Participatie, representatie en democratievernieuwing in Vlaanderen.

1. Oude mannen, nieuwe democratie?
Participatie, representatie en democratievernieuwing in Vlaanderen
Wouter Van Dooren
Master in het Publieke Management en Postgraduaat in Social Profit Management

2. Inhoudsopgave
1. Inleiding
2. Burgerparticipatie
– Wat?
– Wie?
3. Democratiemodellen
– Oude democratiemodellen:
Parlementaire democratie en
deliberatieve democratie
– Monitory democracy
4. Rolverschuiving
5. Visie
6. Conclusie

3. Inleiding

4. • Discussie over de geldigheid van burgerparticipatie
• Voorstanders: de burger laat zijn stem horen
• Tegenstanders: niet elke burger is gerepresenteerd
• Participatie-elite: blanke, hoogopgeleide, oudere man
• Nieuw democratiemodel: monitory democracy
WAT BETEKENT DIE MONITORY DEMOCRACY VOOR PARTICIPATIE EN
REPRESENTATIE IN VLAANDEREN?

5. Burgerparticipatie

6. Burgerparticipatie: wat?
• Kort gesteld: burgerparticipatie is
de deelname van een burger aan de
vorming én uitvoering van beleid.
• Hierdoor krijgt het beleid een
breder draagvlak waardoor het
meer legitimiteit verkrijgt.
“Burgerparticipatie kan nieuwe beleidsideeën
opleveren, zorgen voor draagvlak van het beleid,
de band tussen bestuur en burger aanhalen, sociaal
kapitaal versterken en het burgerschap aansterken
(Joris, De Peuter, Brans, & Van Damme, 2011).”

7. Burgerparticipatie: wie?
Participatie-elite: participanten
zijn geen doorsnede van de
bevolking
91% Belgische nationaliteit
82% hoger opgeleid
68% linksgezind

8. Burgerparticipatie: wie? (2)
• Reden voor elitevorming:
• Hoge deelnamedrempel: technisch, durven discussiëren & verplaatsing
• Gebrek aan motivatie: jongeren zijn bv. nog niet gesetteld
• Onvoldoende participatievaardigheden (Brady, Verba & Schlozman, 1995)
• Geld
• Tijd
• Burgerschapsvaardigheden
• Vertrouwen erop dat anderen hun bezwaren kenbaar maken

9. Democratiemodellen

10. Parlementaire democratie Deliberatieve democratie
Democratie van het aantal Democratie van het argument
Tegen burgerparticipatie
omwille van participatie-elite
Voor burgerparticipatie:
participatie is altijd geldig; het
punt dat gemaakt wordt is
belangrijker dan het aantal
personen dat zijn stem laat
horen
Oude democratiemodellen

11. Nieuw model: monitory democracy (Keane)
• Politieke vertegenwoordiging is niet beperkt tot de verkozen politici.
• Macht van politici wordt bepaald door een aantal actoren: mediagroepen,
consumentenverenigingen, denktanks, belangengroepen, vakbonden…
• Hoe pluralistischer de monitors zijn, hoe meer mensen zich vertegenwoordigd voelen in
politiek en beleid.
• “Burgerparticipatie is ook een monitor. Het is een verbinding van de politiek met de
maatschappij.”
• Participatie-elite is geen groot probleem. Het is misschien niet representatief, maar
representeert wel de belangen van een deel van de bevolking.

12. Rolverschuiving

13. Burgermaatschappij Ambtenaar Verkozen politici
Verleden sterk
geïnstitutionaliseerd
neutrale, apolitieke
uitvoerder van een
politiek plan
verdedigen de
belangen van een
minderheid
Heden ‘vermarkten’ van het
middenveld
“monitor die
maatschappelijke
bekommernissen
vertaalt naar beleid”
staan open voor
diverse
bekommernissen
Rolverschuiving door monitory democracy

14. Visie

15. Toekomstvisie
• Meer burgerparticipatie in de eerste stadia van besluitvorming. Van
daaruit worden dan beleidsopties gefilterd.
• vandaag: achteraf toetsing van het beleid
= terugkeer naar de essentie van politiek

16. Conclusie

17. Conclusie
• Beide partijen hebben gelijk:
• Voorstanders: burgerparticipatie kan het beleid verbeteren
• Tegenstanders: participanten zijn geen representatief staal van de bevolking
• Nieuwe democratietype: monitory democracy: burgerparticipatie als een bakermat
voor nieuwe ideeën. De participatie-elite denkt vaak niet alleen vanuit hun visie,
maar houdt ook rekening met andere bevolkingsgroepen.
• Nood aan:
• meer ruimte voor consultatie en participatie
• nieuwe infrastructuur en regelgevingsbeleid