1. Balkanska ženska koalicija vol. II
Jačanje socijalnog preduzetništva žena na Balkanu
(2020-1-EL01-KA204-078936)
B-WCo II - C1 - Trening trenera
Modul 5
Izvori finansiranja socijalnih preduzeća
(tradicionalni i alternativni)
Koncipirala: Alice Corovessi
Napisala: Athanasia Ioannidou

2. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
UVOD
� Važnost pronalaska kapitala
� Teškoće u pristupanju kapitalu
POGLAVLJE 1
� Tradicionalni oblici finansiranja u partnerskim zemljama
� Grčka
� Sjeverna Makedonija
� Albanija
� Crna Gora
� Bugarska
� BiH
� Turska
SADRŽAJ

3. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
� Mogućnosti za finansiranje na nivou EU
� Inicijativa za socijalni biznis (SBI)
� Zapošljavanje i socijalne inovacije (EaSI)
� Evropski fond za strateške investicije (EFSI)
� Evropski socijalni fond (ESF) & Evropski socijalni fond plus (ESF+)
� Evropsko takmičenje u socijalnim inovacijama (EUSIC)
� Akceleratori društvenog uticaja (SIA)
� Evropski savjet za inovacije (EIC)
POGLAVLJE 3
� Alternativni oblici finansiranja
� Biznis anđeli
� Preduzetnički kapital
� Mikrofinansiranje
� Crowdfunding
POGLAVLJE 4
� Vježbe i kvizovi
SADRŽAJ

4. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
UVOD

5. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
UVOD
VAŽNOST PRONALASKA KAPITALA
Preduzetnicima su potrebne tri vrste kapitala kako bi uspješno započeli biznis:
❑ društveni
❑ ljudski
❑ finansijski
Društveni kapital je kvalitet koji proizilazi iz strukture odnosa umreženog pojedinca; nije prirodna karakteristika
pojedinca. Vlasništvo umreženog odnosa pripada svim članovima mreže, a ne isključivo pojedincu.
Društveni kapital obezbjeđuje odnose kroz koje preduzetnik dobija na korišćenje ljudski i finansijski kapital.
Način na koji individualni preduzetnik/ca strukturiše svoju mrežu može odrediti vrijednost njegovog/njenog društvenog
kapitala, a samim tim i njegovu sposobnost preduzetničkog djelovanja.
Source: the value of social capital - Patricia H. Thornton

6. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
UVOD
VAŽNOST PRONALASKA KAPITALA
Prije nekoliko godina, nevladine organizacije (NVO) i dobrotvorne organizacije su bile jedino rješenje za podršku socijalnim
preduzećima u ublažavanju „društvenog zla“.
Međutim, u današnjem sve više povezanom svijetu, suočavamo se sa složenijim pitanjima koja zahtijevaju inovativnija i
održivija rješenja. Ovo je dovelo do brzog uspona socijalnog preduzetništva, budući da se društveno osviješćeni
preduzetnici suočavaju sa lokalnim i globalnim društvenim izazovima dok istovremeno ostvaruju profit.
Socijalno preduzetništvo kombinuje društveni uticaj i održivi rast poslovanja,
U teoriji: socijalno preduzetništvo je sjajan koncept.
U praksi: proces napredovanja od ideje do održivog poslovanja ima velike izazove, a posebno tokom finansiranja početne
faze.

7. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
UVOD
TEŠKOĆE U PRISTUPANJU KAPITALU
Pristup kapitalu nije jednokratan proces već isti obuhvata:
❑ intenzivno istraživane tržišta kako bi se potvrdila potreba za finansiranjem;
❑ sposobnost upravljanja i širenja biznisa.
U slučaju da se naiđe na prepreke, trebalo bi razmotriti sljedeće tri opcije:
1. partnerstvo;
2. filantropske organizacije;
3. takmičenja u društvene svrhe i fondove.
PREPREKE U FINANSIRANJU MOGU SE DEŠAVATI I UPRKOS TOME!!!

8. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
UVOD
TEŠKOĆE U PRISTUPANJU KAPITALU
Razmotrite ovih 5 postulata prilikom pristupanja kapitalu za Vaše socijalno preduzeće!
1
“Dobro probrati među lošima”
Pronalaženje pravog izvora kapitala zahtijeva strategiju, dobar plan i mnogo sastanaka!
2
“Definišite potencijal rasta i društveni uticaj”
Opet, ovo zahtijeva mnogo napora za razvoj pravog strateškog plana
3
“Razmišljajte o količini”
Bez obzira kakva je metrika vašeg socijalnog preduzeća, imajte je spremnu kada počne proces prikupljanja sredstava.
4
“Pokažite vaš napredak”
Budite spremni da pokažete cifre i da odgovorite na mnoga pitanja.
5 “Nije gotovo dok se ne odsvira kraj”
Vodite dobru i blagovremenu finansijsku evidenciju za sve procese.

9. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1

10. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
GRČKA
Sporazum o partnerstvu za razvojni okvir (ESPA) predstavlja glavni strateški plan za razvoj u Grčkoj uz doprinos značajnih
resursa iz Strukturnih i investicionih fondova (ESIF) Evropske unije.
ESPA svojom implementacijom nastoji da se izbori sa strukturnim slabostima u Grčkoj koje su doprinijele ekonomskoj
krizi, kao i drugim ekonomskim i socijalnim problemima koje je kriza izazvala.
ESPA takođe doprinosi postizanju nacionalnih ciljeva i promoviše rast, sa efikasnijim ulaganjem u obrazovanje, istraživanje
i inovacije, održivi rast zasnovan na odlučnom prelasku na nisko-karbonsku ekonomiju i inkluzivni rast sa posebnim
fokusom na kreiranje radnih mjesta i smanjenje siromaštva.

11. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
GRČKA
❑ Subvencije za osnivanje novih biznisa u vidu 100% granta is ESPA (drugi ciklus)
Akcija “Startap preduzetništvo” odnosi se na osnivanje malih i mikro preduzeća od strane nezaposlenih ili samo-
zaposlenih pružalaca usluga koji nisu u plaćenom radnom odnosu.
Važno: zadružna preduzeća i socijalna zadružna preduzeća mogu se finansirati u okviru ove šeme.
❑ mikrokrediti i drugi podsticaji su takođe dostupni preko banaka i Fonda za oporavak i održivost

12. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
SJEVERNA MAKEDONIJA
Kada je riječ o tradicionalnim oblicima finansiranja, kompanije Sjeverne Makedonije mogu koristiti:
∙ Sopstvena sredstva i akumulirani dobitak (većina preduzeća koristi ovaj oblik finansiranja - 75,8%),
∙ Kredite domaćih poslovnih banaka (samo 10,4% koristi ovu vrstu finansiranja),
∙ Kredite Razvojne banke (4,6% koristi ovu kompaniju za finansiranje)
∙ Pozajmice od porodice i prijatelja (2,1%)
∙ Prodaju vlasničkog udjela,
∙ Kredit kod/od dobavljača,
∙ Lizing,
∙ Faktoring.

13. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
ALBANIJA
Finansijski sistem u Albaniji je koncentrisan na banke budući da banke zauzimaju glavni udio na tržištu (preko 90% ukupne
aktive u finansijskom sistemu) i najveći dio finansijskog posredovanja se preko njih odvija. Posmatrano kroz strukturu bilansa
banaka, glavne aktivnosti banaka u zemlji su:
● primanje depozita i isplata kredita, kao i pružanje različitih vrsta platnih usluga,
● investiciono bankarstvo ili aktivna ulaganja u finansijske instrumente su zanemarljivi.
Drugi važni akteri finansijskog sistema su osiguravajuća društva, prije svega ona koja nude uglavnom neživotna osiguranja.
Pored toga, ostatak finansijskog sektora čine mikrokreditne finansijske institucije (MFI).

14. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
CRNA GORA
❑ Nacionalni izvori
✔ Investiciono razvojni fond
✔ Zavod za zapošljavanje
✔ Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma
✔ Ministarstvo nauke i tehnološkog razvoja
❑ Finansijske institucije
✔ Komercijalne banke
✔ Mikrokreditne institucije
✔ Lizing kompanije
❑ EU fondovi
✔ Instrument za predpristupnu pomoć (IPA)
✔ Evropski investicioni fond (EIF)
✔ ENIF Fond
❑ drugi međunarodni izvori
✔ MIDAS projekat
✔ UNDP i IRF (Podrška ženama u biznisu)

15. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
BUGARSKA
❑ Banke
❑ Finansijski instrumenti:
✔ Mikrofinansijski instrument za podjelu rizika – javni resursi u iznosu od 23,9 miliona BGN.
✔ Garancije za portfelj prvog gubitka - 25 miliona BGN, od čega javna sredstva u iznosu od 5 miliona BGN
❑ Grantovi – iz Operativnog programa “Razvoj ljudskih resursa”
✔ Podrška obuci zaposlenih i radnika u socijalnim preduzećima; validacija stečenih vještina na radnom mjestu u
socijalnom preduzeću (posebno za lica iz postojećih ustanova) u cilju integracije na tržište rada.
✔ Podsticanje na formiranje saradnje između socijalnih preduzeća za zajedničku proizvodnju i distribuciju proizvoda.
Podrška aktivnostima za podizanje svijesti, prepoznavanje proizvoda socijalnih preduzeća na tržištu.

16. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
BOSNA I HERCEGOVINA
Centralna banka Bosne i Hercegovine održava monetarnu stabilnost u skladu sa aranžmanom valutnog odbora, što
znači da emituje domaću valutu sa punim pokrićem u slobodnoj konvertibilnoj stranoj valuti po fiksnom kursu od 1
KM: 0,51129 EUR.
Centralna banka definiše i kontroliše sprovođenje monetarne politike Bosne i Hercegovine. Centralna banka pomaže i
održava odgovarajuće platne i računovodstvene sisteme. Takođe koordinira aktivnosti agencija za bankarstvo entiteta
BiH, koje su odgovorne za izdavanje dozvola i nadzor banaka.
Bankarstvo je jedan od najjačih sektora u BiH.
Broj komercijalnih banaka u Bosni i Hercegovini je 23 sa oko 10.000 zaposlenih. Samo jedna banka je u većinskom
državnom vlasništvu, dok strane banke posjeduju preko 80% bankarskog kapitala BiH.

17. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 1
TRADICIONALNI OBLICI FINANSIRANJA U PARTNERSKIM ZEMLJAMA
TURSKA
U Turskoj, KOSGEB (Organizacija za razvoj malih i srednjih preduzeća), organizacija pridružena Ministarstvu industrije i
tehnologije, predstavlja glavno tijelo za sprovođenje politike MSP u Turskoj. Pruža različite programe podrške i podržava
kolateralne troškove za mala i srednja preduzeća sa značajnim dosegom širom Turske. Usluge KOSGEB-a su dostupne
malim i srednjim preduzećima i preduzetnicima preko različitih vrsta KOSGEB direkcija.
Ostale vrste investicija, finansijske podrške i druge vrste podrške pružaju sljedeće institucije:
● TOBB (Unija komora i Robnih berzi Turske),
● TSKB (Banka za industrijski razvoj Turske),
● Kredit Garantni Fond (KGF),
● TÜBİTAK Tehnološki i Inovativni Programi za MSP
● Podrška koju pružaju razvojne agencije,
● Drugi programi i inicijative u okviru KOSGEB-a kao što su COSME, Turski fond za rast i inovacije (TGIF) itd.

18. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2

19. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
MOGUĆNOSTI ZA FINANSIRANJE NA NIVOU EU
2011, Evropska komisija (EK) identifikovala je pristup finansijama kao jednu od glavnih prepreka za rast socijalnih
preduzeća. Stoga je, iste godine, Komisija usvojila Inicijativu za socijalni biznis (SBI).
Evropska komisija pruža podršku socijalnim preduzećima kroz različite inicijative i izvore finansiranja:
❑ pomaže socijalnim preduzećima da pristupe investicijama u iznosu do 500.000 eura preko javnih i privatnih investitora
na državnom i regionalnom nivou, kroz EU program za zapošljavanje i socijalne inovacije (EaSI).
❑ pruža podršku socijalnim preduzećima kroz pilot ulaganja kapitala kroz Evropski fond za strateška ulaganja (EFSI),
uglavnom putem fondova povezanih sa inkubatorima/akceleratorima i ko-investicijama sa društvenim "biznis
anđelima’.
❑ dopunjuje ulaganja u kapital grantovima koji imaju za cilj pokrivanje dijela transakcionih troškova posrednika. Grant
služi kao podsticaj za ulaganja u socijalna preduzeća manja od 500.000 evra. Poziv za podnošenje prijava je
objavljen 2017.

20. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
MOGUĆNOSTI ZA FINANSIRANJE NA NIVOU EU
❑ sufinansira projekte fokusirane na podsticaj razvoja potražnje i ponude tržišta finansija za socijalno preduzetništvo u
Evropi
▪ 21 pilot projekat odobren je u okviru poziva 2013. call for proposals in 2013.
▪ job 20 projekata odobreno je u okviru poziva 2016. call for proposals in 2016.
❑ Komisija podržava socijalna preduzeća i kroz Evropski socijalni fond.
❑ EK je razvila praktični vodič o dizajniranju i implementaciji inicijativa za razvoj finansijskih instrumenata i tržišta za
socijalno preduzetništvo pod nazivom Knjiga recepata za finansiranje socijalnih preduzeća.

21. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
PROGRAM EU ZA ZAPOŠLJAVANJE I SOCIJALNE INOVACIJE (EaSI)
Program EU za zapošljavanje i društvene inovacije je finansijski instrument na nivou EU koji ima za cilj promovisanje
visokog nivoa kvaliteta i održivog zapošljavanja, garantuje adekvatnu i pristojnu socijalnu zaštitu, borbu protiv socijalne
isključenosti i siromaštva i poboljšanje uslova rada.
U vremenskom periodu od 2021. do 2027. godine, EaSI program će postati dio Evropskog socijalnog fonda Plus (ESF+).
EaSI ciljevi:
⮚ Jačanje ciljeva EU i koordinacija djelovanja na nivou EU i na državnom nivou u oblastima zapošljavanja, socijalnih
pitanja i inkluzije.
⮚ Podrška razvoju adekvatnih sistema socijalne zaštite i politika tržišta rada.
⮚ Modernizacija zakonodavstva EU i obezbjeđivanje njegove efikasne primjene.
⮚ Promovisanje geografske mobilnosti i povećanje mogućnosti zapošljavanja razvojem otvorenog tržišta rada.
⮚ Povećanje dostupnosti mikrofinansiranja za ugrožene grupe i mikro preduzeća i povećanje pristupa finansijama za
socijalna preduzeća.

22. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
EUVROPSKI FOND ZA STRATEŠKE INVESTICIJE (EFSI)
EFSI je srž investicionog plana za Evropu, koji ima za cilj podsticanje dugoročnog ekonomskog rasta i konkurentnosti u
Evropskoj uniji.
Fond ima za cilj pružanje pomoći prilikom korišćenja javnog finansiranja, uključujući finansiranje iz budžeta EU kako bi se
mobilisale privatne investicije za širok spektar projekata koji se sprovode u EU. Projekti pokrivaju oblasti kao što su
infrastruktura, istraživanje i inovacije, obrazovanje, zdravstvo, informacione i komunikacione tehnologije i dr.
Fond je zasebno i transparentno tijelo i njime kroz poseban račun upravlja Evropska investiciona banka (EIB).
Osnovan je u julu 2015. godine uredbom o Evropskom fondu za strateške investicije, Evropskom investicionom
savjetodavnom čvorištu i Evropskom portalu investicionih projekata.

23. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
EVROPSKI SOCIJALNI FOND PLUS (ESF+)
ESF+ je trenutno glavni instrument Evropske unije (EU) za ulaganje u ljude i podršku implementaciji Evropskog stuba
socijalnih prava. Sa budžetom od skoro 99,3 milijarde eura za period 2021-2027, ESF+ će nastaviti da pruža važan
doprinos politici zapošljavanja, socijalnoj politici, obrazovanju i vještinama unutar EU, uključujući strukturne reforme u ovim
oblastima.
Fond će takođe biti jedan od kamena temeljaca socio-ekonomskog oporavka EU nakon pandemije koronavirusa.
Pandemija je ostavila posljedice na dobitke u učešću u radu, dovela u pitanje obrazovne i zdravstvene sisteme i povećala
nejednakosti. ESF+ će biti jedan od ključnih instrumenata EU koji državama članicama pomaže da odgovore na ove
izazove.
U okviru kohezione politike, ESF+ će takođe nastaviti sa misijom da pomaže ekonomsku, teritorijalnu i socijalnu koheziju u
EU - smanjujući razlike između država članica i regija.

24. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
EVROPSKI SOCIJALNI FOND PLUS (ESF+)
Podrškom u okviru ESF+ uglavnom upravljaju države članice, pri čemu Komisija ima ulogu nadzornog organa. Finansiranje
se stoga odvija kroz:
1. liniju Zajedničkog upravljanja – koju implementiraju države članice u partnerstvu sa Komisijom. Ovi resursi imaju
budžet od otprilike 98,5 milijardi eura za programski period 2021-2027.
2. liniju Zapošljavanje i socijalne inovacije (EaSI) – Komisija sprovodi sa budžetom od blizu 762 miliona eura za period
2021-2027.

25. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
EVROPSKO TAKMIČENJE U SOCIJALNIM INOVACIJAMA (EUSIC)
Pokrenuto 2013, (ESIC) je godišnje takmičenje kojim rukovodi Evropska komisija za najbolje društveno inovativne
projekte dizajnirane da promijene svijet na bolje.
ESIC funkcioniše kao svetionik za društvene inovatore širom Evrope, koristeći provjerenu metodologiju za podršku
idejama u ranoj fazi i omogućavajući mrežu radikalnih inovatora koji naše društvo oblikuju na bolje. Takmičenje se svake
godine bavi različitim problemima sa kojima se Evropa suočava.

26. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
AKCELERATORI DRUŠTVENOG UTICAJA (SIA)
Akcelerator društvenog uticaja (SIA) je prvo panevropsko javno-privatno partnerstvo koje se bavi rastućom potrebom za
dostupnošću finansiranja iz kapitala za podršku socijalnim preduzećima.
SIA je prvi korak u strategiji Grupe EIB (Evropske investicione banke i EIF-a) u oblasti istraživanja prostora za investiranje i
odgovara na širi cilj politike EU kako bi se uspostavilo održivo tržište finansiranja socijalnog preduzetništva u Evropi.
Ovaj segment poslovnog svijeta postaje sve važniji u promovisanju socijalne inkluzije, obezbjeđivanju alternativnih izvora
zapošljavanja za marginalizovane društvene grupe i doprinos rastu. Ovi pozitivni rezultati naglašavaju važnost cilja SIA-e u
izgradnji postojeće tržišne infrastrukture za ulaganje u društveni uticaj na način da se ova nova sredstva stave na put
dugoročne održivosti.
SIA je svoje konačno zatvaranje dostigla u julu 2015. u iznosu od 243 miliona evra, kombinujući resurse EIB grupe i
spoljnih investitora, uključujući Credit Cooperatif, Deutsche Bank, kao i finsku grupu SITRA i Bugarsku razvojnu banku
(BDB).

27. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 2
EVROPSKI SAVJET ZA INOVACIJE (EIC)
Evropski savjet za inovacije (EIC) je osnovan u okviru programa EU Horizont Evropa. Ima budžet od 10,1 milijardu evra za
podršku inovacijama koje mijenjaju stvari iz korijena, od istraživanja u ranoj fazi do dokaza koncepta, transfera tehnologije i
finansiranja i povećanja startupa i malih i srednjih preduzeća.
Strategijom i implementacijom EIC-a upravlja EIC Odbor, čiji su nezavisni članovi imenovani iz svijeta inovacija
(preduzetnici, istraživači, investitori, preduzeća i drugi iz inovacionog ekosistema).
Jedinstvena karakteristika EIC-a je obezbjeđivanje finansiranja pojedinačnih kompanija (uglavnom startup-a i malih i
srednjih preduzeća) kroz grantove i investicije. Investicije trenutno imaju oblik direktnih ili poput vlasničkih ulaganja i njima
upravlja EIC fond.

28. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3

29. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3
ALTERNATIVNI OBLICI FINANSIRANJA
Ukoliko ste širih shvatanja i voljni da se zajedno sa svojim biznisom upustite u avanturu, onda nagrada za korišćenje
alternativnih izvora finansiranja može prevazići rizik!
Alternativni načini finansiranja predstavljaju novi model i u nekim slučajevima nisu ni regulisani.
Prije nego se obavežete bitno je znati koje su njihove glavne karakteristike.
U narednim slajdovima podijelićemo sa vama koji su to najčešći oblici alternativnog finansiranja - te prednosti i
mane svakog od njih ponaosob, kako biste ih dalje razmotrili.

30. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3
BIZNIS ANĐELI
Biznis anđeo je pojedinac, često visoke neto vrijednosti (imućan), i obično sa iskustvom u biznisu, koji direktno investira
dio svojih sredstava u nove i rastuće privatne biznise. Biznis anđeli mogu investirati pojedinačno ili grupno kada jedan
anđeo preuzima ulogu lidera.
Osim kapitala, anđeli investitori obezbjeđuju iskustvo u upravljanju biznisom, vještine i kontakte za preduzetnika.
Iskusni anđeli takođe znaju da će možda morati da čekaju duže na povrat svoje investicije. Oni, stoga, mogu biti izvor
“pametnog i strpljivog” kapitala.
Biznis anđeli imaju važnu ulogu u ekonomiji. U mnogim zemljama, oni čine drugi najveći izvor spoljašnjeg finansiranja u
novoosnovanim preduzećima, odmah nakon porodice i prijatelja. Oni su sve više značajni kao provajderi rizičnog kapitala
koji doprinose ekonomskom rastu i tehnološkom napretku.

31. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3
BIZNIS ANĐELI
Evropska zajednica ženskih biznis anđela i žena preduzetnica
Cilj ove inicijative, finansirane od strane Evropskog parlamenta, bio je podrška ženama preduzetnicama da pristupe
alternativnim izvorima finansiranja kroz:
- podizanje svijesti o biznis anđelima,
- obuku žena koje bi želje da postanu biznis anđeli i
- pomoć ženama preduzetnicama da predstave svoje poslovne ideje potencijalnim investitorima.
Mreža je uspostavljena 2017 godine, obuhvatajući 14 zemalja EU kroz 4 projekta.

32. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3
BIZNIS ANĐELI
Mreže biznis anđela
▪ The European Trade Association for Business Angels, Seed Funds and Early Stage Market Players (EBAN) predstavlja
investitorsku zajednicu za ulaganje u ranoj fazi poslovanja i obuhvata mreže biznis anđela i anđele investitore.
▪ Business Angels Europe predstavlja asocijacije biznis anđela na nivou Evrope.

33. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3
PREDUZETNIČKI KAPITAL
Preduzetnički kapital je oblik privatnog kapitala i vid finansiranja koji investitori pružaju startup kompanijama i malim
preduzećima a za koja vjeruju da imaju dugoročni potencijal rasta.
Preduzetnički kapital uglavnom dolazi od dobrostojećih investitora, investicionih banaka i bilo koje druge finansijske
institucije.
Preduzetnički kapital nije uvijek u formi novca; može se obezbijediti i u vidu tehničke ili menadžerske ekspertize.
Preduzetnčki kapital se obično dodjeljuje malim kompanijama sa izuzetnim potencijalom rasta, ili kompanijama koje su
brzo rasle i djeluju spremne da nastave da se šire.

34. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3
MIKROFINANSIRANJE
Mikrofinansiranje je samo manja verzija većeg tradicionalnog bankarskog kredita. Dizajnirano je za male biznise.
Banke i drugi zajmodavci nude mikro kredite obično u rasponu od 5.000 do 50.000 EUR.
Prednosti
⮚ Mikrokrediti se obično odobravaju brže od
tradicionalnih poslovnih zajmova i nisu ni približno
tako strogi u pogledu zahtjeva kao tradicionalni.
⮚ Lakše ih je otplatiti.
⮚ Manji iznos kredita znači manju ukupnu kamatu.
Što je vaš zajam manji, plaćate manju kamatu (u
zavisnosti od zemlje i izvora finansiranja).
Mane
⮚ Mali iznos možda neće biti dovoljan za veći razvoj
vašeg poslovanja.
⮚ Manji krediti često znače kraće rokove i uslove.

35. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 3
CROWDFUNDING
Crowdfunding podrazumijeva postavljanje vaše biznis ideje na web platformu, pri čemu od pojedinaca tražite manja
lična ulaganja - obično bez garancija za povraćaj novca.
Najbolje crowdfunding platforme:
❑ Kickstarter se smatra najpopularnijom crowdfunding platformom.
❑ Indiegogo: korisna platforma posebno za nove pronalaske.
❑ Crowdcube: najbolja platforma za tržište UK i EU.
❑ Mightycause: najbolji izbor za neprofitne organizacije.

36. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4

37. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Navedite tri vrste kapitala za uspješan početak novog poduhvata …
1

38. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Navedite tri vrste kapitala za uspješan početak novog poduhvata …
1
❑ društveni
❑ ljudski
❑ finansijski

39. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Partnerstvo je obavezan uslov u crowdfunding-u?
2

40. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
2
❑ Ne, partnerstvo je jedna od opcija u slučaju da se pojave prepreke u finansiranju.
Partnerstvo je obavezan uslov u crowdfunding-u?

41. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Mikrofinansiranje je vid tehničke ili menadžerske ekspertize.
3

42. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Mikrofinansiranje je vid tehničke ili menadžerske ekspertize..
3
❑ Ne, tehničku ili menadžersku ekspertizu obično pružaju biznis anđeli ili vlasnici preduzetničkog
kapitala pored njihovog finansijskog doprinosa.

43. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Evropska zajednica ženskih biznis anđela i žena preduzetnica pomaže preduzetnicama u predstavljanju njihovih pos
ideja potencijalnim investitorima.
4

44. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Evropska zajednica ženskih biznis anđela i žena preduzetnica pomaže preduzetnicama u predstavljanju nji
poslovnih ideja potencijalnim investitorima.
4
Da, ovo je jedan od tri cilja. Ostala dva su:
⮚ podizanje svijesti o biznis anđelima;
⮚ obuka žena koje žele da postanu biznis anđeli.

45. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Crowdfunding platforme garantuju povraćaj investicije.
5

46. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
POGLAVLJE 4
EXERSICES AND QUIZZES
Crowdfunding platforme garantuju povraćaj investicije.
5
❑ Ne, obično nema garantovanog povraćaja investicije.

47. Balkan Women Coalition vol. II
Social Start-Up Booster for Supporting Female Entrepreneurship in
Balkans
(2020-1-EL01-KA204-078936)
Thank you for your attention!

48. The European Commission's support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents, which reflect the views only of
the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
USEFUL LINKS
� European Social Fund+ (ESF+)
� EU Programme for Employment & Social Innovation (EaSI)
� European Social Innovation Competition (ESIC)
� The Social Impact Accelerator (SIA)
� European Fund for Strategic Investments (EFSI)
� European Innovation Council (EIC)
� Business Angels
� Venture Capitals
� Micro funding
� Crowdfunding