1. De brede school als uitingsvorm van d
Onze samenleving verandert en het onderwijs probeert hierbij aan te sluiten,
bijvoorbeeld door brede scholen te ontwikkelen. De overheid stimuleert deze ontwikkelingen
en de bijbehorende samenwerking tussen onderwijs, kinderopvang en andere betrokkenen.
Scholen krijgen zo een bredere functie dan alleen het geven van onderwijs.
Dit maakt de brede school tot een uitingsvorm van de veranderende maatschappij.
Van gestandaardiseerd onderwijs naar de heid vraagt van het onderwijs een socio constructivistische
socio constructivistische leervisie leervisie. Deze holistische procesbenadering is gericht op
Van gestandaardiseerd onderwijs gaan we naar een socio gezamenlijke kennisconstructie met aandacht voor kwaliteit,
constructivistische leervisie. Met de komst van de industrie diversiteit, netwerken, autonomie, coöperatieve relaties, ge-
ontstond efficiënt gestandaardiseerd onderwijs. Aan grote zamenlijk beslissen, initiatief nemen en samenwerking in
groepen mensen werd dezelfde leerstof in dezelfde tijd aange- teamverband.
boden. Maar onze huidige kennismaatschappij vereist snelle,
adequate reacties op behoeften van klanten. Die klantgericht- Verbreding van scholen met formeel en informeel leren
De moderne maatschappij vraagt om verbreding van scholen,
dus om een andere onderwijsbenadering dan de traditionele.
Scholen kunnen zich niet meer beperken tot het formele,
schoolse leren. De samenleving wordt meer individualistisch;
er is sprake van een afnemend gemeenschapsgevoel. Ouders
hebben de indruk dat het onveiliger is op straat en spelen
gebeurt vaak onder toezicht. De natuurlijke omgeving van kin-
deren om te spelen, verkennen en leren neemt af.
Het spelen behoort tot informeel leren, waarbij kinderen leer-
gedrag oefenen. Dit ondersteunt formeel leren én levenslang
leren. Door minder natuurlijke oefenmogelijkheden voor het
informele leren, oefent het kind leergedrag tegenwoordig
vooral op school en is het kind, de maatschappij en school van
invloed. Maar de fabrieksmatige onderwijsbenadering uit de
vorige eeuw leidt tot verveling bij kinderen door gebrek aan de
juiste betrokkenheid, integratie en onderwijs. De school kan
echter leergedrag gunstig beïnvloeden door aan te sluiten bij
familie, maatschappij en gemeenschap; bijvoorbeeld via een
brede school.
De sociaal pedagogische versus de
onderwijsvoorbereidende traditie
Bij de brede schoolontwikkeling zijn vervolgens diverse be-
naderingen zichtbaar die behoren tot de sociaal pedagogische
of onderwijsvoorbereidende traditie. Bij de eerste traditie is
het doel om een brede ontwikkeling en levenslang leren te
stimuleren met als uitgangspunt het zelfontdekkend leren.
Hierbij is aandacht voor cognitieve ontwikkeling, persoonsge-

2. veranderende maatschappij
bonden doelen en sociale competenties. Deze holistische visie gericht op sport en cultuur. Dit bevordert zinvolle vrijetijdsbe-
is leidraad in Scandinavië, Duitsland, Frankrijk en Belgisch steding, sociale cohesie en een verbinding tussen het binnen-
Vlaanderen. en buitenschoolse leren ter voorbereiding op maatschappelijk
functioneren. Bij risico kinderen werken jeugdzorg en onder-
Bij de tweede traditie is het doel om voor te bereiden op de wijs samen met integraal jeugdbeleid. Aan de opvangbehoefte
latere schoolloopbaan om te komen tot een goed opgeleide van ouders wordt voldaan ter bevordering van de arbeidspar-
bevolking. Bij deze traditie gaat veel aandacht uit naar cogni- ticipatie. Kortom, er zijn diverse doelen en activiteiten.
tieve ontwikkeling en andere competenties van het schoolse
leren. Bij ongelijke kansen door diversiteit wordt gestreefd De doelen zijn op leerlingniveau, sociaal maatschappelijk
naar gelijke kansen, zoals in de Verenigde Staten, Engeland en en/of oudergericht; vaak zijn ze niet expliciet geformuleerd.
Nederland. Het gaat om ondersteuning bij de ontwikkeling van de school-
loopbaan, welbevinden, zinvolle vrijetijdsbesteding en ouders
Bredere functie verandert school in leercentrum meer te bieden dan vanuit de thuissituatie wordt aangeboden.
van de gemeenschap Het activiteitenaanbod is wel expliciet en gericht op de buurt,
In de Verenigde Staten is de verbreding van scholen begonnen opvang, zorg, verlengde schooldag of doorgaande leerlijn. De
vanuit achterstandbestrijding met gemeenschapsscholen. De Nederlandse brede schoolontwikkeling heeft dus niet geleid
samenwerking tussen onderwijs, gezondheid en recreatie tot een eenduidig concept.
bevordert schoolloopbaansucces met voorschoolse program-
mas, naschoolse activiteiten en verbindingen tussen binnen- Profielen van Nederlandse brede scholen
en buitenschools leren. Belangrijk is de betrokkenheid van en Door het streven naar gelijke kansen ontstonden de eerste
de samenwerking met de ouders, naast aandacht voor veilig- Nederlandse brede scholen in achterstandswijken. Met de
heid en binding. De scholen stimuleren educatie en gemeen- groei van brede scholen kwam er een naast dit kansenprofiel
schapsleven en hiermee levenslang leren, samenwerking en een breder aanbod met bijbehorende profielen, gericht op
de gemeenschap. opvang, verrijking, zorg of de wijk Izie de tabel).
Uit onderzoek blijkt dat dergelijke scho-
len een positief effect hebben op leerlin-
gen, gezinnen, scholen en gemeen-
schappen. Door de bredere functie zijn
deze scholen ook buiten traditionele
schooltijden open en veranderen ze in
leercentra van de gemeenschap.
Brede schoolontwikkeling in
y'
Nederland heeft niet geleid tot een'
eenduidig concept
In navolging van de VS is de Nederlandse
brede schoolontwikkeling ontstaan van-
uit bestrijding van onderwijsachterstand,
gericht op ontwikkelingskansen.
Kansarme kinderen kunnen zich hier-
door veelzijdig ontwikkelen op persoon-
lijk en sociaal gebied met de school als
centrum voor ontwikkeling in de wijk.
Door een verlengde schooldag ontstaat
onderwijsverbreding met buitenschoolse
activiteiten van toegevoegde waarde

3. ---'. ,-------------------......,
Overzicht van de brede schoolprofielen
Profiel Gericht op Activiteiten Activiteitvoorbeelden
Kansen Gelijke Onderwijskansen creëren en Huiswerkklas en voorschool
onderwijskansen achterstand bestrijden
Verrijking Brede ontwikkeling Verrijkende sociale, culturele of Sporten via een vereniging
sportieve activiteiten door
buitenschoolse instellingen
Wijk Bevordering van Voorzieningen voor de buurt Cursus voor de buurt en
sociale cohesie in een buitenwijk of landelijk gebied het buurttheater
Zorg Zorgverbreding Kind en oudergerichte zorg Ontbijtproject en
rondom kinderen en hulpverlening opvoedi ngsondersteuni ng
Opvang Combineren van Kinderopvang Dagarrangement en opvang
arbeid en zorg tijdens kantooruren
Bij de start kiest een brede school een profiel, dat aansluit bij Vaak zijn er vanaf de start al brede schoolactiviteiten uit diver-
de gerichtheid van het te ontwikkelen activiteitenaanbod. Na se profielen aanwezig. Beter is om te starten vanuit een ge-
deze profielkeuze volgt ontwikkeling van een gezamenlijke zamenlijke missie met een eigen uniek profiel dat aansluit bij
pedagogische visie, een doorgaande lijn in werkwijze en een de context. •
verankerde samenwerking. Dan laat de school het profiel
meestal los en komen er activiteiten vanuit diverse profielen. A.w. Duit, fv1Sc, onderwijskundige (www.eduan.nL)
CNVS-standpunt
De brede school, zoals A.w. Duit in dit artikel beschrijft, kan vanuit beleidsarme uitgangspunten worden vormgegeven, maar
het is beter om beleidsrijk aan de brede school te werken. Werken vanuit een gezamenlijke missie geeft de ontwikkeling
vleugels, en houdt het concept compact. CNVS is het met de stellingname in dit artikel eens en beveelt de centrale positie
van het kind aan bij het maken van keuzes.
Literatuur
- Duit, A.w. [20091. De effectiviteit van een brede schoolprofiel. Utrecht: Universiteit Utrecht [Masterthesisl.
- Emmelot, Y. , & Veen, I. van der [20031. Brede basisscholen uitgelicht. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut [SCO-rapport 6801.
- Emmelot, Y. , Veen, I. van der, & Ledoux, G. [20061. De brede school: kenmerken, verwachtingen en mogelijkheden.
Pedagogiek, 26 [1), 64-81. ..-~ .
- Grin en, M. van der, Walraven, M. , Broekhof, K. , Hoogeveen, K. , & Studulski, F. [20071. Handboek brede school 0-12 jaar. Utrecht:
Oberon/Sardes, USP bv.
- Ke dall, . [20051. Lifelong Learning Really Matters for Elementary Education in the 21 st Century. Education and Information
-ec noloqies, 10 [3), 289-296.
~'-er, J. ,Domen, c., Grinten, M. van der, Dubbelman, E., & Zuidam, M. [20071. Brede scholen in Nederland -Jaarbericht 2007.
--ec ;: Oberon, USP bv.
- -= ·5 .J. 20061. The scheel's role in encouraring behaviour for learning outside the classroom that supports learning within.
:.. ---es::::rtSe·o "he 'Every Child Matters' and Extended Schools inititatives. Support for Learning. 21 [4), 175- 181.
- ,=:;-::2 :J. &:: ben, K. [20071. From schools to community learning centers: A program evaluation of a school reform process.
:: x: _:-::- :"':; :>rogram Planning, 30, 351-363.
I. Een rijk programma voor ieder kind. Den Haag: aBT bv.
:0=:;= -- :_ . _ I. ha! is Instructional-Design Theory and How is it Chanqinq? In C. M. Reigeluth [Ed.]. Instructional-Design
'0 ume /I. lpp. 5-291. Mahwah. NJ: LEA.
- ~...2.-=-=-:--= . _ 20051. Re!hinking Educa!ion In !he Global Era. Phi Delta Kappan, 87 [3), 209-212.