBATUAN PROJEK 4
Aktiviti 2018 2019 2020
12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Kajian kepustakaan dan
pengumpulan data sekunder
Temubual kumpulan fokus dan
temubual mendalam
♦
Analisis dapatan kajian ♦
Perancangan dan pelaksanaan
program latihan dan
pemindahan pengetahuan
(knowledge transfer)
♦
Penilaian program latihan dan
pemindahan pengetahuan &
penyediaan laporan
penyelidikan
♦
14

15. 1) Jangkaan hasil penyelidikan
2) Paten / harta intelek?
3) Cadangan penerbitan jurnal yang akan diterbitkan
KPI/OUTPUT PROJEK PROJEK 1 PROJEK 2 PROJEK 3 PROJEK 4 JUMLAH
Pelajar Doktor Falsafah 0 0 0 0 0
Pelajar Sarjana 0 2 2 0 4
Modal Insan Pembantu Penyelidik (RA) 0 0 0 0 0
Pembantu Penyelidik Berijazah (GRA) - Phd 0 0 0 0 0
Pembantu Penyelidik Berijazah (GRA) - Master 2 2 2 0 6
Penyelidik Pasca Doktoral 0 0 0 0 0
Penerbitan Jurnal 4 3 3 2 12
Prosiding 0 2 2 1 5
Buku 0 0 0 0 0
Bab dalam buku 0 0 0 2 2
Inovasi Harta Intelek 0 0 0 0 0
Komersil 1 0 0 0 1
Impak Sosio
Ekonomi
Dasar 0 0 0 0 0
Polisi 0 0 0 0 0
Modul 4 0 0 1 5
JANGKAAN HASIL PENYELIDIKAN
15

16. Hasil kajian akan membantu masyarakat setempat
dalam menambahkan pendapatan nutrisi, dan
secara tidak langsung menambah pendapatan
negara dan mewujudkan industri setempat yang
baru
Penghasilan biogas yang dapat digunakan sebagai
alternatif tenaga elektrik komersial dapat
menjimatkan kos operasi
Konsep sisa sifar yang mana efluen terawat
daripada Sistem Akuakultur dan Sistem Percernaan
Biogas dikitar semula dan pepejal daripada kedua-
dua sistem ini dijadikan baja dapat memastikan
kelestarian negara
Projek ini memberi impak kepada komuniti Orang
Asli Tasik Chini khususnya kerana hasil penternakan
ikan dan udang berkonsepkan sisa sifar boleh
digunakan oleh mereka untuk sumber makanan
serta dijual selain menjadi lokasi edupelancongan
IMPAK PENYELIDIKAN
TRANSLASI
16

17. POTENSI UNTUK KOMERSIAL
17

18. PROJEK 1 PROJEK 2 PROJEK 3 PROJEK 4
NAMA RAKAN
KOLABORASI
Institut Penyelidikan
Perikanan Glami dan
Lemi, Jelebu Negeri
Sembilan
Kilang Kelapa
Sawit FELDA
Chini
IKHLAS RESMI (M) SDN BHD JKKK Orang Asli
Tasik Chini
JENIS RAKAN KONGSI
(INDUSTRI/KOMUNITI/
LAIN-LAIN)
INTITUT
PENYELIDIKAN
INDUSTRI INDUSTRI KOMUNITI
PERANAN RAKAN
KOLABORASI
Berkongsi kepakaran
dalam menternak
ikan/ udang
Membekal stok
POME
sepanjang
kajian
dijalankan
Membantu mengkomersialkan
teknologi dan membantu dari
segi teknikal dalam mereka
bentuk teknologi fitoremediasi
pada skala penuh
Bekerjasama dari
segi penglibatan
aktiviti menternak
ikan/ udang
SUMBANGAN RAKAN
KOLABORASI
IN-KIND IN-KIND IN-KIND IN-KIND
RAKAN KOLABORASI
18

19. BUTIRAN BELANJAWAN TAHUN 1 TAHUN 2 JUMLAH
Upah dan Elaun (V 11000) 43,000.00 43,000.00 86,000.00
Perjalanan dan Pengangkutan (V 21000) 5,500.00 7,500.00 13,000.00
Sewaan (V 24000) - - -
Bekalan dan Bahan Penyelidikan (V 26000) 14,000.00 12,000.00 26,000.00
Baik pulih kecil & ubahsuai (V 28000) 2,000.00 3,000.00 5,000.00
Perkhidmatan ikhtisas (V 29000) 50.00 9,850.00 9,900.00
Aksesori dan Peralatan (V 35000) - - -
JUMLAH 64,550.00 75,350.00 139,900.00
BELANJAWAN SETIAP PROJEK: PROJEK 1
19

20. BELANJAWAN SETIAP PROJEK: PROJEK 2
BUTIRAN BELANJAWAN TAHUN 1 TAHUN 2 JUMLAH
Upah dan Elaun (V 11000) 36,000.00 36,000.00 72,000.00
Perjalanan dan Pengangkutan (V 21000) 3,500.00 10,500 14,000.00
Sewaan (V 24000) 1,000.00 2,500.00 3,500.00
Bekalan dan Bahan Penyelidikan (V 26000) 15,000.00 20,000.00 35,000.00
Baik pulih kecil & ubahsuai (V 28000) 1,000.00 2,000.00 3,000.00
Perkhidmatan ikhtisas (V 29000) 5,000.00 7,500.00 12,500.00
Aksesori dan Peralatan (V 35000) - - -
JUMLAH 61,500.00 78,500.00 140,000.00
20

21. BELANJAWAN SETIAP PROJEK: PROJEK 3
BUTIRAN BELANJAWAN TAHUN 1 TAHUN 2 JUMLAH
Upah dan Elaun (V 11000) 43,000.00 43,000.00 86,000.00
Perjalanan dan Pengangkutan (V 21000) 3,500.00 9,500.00 13,000.00
Sewaan (V 24000) - - -
Bekalan dan Bahan Penyelidikan (V 26000) 10,000.00 15,000.00 25,000.00
Baik pulih kecil & ubahsuai (V 28000) 2,000.00 3,000.00 5,000.00
Perkhidmatan ikhtisas (V 29000) 4,000.00 6,000.00 10,000.00
Aksesori dan Peralatan (V 35000) - - -
JUMLAH 62,500.00 76,500.00 139,000.00
21

22. BUTIRAN BELANJAWAN TAHUN 1 TAHUN 2 JUMLAH
Upah dan Elaun (V 11000) 21,600.00 21,600.00 43,200.00
Perjalanan dan Pengangkutan (V 21000) 5,500.00 8,500.00 14,000.00
Sewaan (V 24000) 4,400.00 4,000.00 8,400.00
Bekalan dan Bahan Penyelidikan (V 26000) 3,000.00 2,000.00 5,000.00
Baik pulih kecil & ubahsuai (V 28000) - - -
Perkhidmatan ikhtisas (V 29000) 4,500.00 4,900.00 9,400.00
Aksesori dan Peralatan (V 35000) - - -
JUMLAH 39,000.00 41,000.00 80,000.00
BELANJAWAN SETIAP PROJEK: PROJEK 4
22

23. TERIMA KASIH
23