De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP

1. DE ZZP- MAATSCHAPPIJ Te groot om te negeren verken, herken deel

2. 2 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 3 Colofon Redactie Prof. dr. mr. Leo Witvliet, bestuurslid KIZO, Nyenrode Business Universiteit Robbert Brantz, algemeen directeur KIZO Drs. Lilian Boonstra, Realisatieadvies / Pr8werk Drs. Elise Schutte, onderzoeker KIZO Vormgeving De Haas inVorm ISBN/EAN 978-90-822395-0-8 Eerdere uitgave KIZO: 11-2013: Zuiver Zicht op de Praktijk onderzoeksresultaten 2013 Werk en publicaties van KIZO zijn op te vragen via www.kizo.nl.Alle bronnen die gebruikt zijn, worden verantwoord in de tekst. Een apart overzicht is opgenomen met bestaande onderzoeken en artikelen die recentelijk zijn gepubliceerd door diverse auteurs en onderzoeksbureaus. Kennisinstituut Zelfstandig Ondernemerschap Sluisplein 13a 2266 AV Leidschendam 070 - 320 64 22 info@kizo.nl www.kizo.nl Inhoud De werkelijkheid is daar, maar… 6 Alle onderzoeken zijn er eigenlijk al...........................................................................................................................6 Het risico van negeren of ontkennen.........................................................................................................................7 Een ecologisch perspectief............................................................................................................................................8 Het ware gezicht van de zzp’er 10 De zzp-groep in al haar vormen................................................................................................................................10 Acquisitie, opdrachten en opdrachtgevers..............................................................................................................16 Professionalisering........................................................................................................................................................24 Financieel administratief..............................................................................................................................................32 Welzijn en sociale inzet...............................................................................................................................................36 Projecten en ideeën 40 Bronnen 72 Over KIZO 74

3. De ZZP-Maatschappij | 5 Zonder ZZP'ers... 4 | De ZZP-Maatschappij 1 Jansen, F.J. (2013). Bouw in beeld 2012-2013.Amsterdam: EIB – 2 ECHTZZP, Enquête Sociaal Ondernemerschap, https://echtzzp.nl/ articles/1541 (2013) – 3Ybema, J.F. et al. (2013). Zelfstandigen Enquete Arbeid 2012. Hoofddorp/Heerlen:TNO/CBS – 4Vereniging Hoge- scholen,Wel degelijk echte ZZP’ers in het Hbo, in: DeVolkskrant, 11 april 2014 – 5 Born, J.A. van den (2013 De creatieve sector als inspi- rator;Wat kunnen andere ondernemingen van de creatieve sector leren? Oratie uitgesproken ter aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar creatief ondernemerschap.Tilburg: Universiteit van Tilburg. – 6 Notitie “Belastingdienst bedreigt voortbestaan 80.000 zzp’ers in de zorg” FNV Zelfstandigen/Stichting ZZP Nederland, 2014 – 7 Goudswaard,A., et al. (2014). De toekomst van flex; een onderzoek van TNO naar flexstrategieen van Nederlandse bedrijven Hoofddorp:TNO/ABU – 8 PZO-ZZP, Collectief pensioenfonds voor zzp’ers, www.pzo-zzp.nl/pensioen (2014) – 9 Goudswaard,A., et al. (2014). De toekomst van flex; een onderzoek van TNO naar flexstrategieen van Nederlandse bedrijven. Hoofddorp:TNO/ABU– 10 Ende, M. van der, et al. (2014).Vacatures in Nederland 2013; De vacaturemarkt en personeelswerving in werking,Amsterdam: UWV Werkbedrijf afd.Arbeidsmarktinformatie en -advies Driekwart van de zzp’ers is maatschappelijk actief.2 ‘Er wordt in Nederland niet meer gebouwd.’ De bouw bestaat grotendeels uit zzp’ers.1 ‘Nederland komt ver achter op onderwijs- en talentontwikkeling.’ ‘DeWMO is onuitvoerbaar.’ ‘De kleur van creativiteit verdwijnt.’ De vakspecialist die lucht biedt aan een overspannen onderwijsteam. 4 ‘Het grootste export- product, land- en tuinbouw, leidt tot economische krimp.’ Het aandeel zzp’ers in land- en tuinbouw is hoog. 3 Het aanbeste- den en inkopen rechtstreeks bij zzp’ers is niet georganiseerd. 6 De creatieve industrie bestaat vrijwel volledig uit kleine bedrijven en zzp’ers. 5 Zzp’ers maken de weeffouten zichtbaar. 8 ‘Het pensioensysteem verdwijnt door de illusie van het vaste contract.’ ‘Werkgevers overleven de kredietcrisis niet.’ Zonder mensen om hen heen die zonder vaste baan kunnen, waaronder zzp’ers. 10 ‘Werknemers houden hun vaste baan niet.’ ‘Horeca verdwijnt uit het straatbeeld.’ Zonder ZZP’ers... ‘Sportverenigingen, vrijwilligersnetwerken en buurthuizen verdwijnen.’ Steeds meer bedrijven maken gebruik van zzp’ers. 7 In de horeca is 60% flexwerker. 9 Hoe zou een maat– schappij zonder zzp’ers eruit zien?

4. De ZZP-Maatschappij | 7 De werkelijkheid is daar, maar... (overview) 6 | De ZZP-Maatschappij Er is een grote maatschappelijke beweging die aanpassing vereist op de arbeidsmarkt en in het sociale stelsel. Het gaat om brede traditionele vraagstukken die gemoderniseerd moeten worden. Hoe kan een zzp’er een gezin opbouwen en een woning kopen? Schept de zzp’er werk en is dit een serieuze oplossing voor de (jeugd)werkloosheid en hoe? Hoe past een sociaal verzekeringsstelsel in de flexibiliserende maatschappij? Hoe ziet de pensioenopbouw in de toekomst er uit? Moderne vraagstukken die ook maatschappelijk bewegen zijn er eveneens. Wat zijn de nieuwe gewoontes als gevolg van de exponentieel groeiende technologi- sche mogelijkheden? Wat zijn de individuele veranderingen en waar komen ze psychologisch vandaan? Wat is er sociologisch gewenst vanuit de zzp’er als het gaat om samenwerkingen en collectieven? Zakelijke dienstverleners zitten te springen om informatie en trends. Defen- sie werkt met reservisten en vraagt zich af of de zzp’er met zijn ondernemende instelling passend kan zijn in de militaire cultuur en de uitzendwereld broedt op haar nieuwe rol. Ook dit roept weer vragen op. Welke maatschappelijke rol wordt verwacht van commerciële partijen als banken, verzekeraars, telecompro- viders en uitzendbureaus? Maar ook de non-profit sector zal zich moeten aanpas- sen. Hoe faciliteren schoolopleidingen, gemeentelijke instanties en overheid dit deel van de arbeidsmarkt? De verandering is er al en is gaande. Ook is volstrekt duidelijk dat deze verandering weerstanden oproepen, zoals het gebruikelijk en nuttig is om niet zomaar mee te waaien met opportunistische bewegingen en redeneringen. Wat niet wegneemt dat de verandering heel snel gaat en deze ook wendbaarheid vraagt van de overheid en het bedrijfsleven. Alle onderzoeken zijn er eigenlijk al Onderzoeken uitgevoerd door belangrijke toonaangevende partijen als AWVN, TNO, ABU, EIM, Ecorys, KvK, RWW, SEO, Verwey-Jonker, FNV en CNV geven meer dan voldoende informatie over de ontwikkeling van de arbeidsmarkt, flexibilisering en de groei van het aantal zzp’ers. Al deze onderzoeken geven zicht op een aantal actuele vraagstukken die te maken hebben met de emancipatie van de zzp’er en hoe hier mee om te kunnen gaan. Wij gaan dat niet overdoen; het is gedaan en er is meer dan voldoende informatie om beleidsmatig mee aan de slag te gaan. Als het gaat om de zzp’er is de som op dit moment belangrijker dan de losse delen. Daarom geven wij vorm aan de analyse die op meerdere plaatsen gemaakt is, met een visie op innovatie en vooruitgang. Er is sprake van een grote verandering in het werken en de beleving hoe dit zou moeten. Dit blijkt uit de resultaten van het kwantitatieve en kwalitatieve onderzoek dat het afgelopen jaar heeft plaatsgevonden binnen ECHTZZP. De resultaten worden beschreven in het hoofdstuk “Het ware gezicht van de zzp’er”. We kunnen er vanuit gaan dat het zelfstandig vormgeven aan je toekomst en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen werkzekerheid noodzakelijk is geworden. Nieuwe interacties tussen vast en flexibel zijn een gegeven. Het bedrijfsleven heeft de behoefte in te spelen op steeds sneller veranderende markten. Alles is in informatie- en kennistermen voldoende duidelijk. Het risico van negeren of ontkennen Toch zien wij dat verantwoordelijke politici en beleidsmakers deze kennis negeren en doorgaan alsof er niets aan de hand is. Ontkennen of negeren is dan ook niet gebaseerd op een informatietekort, maar gebaseerd op (partij)belangen of - in deze tijd - bezuinigingsdoelstellingen. Het is een bewuste keuze van politici en beleidsmakers om niet welgevallige ontwikkelingen te negeren en via be- langencoalities proberen de ontwikkeling tegen te gaan, gebruikmakend van alle (machts)middelen die daarbij ho- ren. Zij gaan voort op het doodlopende pad van de maakbare samenleving. Prof. dr. P. Sloterdijk verwoordt dit als volgt: “Ze is identiek aan de geschiedenis van het protectionisme en de externalisering. De protectie richt zich altijd op een lokaal Zelf, de externalisering op een anonieme omgeving, waarvoor niemand de verantwoordelijkheid op zich neemt”. De werkelijkheid is daar, maar…

5. 8 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 9 De werkelijkheid is daar, maar... (overview)De werkelijkheid is daar, maar... (overview) De recente vraag van de Belastingdienst naar activiteiten van zzp’ers in de zorg, het onderwijs en - volgens bronnen - in de nabije toekomst gericht op de bouw, ICT-sector en interim-management, is ook te zien als een (machts)middel van coalities die er belang bij hebben om nieuwe ontwikkelingen tegen te houden en een verouderd systeem (belangen) overeind te houden. Met gevolg dat bij zzp’ers in de zorg en in het onderwijs de VAR-verklaringen ingetrokken zijn, waardoor ze nu werkloos thuis zitten. Als voorbeelden van ontkenning verwijzen wij naar het Sociaal Akkoord en de uitwerking van onderdelen daarvan. In het kader van de sectorplannen, gericht bijvoorbeeld op kennisontwikkeling, wordt bewust de zzp’er niet meegenomen. Maar ook het pensioenvraagstuk, waar de meer integrale oplossingen al jaren voor de hand liggen en bereikbaar zijn voor zzp’ers en daar dus moedwillig buiten gehouden worden. Ontkennen, negeren of het niet “betreden van de plek der moeite” (prof. dr. A. Wierdsma) lijkt op de korte termijn succesvol, maar de geschiedenis heeft allang laten zien dat het geen duurzame strategie is. Een ecologisch perspectief KIZO richt zich op actuele vraagstukken en wil onafhankelijk vorm geven aan onderzoek dat gericht is op de condities, waardoor het mogelijk is om gestalte te geven aan de emancipatie van de zzp’er in de arbeidsmarkt en het sociaal stelsel. De allerbelangrijkste stap daarin is het herstellen van een beeld van werkelijkheid, waarbij in de woorden van filosoof en socioloog Georg Simmel (1858-1918), de context of de ander niet meer uitgesloten wordt, maar gezien wordt als een realiteit die de toekomst(ontwikkeling) alleen maar positief kan beïnvloeden. In de wetenschap dat vooruitgang gebaseerd is op het accepteren van diversiteit, blijven we zoeken naar oplossingen die het Zelf overstijgen en mogelijkheden in zich hebben van duurzaamheid. Duurzaamheid in de betekenis van aanpassend vermogen aan een zich steeds maar veranderende context. Ofwel een ecologisch perspectief waarin verandering noodzakelijk en normaal is. Onze focus zal niet alleen gericht zijn op de overheid, die een algemene verantwoordelijkheid heeft voor de ontwikkeling van de arbeidsmarkt en het zelfstandig ondernemerschap, maar ook op de belangenbehartigers, die eveneens ieder hun eigen (Zelf) strijd voeren. n Wat zijn de achterliggende redenen dat in de belangenbehartiging van de zelfstandige professional, bijvoorbeeld in de SER, de verdeling gebaseerd is op het klassieke onderscheid tussen werkgevers en werknemers? Robbert Brantz algemeen directeur KIZO juni 2014 Prof. dr. mr. Leo Witvliet bestuurslid KIZO Nyenrode Business Universiteit n Wat zijn de dieper liggende argumenten die zich onttrekken aan de opper- vlakte? Of in de beeldspraak van het toneel; op de bühne zie je de uitkomst van onderhandeling, maar je weet niet zeker wat de invloed nu is van wat er achter de coulissen plaatsvindt. En maar te zwijgen over de kleedkamer, waar de spelers hun maskers afleggen en hun ware aard laten zien. Wij denken dat het focus geven aan deze inspanningen van belang is. Daarmee krijgen ideeën betekenis; zoals eigentijdse fiscale regelingen, inclusieve uitvoering aan de sectorplannen en cao’s, de positie van andere culturen en ambachtswerkers en de (inter)nationale en lokale netwerken, zoals hierachter in het boek te lezen valt.

6. De ZZP-Maatschappij | 11 Het ware gezicht van de zzp’er 10 | De ZZP-Maatschappij In de praktijk is het erg lastig gebleken om tot een sluitende definitie te komen voor de groep zzp’ers. De groep is divers en niet in een paar regels te vatten. Dit hoofdstuk begint met een beschrijving van de diverse typen zzp’ers die zichtbaar zijn in de ZZP-Maatschappij. Los van het begrip heeft de zzp’er een aantal vaardigheden nodig om te kunnen overleven. Deze kernactiviteiten van het zzp-bestaan zijn acquisitie, professionalisering en financieel-administratief. Het afgelopen jaar hebben wij onderzocht hoe zzp’ers hiermee omgaan en de belangrijkste resultaten komen in dit hoofdstuk aan de orde. De zzp-groep in al haar vormen Zzp’ers vormen samen geen homogene groep en kunnen ook niet als zodanig worden beschouwd of onderzocht. Daarom onderscheidt het KIZO tien eigenschappen. De benoemde kenmerken kunnen samengaan om te komen tot bruik- bare definities. De groep zzp’ers kenmerkt zich over het algemeen door een grote portie autonomie, een hoge arbeidsproductiviteit, maatschappelijke betrokkenheid en een flinke dosis ondernemerschap en/of kennis en vakspecialisme. De groep onderscheidt zich in diverse profielen11 en feitelijk verschilt dat niet met de arbeidsmarktverdeling bij bijvoorbeeld een ministerie, waar er van hoog tot laag verschillende rollen ingevuld worden; van beveiligingsbeambte tot aan minister. Het ware gezicht van de zzp’er De nieuwe werkende – zzp Acquisitie Financieel administratief Professionalisering Head Hand Vrijwillig Gedwongen Ondernemer Specialist Alleen Samenwerkend 100% Hybride VOORBEELD 2: Een ambitieuze ex- thai boxer, schrijft boeken en cursussen voor o.a. de Aziatische markt. Zijn bedrijf loopt al jaren goed dankzij een groot netwerk. Hij richt zich vooral op “train de trainers” waardoor de kennis zich snel kan verspreiden. Specialiteit relatiemarketing en interculturaliteit. VOORBEELD 1: Om grote opdrachten te kunnen uitvoeren, is een hovenier een samenwerking aange- gaan met andere hoveniers. Er is veel concurrentie en de hovenier baalt ervan dat collega’s het werk voor een schijntje verrichten. Hij wil kwaliteit leveren en zich onderscheiden. Hij doet dat door samen te investeren in duurzaam tuinieren. Zij volgen opleidingen en ontwikkelen nieuwe producten, zodat ze voorop blijven lopen. Hiervoor kregen zij een ecologisch keurmerk. Head Vrijwillig Ondernemer Samenwerkend 100% Hand Vrijwillig Specialist Samenwerkend 100% 11 Prof. dr. mr. Leo Witvliet (2013),‘Een zorgvuldige typering en een realistisch beeld van de zzp’ers voorkomt verdere prietpraat’

7. 12 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 13 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er De kenniswerkers – head Specialisten: Van de 800.000 zzp’ers, is ongeveer een derde gespecialiseerd in vakdisciplines waarbij management, hogere bedrijfskundige of zeer gespecialiseerde kennis ter beschikking gesteld wordt. Generalisten: Een kleine kopgroep daarboven wordt gevraagd voor zware bestuurlijke vraagstukken. De generalisten en specialisten waren eerder in loondienst en daarin niet gelukkig. Ze hadden te weinig ruimte om hun talenten te ontplooien en hun ideeën over innovatie te realiseren. Zij liepen vast in interne stroperigheid en politieke spelletjes. Deze consultants, interimmers, adviseurs, begeleiders en coaches doen veel onderzoek, volgen cursussen, gaan naar dure conferenties en congressen, schrijven publicaties, allemaal om bij te blijven in nieuwe ontwikkelingen en om zichtbaar te zijn bij potentiële opdrachtgevers. In tegenstelling tot de specialisten ligt de focus van de generalisten niet op één onderwerp, maar op tenminste twee of drie. Bijvoorbeeld een projectleider in het maatschappelijk domein, die zich heeft gespecialiseerd in duurzaamheidsprojec- ten bij gemeenten. Kennis en ervaring in projectmanagement, duurzaamheid en maatschappelijke ontwikkelingen maakt hem wendbaar, omdat hij telkens nieuwe combinaties kan maken en zo snel kan inspelen op vragen die zich voordoen. In gesprek met opdrachtgevers komen ze tot het inzicht waar de behoefte ligt en bedenken een dienst of product om dit probleem op te lossen. De meesten denken over vijf jaar ook nog wel zzp’er te zijn, wellicht in een grotere vorm door samen te werken met andere specialisten. Of ze ontwikkelen zich door op een ander interessevlak dat zich aandient. De vakman en ambachtswerkers – hand Een deel van de zzp’ers is onder te verdelen in directe inzetbare uitvoerende mensen en gespecialiseerde vakmensen. De groep van direct inzetbare uitvoerende mensen omvat eigenlijk alle denkbare functies op uitvoerend niveau, van mensen die meewerken in de landbouw om de gewassen op tijd binnen te krijgen, tijdelijk inspringen bij zorgverleners of zich via bouwbedrijven laten inhuren. Een deel van deze banen wordt ook bemiddeld door de uitzendbranche. De groep van vakmensen oefent een ambacht uit, maakt concrete producten en werkt voor zichzelf of in kleinschalige organisaties met andere zelfstandigen. Ze werkten eerder vaak in loondienst en waren daarin ook niet gelukkig. Ze blijven doen wat ze deden, omdat ze houden van hun vak. Deze groep is zeer gemêleerd, zoals stoffeerders, loodgieters, tandtechniekers, timmerlieden of lassers. Een aantal groten vinden hun weg op het wereldtoneel en worden uiteindelijk leider van een grote onderneming, zoals er in de schoenenmakerij en tassenindustrie vele voorbeelden zijn. De vakmensen scholen zich bij om hun kennis op niveau te houden. Ze volgen opleidingen en zijn lid van hun branchevereniging. Dit maakt dat ze actuele kennis hebben en kunnen en willen inspelen op ontwikkelingen in de markt, om zich te onderscheiden van collega’s. Voorop blijven lopen is een must. Wat betreft hun toekomstverwachting denken ze hetzelfde werk te doen, hetzij verdiept of verbreed en dan met meer klanten. Vrijwillig of gedwongen Het is een utopie te denken dat elke zzp’er vrijwillig begint. In de huidige arbeidsmarkt, waarbij er onvoldoende werkgelegenheid is, wordt menigeen die ontslagen is en geen werk meer kan vinden door uitkeringsinstanties in de richting van het zelfstandig ondernemerschap ‘geduwd’, al dan niet begeleid en van financiële middelen voorzien. De motivatie en daarmee de kans op succes verschilt tussen vrijwillig en gedwongen. Meer onderzoek hiernaar is op zijn plaats. Waarom moet iemand zzp’er worden? Is een omscholingstraject niet een logischer reactie? Is het de rol van het UWV om iemand die al 25 jaar in loondienst zit, bij ontslag het zzp-schap in ‘Ben gestart na faillissement werkgever vanuit de WW. Dus met startersuitkering van UWV.’ ‘Gestart vanuit WW-situatie, de beruchte groep ‘WW-fraudeurs’ van de commissieVreeman.....;-).’ ‘Ik ben gestart vanuit de ziektewet, dus met een uitkering van het UWV.’ Bron: individuele reacties op ECHTZZP, (januari 2014)

8. 14 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 15 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er te duwen of zijn er andere mogelijkheden? Gesprekken met diverse instanties rechtvaardigen het gezegde ‘De vraag stellen is hem beantwoorden’. Ondanks de financiële ondersteuning ervaren enkele geïnterviewde zzp’ers die op de rand van faillissement zitten, dat het financiële probleem niet opgelost is. Zij voelen dat zij niet bij machte zijn te ontsnappen aan de vicieuze cirkel die gedo- mineerd wordt door een gebrek aan geld en schulden. Het gevoel van menselijk falen, het continu moeten verantwoorden van de situatie, legt een loden last op deze ondernemers. Specialist of ondernemer Is de zzp’er ondernemer? Dit is een hardnekkige discussie. Moet hij als ondernemer afgerekend worden op de normen die verbonden zijn aan het ondernemerschap, zoals het creëren van arbeidsplaatsen of het bewerkstelligen van economische groei? Of is hij een zelfstandige die ondernemende skills moet hebben om zichzelf in de reguliere arbeidsmarkt te kunnen wegzetten? Sommige zzp’ers zullen zich als start-up ontwikkelen tot ondernemer met personeel en snel niet meer vallen onder de term zzp’ers. Het merendeel is echter een ondernemende professional in de arbeidsmarkt. Hybride Hoe verzamelt een zzp’er zijn inkomen? Hij is volledig gespecialiseerd in een vakgebied en haalt hier 100% zijn inkomen uit of hij genereert op een hybride manier zijn inkomen. Bijvoorbeeld een combinatie van het zzp-schap met een parttime baan in vaste dienst. Deze vorm is vaak te zien bij startende zzp’ers, tot- dat ze voldoende opdrachten hebben om volledig op het zzp-schap te richten. Samen versus alleen Het is volstrekt zeker, dat de grootste zekerheid voor de zzp’er onzekerheid is. Dat is een bewuste keuze, maar het lijkt er op dat er toch een behoefte is aan zekerheden. Velen doen pogingen tot samenwerken. Is dit in hetzelfde vakgebied, dan ontstaat er vaak concurrentie of verschil in kwaliteitsbeleving en daarmee teleurstelling. Het onderzoek van ECHTZZP laat zien dat nagenoeg alle zzp’ers wel ergens netwerken of een samenwerking hebben. Het uitgangspunt van de zzp’er is dat ‘Als je zzp’er wilt zijn, weet dan dat je jezelf in een context plaatst waar je onderdeel bent van een vluchtig bestaan. Is dit niet de bedoeling en wil je zekerheid, dan moet je gewoon wat anders verzinnen. Bijvoorbeeld:Word lid van een ondernemerscoöperatie of maatschap, ga samen de markt bestormen’ Bron: individuele reactie op ECHTZZP, (april 2014) hij een eenmansbedrijf heeft en vanuit zijn individuele belangen en skills vorm geeft aan zijn ‘ondernemerschap’. De zzp’er als solist zal over het algemeen niet kunnen bestaan en daarom werkt hij in meer of minder georganiseerde netwerken van zzp’ers en van opdrachtgevers. Zelfstandig betekent niet alleen. Specialist: de vakman in de zadelmakerij.

9. De ZZP-Maatschappij | 17 Het ware gezicht van de zzp’er 16 | De ZZP-Maatschappij Zzp’ers onderscheiden zich in de mate van zelfstandigheid en onafhanke- lijkheid bij het aangaan van een arbeidsrelatie en het uitvoeren van werkzaamheden. Ze voorzien zichzelf van werk. Uit bestaande onderzoeken is gebleken dat acquisitie niet een geliefd onderdeel is van het zzp-bestaan. Veel zzp’ers hebben moeite om voldoende opdrachten binnen te halen. In deze paragraaf behandelen we de verschillende acquisitievormen van zzp’ers en de relatie die zij hebben met de klant of opdrachtgever. Opdrachtgevers of klanten In alle discussies die gevoerd worden, is het van groot belang te weten dat welke industrie dan ook, is ontstaan uit het talent en intuïtie van het individu. Deze talenten en intuïties spelen een cruciale rol in de ZZP-Maatschappij. Of het nu gaat om een medewerker in de zorg of het onderwijs, om de interim manager of beleidsmedewerker. Het gaat primair om de klik die de opdrachtgever/klant heeft met de zzp’er en het vertrouwen in de toegevoegde waarde die hij of zij kan leveren. Opdrachtgevers Twee jaar geleden is tijdens het congres “Flexibilisering van Kennis” op Nyenrode het onderscheid al gemaakt. Enerzijds gaat het om een kwantitatieve benadering, het direct kunnen inzetten van mensen in lopende bedrijfsprocessen met vak- en ervaringskennis. Anderzijds een kwalitatieve benadering, waarbij het gaat om het inzetten van unieke en vaak schaarse kennis. Flexibilisering vraagt de com- petentie deze benaderingen te kunnen toepassen in een concrete context. Er is een veelheid van redenen waarom bedrijven en overheidsorganisaties kennis van specialisten en hoger opgeleiden liever op een flexibele manier bijeen- brengen dan met vaste medewerkers. Vaak gaat het om projecten, om ervaring opdoen met de materie, innovaties uitproberen, ervaringskennis tijdelijk toevoegen of een tijdelijk tekort opvullen. Een reden kan ook zijn dat er geen structurele gelden beschikbaar zijn of dat er een bewuste strategie gevolgd wordt, waarbij het inhuren van gespecialiseerde kennis voor korte perioden plaatsvindt. Acquisitie, opdrachten en opdrachtgevers Voor mijn specialisme dat de opdrachtgever zelf niet in huis heeft Voor mijn specialisme om het tekort aan specialisten aan te vullen In tijdelijke projecten voor steeds andere organisaties Om capaciteitstekort in te vullen In tijdelijke projecten voor meestal dezelfde organisatie(s) Als vervanging tijdens ziekte, zwanger- schap, verlof van vaste medewerkers Als onafhankelijke projectverantwoorde- lijke tussen meerdere organisaties 76% 31% 29% 20% 19% 11% 11% Waar word je meestal voor ingehuurd? In de klassieke arbeidsrelatie staan het dienstverband en de gezagsrelatie tussen werkgever en werknemer centraal. In de arbeidsrelaties tussen zzp’ers en organisaties zien we dat deze gezagsrelatie gelijkwaardiger is en afspraken over werkresultaten belangrijk zijn. In een onderzoek over tevredenheid en welzijn12 , beschrijft 78% van de kenniswerkers de relatie met de opdrachtgever als ‘team- work’, 13% ervaart hiërarchie op zijn werk. Geringe betrokkenheid Hoewel de zzp’er geprezen wordt om zijn hoge verantwoordelijkheidsgevoel en motivatie, is betrokkenheid van zzp’ers bij de organisatie gering te noemen. Van de ondervraagde zzp’ers zegt 46% enige mate van betrokkenheid te voelen bij de huidige organisatie, 15,5% wil graag de rest van zijn carrière voor de huidige opdrachtgever werken. Een mogelijke reden om huidige opdrachtgevers te blijven vasthouden, kan zijn dat kenniswerkers moeite hebben om nieuwe gelijkwaardige opdrachtgevers te vinden (20% vindt dit gemakkelijk). Analyse wijst uit dat er 12 KIZO-ZZP-index (oktober 2013) Bron: ECHTZZP, (september 2013)

10. 18 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 19 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er een significant verschil is tussen mannelijke en vrouwelijke zzp’ers, waarbij vrou- wen (50%) vaker dan mannen (32%) aangeven een langdurige relatie te willen met hun opdrachtgever. Een verband tussen een ‘negatieve’ motivatie om zzp’er te worden (bijvoorbeeld ontslag) en een lange termijn relatie met de opdrachtgever werd niet gevonden. Naast de betrokkenheid bij de organisatie is ook gekeken naar de steun die de zzp’er ervaart vanuit de opdrachtgever. 72% Van de ondervraagde zzp’ers heeft het gevoel dat er naar zijn of haar mening wordt geluisterd. Aan de andere kant zegt 40% weinig openlijke waardering van de opdrachtgever te ontvangen voor het resultaat en wordt er in geringe mate hulp aangeboden als de zzp’er problemen ondervindt (36%). Ook worden beloftes niet altijd nagekomen door de opdrachtgever (44%). Betere relatie met opdrachtgever gewenst Op de vraag wat opdrachtgevers kunnen doen om de relatie met zzp’ers te verbeteren, geven zzp’ers de volgende aanbevelingen: n Fatsoenlijke tarieven; n Rechtstreeks zzp’ers inhuren, niet via tussenpersonen; n Betere opdrachtomschrijving; n Duidelijke contracten; n Tevredenheid tonen over geleverd werk en de resultaten oppakken; n Regelmatig afstemmen voortgang, wederzijdse verwachtingen en resultaten; n Als volwaardige partner bezien en behandelen; n Aanbevelingen na afloop opdracht en opname in het netwerk van de opdrachtgever; n Relatie centraal stellen, werken vanuit verbinding en oplossingsgerichtheid. Na een jaar onderzoek kwamen we er achter dat er heel veel samengewerkt wordt met dezelfde zzp’ers. Net zoals er gebruik gemaakt wordt van specialisti- sche consultancyorganisaties worden ook vaste specialisten ingevlogen. Hierbij ligt de nadruk op vast, want het blijkt een wens te zijn om aan elkaar verbonden te zijn. Ook binnen overheden is dit fenomeen algemeen bekend en lopen er vele zzp’ers met een specialisme rond die altijd op dezelfde plek en voor hetzelfde werk worden ingehuurd. Deze manier van werken biedt blijkbaar voldoende toegevoegde waarde voor de grote organisaties (al dan niet via vaste bemiddelaars) anders zou dit niet op grote schaal bestaan. Toch blijkt voor deze groep loondienst niet de oplossing, voor de opdrachtgevers ook niet, waardoor de grote vraag is of de weten regelgeving wel aansluit bij de behoeften. Klanten De vakmensen en ambachtswerkers leveren diensten en producten voornamelijk aan consumenten, de klant. Zij zijn over het algemeen zeer tevreden met hun huidige klandizie. 61% Geeft aan ze als bestaande klant te willen behouden, blijkt uit het onderzoek naar de tevredenheid en welzijn van zzp’ers13 . De betrokkenheid bij de klant (47%) ligt op gelijk niveau als dat van de kenniswerker. Verder komt naar voren dat vakmensen (60%) weinig moeite hebben om bestaande klanten vast te houden, maar het wel lastig vinden om nieuwe klanten binnen te halen (41%). Het MKB ziet de zzp’ers vaak als concurrent. Vele zzp’ers acteren onzichtbaar vanuit huis, buiten het toezicht van handhavers die de groei niet aankunnen. Het kantoor is ingesloten in de binnenzak (smartphone) en er zijn nieuwe manieren van verkoop van diensten en producten. Ook hierbij kan de vraag gesteld worden of de zzp’er wel concurrent is en niet veel meer een bondgenoot. Rechtstreekse acquisitie Bij 75% van de zzp’ers is de oude werkgever de eerste klant of verantwoordelijk voor de eerste klanten14 . Ook blijkt dat starten als zzp’er echt niet over een nacht ijs gaat. Als zij starten, gebruiken zij de eerste 3 maanden om gesprekken te voeren om de behoefte in de markt te achterhalen of aan te scherpen en hiermee zichzelf bekend te maken en te positioneren. Koud klanten benaderen heeft doorgaans weinig nut, zeker als starter zonder naam in de markt. Ook adverteren levert weinig op. Er zijn agressieve adverteerders waarin menig startend zzp’er zich vergist. Hoewel 49% binnen een week al in een opdracht zit, duurt de aan- loop om zzp’er te worden gemiddeld 6 maanden voordat daadwerkelijk de stap genomen wordt15 . ‘Een paar maanden na mijn officiële start, kreeg ik een tip van mijn oude baas. Onderdeel van het netwerken is dat ik contact onderhoud met mensen met wie ik heb gewerkt. In het begin vanuit zakelijk oogpunt, nu omdat ik het leuk vind om mensen te spreken. Het is belangrijk om te blijven netwerken, ook als je een goede opdracht hebt.’ Daan van Reenen, interview ECHTZZP, (oktober 2013) 13 KIZO-ZZP-index, (oktober 2013) 14 Resultaat op basis van 50 interviews met zzp’ers (ECHTZZP, 2013-2014) 15 ECHTZZP, (januari 2014)

11. 20 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 21 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er Hoe lang heeft het geduurd, sinds je bent gestart als zzp’er, voordat je jouw eerste klant/opdrachtgever had? 1-2 weken 3-4 weken 1-2 maanden 3-4 maanden 5-6 maanden 6 maanden 1 week 49% 12% 8% 10% 8% 5% 8% De uitdaging zit dus niet bij de eerste klant, die in vele gevallen zelfs de toekomstige enige klant zal blijven. Met name bij de kenniswerkers en interim-managers zien we een cirkel van één tot maximaal drie opdrachtgevers waarbinnen de zzp’er zijn werkzaamheden aanbiedt. Voor zzp’ers ligt de uitdaging er om na die eerste klant nieuwe klanten bij te krijgen en het netwerk zodanig te organiseren dat er een inkomstenstroom blijft. Acquisitienetwerken met opdrachtgevers/klanten Een goede naam hebben en houden, vakinhoudelijke kennis bijhouden, nieuwe producten bedenken en in de markt zetten en netwerken met collega’s en beken- de onbekenden. Dat is waar de zzp’ers 24/7 druk mee zijn om opdrachtgevers de kwaliteit en nieuwe inzichten te kunnen leveren waarmee zij verder komen. 80% Is herhalingsaankoop16 . Er is een vertrouwensband ontstaan, de zzp’er kent de organisatie en mensen goed. Dit scheelt in werktijd en doorlooptijd. Oude werkgevers en opdrachtgevers zijn de grootste bron van inkomsten voor genera- listische zzp’ers. De vakspecialisten hebben vaak veel meer kortlopende klanten en moeten het hebben van mond-tot-mondreclame of gezamenlijke lokale kortingsacties. ‘Waarom drie opdrachtgevers als je met één meer dan voldoende werk hebt?’ 16 Resultaat op basis van 50 interviews met zzp’ers (ECHTZZP, 2013-2014) Het beste presteren de zzp’ers die zich niet focussen op andere zzp’ers, maar zich begeven in het netwerk van de opdrachtgever, van de leveranciers tot de klanten van de potentiële opdrachtgever. Niet iedereen slaagt erin om een netwerk te bouwen, te onderhouden of om zichzelf goed in de markt te zetten. Voor de gedwongen zzp’ers (2%)17 is het een grote kluif om de frustratie van het ontslag te ontworstelen en om te zetten in een positieve drive het vak zelfstandig verder uit te voeren. Voor sommige vraagstukken heeft de opdrachtgever geen idee wie in te schake- len. Dan maken zzp’ers die in naamsbekendheid hebben geïnvesteerd een goede kans. De generalisten hebben zich zorgvuldig gepositioneerd in artikelen in vak- bladen en de pers, optredens, als schrijver van boeken of als spreker bij conferenties. Ook via LinkedIn of Twitter kan de opdrachtgever hen traceren. Specialisten komen in de lokale of regionale pers met acties of bijzondere gelegenheden. Ook doen zij mee aan wedstrijden om hun vakmanschap te tonen en te testen. Of naamsbekendheid altijd een garantie is voor kwaliteit en resultaat? Als je je verhaal niet waarmaakt, ben je als zzp’er snel van het toneel verdwenen. Acquisitienetwerken van zzp’ers Zzp’ers ervaren netwerken zowel positief als negatief. Ruim 30% van de zzp’ers uit de onderzoeksgroep beschouwt dit als de beste investering, maar voor sommi- gen levert netwerken te weinig op. Zo zijn vrienden en familie niet altijd de beste ambassadeur voor de zzp’er. Hier volgen een aantal uitspraken van zzp’ers uit de onderzoeksgroep over hun slechtste investering18 : ‘Praten met mensen waar je geen klik mee hebt tegen beter weten in.’ ‘Vrienden en kennissen; zij bleken mij pas het vertrouwen te gunnen toen ik me al bewezen had als ondernemer. Mijn eerste opdrachten kwamen van onbekenden.’ ‘Netwerkborrels en netwerkkoffie - het levert wel leuke contacten op maar zeer zelden werk/inkomen.’ ‘Investeren in contacten waar je niks uit haalt en waar je niks voor terugkrijgt. Als in ‘trekken aan dode paarden’.’ ‘Abonnement op website om ondernemers met ondernemers in contact te brengen.’19 Bron: ECHTZZP, (januari 2014) Bron: individuele reactie op ECHTZZP, (april 2014) 17 Definitie gedwongen zelfstandigheid:“Mijn werkgever wilde dat ik als zelfstandige ging werken” overgenomen uit Zelfstandige Enquête Arbeid 2012.TNO/CBS (2013) 18 ECHTZZP (januari 2014) 19 individuele reacties op ECHTZZP, (januari 2014)

12. 22 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 23 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er ‘Samen met twee andere collega- ondernemers hebben we een ondernemersnetwerk opgezet, met als doel om samen te werken en elkaars ambassadeur te zijn. Ook zit er een stukje kennisdeling en inkoopvoordeel in, maar de focus ligt op het netwerken om elkaar in werk te voorzien.’ Winnie Weintré, interview ECHTZZP, (april 2014) Acquisitie via social media en online netwerken Naast de fysieke netwerken nemen onlinenetwerken een belangrijke plaats in binnen de acquisitie activiteiten van zzp’ers. Facebook wordt gebruikt door de zzp’ers die een eigen winkel hebben en waar zaken en privé duidelijk vermengd zijn. Heel veel zzp’ers die starten, openen gelijk een Facebookpagina en verza- melen vrienden en likes om hun nieuwe passie kracht bij te zetten. LinkedIn is bij uitstek het middel voor de meewerkende zzp’ers om contacten te leggen en connecties te maken met (potentiële) klanten en opdrachtgevers. In een rond- vraag op ECHTZZP, zegt 74% LinkedIn te gebruiken. Uit een vervolgvraag blijkt dat LinkedIn voor 31%20 van de zzp’ers een middel is om vindbaar te zijn voor klanten. LinkedIn is naast een netwerktool tegelijkertijd een soort CV databank. Bemiddeling en uitzendbureaus De uitzendsector beweegt zich steeds meer op het terrein van dienstverlening aan de zzp’er. Vele facetten die de uitzendonderneming biedt, zouden als shared service tegen betaling afgenomen kunnen worden. De zzp’er kan zijn netwerk gebruiken en bij een opdrachtgever een uitzendkracht kunnen aanleveren via een samenwerkingsafspraak. Toch maakt de uitzendbranche nog maar mondjes- maat gebruik van de groep zzp’ers. Wet- en regelgeving sluiten onvoldoende aan om de samenwerking tussen zzp’ers en het uitzendwezen zonder onverwachte risico’s aan te gaan. De interpretatie van de VAR en de discussie over schijnzelfstandigheid belemmeren innovaties in deze richting. ‘Loondienst (bepaalde tijd) / freelance / ZZP, wat is het verschil?Volgens mij moet daar meer over bekend worden.We leven in een samenleving waarbij het verschil absoluut aan het vervagen is.’ Individuele reactie op ECHTZZP, (april 2014) ‘In mijn optiek heeft acquisitie doen weinig zin. Laat gewoon zien wie je bent en wat je kan.Als mensen een goed gevoel bij je hebben, komen ze vanzelf naar je toe.’ Jürgen de Clercq, interview ECHTZZP, (oktober 2013) 20 ECHTZZP (juni 2013)

13. De ZZP-Maatschappij | 25 Het ware gezicht van de zzp’er 24 | De ZZP-Maatschappij Professionalisering Onder professionalisering vallen alle activiteiten die tot doel hebben kennis en vaardigheden te verbeteren en verder te ontwikkelen. Dat professionalisering duidelijk verder gaat dan het behalen van een diploma of certificaat, blijkt uit de vele interviews21 met zzp’ers. Ook het topsectoren- beleid en de stimulering van opleiding om opdrachten te blijven vinden in de arbeidsmarkt is een heel actueel issue. In dit hoofdstuk aandacht voor professionaliteit, opleidingen, opleidingsbehoefte, kennisnetwerken en innovatie. Professionaliteit en imago Meerdere onderzoeken hebben laten zien dat de motivatie om als zelfstandige te willen functioneren te maken heeft met het vorm kunnen geven aan een eigen professionele positie, dat men het betuttelende werken in organisaties beu is en dat men als zelfstandige volledig kan doen waar hij of zij goed in is. De zzp’er streeft meesterschap na op het vakgebied (61%) en zoekt diezelf- de zzp’er op om het soortgelijke te doen op een ander gebied. Volledig in lijn met de rol die zzp’ers vervullen, dat de kansen liggen in het invullen van de behoefte naar verdere nichevorming, specialismen en kleinschaligheid. Passie voor het vak staat bij de meer- derheid centraal en is ook hetgeen waar de erkenning in wordt gezocht. Het onderzoek naar imago en identi- teit22 geeft mooie inzichten dat juist de Hoe wil jij als zzp’er gezien worden door jouw omgeving? Super ondernemer 2,5% De grote vernieuwer 7% Ik hecht hier geen waarde aan 13% Zeldzame specialist 16,5% Meester in vakmanschap 61% passie grensoverschrijdend is. Het beroep doen op rechten is veel minder belangrijk dan de plicht aan zichzelf om maximaal in het vak te kunnen werken. De bijzondere beroepen en de ambachten ontlenen hun hele identiteit aan passie voor het vak en de maatschappelijke noodzaak hiervan wordt niet gezien maar is daar. Om als zzp’er serieus genomen te worden, is een grote groep (48%) continu bezig met identiteit en imagovorming. Het beeld dat uit de vele reacties naar voren komt, is dat het imago ontstaat door een betrouwbaar, specialistisch, betrokken en stabiel persoon te zijn die in staat is mee te denken en kennis te delen. n Kwaliteit leveren en afspraken nakomen (betrouwbaar) n Doen waar je goed in bent (specialist) n Service verlenen er 110% zijn (betrokken) n Mezelf en autonoom/onafhankelijk zijn (stabiel) De professionaliteit komt het meest tot uitdrukking in het hebben van een eigen website, visitekaartje, (online) cv en bedrijfslogo. Eigen website Visitekaartje (online) CV Bedrijfslogo Door cursussen te geven Certificering / keurmerk Door mee te doen aan blogs Telefoonservice Hoe etaleer jij jouw professionaliteit? (meerdere antwoorden mogelijk) 74% 67% 55% 42% 26% 25% 16% 6% Bron: ECHTZZP, (maart 2014) Bron:ECHTZZP,(december2013) 21 Resultaat van 50 interviews met zzp’ers (ECHTZZP, 2013-2014) 22 ECHTZZP onderzoek (december 2013)

14. 26 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 27 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er Opleidingsbehoefte In de ZZP-Maatschappij gaat opleiding veel verder dan een diploma of titel. Het gaat juist om de ervaringen, (ondernemers)vaardigheden en het vakmanschap. De persoonlijke groei en verandering ligt in de behoefte aan verdere ontwikkeling in acquisitie (66%), netwerken (63%) en ondernemerschap (46%)23 . Veel zzp’ers geven aan dat het ontbreken van tijd en een te hoge prijs doorslag- gevend zijn om geen opleiding te volgen buitenshuis24 . Verder sluit veel aanbod niet aan bij de behoefte: de inhoud is al bekend, is te theoretisch en te weinig op de praktijk gericht of de inhoud sluit niet aan bij de huidige ontwikkelingen, ook niet bij het werken als zzp’er en is dus achterhaald. Toch is er ook aanbod dat aansluit en wordt gevolgd, met verschillende be- weegredenen: De ondernemersvaardigheden staan wel ter discussie. Bijna 35% vindt het aanbod onder de maat en van de geïnterviewde zzp’ers waarbij het tegenzat is het duidelijk dat ondernemen niet vanzelf gaat. Opvallend was hoeveel van de zzp’ers die het niet overleefden zonder steun van de BBZ-regeling al een UWV of DWI achtergrond hadden. De geïnterviewde zzp’ers waren blij begrip te krijgen Wat zijn voor jou de drie belangrijkste redenen om voor een bepaalde opleiding of training te kiezen? 55% 54% 41% 32% 24% 24% 20% 20% Verwachte baten van de opleiding Noodzakelijk om mijn vak te kunnen blijven uitoefenen Verhoging van het aantoonbare opleidingsniveau Flexibel te volgen opleiding Te investeren tijd in een opleiding In contact komen met andere zzp’ers Kosten van de opleiding Mogelijkheid opleiding online te volgen Bron: ECHTZZP, (maart 2014) en richting te krijgen over de mogelijkheden die er allemaal zijn in het ondernemerschap. Daarmee werd een grote behoefte aan reflectie gesignaleerd. Hoe beoordeel jij de kwaliteit van het huidige scholingsaanbod voor zzp’ers? Bron: ECHTZZP, (maart 2014) Kwaliteit van aanbod gericht op ondernemersvaardigheden 9% 69% 5% 34% 61% Kwaliteit van aanbod gericht op vakkennis 22%Goed Voldoende Onvoldoende Opleidingsaanbod sluit nog niet aan Vanuit het traditionele van het ambachtsvak zijn er ontzettend veel opleidingen niet alleen voor studenten, maar ook die door industrieën worden gegeven aan professionals, om te kunnen omgaan met innovaties en nieuwe producten. Een voorbeeld is de Microsoft Certified System Engineer, die alleen maar met deze software kan werken. Het opleidingsaanbod voor andere zzp’ers kan via de reguliere onderwijsinstellingen plaatsvinden. Binnen de Hogescholen gaan geluiden op dat er lesgegeven moet worden in zelfredzaamheid. Zelfs sommige opleidingsinstellingen geven aan dat ze de afgeschafte algemene ondernemersvaardigheden diploma-eisen gewoon aanleren. Dat blijkt wel uit bijvoorbeeld de Rock Academie in Rotter-23 ECHTZZP, (december 2013) 24 ECHTZZP (maart 2014) ‘Ik mis steeds de rol van emoties en drijfveren in het ondernemerschap in de opleidingen. Leren hoe je het moet doen is leuk, maar wat doe je als je steeds blijft vastlopen?’ Bron: individuele reactie op ECHTZZP, (maart 2014)

15. 28 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 29 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er dam, waar de muzikanten leren om op verschillende manieren een inkomen te vergaren en bewust gemaakt worden van het gegeven dat het combineren van bijvoorbeeld lesgeven en spelen in een band voor velen het businessmodel is om een inkomen te vergaren. Dat initiatief van de onderwijsinstellingen is nog lang geen gemeengoed. Veel instellingen worstelen met het fenomeen zzp. Uitgaande van het feit dat 12%25 van de arbeidsmarkt uit zzp’ers bestaat, is het zzp-schap een meer dan serieus alternatief dat een vaste plek moet krijgen in het onderwijsaanbod. Het is voor een student relatief simpel om aan de slag te gaan als zzp’er en een trend die in het zoeken naar werk juist gestimuleerd moet worden, in onze optiek. ‘Met een groep therapeuten (andere zzp’ers) hebben we een gemeenschappelijke website opgericht met informatie over wat wij doen. We komen bij elkaar en houden vanuit de verschillende beroepsgroepen intervisie en bijeenkomsten, zodat we kwalitatief goed werk kunnen blijven leveren. Je leert van elkaar, en we kunnen hiermee een grote groep patiënten bereiken.’ Maria de Graaff, interview ECHTZZP, (augustus 2013) Hoeveel euro besteed jij gemiddeld per jaar aan vakgerichte opleiding en/of cursussen? €0 €1 – €500 €501 – €1.000 €1.000 18% 38%19% 25% Bron: ECHTZZP, (februari 2014) In een noodkreet van het OOZZP, een samengestelde groep van zzp-organisaties in Nederland, heeft een ruime vertegenwoordigende groep van zzp’ers in een brief aan de Stichting van de Arbeid (zie pagina 45) gevraagd om ondersteuning van de zzp’er. Omdat de eigen investeringen van zzp’ers niet worden gezien als cofinanciering zit de boel op slot. De omdraaiing heeft al plaatsgevonden op Europees niveau, maar Nederland blijft hierin achter. Het is ruimschoots onderzocht wat de investeringsbereidheid is van zzp’ers in opleiding en netwerken. Op basis van de cijfers is dat meer dan er voor werknemers beschikbaar wordt gesteld. Investeren in opleiding is een basisbehoefte voor de zzp’ers. Er zijn beroepen die alleen maar als zzp’er uitgevoerd kunnen worden. Dat bena- drukt nogmaals de noodzaak van een maatschappelijk verantwoorde manier van positionering van de onderwijsbe- hoefte. Kennisnetwerken Vanuit de gesprekken met zzp’ers hebben we meer beeld van de type netwerken waarin ze zich begeven. Vaak maken ze onderscheid in twee soorten netwerken: een netwerk van potentiële opdrachtgevers en een netwerk van ge- lijkgestemden. Het meeste contact met andere specialisten is bij netwerken (69%). De motivatie om naar een netwerk te gaan is voor 46%26 het delen van kennis en ervaringen. Niet voor niets investeert een grote groep zzp’ers jaarlijks in netwerken (26% €500)27 . Waar heb jij het meeste contact over je vak met andere specialisten? 69% 45% 22% 20% 15% 9% Bij netwerken Bij opdrachtgever Kantoor Thuis Flexibele werkplek Horeca Bron: ECHTZZP, (maart 2014) 26 ECHTZZP, (juli 2013) 27 ECHTZZP, (februari 2014) 25 Bosch, N., Roelofs, G.,Vuuren, D. van M.Wilkens (2012). De huidige en toekomstige groei van het huidige aandeel zzp’ers in de werkzame beroepsbevolking. CPB.

16. 30 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 31 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er ‘Ik zoek naar een middenweg tussen maatwerk- productie en mijn eigen creatie waar klanten nog wel de mogelijkheid hebben om een kleine aanpassing te kunnen doen.’ Barbara Teulings, interview ECHTZZP, (maart 2014) ‘Mijn startkapitaal is feitelijk het kunstenaarsnetwerk. Het kost niks, maar daar heb ik dertien jaar veel tijd in geïnvesteerd.’ Mirjam Wintermans, interview ECHTZZP, (april 2014) Innovatie In een recent verschenen Engelse studie naar “The role of freelancers in the 21st century British economy” wordt de 21ste eeuw gekenschetst als de eeuw waarin het innovatieve vermogen dat bij de zelfstandigen aanwezig is, van grote betekenis is voor het bedrijfsleven. Het beeld bestaat dat menig zzp’er zich niet ontwikkelt of opleidingen volgt. Het tegenovergestelde blijkt waar. Nauwgezet houdt de zzp’er zijn vakkennis bij en ontwikkelt hij zijn sociale vaardigheden in de praktijk, waar bedrijven gretig gebruik van willen maken. De zzp’er doet dat individueel of in samenwerking met vakgenoten, maar ook samen met opdrachtgevers. Iedereen ziet technologie als grootste beïnvloeding die het werk gaat veranderen.28 Het is online, digitalisering en informatie die de boventoon voeren. Daarbij wordt opleiding, media en op afstand werken genoemd, maar ook automatisering van onderdelen van het werk (o.a. belasting, vertaling en overheidsbesparing). De innovaties als de zelfrijdende auto’s en bijvoorbeeld Google Glass zijn niet genoemd. De dienstverlening en de online mogelijkheden zijn de innovaties waar zzp’ers alert op zijn. Op grote schaal denkt 89% dat het werk zal toenemen of sterk zal veranderen als gevolg van innovaties. De opkomst van nieuwe technologieën als 3D-printing - die een hoger Do It Your- self gehalte meebrengen - laat ook zien dat talent en inzicht nodig blijft. Ook al kan iedereen straks zijn eigen kleding printen, dan zijn er nog steeds kledingont- werpers met skills nodig die de bestanden verkopen waarmee dat kan. Ervan uitgaande dat het verzinnen van een innovatie een individueel gegeven is dat samen in de markt gezet moet worden, maakt de passievolle krachten van een groepje zzp’ers een vrije vorm die vooralsnog volledig ontkend wordt. Het geld dat geïnvesteerd wordt in innovatie komt zelden terecht bij zzp’ers. 28 ECHTZZP, (december 2012)

17. De ZZP-Maatschappij | 33 Het ware gezicht van de zzp’er 32 | De ZZP-Maatschappij Zzp’ers hebben te maken met boekhouding, belastingen, verzekeringen en andere financiële zaken. Een van de conclusies uit bestaande rapporten is dat de zzp’er zijn kennis over financiën en pensioen vaak te hoog inschat. Is het terecht dat hij een stempel opgedrukt krijgt dat hij onvoldoende financieel inzicht heeft? Of wordt het hem vanuit de wetgeving en politiek en door financieel dienstverleners te moeilijk gemaakt om een goede afwe- ging te maken? In dit hoofdstuk worden drie (on)zekerheden behandeld: pensioen, arbeidsongeschiktheid en hypotheekverstrekking. (Collectief) Pensioen Pensioen is een maatschappelijk kapitaal waarbij de complexiteit van het product en het gebrek aan automatisme zorgt voor een discriminatie van heel veel groepen kleine ondernemers, ook binnen het MKB, daar waar het geen directeur grootaandeelhouder betreft. Het is dan ook verwonderlijk dat pensioen gekop- peld wordt aan de zzp’ers als probleem; pensioen is een Nederlands maatschappelijk probleem en wel een van methodes en vergrijzing. De zzp’er doet te weinig aan pensioen, is de conclusie uit vele onderzoeksrap- porten. Vervolgens loopt de discussie of er een verplichtstelling van pensioen moet komen, maar die mening wordt niet breed gedeeld29 . De pensioendiscussie voor zzp’ers heeft te maken met de marktwerking en niets anders. Als de zzp’er zijn pensioen mag opbouwen in de tweede peiler (alsof hij werknemer is van een onderneming), dan betekent dat ook dat zzp’ers hun pensioen meenemen naar hun eigen pensioenfonds als dat beter is dan dat bij de pensioen bij eerder opgebouwde werkgevers. Financieel administratief ‘Pensioen is geen zekerheid. Hoewel het ‘verkocht’ wordt en werd als een zekerheid wordt het met hetzelfde gemak afgebroken waar je bij staat.’ Individuele reactie op ECHTZZP, (november 2013) Misschien is pensioen wel het enige dossier waar de 800.000 zzp’ers tot grote angsten oproepen bij de machtigste lobbyorganisaties van Nederland. Kan een uitgeleide van alle pensioengelden van zzp’ers leiden tot het omvallen van enkele grote spelers in de pensioenwereld? Toch is het volstrekt helder: n 1e peiler pensioen – AOW n 2e peiler pensioen – opgebouwd in de onderneming n 3e peiler pensioen – het extraatje Uit de reacties komen geluiden over een verhoging van de AOW en een collectief pensioen voor zzp’ers. Dat blijkt in de praktijk niet zo makkelijk te organiseren. Pensioen is van origine een contract tussen werkgever en werknemer, en de steeds groter wordende groep zzp’ers past niet in dit plaatje. De huidige regelingen zijn niet flexibel en als er even geen geld is vervallen gelijk allerlei dekkingen. Dat is waar veel zzp’ers over struikelen, want de inkomsten zijn nou eenmaal niet elke maand hetzelfde. Komt er ooit een flexibele pensioenoplossing? Zo niet, dan rest niets anders dan te blijven werken. Voor de zzp’ers beslist geen schrikbeeld, blijkt uit de meningen van de geïnterviewde zzp’ers. Ze verwachten dat zij voor altijd zzp’er zullen blijven. Zij veronderstellen dat tegen die tijd er geen pensioen meer is en vinden het zonde om in dit niet werkende systeem te investeren. ‘Sorry, ben zzp’er geworden voor de vrijheid, niet om er rijk van te worden of een pensioen op te bouwen... Daarnaast, ik zie me op m’n 65ste echt niet alles neerleggen en stoppen met werken.’ Bron: individuele reactie op ECHTZZP, (november 2013) Stel jij neemt deel aan een pensioenregeling voor zzp’ers, wat vind je het allerbelangrijkste dat geregeld moet zijn? 33%Zekerheid 17%Flexibiliteit 8%Waardevast 7%Niks,regelhetzelf 6%Geenidee 6%Lagekosten 4%Transparantie 4%Basisinkomen 4%Goedrendement 3%Vrijheid 3%Nabestaandenpensioen 5%Overig Bron: ECHTZZP, (november 2013)29 ECHTZZP, (november 2013)

18. 34 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 35 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er (Collectief) Arbeidsongeschiktheid – sociaal verzekeringsysteem Het eerste wat zzp’ers zeggen over arbeidsongeschiktheid, is dat het duur is om te verzekeren. Meer dan de helft kan het zich financieel toch veroorloven om dit risico af te dekken30 . Vaak wordt ‘het gezin moet door gaan als ik wegval’ genoemd als reden om een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Het deel van de zzp’ers dat onverzekerd rondloopt, kan het niet betalen. Of zeggen geen verzekering nodig te hebben, omdat het salaris van de partner alleen al voldoende is. Tot slot heb je de zeer positief ingestelde zzp’ers die vinden dat de kans op langdu- rig ziekte of arbeidsongeschiktheid zo klein is, dat mocht er toch iets gebeuren er vast een andere uitweg is. Op de vraag welke risico’s zzp’ers collectief willen verzekeren, kregen wij als antwoord: breng iedereen terug naar een betaalbare (collectieve) arbeidsongeschiktheidsverzekering (63%). Het begrip collectief moet nader onderzocht worden, want in het kader van de wet van de grote getallen liggen hier toch de kansen voor de verzekeringsmaatschappijen in Nederland. Is het dan niet aan de verzekeringsmaatschappijen om beroepscollectieven te stimuleren om het sociale verzekeringssysteem voor zzp’ers commercieel te ondersteunen? Of moeten we eerder denken aan een maatschappelijk rekening-courant, wel geregeld door de overheid die rekening houdt met de positie van de arbeidsongeschikte zzp’ers? Een jarenlange langdurige samenwerking kan abrupt eindigen door een ziekte, waarbij na de vervanging de zakelijke relatie met de klant/opdrachtgever niet meer bestaat. Een tweede groep waar sociale zekerheden relevant voor zijn, betreft de groep zzp’ers die werken in een schijnconstructie of zichzelf voor een te laag tarief in de markt zetten. Buiten het verdringingsaspect waar vakbonden en uitzendbureaus zich in dit soort gevallen druk over maken, kan het verstandiger zijn voor deze zzp’ers om onder een uitzend-CAO te gaan werken. Het beroepsgroepenidee van het NCSI (zie pagina 71) is dusdanig kansrijk dat schijnconstructies gewoon reguliere constructies worden, onderhandelbaar binnen een collectieve sociale context. Kopen of huren? In de actualiteit speelt dat hypotheken voor zzp’ers maar moeilijk te regelen zijn, terwijl 79%31 aangeeft een eigen woning te willen kopen. De meest genoemde argumenten op een rijtje: n Fijn om iets in eigendom te hebben; n Pensioen voor later; n Lagere maandlasten dan bij huren; n Meer vrijheid. Voor 85% van de zzp’ers in de onderzoeksgroep geldt dat ze al in bezit waren van een koophuis voordat ze zzp’er waren en geen moeilijkheden hebben ervaren. Meer onderzoek is dus gewenst om zicht te krijgen op de problematiek van de huidige woningmarkt voor zzp’ers die een huis willen kopen of huren. Een grote belemmering die genoemd wordt door zzp’ers met betrekking tot kopen, is dat ze te weinig inkomsten hebben (29%)32 . In 2013 heeft het Platform Zelfstandig Ondernemen aandacht gevraagd voor de problematiek rondom de hypotheekverstrekking voor zzp’ers. De minister voor Wonen en Rijksdienst heeft als antwoord daarop in een brief aan de Kamer aangegeven breed onderzoek uit te voeren naar de positie van zzp’er en flexwer- kers op de woningmarkt. De minister schrijft ook in deze brief dat hypotheekverstrekkers een eigen risicoafweging maken in hoeverre ze gebruik maken van de geboden mogelijkheden en derhalve er meer inzicht moet komen in welke mate hypotheekverstrekkers gebruik maken van de mogelijkheden die er zijn om hypotheken te verstrekken aan zzp’ers. Op een pilot van ABU en VEH na zijn er geen onderzoeksresultaten bekend gemaakt. Welke risico’s zou je graag door middel van een collectieve aanpak willen verkleinen? Bron: ECHTZZP, (april 2014) 63% 32% 21% 18% 14% 12% 9% 5% 22% Ziekte/Arbeidsongeschiktheid (arbeidsongeschiktheid) Verlies van inkomen (inkomensrisico) Ongelukken bij jezelf (overlijdensrisico/ongevallenrisico) Conflicten met klanten (rechtsbijstandrisico) Niet betalende klanten (kredietrisico) Ongelukken bij jouw klanten (aansprakelijkheidsrisico) Verlies van vermogen (vermogensrisico) Verlies van computer of inventaris (schade/diefstal) Geen 30 Resultaat op basis van 50 interviews met zzp’ers (ECHTZZP, 2013-2014) 31 ECHTZZP (november 2013) 32 ECHTZZP (juli 2013)

19. De ZZP-Maatschappij | 37 Het ware gezicht van de zzp’er 36 | De ZZP-Maatschappij Onderzoek33 heeft aangetoond dat zzp’ers meer tevreden zijn met hun werk dan werknemers in loondienst. Variatie in werk, vrijheid en flexibiliteit spelen hierin een belangrijke rol. Dit hoofdstuk gaat over het welzijn en de maatschappelijke betrokkenheid van zzp’ers. Tevredenheid en welzijn In 2013 is onderzoek gedaan naar welzijn en werktevredenheid van zelfstandige professionals en de scores hieruit zijn gevormd tot een ZZP-index. De ZZP-index is overgenomen van een wetenschappelijk onderzoek34 , in 2009 ontworpen door prof. dr. Tui McKeown verbonden aan de Monash Universiteit Australië en is in 2013 beschikbaar gesteld aan KIZO. De index omvat een vijftal categorieën die de algehele houding vastleggen tegenover het werken als zelfstandig professional. Aan het onderzoek hebben 320 zzp’ers meegedaan, waaronder 55% handwerkers (vak- en ambachtswerkers) en 45% kenniswerkers. Tevredenheid Zowel de kenniswerkers als de vakmensen zijn tevreden met hun zelfstandig ondernemerschap en de huidige werkzaamheden als zzp’ers. De vakmensen (39% is altijd enthousiast) zijn iets enthousiaster over hun werk dan de kenniswerkers (26% is altijd enthousiast), maar in zijn geheel genomen zijn beide groepen gelukkig en gaan zonder tegenzin aan het werk. 11% van de vakmensen denkt er wel eens over na om te stoppen tegenover 14% van de kenniswerkers. Niet omdat ze ongelukkig zijn met het werk wat ze doen, maar het in deze tijd moeilijk is om voldoende opdrachten en inkomen te generen. 55% van de kenniswerkers heeft minder opdrachten dankzij de financiële crisis. Voor vakmensen ligt dit percentage op 47%. De score op tevredenheid is zowel voor de vakmensen als kenniswerkers een 6,9 uit 10. Welzijn en sociale inzet Welzijn Voor de kenniswerker sluit de eerdere werkervaring beter aan op de toekomstige professie (88%) dan voor de vakmensen (65%). Daarbij vindt bijna 90% van de vakmensen dat zij grotendeels of volledig voldoen aan de eisen die het werk aan ze stelt. Dit percentage ligt voor de kenniswerkers een paar procentpunten hoger. Deze groep behaalt ook vaker de gestelde doelstellingen in het werk (73% kenniswerkers tegenover 67% vakmensen). De score op welzijn is zowel voor de vakmensen als kenniswerkers een 8,3 uit 10. In het onderzoek naar tevredenheid en welzijn is gevraagd welke eigenschappen het beste bij de zzp’er past. 56% van de vakmensen (V) beschrijft zichzelf als harde werker, gepassioneerd en loyaal. 21% vertoont de eigenschappen van een kameleon: flexibel en snel. De groep kenniswerkers (K) is verdeeld in hoe hij/ zij zichzelf ziet. 31% ziet zich als een harde werker, gepassioneerd en loyaal, 30% is flexibel en snel en 25% zegt de eigenschappen te bezitten van een tijger: krachtig, energiek en gericht op nieuwe kansen. Welk dier beschrijft het beste jouw profiel als zzp’er? Tijger: krachtig, energiek en gericht op nieuwe kansen Hond: harde werker, gepassioneerd en loyaal Kameleon: flexibel en snel Pauw: op velerlei gebied erkend en bewonderd, sterk profiel V: 56% K: 31% V: 21% K: 30% V: 15% K: 25% V: 13% K: 8% 33Ybema, J. F., Preenen, P., Koppes, L., DeVroome, E. F. Leijten (2013).Vergelijking van de arbeidsomstandigheden en inzetbaarheid van zzp’ers en werknemers 2012. Hoofddorp/Heerlen:TNO. 34 The Entity Solutions Ipro Index, een jaarlijks terugkerend onderzoek onder zelfstandige professionals (kenniswerkers) in Australië. In 2013 hebben 379 respondenten meegedaan aan het Australische onderzoek. Bron: KIZO-ZZP-index, (oktober 2013)

20. 38 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 39 Het ware gezicht van de zzp’erHet ware gezicht van de zzp’er Maatschappelijke betrokkenheid Een kort onderzoek vanuit KIZO liet zien dat vele zzp’ers actief zijn in het maatschappelijk verkeer en hun identiteit en netwerk ontlenen aan een actieve rol in de maatschappij (84%). Er komt een ambitie en drive boven die verder gaat dan alleen maar geld verdienen. Het zit hem in het toevoegen van waarde en zingeving. Heeft het werk dat ik doe zin en hoe verhoog ik het maatschappelijk kapitaal? De uitkomsten van het onderzoek naar het maatschappelijk human capital van zzp’ers zijn zeer kansrijk. 29%18% 88%81% 22%30% 33%38% Ik heb geen / onvoldoende opdrachten Ik wil een actieve rol spelen in de maatschappij Ik krijg een vergoeding vergelijkbaar met mijn huidige uurtarief Ik krijg hiervoor een opleiding en doe nieuwe kennis op Maatschappelijk ondernemen Bron: ECHTZZP, (oktober 2013) ‘Ik ben maatschappelijk actief om aan het werk te blijven. Ik kan thuis zitten wachten tot mijn vrouw van werk komt, maar ik kan ook andere organisaties helpen door mijn expertise in te zetten. ’ Walter van Tiel, interview ECHTZZP, (april 2014)

21. De ZZP-Maatschappij | 41 Projecten en ideeën KIZO: Ambachtswerk en andere culturen 40 | De ZZP-Maatschappij Projecten en ideeën Zzp’ers in het ambacht De ambachtelijk ondernemer: hoofd, hart en handen! Hoofd, hart en handen, deze drie woorden kenmerken de zzp’er in de ambachten. Het passievol werken ‘met de handen’ maakt het onderscheid tussen een ambacht en industriële productie. De definitie van ambachten kent veel variaties. De werkdefinitie zoals die door de SER wordt gehanteerd geeft goed weer van welke specifieke combinatie van elementen sprake is: n Vakkundig, handmatig en geschoold maakwerk (vakmanschap, scheppend karakter, maatwerk); n Voornamelijk in de praktijk geleerd; n Waarbij vaardigheid van groot belang is; n Uitgeoefend als economische activiteit. Het merendeel van de ondernemingen in het ambacht bestaat uit zzp’ers. En dit aantal blijft stijgen; waren er in 2006 nog 55% van de ondernemers zzp’er, in 2010 was dat opgelopen naar 67%. Het Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA) behartigde de collectieve belangen van ambachtelijk ondernemers in de 36 bij haar aangesloten branches, tot de beëindi- ging van de taken per januari van dit jaar. De organisatiegraad van ondernemers in de ambachten is laag en veel kleine brancheorganisaties kenmerken zich door hun geringe slagkracht. Met de opheffing van het HBA is een eind gekomen aan een collectieve voorziening: ondersteuning en bundeling van krachten voor met name zelfstandig ondernemers en kleine brancheorganisaties. De gemeenschappelijke belangen en problematiek zijn echter onverminderd actueel. Denk bijvoorbeeld aan zaken als opleiding, weten regelgeving of promotie van het beroep met het oog op instroom. De opheffing van deze collectieve voorzieningen, los van de vraag of de werkwijze van het HBA aan vernieuwing toe was, is een directe ontkenning van het kabinet Rutte dat ambachtelijk ondernemers ook een publiek belang dienen. Diverse andere onderzoeken die het HBA heeft laten uitvoeren bevestigen de bevindingen uit de enquêtes die door KIZO zijn uitgevoerd en onderschrijven de uniciteit van deze groep zelfstandigen. Ambachtswerk en andere culturen 40 Zzp’ers in het ambacht................................................................................................................................................41 Andere cultuur (AC) zzp’er........................................................................................................................................43 Opleiding en ontwikkeling 45 OO faciliteiten voor zzp’ers ...................................................................................................................................45 ZZP-Academie via TIER .............................................................................................................................................48 (Inter)nationale en lokale netwerken 49 De Amsterdamse ZZP vloot .....................................................................................................................................49 Het organiseren van de lokale geluiden van de zzp’ers ......................................................................................54 European Freelancers Movement..............................................................................................................................56 Aanzet tot onderzoek 57 Europees zzp onderzoek – The rise of Europe’s Independent Professionals (iPros)....................................57 KIZO proposal – Improvement of the organisation of Human Capital by companies ................................62 Belastingen en cao 64 Een belastingstelsel dat aangepast is aan een werkelijkheid met zzp’ers.........................................................64 Beroepsgebonden cao..................................................................................................................................................71 De projecten en ideeën richten zich op bewustwording van politiek en beleidsmakers, op lokaal, regionaal, landelijk en internationaal niveau vanuit de zzp’ er geredeneerd. De duurzame verandering komt uit de groep zelf, daarom is het ook van belang dat de ware zzp’ ers op lokaal en landelijk niveau via KIZO-ECHTZZP gefaciliteerd worden om collectieve en individuele inzichten verder te kunnen versterken. Met de verkregen inzichten en ambities is KIZO-ECHTZZP kennisleverancier, initiator en/of deelnemer in een aantal projecten en organisaties met ideeën die aansluiting zoeken bij de politieke realiteit. KIZO-ECHTZZP wil een helder en realistisch beeld neerzetten over zzp’ers en randvoorwaarden creëren voor een gelijkwaardige positie in de maatschappij. De projecten richten zich op inhoude- lijke agendering van het thema zzp’ers, waar het gaat om groepen, (inter)nationale netwerken en overkoepelende vraagstukken als belastingen en cao’s.

22. 42 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 43 Projecten en ideeën KIZO: Ambachtswerk en andere culturenProjecten en ideeën KIZO: Ambachtswerk en andere culturen Uit het rapport ‘De sector ambachten, economie en arbeidsmarkt’, uitgevoerd door Ecorys (2011) blijkt dat de belangrijkste reden om als zzp’er aan de slag te gaan de hang naar meer vrijheid en/of autonomie en flexibiliteit is. De keuze voor het zzp-schap is een vrijwillige en maakt het mogelijk om flexibel om te gaan met werktijden en werkplek en arbeid te combineren met zorgtaken en/of het gezin. In sommige branches vindt je zelfs bijna uitsluitend zzp’ers. Dit is bijvoorbeeld het geval in de creatieve industrie of de uiterlijke verzorging. Een belangrijke kanttekening moet hier wel gemaakt worden. De bovengenoemde vrijwillige keuze betekent niet dat het gedwongen zzp-schap niet bestaat. De vraag is in hoeverre de keuze voor zelfstandigheid na bijvoorbeeld gedwongen ontslag vrijwillig is en of er sprake is van ondernemerschap. Met het afschaffen van de vestigings- wet in 2007 werden al geen ondernemersvaardigheden meer geëist. Veel zzp’ers zijn niet goed op de hoogte hoe ze hun business draaiende moeten houden. Ze missen kennis en kunde in hun ondernemersloopbaan, van (pre)start tot finish. Brancheverenigingen kunnen een belangrijke rol spelen in advies en training ondernemersvaardigheden. Dit gebeurt dan ook, maar het probleem is dat zzp’ers over minder geneigd zijn om zich aan te sluiten bij een branchevereniging of andere belangenorganisatie. Meer in het algemeen wordt er minder noodzaak gevoeld om lid te worden van verenigingen. De ambachten maken een belangrijk onderdeel uit van onze economie wat betreft werkgelegenheid en omzet. Maar, minstens zo belangrijk: ondernemers vormen een onmisbaar onderdeel van onze maatschappij. De bevolking vergrijst en ontgroent. Voor de ambachten betekent dat, dat zonder extra inspanning de uitstroom uit de ambachten niet ingevuld zal worden door nieuwe instroom. Met als gevolg het verdwijnen van bedrijvigheid in bepaalde regio’s. De ambachtelijke branches zijn vaak kleinschalig en bestaan voor het merendeel uit zzp’ers. Er is behoefte aan goede en betrouwbare kennis over deze groep. Het zijn prima vakmensen, maar voor beleid en lobby ontbreekt het aan tijd en kennis. Vanuit onze brede achtergrond binnen de ambachtseconomie maken wij ons als kennispartner van KIZO en ECHTZZP sterk voor de ambachtelijke zelfstandig ondernemer. Wij zetten onze kennis en ervaring, die we in de loop der jaren hebben opgedaan, in voor behoud van de ambachten. Via ECHTZZP zien wij mogelijkheden om die kennis van ambachten te vergroten en te delen, alsmede de ambachts- werker een duidelijker profiel te geven om op die manier recht te doen aan de ambachtelijke ondernemers en hun maatschappelijk belang. drs. Rixt Schambach, filosoof drs. Hugo Wink, Sociaal-,Arbeids- en Organisatiepsycholoog Andere cultuur (AC) zzp’er Om direct met de deur in huis te vallen moest er een nieuwe benaming komen voor de doelgroep van zzp’ers van buitenlandse afkomst. Voorheen was het woord “allochtoon” in gebruik maar dit is in een slecht daglicht komen te staan. Het woord werd gebruikt om bepaalde groepen te stig- matiseren. Inmiddels is er een enorme aanwas gekomen van mensen met een andere culturele achtergrond uit alle delen van de wereld. Er is geko- zen voor Andere Cultuur = AC als voorvoegsel om een zo breed mogelijke groep aan te geven die ondanks de vele verschillen dit als overeenkomst heeft. Volgens opgave werken er in Nederland 1,7 miljoen AC mensen in alle sectoren van de samenleving. De voornaamste leveranciers zijn Turkije, Marokko, Suri- name met op enige afstand gevolgd door Polen, China, Irak en Afghanistan. Van deze groepen is er ook al een tweede generatie en vaak al een derde generatie aan het werk. Door factoren als eigen voedingspatronen, andere inzichten in gezond- heidszorg en ontslag/ondernemerschap kiezen er steeds meer voor een bestaan als AC-zzp’er. Dit heeft gevolgen voor de Nederlandse samenleving. Door opvoeding en achtergrond is er sprake van cultuurverschil tussen de NC- zzp’er (Nederlandse Cultuur zzp’er) en de AC-zzp’er. Dit verschil komt ook naar voren in de bedrijfsvoering en in het aangaan van zakelijke contacten. Voor veel AC-zzp’ers zijn de huidige regels niet duidelijk of worden anders geïnterpre- teerd. Voor de huidige politiek is het van belang vast te stellen in welke sectoren de AC-zzp’ers het meest actief zijn. Met het oog op de werkgelegenheid moet de politiek kijken naar mogelijkheden om deze sectoren te stimuleren en te sturen. Taal is en blijft een probleem bij de AC-zzp’ers. Door taalproblemen ontstaat afhankelijkheid van derden als tussenpersoon. Vertalen is een vak en de tussenpersonen zijn zelden vakkundig op dit gebied waardoor er vervelende situaties ontstaan, niet alleen tussen opdrachtgever en uitvoerder maar ook tussen overheid en zzp’er. Door de taal problemen ontstaan ook financiële problemen waardoor een deel van deze groep te maken krijgt met faillissementen, bancaire problemen en daaruit volgende familie en privé problemen. Het is van belang dat er onderzoek word verricht, zodat er inzicht komt op een aantal belangrijke terreinen: n Hebben de AC- zzp’ers een goed beeld van wat een echte zzp-positie is?

23. 44 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 45 Projecten en ideeën KIZO: Opleiding en ontwikkelingProjecten en ideeën KIZO: Ambachtswerk en andere culturen n In welke segmenten zijn de AC-zzp’ers actief? n Welke verschillen zien wij tussen de 1e en 3e generatie AC-zzp’er? n Wat is het gemiddeld opleidingsniveau van de AC-zzp’er en waar is behoefte aan? n Wat gebeurt er met de AC-zzp’er wanneer deze het niet redt? Dit zijn de eerste vijf vraagstellingen waarnaar onderzoek moet worden gedaan. De eigen visie van de AC-zzp’er op de uitvoering van de pure zelfstandigheid is heel anders dan die van de NC-zzp’er. Waar een NC-zzp’er weinig hulp kan verwachten van familie en vrienden is dit bij de gemiddelde AC-zzp’er een andere situatie. Vaak is de familieback-up de enige mogelijkheid voor de AC-zzp’er om te overleven. De support en zelfs het geheel terug kunnen vallen op de familie en vrienden is voor de AC-zzp’er een versterkende factor ten opzichte van de NC-zzp’er. Het opzetten en gebruik van netwerken gaat bij de gemiddelde AC-zzp’er ook heel anders dan bij de NC-zzp’er. Er is duidelijk sprake van familiare netwerken die soms generaties teruggaan. Deze netwerken zijn altijd grensoverschrijdend en gaan verder dan het land van herkomst. Een aantal belangrijke punten van aandacht zijn de integratie van techniek en communicatie binnen de AC-zzp groep. Hoe goed is internet en de verschillende communicatie kanalen geïntegreerd in de AC-ZZP groep? Zijn de financieringen voor de AC-zzp’er een probleem of word er uitgeweken naar alternatieve vormen? Hoeveel investeert de AC-zzp’er in zichzelf? dr.Arnaud van derVeere Incumed Instituut OO faciliteiten voor zzp’ers Brief aan Stichting van de Arbeid De arbeidsmarkt verandert snel. De flexibilisering van de arbeidsmarkt vereist aanpassingen in het beleid. Inmiddels zijn er in Nederland meer dan 800.000 werkenden als zzp’er actief. Dit aantal neemt nog steeds toe. Investeren in ondernemersvaardigheden, kennis en vakbekwaamheid voor deze groeiende groep is van belang voor ontwikkeling om actief te kunnen blijven participeren op de arbeidsmarkt. Uit de ESF-E subsidie 2007-2013 aan het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor zelfstandig ondernemers OOZZP blijkt dat zzp’ers bereid zijn te investeren in hun eigen opleiding. Zelfstandig ondernemers uit diverse sectoren hebben zelf meer dan € 600.000 bijgedragen aan hun opleiding en ontwikkeling als cofinanciering voor een ESF-bijdrage van ruim € 300.000. De praktijk is dat groepen van zzp’ers zelf de verantwoordelijkheid nemen om te voorzien in hun opleiding –en specialisatie al dan niet vanuit hun netwerk. Zij dragen hiervoor grotendeels zelf de kosten (zowel out-of-the-pocket uitga- ven als verleturen) en kunnen nauwelijks gebruik maken van ondersteunende maatregelen. Deze individuele bijdragen blijven grotendeels buiten het zicht van de sectoren, terwijl er maatschappelijk sprake is van vergaande flexibilisering (schatting 30%) binnen alle sectoren. Het is daarom van belang om deze groep niet over het hoofd te zien, maar goed in beeld te brengen. In het Sociaal Akkoord is de positie van de zzp’er duidelijk gemaakt. Binnen de sectorplannen is de positie van zzp’ers minder duidelijk. Het is daarom noodzakelijk dat wordt onderzocht: n In hoeverre er in de sectorplannen aandacht is gegeven aan de toegankelijk- heid van OO-faciliteiten voor zzp’ers (informatie, participatie, financieel); n In hoeverre er significante beroepsgroepen zijn waar wèl scholingsbehoefte bestaat, maar waar géén stimulans is geformuleerd op basis van Sectorplan of OO-fonds; n De behoeften van zzp’ers en van de arbeidsmarkt; n De bereidheid en noodzakelijkheid om te investeren in opleiding en ontwikkeling; n Hoe een link kan worden gelegd met de toekomst van de arbeidseconomie.

24. 46 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 47 Projecten en ideeën KIZO: Opleiding en ontwikkelingProjecten en ideeën KIZO: Opleiding en ontwikkeling in dienst bij een werkgever. Zelfstandig ondernemers zijn dat niet. Die hebben niet ongemerkt gespaard, of een opdrachtgever die hun opleiding deels wil betalen. Logisch dus, dat zij niet mee mogen profiteren bij de sectorplannen, die immers voor de helft door werknemers en werkgevers worden gefinancierd. Minder logisch, of eigenlijk totaal onlogisch is dat 800.000 zelfstandig ondernemers daarmee ook geen gebruik kunnen maken van de 600 miljoen die minister Asscher beschikbaar heeft gesteld. Immers, de economische crisis is niet aan zelfstandig ondernemers voorbij gegaan. Ook zij kunnen een steuntje in de rug gebruiken, investeren in hun toekomst en de economische ontwikkeling van Nederland. Echter: ‘Er zijn geen mogelijkheden om in de Sectorplannen ruimte af te dwingen voor zzp’ers’, zegt de Stichting van de Arbeid, verantwoordelijk voor het stimuleren en coördineren van deze plannen. Natuurlijk, niet alle maatregelen uit de sectorplannen zijn van toepassing op zelfstandig ondernemers. Maar in ieder geval willen zij ook overstappen naar een branche waar meer opdrachten te verkrijgen zijn, scholing volgen of een EVC traject doen. Een gezondheidscheck doen. Of een jongere begeleiden. De cruciale vraag is: Waarom krijgen werknemers in loondienst en werkgevers hierbij 50% van het Rijk vergoed en waarom vallen zelfstandig ondernemers buiten de boot? De praktijk leert dat zelfstandig ondernemers ook zelf in hun toekomst investeren en op die manier de nodige cofinanciering voor hun rekening nemen. Het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor Zelfstandig Ondernemers heeft ruim drie ton aan Europese subsidies kunnen verdelen onder zelfstandigen, die zelf meer dan een miljoen euro in hun opleiding en ontwikkeling financierden. Het is nu tijd zelfstandig ondernemers serieus te nemen en als volwaardig mee te nemen in het rijksbeleid. Dat kan door het aanstellen van een rapporteur of ombudsman, die onder meer misstanden in weten regelgeving aan de orde stelt, schijnzelfstandigheid en uitbuiting van zelfstandigen op een positieve manier aanpakt en proactief adviseert over het verbeteren van de positie van zelfstandigen in het overheidsbeleid. Dick Spel Voorzitter OOZZP Op basis hier van kan worden geadviseerd: n Op welke wijze per sector en per beroepsgroep de scholingsbehoefte van zzp’ers effectief en efficiënt kan worden ondersteund (CAO, OO, directe subsi- diëring, bundeling van faciliteiten en initiatieven); n Hoe investeringen van zzp’ers als cofinanciering gebundeld kunnen worden; n Op welke wijze OOZZP optimaal kan bijdragen aan de duurzame inzetbaarheid van zzp’ers die op basis van de huidige sectorplannen (nog) niet worden gefaciliteerd. Onderstaande organisaties dringen er bij de Stichting van de Arbeid op aan om budget beschikbaar te stellen om deze analyse te kunnen uitvoeren: n OOZZP n FNV Zelfstandigen n Platform Zelfstandige Ondernemers n ZZP Nederland n Amsterdam Economic Board n FNV Kiem n KIZO - ECHTZZP n Nederlandse Vereniging van Journalisten n Netwerk Zelfstandig Werkenden n Ontwikkelingsfonds Creatieve Industrie n Zelfstandig Ondernemend Nederland Reactie op terugkoppeling Stichting van de Arbeid Eind mei sluit de termijn waarop plannen voor het herstel van de economie kunnen worden ingediend bij het Actieteam Crisisbestrijding. Voor zelfstandig ondernemers bieden de sectorplannen niet of nauwelijks mogelijkheden. Wederom wordt een steeds grotere groep werkenden in Nederland genegeerd. Een groep die net als alle andere werkenden belasting betaalt en waaraan de economische crisis niet is voorbijgegaan. De traditionele werknemers leggen, vaak zonder dat ze het zelf weten, geld opzij voor opleiding en ontwikkeling. Werkgevers zijn ook bereid te investeren. Het is daarom logisch dat bij de plannen uit het sociaal akkoord deze middelen worden betrokken. Werkgevers en werknemers stellen gezamenlijk sectorplannen op. En krijgen de helft van deze plannen door het Rijk gefinancierd. Om mensen die moeite hebben op de arbeidsmarkt te komen, of om zich te handhaven, een hand- je te helpen. En zo het economisch herstel te bevorderen. Het Rijk investeert daarmee 600 miljoen euro in werknemers. Niet in werkenden. Werkenden zijn alle Nederlanders die arbeid verrichten. Werknemers zijn

25. 48 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 49 Projecten en ideeën KIZO: (Inter)nationale en lokale netwerkenProjecten en ideeën KIZO: Opleiding en ontwikkeling ZZP-Academie via TIER Top Institute for Evidence Based Education Research (door Wim Groot Henriette Maassen-van den Brink) Het ZZP-Academie scholingsprogramma zal op termijn een diversiteit van scholingsprogramma’s kunnen aanbieden, verschillend in doelstelling en afgestemd op de samenstelling en diversiteit van de doelgroep in kwestie: n Bestaande MBO, HBO of WO-programma’s of combinaties van diverse eerder ontwikkelde programma’s, kunnen na aanpassingen in de vormgeving worden aangeboden, aansluitend op een groeiende behoefte aan verhoging van het opleidingsniveau van startende en reeds werkzame zzp’ers. n Nieuwe programma’s zullen worden ontwikkeld, specifiek gericht op de ondersteuning van professionalisering van zzp’ers. Vanuit de ZZP-Academie zal een programma worden aangeboden voor doen van marktonderzoek. n Korte scholingsprogramma’s zullen worden ontwikkeld met het doel innovaties in ZZP beroepen evidence based te ondersteunen met onderzoeksresultaten. n Contacten tussen ZZP-Academie en zzp’ers kunnen worden aangewend voor de mogelijkheid voor zzp’ers tot deelname aan onderzoeksprojecten. n In samenwerking met zzp’ers kunnen projecten worden ontwikkeld in de vorm van “academische ZZP / onderzoekende ZZP” waarin de ontwikkeling en disseminatie van kennis ten behoeve van evidence based innovatie direct op elkaar aansluiten. Alle aangepaste ZZP-Academieprogramma’s combineren zelfstudie en groepsonderwijs in een andere vorm en volgorde dan de programma’s waarvan ze zijn afgeleid, maar blijven qua doelstelling, inhoud en toetsing volstrekt gelijkwaardig aan de bestaande programma’s. Aanpassingen zijn mede noodzakelijk om een flexibele instroom mogelijk te maken. Groepsonderwijs in een virtuele leeromgeving die aansluit op fysiek contact- onderwijs op locatie overbrugt de afstand tussen formeel onderwijs en informeel leren in professionalisering en innovatie. De Amsterdamse ZZP vloot De Amsterdamse ZZP vloot is een idee voor een open samenwerkings- verband van bedrijven, kennisinstellingen en overheidsinstellingen, dat wordt aangejaagd door KIZO. Met elkaar willen zij initiatieven ontplooien om de positie en financiële zelfredzaamheid van zzp’ers te versterken en eraan bij te dragen dat zij een duurzame economische bijdrage leveren aan de regionale economie. De Amsterdamse ZZP vloot wil een beweging zijn en kent geen geïnstitutionali- seerde vorm. Zij wil transformeren van een regiegroep op goede ideeën tot (creatieve) projecten die leiden tot producten en diensten welke een beweging van zzp’ers faciliteert. Deze beweging is van de zzp’ers in de Amsterdamse Metropool Regio en gericht op het behouden en versterken van de economische en maatschappelijke waarde van hun kennis en vaardigheden. Achtergrond Het aantal zzp’ers is de afgelopen jaren sterk gegroeid en zal, naar verwachting, de komende jaren blijven groeien vanuit de vergaande trends van flexibilisering en modernisering van de arbeidsmarkt. Onder de zzp’ers kunnen verschillende soorten worden onderscheiden: n Werknemers die vrijwillig hun baan opzeggen, en vervolgens als zelfstandige iets heel anders gaan doen of juist vergelijkbare werkzaamheden uitvoeren. n Werknemers die worden ontslagen en vervolgens door hun oude werkgever als zzp’er worden ingehuurd. Dit komt met name voor in de bouwen media- sector. n Werknemers die worden ontslagen en vervolgens geen baan kunnen vinden. Zij gaan dan ‘maar’ aan de slag als zzp’er. n Hybride ondernemers die naast hun baan in loondienst een eigen bedrijf run- nen. Hét kenmerk van de zzp-er is dat hij, net als een zelfstandig ondernemer, werkt voor eigen rekening en risico. Dit heeft financiële consequenties (zelf verzekeren voor arbeidsongeschiktheid, geen verzekering als er geen werk is, geen automati- sche pensioenopbouw), maar ook consequenties voor het van waarde blijven op de ‘arbeidsmarkt’. De zzp-er draagt er zelf zorg voor dat hij zich blijft ontwikkelen en scholen en dat hij actief is in het opbouwen en behouden van een netwerk, alles gericht op het, letterlijk, van meerwaarde zijn en blijven voor opdrachtgevers. De kenmerken van het werken voor eigen rekening en risico zijn er altijd, in

26. 50 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 51 Projecten en ideeën KIZO: (Inter)nationale en lokale netwerkenProjecten en ideeën KIZO: (Inter)nationale en lokale netwerken goede en in slechte tijden. Wel is het zo dat de consequenties van de het ondernemerschap en zzp-schap in slechte tijden kunnen leiden tot precaire situaties, niet alleen voor de persoon zelf; ook voor partijen die (financiële) diensten aan hem verlenen en voor overheidsinstellingen. De dagelijkse praktijk laat zien dat het regelen van administratieve en financiële zaken dusdanig veel tijd in beslag neemt dat de zzp’er niet of nauwelijks meer tijd heeft aandacht te besteden aan wat hij zou moeten doen: het creëren van economische (en maatschappelijke) (meer)waarde voor opdrachtgevers. Het is deze situatie die aanleiding is geweest om de ZZP vloot in het leven te roepen. Mede door de huidige economische situatie zien we dat gemeentelijke instituties en uitvoerders zwaar worden belast met een steeds stijgend aantal aanvragen om hulp. Studies laten zien dat er op dit moment bij de Dienst Werk en Inkomen ongeveer 4.000 verzoeken per jaar binnen komen. In ongeveer 25% van de gevallen is de situatie zodanig urgent dat een gesprek volgt. Ook de Belastingdienst, wo- ningcorporaties en organisaties die werken aan schuldsanering worden met geconfronteerd met zzp’ers die zich in financiële penibele situaties bevinden. Deze partijen worden ook geconfronteerd met weten regelgeving die grenzen stelt aan het bieden van passende financiële oplossingen. Zo geldt voor het toekennen van een eventuele ondersteunende uitkering door de Dienst Werk en Inkomen dat aanwezig eigen vermogen eerst ‘opgegeten’ moet worden. Zit dit vermogen in de overwaarde van een huis, dan betekent dit dat eerst het huis moet worden verkocht voordat een uitkering kan worden verstrekt. De financiële malaise waar een zzp’er in terecht kan komen is onder meer het gevolg van een teruglopende en/of veranderende vraag naar de diensten en producten die hij levert: minder vraag betekent minder omzet. De veranderende vraag betekent dat de zzp’er alert moet zijn t.a.v. zijn aanbod: waar is behoefte aan in de markt? Hoe zorgt de zzp’er dat zijn aanbod hierop aansluit? Hoe zorgt de zzp’er ervoor dat hij noodzakelijke kennis en vaardigheden blijft ontwikkelen? Samenvattend kan worden gesteld dat de zzp’er die het (even) tegenzit zich geconfronteerd ziet met het regelen van allerhande administratieve en financiële zaken. Tegelijkertijd is tijd en energie nodig om zich te richten op een aanbod van diensten en/of producten dat waarde heeft, te netwerken en acquisitie te plegen. De Amsterdamse ZZP vloot De Amsterdamse ZZP vloot stelt zich tot doel de financiële zelfredzaamheid van zzp’ers te versterken en eraan bij te dragen dat zzp’ers een duurzame bijdrage kunnen leveren aan de regionale economie. Deze ambitie wil de Amsterdamse ZZP vloot realiseren met bedrijven, kennisinstellingen en overheidsinstellingen. De focus in de komende periode is niet zozeer gericht op het organiseren en in- richten van ‘de organisatie’ van de Amsterdamse ZZP vloot. De aandacht gaat uit naar het opzetten van projecten die inhoudelijk bijdragen aan het ontstaan van de beweging. Op basis van gesprekken met bedrijven, kennisinstellingen en overheidsorganisaties zijn vier kerndomeinen benoemd waar de eerste initiatieven worden ontplooid. Deze vier kerndomeinen zijn: n Werk naar werk voor zzp’ers n Het (maatschappelijk ) actief blijven en toevoegen n Als het even tegenzit, welke preventieve maatregelen zijn mogelijk n Hoe kunnen de zzp’ers zelf een bijdrage leveren in goede en slechte tijden De eerste initiatieven: de vloot te water Uitgangspunt van alle projecten is te komen tot een sterke idee ontwikkeling en uiteindelijk prototypes, welke gebruikt kunnen worden in andere sectoren en mogelijk andere gemeenten, met hun eigen parameters. Ieder project heeft zijn eigen voorbeeldfunctie en maken deel uit van de beweging. Of het nu gaat om een deel van de Amsterdamse ZZP Vloot die zich bezighoudt met omscholing , of juist met kennisdeling, de inzet is voorbeelden creëren en teruggeven aan de markt, waarbij het contact met de Amsterdamse zzp’er in de Vloot gedurende de projecten groter wordt en daarmee participatie en gedragenheid op de ideëen onstaat. Kerndomein Werk naar werk voor zzp’ers Project: Van F-business naar E-business? De financiële sector kent een krimp welke nog niet tot een einde is gekomen. Er zullen nog mensen worden ontslagen. We zien in de financiële sector ook een ontwikkeling waar verder en diepgaand geautomatiseerd wordt. Er zal behoefte blijven mensen die zowel financiële als ICT kennis en vaardigheden in huis hebben. Samen met organisaties verbonden aan de Amsterdam Economic Board willen we een traject inkleuren waarbij 100 Amsterdamse ZZP financials omge- schoold worden tot Amsterdamse top ICT’er. Doel: ervaring opdoen met omscholing daar waar een directe relatie gezien wordt tussen vakgebieden. De financiële sector zal verder en diepgaand automatiseren in de komende decennia. Kerndomein Het maatschappelijk actief blijven en toevoegen Project: Contributing Partners Amsterdam In samenwerking met vrijwilligersorganisaties in Amsterdam komen tot een in- ventarisatie van mogelijkheden om samen te werken met zzp’ers in het kader van

27. 52 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 53 Projecten en ideeën KIZO: (Inter)nationale en lokale netwerkenProjecten en ideeën KIZO: (Inter)nationale en lokale netwerken omscholing en het leveren van een maatschappelijke bijdrage, tijdens een korte periode (overbrugging) en een langere periode als werk niet meer bereikbaar is. Aangetoond is van recent KIZO onderzoek naar sociaal ondernemerschap (okt. 2013) dat 84% van de zzp’ers graag betaald maatschappelijk actief willen zijn. Een groep van 41% wil dit doen tegen een tarief van onder de 250 euro per dag. Doel: de uitgesproken ambitie invullen om naast het verdienen van reguliere inkomsten, ook via een maatschappelijk taak bij te dragen aan de samenleving en economische meerwaarde te creëren op grond waarvan directe hulp en coulance gerechtvaardigd is. Zonder eigen initiatief en actief bijdragen, geen ondersteuning. De wet van Raiffeisen. Kerndomein Als het even tegenzit, welke preventieve maatregelen zijn mogelijk Project: Now I know what hit me! Samen met de Dienst Werk en Inkomen (DWI) van de gemeente Amsterdam onderzoeken we onder zzp’ers die in de financiële problemen zijn gekomen en hoe zij deze overwonnen hebben. Doel van dit onderzoek is na te gaan of eerder signalen over de (slechte) situatie hadden kunnen / moeten worden opgepikt en of en zo ja hoe de zzp’er eerder aan de bel had kunnen trekken. Het onderzoek wordt uitgevoerd aan de hand van interviews met zzp’ers die zich bij DWI hebben gemeld, met wethouders en wetenschappers. Doel: Conceptualisatie om de handelingsbekwaamheid bij de doelgroep te versterken. Project: De anti-faillisementsverzekering Met onder andere een schuldsaneerder, rechtsbijstandverzekeraar, service pro- vider en zzp’ers een dienst verzinnen die de kaders neerzet voor een product of dienst die ingezet kan worden bij de situatie als het even tegenzit. Doel: het creëren van zekerheden en betaalde steun mogelijk maken zonder dat zzp’ers een beroep hoeven te doen op een uitkeringsinstantie. Kerndomein: International freelance workforce Project: International future workers group Een groep organiseren van internationale kennis –en kunde migranten die Am- sterdam die met hun internationale vaardigheden de kenniseconomie in Amster- dam verder aanjaagt. Talentvolle migranten kunnen de nieuwsgierigen naar hun talenten ontmoeten en mogelijk kunne n hier ook internationale uitwisselings- projecten gestart worden op basis van culturele kwaliteiten. Daarnaast zorgt de groep voor een opvang voor internationale zzp’ers. Doel: het verzorgen van een warm bad voor talentvolle migranten vergelijkbaar met de opvang van expats met daarnaast een duidelijk ondernemend tintje. Wie zitten er achter dit initiatief? Initiatiefnemers voor de Amsterdamse ZZP Vloot zijn de Nyenrode Business Uni- versiteit en het Kennisinstituut Zelfstandig Ondernemerschap. Aanleiding voor het initiatief was de constatering dat de arbeidsmarkt flexibiliseert en het aantal zzp’ers blijft groeien. Tegelijkertijd wordt zichtbaar dat zzp’ers hun eigen problematiek kennen maar dat wet weten regelgeving (nog) niet voldoende aansluit bij de nieuwe realiteit op de arbeidsmarkt. Het initiatief voor de Amsterdamse ZZP vloot wordt ondersteund door de Kamer van Koophandel Amsterdam (KvK) en de Amsterdam Economic Board (Board). De relevantie om naar de groep zzp’ers te kijken en centraal te stellen komt voort uit het gegeven dat er in de Amsterdamse regio 47.000 zzp’ers werkzaam zijn. Een groot deel daarvan is werkzaam in clusters waar de Board zich op richt: de Financiële en Zakelijke Dienstverlening en de Creatieve Industrie. Met de ondersteuning van het initiatief laten de Board en KvK zien dat zij het belang van zzp’ers voor de regionale economie en haar innovatiekracht herkennen en erkennen. Samen met de initiatiefnemers willen zij actief een bijdrage leveren om vraagstukken onder zzp’ers in beeld te brengen in een proces waarbij zzp’ers, bestaande instituties en autoriteiten samenwerken om te komen tot innovatieve projecten die bijdragen aan versterking van deze groep werkenden. kennisuitwis- seling en internationaal werken. Gemeenten die geïnteresseerd zijn in een vergelijkbare aanpak en overwegen om voor hun zzp’ers van betekenis kunnen, kunnen hierover contact opnemen met KIZO.

28. 54 | De ZZP-Maatschappij De ZZP-Maatschappij | 55 Projecten en ideeën KIZO: (Inter)nationale en lokale netwerkenProjecten en ideeën KIZO: (Inter)nationale en lokale netwerken onderzoeken. De lokaal aangesloten zzp’ers uit uw gemeente maken automatisch deel uit van de landelijke zzp onderzoeksgroep. Met de collegevormingen is het logisch dat we nog een weinig reacties hebben mogen ontvangen, sommige reacties zijn best “bijzonder” te noemen. ‘Wij weten veel van zzp’ers en we weten ook veel niet van zzp’ers. Dat willen we ook zo houden.’ Gemeente met ca. 1.000 zelfstandigen (bron: CBS 2010/2012) ‘Wij hebben geen specifieke club/netwerk van zzp’ers in onze gemeente. Er is ook geen specifiek gemeentelijk beleid voor deze doelgroep. Daarom voelen we er niks voor financieel bij te dragen.’ Gemeente met ca. 9.000 zelfstandigen (bron: CBS 2010/2012) ‘Wij zullen ons niet aansluiten bij ECHTZZP. Op dit moment functioneert hier een commerciële ondernemersclub voor zzp’ers en daar hebben wij goed contact mee.’ Gemeente met ca. 2.000 zelfstandigen (bron: CBS 2010/2012) Het organiseren van de lokale geluiden van de zzp’ers Het KIZO heeft ruim 400 gemeenten aangeschreven met het verzoek om de lokale zzp’ers te faciliteren en het onderzoek naar de dagelijkse praktijk van de zzp’er te gebruiken voor beleidsvorming. Er is een brede visie en focus nodig op een groep van 10%-15% werkenden, die de lokale economie en welvarendheid aanjagen, zorgen voor werk en economische rijkdom en aan de andere kant soms een beroep moeten doen op de sociale voorzieningen. Brief aan gemeenten (door Robbert Brantz en prof. dr. mr. Leo Witvliet) Geacht college, Graag vragen wij uw aandacht voor de groep van nieuwe werkenden - zzp’ers. Deze zijn onder andere werkzaam als freelancer, interim manager, ondernemer, zelfstandig professional of thuiswerkende schoonheidsspecialist. De groep is inmiddels zo groot geworden, dat zij van belangrijke invloed is op de lokale economie. De verwachting is dat deze groep de komende jaren zal blijven groeien en hun bijdrage aan en belang voor de lokale economie verder toeneemt. Kennis van de denkbeelden van deze nieuwe werkenden - zzp’ers, direct afkomstig van de doelgroep zelf, is nodig om relevante bestuurlijke besluiten mogelijk te maken. Een actieve participatie van de nieuwe werkende als derde samen met overheid en instituties die verantwoordelijkheden hebben in deze. Om dit proces te ondersteunen, om kennis te krijgen van en terug te geven op zowel op plaatselijk, regionaal en landelijk niveau, is het onafhankelijk landelijk onderzoeksplatform ECHTZZP in het leven geroepen. Uw gemeente kan deel uit gaan maken van dit onderzoeksplatform, of eigenlijk doen wij een verzoek daartoe. De zzp’ers uit uw gemeente kunnen dan deelnemen aan de maandelijkse onderzoeken, waarvan de resultaten aan hen en aan u ter beschikking gesteld worden. De zzp’er kan op dit platform kennis ophalen (site), discussiëren (forum), samenwerkingen en netwerken starten (community), netwerken vinden (acquisitie en kennis), hun gedrag en positie spiegelen (reflectie) aan andere zzp’ers en deelnemen aan een breed scala van landelijke zzp

De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP

Du liest eine Vorschau.

Hier ansehen

De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP

Weitere Verwandte Inhalte

Diashows für Sie (20)

Andere mochten auch (18)

Ähnlich wie De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP (20)

Weitere von Arnaud Veere (20)