พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินปัสสาวะสำหรับนักศึกษาพยาบาล

1. พยาธิสรีรวิทยา
ระบบทางเดินปัสสาวะ
ร.ต.อ. อภิสิทธิ์ ตามสัตย์
อาจารย์ (สบ ๑) กลุ่มงานอาจารย์ วพ.รพ.ตร.
09/03/58 1

2. Outline
• Kidney
• Stone
• UTI
• Benign prostatic hyperplasia (BPH)
• Urinary incontenence
• Cancer in Urinary system
09/03/58 2

3. คาศัพท์ที่ควรรู้ก่อนเรียน
09/03/58 3

4. Polyuria
• ภาวะที่มีปัสสาวะปริมาณมากกว่าปกติ(> 2,500 ml/day)
สาเหตุ
–การได้รับนามากเกินไป
–โรคเบาหวาน (Diabetes mellitus)
–โรคเบาจืด (Diabetes insipidus)
–ได้รับยาขับปัสสาวะ (diuretics)
–ได้รับเครื่องดื่มพวกชา กาแฟ แอลกอฮอล์
09/03/58 4

5. Dysuria
• ปัสสาวะลาบาก ปวดขณะถ่ายปัสสาวะ ปัสสาวะบ่อย
(frequency) และอยากถ่ายปัสสาวะทันทีทันใด (urgency)
• อาการปวดมักสัมพันธ์กับการบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะ
• สาเหตุหรือปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
–การอักเสบของกระเพาะปัสสาวะ
–การอักเสบของท่อปัสสาวะ
–ท่อปัสสาวะได้รับอันตราย อาจเกิดขึนชั่วคราวภายหลังร่วมเพศ
09/03/58 5

6. Oliguria
• ปัสสาวะได้น้อยกว่าวันละ 400 ml หรือ 30 ml/hr
สาเหตุ
–หน้าที่การทางานของไตไม่ดี
–ภาวะขาดนา หรือ ได้รับนาน้อย
09/03/58 6

7. Anuria
• การที่ปัสสาวะออกน้อย ไม่มีปัสสาวะ หรือจานวน
ปัสสาวะน้อยกว่า 100 ml/day ผู้ป่วยไม่รู้สึกอยากถ่าย
ปัสสาวะ
สาเหตุ
– Renal dysfunction
– SHOCK
– Dehydration
09/03/58 7

8. Nocturia
• ภาวะมีปัสสาวะมากกว่า 2-3 ครังในเวลากลางคืน
สาเหตุ
–ได้รับเครื่องดื่มประเภทกาแฟ แอลกอฮอล์ก่อนเข้านอน
–โรคไต
–โรคหัวใจและหลอดเลือด
–ได้รับยารักษาภาวะหัวใจล้มเหลว (Congestive heart failure)
–ผู้สูงอายุชายที่มีต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic
Hyperplasia: BPH)
09/03/58 8

9. Uremia
• อาการเป็นพิษในเลือดที่เกิดจากสาร อันได้แก่
Urea/Creatinine ตกค้างอยู่ในเลือด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
Urea อาการเป็นพิษดังกล่าวมักเป็นผลสืบเนื่องมาจากการป่วย
เป็นโรคไตในขันร้ายแรง ทาให้ร่างกายไม่สามารถขับ Urea
ออกได้
• นอกจากนียังส่งผลให้ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติทางสมอง ร่างกาย
อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน ปวดศีรษะ
กระสับกระส่าย กล้ามเนือกระตุก และอาจชักหมดสติได้
09/03/58 9

10. 09/03/58 10

11. Proteinuria
• •ภาวะที่มีโปรตีนในปัสสาวะมากกว่า 150 มิลลิกรัมต่อวัน
• ตรวจโปรตีนในปัสสาวะตรวจพบ 1 + ขึนไป
• Transient proteinuria หมายถึง การพบโปรตีนในปัสสาวะชั่วคราว
ในขณะที่ผู้ป่วยมีภาวะอื่นๆ อยู่ เช่น ไข้, หลังออกกาลังกาย, หลังการ
ชัก, หรือเกิดตามหลังภาวะหัวใจล้มเหลว ฯลฯ ซึ่งภาวะนีไม่มีความ
ผิดปกติในไต
• Persistent proteinuria หมายถึง การพบโปรตีนในปัสสาวะทุก ครัง
ที่มีการตรวจปัสสาวะ โดยที่ผู้ป่วยไม่มีภาวะดังกล่าวข้างต้น
09/03/58 11

12. Retention of urine
• ปัสสาวะไม่ออก
• การที่มีปัสสาวะคั่ง อยู่ในกระเพาะปัสสาวะไม่สามารถทาให้กระเพาะ
ปัสสาวะว่าง หรือภาวะที่ไม่มีการถ่ายปัสสาวะภายใน 8 - 10 ชั่วโมง ของ
การถ่ายปัสสาวะครังสุดท้าย
• สาเหตุหรือปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
– การบวมบริเวณท่อปัสสาวะ
– ต่อมลูกหมากโต
– กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
– ระบบประสาทเสียหน้าที่ (เช่นได้รับบาดเจ็บบริเวณไขสันหลัง)
– เกิดชั่วคราวในผู้ป่วยหลังทาผ่าตัด ดมยาสลบ/ฉีดยาเข้าเส้นประสาทไขสันหลัง
หญิงหลังคลอดบุตร
09/03/58 12

13. พยาธิสภาพของโรคไต
• ไตวาย
• ไตบวมนา
• กรวยไตอักเสบ
09/03/58 13

14. ไตวาย หรือ Renal failure
• ไตวายเฉียบพลันที่เกิดขึนในผู้ป่วยที่มีโรคไตเรือรังเดิมก็ได้
(acute on top of chronic kidney disease)
• ไตมีการทางานลดลงอย่างเฉียบพลัน ในระยะเวลาเป็นชั่วโมง
หรือเป็นวัน
• ค่า serum creatinine สูงขึนมากกว่าวันละ 0.5 mg/dl
(สาหรับผู้ป่วยที่มี serum creatinine ต่ากว่า 3 mg/dl)
แต่เนื่องจาก serum creatinine เป็น marker ที่
เปลี่ยนแปลงช้า ดังนัน จึงมีการนา RIFLE criteria มาใช้ใน
การวินิจฉัย acute renal failure
09/03/58 14

15. Glomerular Filtration Rate (GFR)
• Renal blood flow:
effective circulating
volume, cardiac
output
• Resistance to flow:
vascular tone of
afferent and
efferent arterioles
• Permeability of
glomerular
basement
membrane09/03/58 15

16. 09/03/58 16

17. Calculating GFR
(140 – age) x lean body weight (kg) / sCr (umol/L)
อาการของไตวายเฉียบพลันระยะที่สอง คือระยะ Injury
09/03/58 17

18. ไตวาย หรือ Renal failure
พยาธิสรีรวิทยา
• ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
• ไตวายเรือรัง (Chronic renal failure)
09/03/58 18

19. 09/03/58 19

20. ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
1. สาเหตุจาก Pre renal acute renal failure
คือ เกิดจากการที่มีเลือดมาเลียงไต (renal
perfusion) น้อยลง
09/03/58 20

21. ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
2. สาเหตุจาก Post renal acute renal failure คือ เกิดจาก
การอุดตันของระบบทางเดินปัสสาวะ ที่พบบ่อย ได้แก่ การ
อุดตันที่ระดับกระเพาะปัสสาวะ (Urinary retention) หรือ
ที่ระดับต่ากว่ากระเพาะปัสสาวะลงมา (Infravesicular
obstruction) เป็นต้น
09/03/58 21

22. ไตวายเฉียบพลัน (Acute renal failure)
3. สาเหตุจาก Intrinsic acute renal failure คือเกิด
จากโรคที่มีพยาธิสภาพที่ไต
– Acute tubular necrosis (ATN)
– Acute interstitial nephritis (AIN)
– Acute glomerulonephritis
– Renal vascular diseases
– Intratubular crystal obstruction และ
Intratubular protein obstruction
09/03/58 22

23. Rhabdomyolysis
• ภาวะกล้ามเนือสลายตัวแล้วทาให้เกิดอาการกล้ามเนืออ่อน
แรงร่วมกับมีอาการไตวายเฉียบพลัน
• เชื่อว่าอาจเกิดจากการขาด enzyme ระดับ ultrastructure
ของกล้าม เนือหรือการติดเชือไวรัสสาหรับ nontraumatic
exertional rhabdomyolysis
• ปัจจัยเสี่ยง คือ ผู้ที่ออกกาลังกายหนักโดยไม่ได้รับการฝึกฝน
เป็นประจา
09/03/58 23

24. Rhabdomyolysis
• คนปกติจะมีความเข้มข้นของ myoglobin
ในกล้ามเนือลายประมาณ 4 มก./กก. ของกล้ามเนือลาย
• ร้อยละ 50 ของ myoglobin จะถูกกรองผ่าน
glomerulus อีก ร้อยละ 50 ที่เหลือจะจับกับ α2
globulin และ ถูกย่อยสลายไปเป็น bilirubin
• ค่า creatine phosphokinase (CPK) เพิ่มสูงใน
กระแสเลือดมากกว่า 10 เท่าของค่าปกติ
09/03/58 24

25. โรคไตเรือรัง (Chronic Renal disease)
• เป็นภาวะที่มีการเสื่อมการทางานของไตอย่าง
ต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานเป็นเดือนหรือปี ซึ่ง
โรคส่วนใหญ่มักจะทาให้ไตเสื่อมลงอย่างถาวร
ไม่สามารถกลับมาทางานอย่างปกติได้
09/03/58 25

26. โรคไตเรือรัง (Chronic Renal disease)
พยาธิสรีรวิทยา
• สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดคือ โรคเบาหวาน และ ความดันโลหิตสูง
• สาเหตุจากโรคอื่น ๆ
–โรคนิ่วและการอุดตันของทางเดินปัสสาวะ (obstructive uropathy)
–โรคภูมิต้านทางต่อเนือเยื่อตนเอง (Systemic lupus
erythematasus)
–โรคไต IgA
–ฯลฯ
09/03/58 26

27. Staging of chronic kidney disease
Stage Definition
1 GFR ≥ 90 ml/minute/1.73 m2
with evidence of kidney damagea
2 GFR 60-89 ml/minute/1.73 m2
with evidence of kidney damagea
3 GFR 30-59 ml/minute/1.73 m2
4 GFR 15-29 ml/minute/1.73 m2
5 GFR < 15 ml/minute/1.73 m2
or dialysis-dependent09/03/58 27

28. โรคไตเรือรัง (Chronic Renal disease)
การวินิจฉัย
• มีของเสียในเลือดสูง (azotemia) นานกว่า 3 เดือน
• ตรวจพบ Broad cast ในปัสสาวะ
• มีภาวะ normochromic normocystic anemia
• ร่วมกับมีไตขนาดเล็กลงทัง 2 ข้าง
09/03/58 28

29. ไตบวมนา (Hydronephrosis)
• การมี dilatation ของ renal pelvis และ collecting
system ซึ่งเกิดจาก obstruction
• มีผลทาให้เกิดท่อไตโป่งพอง (hydroureter) และไต
บวม (hydronephrosis)
09/03/58 29

30. หน่วยไตอักเสบ (Glomerulonephritis)
พยาธิสรีรวิทยา
1. เกิดจาก Immunologic mechanisms แล้วทา
ให้เกิด glomerular injury
2. Non-immunological mechanisms ซึ่งพบได้
น้อยได้แก่ intravascular coagulation, toxin,
venom, irritant, กรรมพันธุ์, ภาวะไขมันสูง,
ความดันโลหิตสูง เป็นต้น
09/03/58 30

31. กลไกการอักเสบของหน่วยไตอักเสบ
1. Antigen-antibody complexes deposition เกิดจากการ
ที่มี antigen ล่องลอยในกระแสเลือด มี antibody จาก
ร่างกายมาเกาะเป็น complex แล้วมาติดที่กรวยกรองไต ทา
ให้มีการกระตุ้นกลไกการอักเสบตามมา
09/03/58 31

32. กลไกการอักเสบของหน่วยไตอักเสบ
2. Non renal antigen deposition (insituformation of
immune complex) เกิดจากการที่มี antigen แปลกปลอม
มาเกาะฝังตัวที่กรวยกรองไต ทาให้ร่างกายสร้าง antibody
มากระทา และเกิดการอักเสบตามมา
09/03/58 32

33. กลไกการอักเสบของหน่วยไตอักเสบ
3. Antiglomerular basement membrane
antibody กรณีที่ glomerular basement กระทาตัว
เสมือน antigen แปลกปลอม ร่างกายสร้าง antibody
มากระทา เช่น Good pasture’s syndrome ซึ่ง
นอกจากไตแล้ว alveolar basement membrane ก็
ยังทาตัวเป็น antigen ด้วย
09/03/58 33

34. อาการและอาการแสดง
• บวมกดไม่บุ๋ม
• ความดันโลหิตสูง
• Proteinuria
• Hematuria
• ปัสสาวะคล้ายสีนาล้างเนือ
• Antistreptolysin-O titer (ASO titer) > 250 todd unit
• C3-complement ลดลง
• BUN และ Cr สูง09/03/58 34

35. การแบ่งชนิดของกลุ่มโรคของหน่วยกรองไต
1. Asymptomatic urinary abnormality
2. Acute glomerulonephritis (AGN)
3. Rapidly progressive glomerulonephritis
(RPGN)
4. Chronic glomerulonephritis
5. Nephrotic syndrome (NS)
09/03/58 35

36. Asymptomatic urinary abnormality
• พบ proteinuria มากกว่า 150 mg
• หรือ proteinuria มากกว่า 1 กรัมต่อวัน ติดต่อกันเป็น
เวลานาน) โดยไม่มีอาการอื่น
09/03/58 36

37. Acute glomerulonephritis (AGN)
• มีเม็ดเลือดแดง (RBC cast) และโปรตีนในปัสสาวะ
มากผิดปกติ (hematuria & proteinuria)
• มีของเสียไนโตรเจนคั่งในเลือด (azotemia)
• การคลั่งของเกลือและนาในร่างกาย (edema)
• อัตราการกรองของไตลดลง
09/03/58 37

38. Rapidly progressive glomerulonephritis
(RPGN)
• ไตวายเป็นสัปดาห์หรือเดือน
• พบ cellular cast ในปัสสาวะ
• พบ crescent formation ที่กรวยกรองไต ได้แก่
vasculitis โดยมีอาการปวดข้อ ปวดท้อง ผลตรวจ
ANCA ชนิด IgG ได้ผล positive
09/03/58 38

39. Chronic glomerulonephritis
• เป็นระยะสุดท้ายของไตอักเสบ
• ลักษณะสาคัญคือ มีไตวายเรือรัง, ความดันโลหิตสูง,
proteinuria, hematuria, edema อยู่เป็นเวลานาน
• และอาจพบ sediment ในปัสสาวะได้
09/03/58 39

40. Nephrotic syndrome (NS)
• อาจเกิดจาก immune complex deposition หรือ
insituimmune complex ที่ทาให้มีการเพิ่มการกรอง
โปรตีนจากกรวยกรองไต เนื่องจากเกิดความผิดปกติของ
glomerular basement membrane และ podocyte
• ลักษณะสาคัญคือ massive proteinuria
(>3.5 g/d/1.73 m2) ร่วมกับบวม
• Albumin ในเลือดลดลง
• cholesterol สูง
09/03/58 40

41. การตรวจ urine protein 24 hr.
• ปัสสาวะในช่วงกลางวัน ระยะเวลาประมาณ 16 ชั่วโมง
และปัสสาวะในช่วงกลางคืน ระยะเวลา 8 ชั่วโมง
09/03/58 41

42. Pyelonephritis
1. กรวยไตอักเสบเฉียบพลัน(acute pyelonephritis)
• ติดเชือแบคทีเรียแกรมลบเข้ากระแสเลือด (gram-negative
sepsis) จนถึงกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
• อาการแสดงทั่วไป ประกอบด้วยไข้ หนาวสั่นทันที และปวดเอว
ข้างเดียวหรือสองข้าง เรียกว่า อาการของระบบปัสสาวะ
ส่วนบน (costovertebral angle)
• พบร่วมกับปวดแสบเวลาปัสสาวะ ปัสสาวะบ่อย และต้องรีบ
ปัสสาวะ
09/03/58 42

43. Pyelonephritis
2. กรวยไตอักเสบแบบเรือรัง (chronic pyelonephritis)
• การหดตัวของเนือเยื่อไต และเกิดพังผืดของไต
• พิจารณาร่วมกับโรคปัสสาวะไหลย้อนกลับจากกระเพาะ
ปัสสาวะและหลอดไต (vesico-ureteral reflux: VUR )
เรียกว่า “Reflux Nephropathy”
• ผลจากปัสสาวะย้อนกลับไปที่ไตให้เกิดเยื่อพังผืด แต่ไม่ควรใช้
ในการติดเชือของกรวยไตอย่างเดียว
09/03/58 43

44. พยาธิสภาพของโรคนิ่ว
ในระบบทางเดินปัสสาวะ
09/03/58 44

45. โรคนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ
• เป็นก้อนหินแข็งเม็ดเดียว หรือหลาย
เม็ด อยู่ในกรวยไต หรือ calyces
• นิ่วเขากวาง หรือ staghorn stone
กิ่งก้านยื่นเข้าไปใน calyces มากกว่า
1 calyx
• Nephrocalcinosis เป็นหินปูนที่อยู่
ในเนือไตแต่ไม่ได้อยู่ในกรวยไตหรือ
calyces
09/03/58 45

46. ประเภทของนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ
1.โรคนิ่วทางเดินปัสสาวะส่วนบน คือ นิ่วที่พบ
บริเวณ กลีบกรวยไต (renal calyces) กรวยไต
(renal pelvis) และท่อไต (ureter)
09/03/58 46

47. ประเภทของนิ่วในระบบทางเดินปัสสาวะ
2. โรคนิ่วทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง คือ นิ่วที่พบ
บริเวณ กระเพาะปัสสาวะ (bladder)
และ บริเวณท่อปัสสาวะ (urethra)
09/03/58 47

48. Renal calculi
• ร้อยละ 75 เป็นเกลือแคลเซียม เช่น calcium oxalate,
calcium phosphate หรือส่วนผสมระหว่าง oxalate และ
phosphate
• ร้อยละ 14 เป็นเกลือ magnesium ammonium
phosphate ซึ่งเรียกว่า struvite
• ร้อยละ 10 เป็น uric acid-based
• และอีกร้อยละ 1 เป็น cystine-based ซึ่งการเกิดผลึกมักพบ
เมื่อในร่างกายมีสาร calcium, cystine, uric acid,
struvite หรือ oxalate อยู่ในภาวะอิ่มตัวยิ่งยวด
09/03/58 48

49. โรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะส่วนบน
• นิ่วในไต
–มีอาการปวดตือๆ หรือปวดรุนแรงบริเวณบันเอว
–อาจถ่ายปัสสาวะเป็นเลือด
09/03/58 49

50. โรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะส่วนบน
• นิ่วในท่อไต
–มีอาการปวดบริเวณสีข้างและหลัง ท้องน้อย
หน้าขา ถุงอัณฑะ หรือแคมอวัยวะเพศหญิง
–ปัสสาวะเป็นเลือด
–คลื่นไส้ อาเจียน
09/03/58 50

51. โรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง
• นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
–มีอาการปวดปัสสาวะ ปัสสาวะบ่อย สะดุด เป็น
เลือด อาจปวดบริเวณหัวเหน่าร่วมด้วย
• นิ่วในท่อปัสสาวะ
–ถ่ายปัสสาวะไม่ออก หรือเป็นหยด ปวดขณะ
ปัสสาวะ
09/03/58 51

52. ปัสสาวะเป็นเลือด (Hematuria)
• การมีเม็ดเลือดแดงปนออกมากับปัสสาวะ อาจเป็น
เลือดสด ๆ (Gross hematuria) หรือเห็นเมื่อดูจาก
กล้องจุลทรรศน์ (Microscopic hematuria)
• RBC > 3 cells/HPF คือ มีเม็ดเลือดแดงมากกว่า 3 ตัว
ต่อหนึ่งช่องการดูจากกล้องจุลทรรศน์กาลังขยาย 40
เท่า
• สาเหตุมีการบาดเจ็บที่ไต ท่อไตและกรวยไต กระเพาะ
ปัสสาวะ ต่อมลูกหมากและท่อปัสสาวะ
09/03/58 52

53. UTI (Urinary Tract Infection)
• คือการตอบสนองของการอักเสบของเยื่อบุผิวระบบ
ทางเดินปัสสาวะต่อการบุกเข้าของแบคทีเรีย เนื่องจาก
เยื่อบุผิวระบบปัสสาวะทังหมดเชื่อมต่อกันทังหมด ทา
ให้ทังระบบของทางเดินปัสสาวะมีความเสี่ยงที่จะติด
เชือทังหมดและมีอาการของการติดเชือระบบปัสสาวะ
ได้หลายแบบ
• มักสัมพันธ์กับการมีแบคทีเรียในปัสสาวะ
(bacteriuria) และปัสสาวะเป็นหนอง (pyuria)
09/03/58 53

54. UTI (Urinary Tract Infection)
เชือแบคทีเรียสามารถเข้าสู่ระบบทางเดินปัสสาวะได้ 3 ทาง คือ
1. ย้อนกลับขึนไปจากท่อปัสสาวะ (ascending infection)
2. กระจายตัวมาทางกระแสเลือด (hematogenous route)
3. กระจายมาทางกระแสน้าเหลือง (lymphatic route)
09/03/58 54

55. ชนิดของการติดเชือระบบทางเดินปัสสาวะ
(Classification)
1. การติดเชือครังแรก (First or Isolated infection)
2. การไม่หายจากการมีแบคทีเรียในปัสสาวะระหว่างการรักษา
(Unresolved bacteriuria)
3. การติดเชือใหม่แบบเป็นๆหายๆ (Recurrent infections)
a. การติดเชือที่เป็นผลจากการคงอยู่ของแบคทีเรีย
(bacterial persistence)
b. การติดเชือใหม่จากแบคทีเรียชนิดใหม่ (reinfection)
09/03/58 55

56. อาการและอาการแสดงของ UTI
• ไม่มีอาการ
• ส่วนใหญ่มีอาการ dysuria คือ ปัสสาวะบ่อยๆ ปวดร้อน
บริเวณกระเพาะปัสสาวะ ปวดกระเพาะปัสสาวะและท่อ
ปัสสาวะขณะปัสสาวะ ปวดบริเวณกระดูกหัวหน่าว และ
ตงึบริเวณทวารหนัก ปัสสาวะมีครังละน้อย ปัสสาวะขุ่น
บางครังอาจมีเลือดปน
• มีไข้
• ปวดหลังบริเวณใต้กระดูกซี่โครง
• มีคลื่นไส้ อาเจียน09/03/58 56

57. กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis)
• เป็นการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะ
เป็นกลุ่มอาการที่ประกอบด้วย
• ปัสสาวะขัดที่เกิดทันที
• ปัสสาวะบ่อย
• ปวดปัสสาวะจนต้องรีบปัสสาวะ (urgency)
• และปวดบริเวณท้องน้อย (suprapubic pain)
09/03/58 57

58. พยาธิสภาพของโรคกลันปัสสาวะไม่อยู่
• ภาวะกลันปัสสาวะไม่อยู่เป็นปัญหาสุขภาพที่สาคัญ
และพบบ่อยปัญหาหนึ่งทังในกลุ่มผู้ที่ยังอยู่ในวัย
ทางาน ผู้จะเข้าสู่วัยสูงอายุและผู้สูงอายุ แบ่งเป็น 4
ชนิด
09/03/58 58

59. 09/03/58 59

60. Stress incontinence
• เป็นผลมาจากการที่ตัวหูรูดท่อปัสสาวะเองหดรัดตัวได้ไม่ดี
• หรือการหย่อนตัวของกล้ามเนืออุ้งเชิงกราน
• เมื่อมีการเพิ่มความดันในช่องท้องอย่างกะทันหัน ทาให้ความดันใน
กระเพาะปัสสาวะสูงขึนจนหูรูดท่อ
• ปัสสาวะไม่สามารถควบคุมการไหลของปัสสาวะได้
• อาการปัสสาวะเล็ดขณะที่ไอ จาม หรือหัวเราะ
• (ปัสสาวะราดปริมาณน้อยๆ ประมาณ 5 – 10 มิลลิลิตรต่อครัง)
• เช่น ผ่าตัด มดลูก ผ่าตัดต่อมลูกหมากมาก่อน การผ่านการคลอดบุตร
ทางช่องคลอด รวมถึงสตรีในวัยหมดประจาเดือน09/03/58 60

61. Urge incontinence
• เกิดจากกล้ามเนือเรียบของกระเพาะปัสสาวะ (detrusor muscle)
• มีการบีบตัวที่รุนแรงกว่าปกติ (hypersensitivity)หรือมีการบีบตัว
ทังๆที่ปริมาณปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะไม่มากพอที่จะทาให้คน
ทั่วไปรู้สึกปวดปัสสาวะ
• สาเหตุ
–โรคระบบประสาทส่วนกลาง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคพาร์กินสัน
–พยาธิสภาพในอุ้งเชิงกราน เช่น การติดเชือในกระเพาะปัสสาวะ มะเร็ง
กระเพาะปัสสาวะ
–ไม่ทราบสาเหตุ09/03/58 61

62. Overflow incontinence
• การอุดกันทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง, กล้ามเนือเรียบกระเพาะปัสสาวะ
สูญเสียความสามารถในการบีบตัว, กล้ามเนือเรียบ กระเพาะปัสสาวะ
บีบตัวไม่สัมพันธ์กับการคลายตัวของหูรูด
• ดังนัน เมื่อไตผลิตนาปัสสาวะในอัตราคงที่สักพักหนึ่งกระเพาะปัสสาวะ
ก็จะเต็ม ทาให้ผู้ป่วยปวดปัสสาวะบ่อย หรือปัสสาวะส่วนที่เกินความจุ
ของกระเพาะปัสสาวะอาจเล็ดออกมาเองในปริมาณน้อยๆ แต่ออกมา
เรื่อยๆ โดยที่ผู้ป่วยไม่มีอาการปวดปัสสาวะได้
09/03/58 62

63. Functional incontinence
• เกิดจาก ความผิดปกติที่นอกเหนือจากสาเหตุที่เกิดจากการ
ควบคุมการถ่ายปัสสาวะ แต่เกิดจากมีปัญหาทาง สมอง หรือ
อยู่ในภาวะที่ไม่สามารถไปเข้าห้องนาได้
• ได้แก่ ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสติปัญญา (cognition) เช่น ผู้ป่วย
โรคสมองเสื่อม ผู้สูงอายุที่มีข้อจากัดในการเคลื่อนไหว
(mobility) เช่น มีปัญหาโรคข้อเข่าเสื่อม และปัจจัยด้าน
สิ่งแวดล้อม อาจทาให้ผู้ป่วยมาด้วยปัญหาปัสสาวะราด ทังที่
ไม่ได้มีความเป็นผิดปกติของระบบขับถ่ายปัสสาวะ
09/03/58 63

64. 09/03/58 64

65. 09/03/58 65

66. ต่อมลูกหมากโต
Benign prostatic hyperplasia (BPH)
• ชายอายุ 40 ปีขึนไปมีโอกาสเป็นมากขึน
• ต่อมลูกหมาก จะเริ่มโตจากด้านใน ดังนัน ก็จะกดท่อปัสสาวะ
ทาให้ปัสสาวะลาบาก เมื่อปัสสาวะลาบากทาให้ปัสสาวะออกไม่
หมดเหลือ ปัสสาวะบางส่วนในกระเพาะปัสสาวะ เกิดการติด
เชือทางเดินปัสสาวะ
• ต่อมลกูหมากโตเป็นเพียงมีเซลล์เพิ่มขึนไม่ใช่มะเร็งต่อม
ลูกหมาก ผู้ป่วยส่วนมากแม้จะมีต่อมลูกหมากโตแต่ก็ไม่มี
อาการ
• เกิดจากอิทธิพลของฮอร์โมน Dihydrotestosterone09/03/58 66

67. ต่อมลูกหมากโต
Benign prostatic hyperplasia (BPH)
อาการของต่อมลูกหมากโต
• ปัสสาวะไม่สุดเหมือนคนที่ยังไม่ได้ปัสสาวะ
• ปัสสาวะบ่อย
• ปัสสาวะสะดุดขณะปัสสาวะ
• อันปัสสาวะไม่อยู่
• ปัสสาวะไม่พุ่ง
• ปัสสาวะต้องเบ่งเมื่อเริ่มปัสสาวะต้องตื่นกลางคืนเนื่องจากปวด
ปัสสาวะ09/03/58 67

68. พยาธิสภาพของโรคมะเร็ง
ในระบบทางเดินปัสสาวะ
• มะเร็งไต: Renal cell carcinoma
• มะเร็งกรวยไต: Urothelial carcinoma
• มะเร็งท่อไต: Urothelial carcinoma
• มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ: Urothelial carcinoma
09/03/58 68

69. Renal cell carcinoma
• มักพบในเพศชาย (ชาย:หญิง = 2:1) อายุมากกว่า 50 ปี
• ปัจจัยเสี่ยง: tuberous sclerosis, von Hippel-Lindau
disease, renal transplantation, dialysis, สูบบุหรี่
• อาการมักมาด้วย เจ็บแถวชายโครงด้านหลัง คลาได้ก้อน
ปัสสาวะเป็นเลือด บางรายอาจมาด้วยอาการของ
paraneoplastic syndrome (hypercalcemia,
hypertension, Cushing’s syndrome)
09/03/58 69

70. Urinary bladder carcinoma
• พบในเพศชายมากกว่าเพศหญิง
• อาการ ปัสสาวะเป็นเลือด ไม่ค่อยปวด (painless hematuria)
สาเหตุ:
• สูบบุหรี่ (50-80% of cancers)
• Arylamines (2-naphthylamine)
• Schistosoma haematobium (ova are deposited in
bladder wall and cause chronic inflammatory
response, squamous metaplasia, dysplasia; 70% are
squamous cell carcinomas)09/03/58 70

71. 09/03/58 71

72. 09/03/58 72