2. Non sei se se fixo realidade, creo que o que fixo foi espertar en min a curiosidade por coñecer
outros lugares e tamén unha reflexión crítica sobre quen somos e o que parecemos ser. Os trazos
físicos son nada máis un accidente pero ese accidente colócanos en situacións moi variopintas.
No meu caso ser morena de pel, de cabelo, de ollos... levoume a estar preto de persoas
semellantes e tamén me fai moitas veces ter que enfrontarme á discriminación que padecen as
persoas non europeas (por exemplo nos aeroportos) porque non son branca abondo nalgúns
contextos.
María Reimóndez
1. Como Vostede mesma ten dito “de pequena sempre me dicían que parecía india”... até que
punto esta observación se fixo en certa medida realidade?
2. Estivemos ollando que pertence Vostede ao colectivo “Implicadas”... podería dicirnos qué obxectivos procura este colectivo e por
que xurdiu?
“Implicadas no Desenvolvemento” é unha organización feminista que fundei hai xa máis de 15 anos. O seu obxectivo é transformar
as raíces da pobreza cambiando o noso imaxinario e os nosos actos, a forma que temos de representar ás mulleres e comunidades
do Sur e de actuar con respecto a elas. Establecemos alianzas con compañeiras sobre todo en Támil Nadu, no sur da India
mediante programas de cooperación dos que elas son protagonistas pero sobre todo abrimos espazos para que as súas voces
diversas se escoiten en Galicia e nos fagan entender como cousas tan básicas como o que consumimos, a roupa que mercamos etc.
están creando situacións de discriminación en todo o mundo.
3. Até que punto o seu compromiso feminista se viu reflectido nas súas obras? Pode unha autora evadirse do seu “eu” á hora de
escribir?
Unha autora nunca escribe se non é dende si mesma. Isto non quere dicir que escriba sempre personaxes coas que está totalmente
de acordo, o meu está moi lonxe de ser unha escrita autobiográfica porque o que me divirte é crear persoas diferentes a min, pero
si que hai unha base común de visión crítica, que é o que é a literatura feminista. Escribir dende os feminismos é escribir
literatura incómoda, non compracente, e que pon a quen le en situación de ter que reformular quen é. Dentro diso hai centos de
maneiras de escribir e plasmar esa visión crítica no papel.
María Reimóndez
jueves 7 de enero de 2016
3. Sempre digo que ata que os seres humanos non sexamos entes incorpóreos, ser percibidas
como mulleres ou homes pola sociedade vai marcar definitivamente todo o que facemos. No
meu caso é evidente que as miñas obras se reciben con certa hostilidade por parte de sectores
patriarcais da crítica que tentan marcar a escrita feminista como algo secundario,
excluíndonos así ás autoras do discurso literario. Mais tamén é certo que as autoras feministas
soubemos crear espazos propios, como por exemplo a plataforma de crítica literaria A Sega
(www.asega-critica.net) para tecer alianzas dende a nosa diversidade. Nada disto pertence a
tempos pasados, é algo moi presente. A forma en que se nos le e se nos percibe ás autoras está
tremendamente marcada por visións patriarcais (por exemplo os comentarios sobre o noso
físico, etc.). A partir desta experiencia logo cada unha escribe dende bases e posturas moi
diferentes. Malia a discriminación patente ou velada eu creo que escribir dende as
experiencias das mulleres é sempre unha vantaxe. En primeiro lugar porque permite tocar
espazos e temas que a literatura patriarcal excluíu de forma constante. En segundo lugar
porque permite facelo con doses de creatividade moi elevadas. E terceiro porque as mulleres
podemos contribuír cunha serie de experiencias que sempre se narraron no noso nome pero sen
que fósemos nosoutras quen falásemos delas. Insisto que dentro disto as voces logo son moi
diversas pero persoalmente as voces das autoras sempre me interesan de partida.
María Reimóndez
4. Na súa irrupción na literatura sentiu nalgún momento que o mero feito de ser muller escritora puider supoñer certa diferenza
como ten ocorrido en tempos pasados?
5. Que foi o que a levou a se mergullar na escrita digamos “en serio”? porque supoñemos que o de escribir xa lle viña de ben antes...
Sempre me gustou escribir igual que sempre me gustou ler ata puntos enfermizos. Non concibo a vida sen estas dúas cousas. Mais é
certo que hai un momento en que a escrita se volve máis importante en cuestión de tempos, cando deixa de ser unha afección e pasa a
ser unha actividade á que xa non se lle dedica tempo roubado senón tempo propio. Para min esa inflexión marcouna “O club da
calceta”. É unha obra á que lle debo moito, entre outras cousas isto. A súa repercusión fíxome pensar que era hora de tomar máis en
serio a escrita e de dedicarlle un tempo «lícito».
6. Ollamos que o viaxar, a cooperación... son un eixe na vida cotiá de María Reimóndez... Que beberon as súas obras literarias desta
realidade persoal?
Como di Agustín Fernández Paz, a literatura escríbese cos fíos da vida. A miña vida está marcada pola miña convivencia coas nosas
«outras», o cal implica á súa vez viaxar moito física e mentalmente.
María Reimóndez
jueves 7 de enero de 2016
4. Pois o certo é que si escribín teatro, e bastante ademais, na miña adolescencia e anos máis
mozos porque sempre estiven activa en grupos amadores de teatro, só que ningunha desas
obras se publicou. Dito isto, non son moi consciente de escoller certos xéneros literarios para
certas cousas. Digamos que para min cada libro é un proxecto sobre algo que quero investigar,
que me intriga ou incomoda. A forma que toma xa é algo moito máis orgánico, como, creo,
calquera proceso creativo.
María Reimóndez
7. Menos teatro, ten empregado os outros xéneros literarios. Como xorde en María Reimóndez
unha obra en determinado xénero literario? Ah, e para cando teatro?
8. Ímoslle dar unha serie de características que nos pareceron saír de Vostede: solidariedade,
compromiso, feminismo, liberdade, galeguista... con cal ou cales se identificaría máis?
Quedaríannos algunhas por enxergar?
As teorías feministas falan dun concepto que se chama «interseccionalidade». Este vén dicir que
as persoas non nos podemos dividir por parroquias, somos un todo con todas as nosas
características e as nosas alianzas e discriminacións están marcadas por múltiples compoñentes.
No meu caso non se pode separar ningunha desas cuestións que mencionades. Para min non hai
feminismos se non pasan polas linguas propias, non hai compromiso se non pasa polos feminismos,
non hai ningunha desas cousas se non pasan pola visión crítica de como nos relacionamos coas
nosas compañeiras do Sur...
9. A súa obra O club da calceta foi traducida a varios idiomas... non cre Vostede que a nosa literatura contemporánea ten que
convivir con esa eiva da falta de traducións para a súa universalización? E claro, isto visto dende a súa óptica como tamén
tradutora...
Efectivamente creo que é importante que as obras se traduzan. Está claro que no noso caso sen un esforzo institucional ao respecto
é sempre cousa da boa sorte cruzar fronteiras e isto non debería ser así. Como tradutora creo que non é só importante que se
traduzan as nosas obras senón que aumente o volume de traducións en particular de autoras, ao galego.
Portada: “Dende o conflito”
jueves 7 de enero de 2016
5. María Reimóndez
10. É Vostede digamos un tanto “coleccionista” de premios pero quizabes o máis salientábel fose o Xerais coa obra Dende o
conflito. Que supuxo para esta obra e este premio para María Reimóndez?
Pois non era eu consciente dese «coleccionismo», a verdade é que se se me compara con
outras autoras como Eli Ríos ou Ledicia Costas estou moi lonxe de ter un palmarés de premios
importante, haha. Mais é certo que o Premio Xerais marcou para min un fito persoal. Creo
que como todas as cousas que son importantes para min tivo que ver sobre todo co afecto, con
formar parte Xerais da miña historia vital dunha forma moi forte (case toda a miña obra está
publicada na editora e nela conto con persoas como Manolo Bragado ou Fran Alonso). Foi
tamén, nesa altura concreta e con esa obra concreta, un reconforto no sentido de recoñecer
unha forma de escribir particular que moitas veces é vista con malos ollos pola crítica
patriarcal, que prefire obras máis descafeinadas ou que sigan uns patróns do ambigüo que non
se impliquen tanto co presente dunha forma aberta e sen fisuras. Tamén creo que é
importante por todo o que rodea o Premio Xerais. Por todos os títulos que o levaron e pola
xente que se reúne o día da entrega dos premios en San Simón. Creo que nos anos que viva
non esquecerei o cariño recibido ese día, foi coma unha aperta enorme!
11. E falando de premios, que prefire Vostede, un premio a unha obra súa ou máis ben un
premio á súa obra en xeral -estamos a nos referir ao da AELG do 2014-?
12. Que ten Saínza Combarro, a protagonista de Dende o conflito de María Reimóndez?
Os premios son coma o clima, non se escollen. Para min o maior premio é ter público que lea as nosas obras, ter xente que fale a
lingua en que as escribimos e espazos onde compartir os textos co público como as librarías especializadas no libro galego, o
Culturgal, as redes sociais. O maior premio é formar parte dunha comunidade lectora que busca tecer mundos diversos e
mellores.
A verdade é que Saínza Combarro e mais eu temos, como caracteres, pouco que ver. O que si temos en común pode ser unha
certa maneira de facer as cousas, de enfrontar o noso traballo de mediación dende a ética e obviamente compartimos algúns
lugares do planeta pero de forma moi distinta. Malia as lecturas biograficistas das obras a persoa que son, como xa dixen, tende
a afastarse bastante das persoas que escribo. Se hai algunha coa que teña certo parecido diría máis ben que é Gaia, a
protagonista de En vías de extinción, e mesmo aí hai moitas liñas que nos separan.
María Reimóndez presentando
“En vías de Extinción”
jueves 7 de enero de 2016
6. 14. E para rematarmos, non nos podería falar dos seus futuros proxectos literarios?
María Reimóndez
Este ano acabo de publicar unha novela que se chama A música dos seres vivos e que
forma parte do “Ciclo dos elementos”, un conxunto de novelas relacionadas entre si das
que xa hai tres publicadas (En vías de extinción e Dende o conflito). É un proxecto moi
complexo, unha especie de crebacabezas para as lectoras e lectores onde as personaxes
secundarias dunha novela se fan principais noutra. Este ciclo mantenme bastante ocupada
pero polo medio hai outras cousas en marcha como unha nova aventura de Usha e o libro
co que gañei o Premio de novela por entregas de “La Voz de Galicia”, A dúbida, que se
centra no tema dos abusos sexuais a menores e que espero que quen non lese no xornal
este novela serializada se achegue agora a ela na edición que fará Xerais en 2016.
13. Non se lle escapou tampouco á súa pluma as lectoras e os lectores de menor idade...
Supón un fondo sacrificio para unha autora mergullarse no mundo infantil ou máis ben
unha satisfacción? Non cre que este tipo de literatura é moi fundamental na
normalización da literatura de noso?
Eu non creo que a literatura poida facerse como sacrificio, ten que facerse sempre dende
o afecto e dende o gozo, mesmo se nalgúns casos por motivos diferentes padezamos
tamén nos procesos de escrita ou logo cando as obras se publican. Para min escribir para
xente miúda (ou, mellor dito, para todos os públicos), é un desafío divertido e
estimulante. Como persoa sigo habitando moitos dos meus mundos da infancia que se van
transformando nas infancias do presente. A literatura infantil é moi complexa porque non
só é fundamental para crear lectoras e lectores na nosa lingua, senón para crear persoas
críticas, para abrir os ollos ao mundo.
María Reimóndez
jueves 7 de enero de 2016
8. A lingua galegaUn monumento
salientábel?
Rosalía de Castro e Begoña
Caamaño. A obra, A semellanza de
María Xosé Queizán.
Un/ha autor/-a e unha obra
literaria galegos?
Rosalía de Castro.
Malinzin.
Un personaxe galego e
un estranxeiro?
Chimamanda Ngozi Adichie. A obra
Trumpet de Jackie Kay
Un/ha autor/-a e unha
obra literaria
estranxeiros?
Lisbeth Salander
Un personaxe literario co que
se identifique?
O mundo.
Cal é a súa fonte de
inspiración
Os xogos da fame.
Unha película de cine?
Unha obra teatral?
Happy de Doris Dörrie
jueves 7 de enero de 2016
9. Ter un can.
Un anceio por realizar?
O «rurbano», por iso vivo
en Vigo. Montaña.
Mundo rural/urbano?
Praia/montaña?
Múnic nos dous casos.
Un lugar para visitar? e un lugar
para descansar?O voto das mulleres
Un feito histórico?
Vivir nunha
sociedade xusta
Unha utopía?
Calquera
Un lugar axeitado para a
lectura?
Funk. Tightrope deJanelle Monae
Un tipo de música? Unhacanción?
Con quen escribe con
afán de cambiar o
mundo.
Un/ha autor/-a con quen se
identifique?
Calcetar e facer deporte
Outro entretemento
ademais da lectura?
jueves 7 de enero de 2016