2. Пранікненне індаеўрапейцаў
3 – 1,5 тыс. г. да н.э. – рассяленне
індаеўрапейцаў у Еўропе.
2,5 тыс. г. да н.э. – пранікненне
індаеўрапейцаў на Украіну, у
Беларусь, Прыбалтыку,
Цэнтральную Еўропу.
4. Утварэнне народаў
Мясцовае насельніцтва + індаеўрапейцы =
(літоўцы, латышы) (беларусы, рускія, украінцы,
палякі, чэхі, балгары, сербы)
(немцы, англічане,
шведы і г.д.)
Балты Славяне Германцы
5. Праблемы харчавання
Старажытныя людзі часта
паміралі ад голаду
(асабліва дзеці і старыя)
Імкнуліся да больш стабільных
крыніц харчавання
Прыручэнне жывёл
9. Паляванне → жывёлагадоўля
3 тыс. г. да н.э. – пераход
да жывёлагадоўлі ў
Паўднёвай Беларусі.
Вынік:
Запасы харчавання;
Цяглавая сіла (быкі,
коні).
12. Віды земляробства: падсечна-агнявое
Этапы:
1) Высяканне лесу;
2) Спальванне дрэваў;
3) Утварэнне попелу;
4) У яго – зерне;
5) Баранавалі бараной-
сукаваткай;
6) Добры ўраджай 2-3 гады;
7) Пасля – новы ўчастак.
Падсека (ляда) – участак, на якім высякаўся лес.
13. Віды земляробства: ворнае
Узрыхленне глебы з дапамогай драўлянага рала.
Рала – дубовы ствол з суком, якое цягнуў бык ці конь.
Рала знойдзена каля в. Капланавічы Клецкага раёна.
16. Вытворчая гаспадарка
Спажывецкая → вытворчая
гаспадарка.
Вытворчая гаспадарка –
гаспадарка, пры якой людзі
самі рабілі тое, што
неабходна для жыцця:
выводзілі новыя пароды
жывёл, вырошчвалі новыя
гатункі раслін.
17. Вытворчая гаспадарка: рысы
• Меншая залежнасць ад
прыроды;
• Большая залежнасць ад
уласнай працы;
• Забеспячэнне
харчаваннем;
• Забеспячэнне
сыравінай для
промыслаў.
18. Крэмень для прыладаў працы
2 тыс. г. да н.э. – здабыча крэмня ў
шахтах.
Шмат шахт – каля п. Краснасельскі
(Ваўкавыскі р-н, Гродз. вобл.):
Глыбіня – 3-5 м.
Крэмень – у мяшок і на паверхню.
У шахце – язычаскае пахаванне
шахцёра.
20. Пачатак бронзавага веку
Пач. 2 тыс. да н.э. – пачатак бронзавага веку
на Беларусі.
Бронза – сплаў медзі і волава.
На Беларусі няма радовішчаў медзі і волава
Да нас яны траплялі з Прыкарпацця і
Каўказа
У нас бронзавы век пазней
21. Вытворчасць бронзы на Беларусі
Бронза лёгка плавіцца ў
звычайным вогнішчы
Стварэнне бронзавых і медных
прылад
Павяшэнне выніковасці працы
людзей
22. Прыклады прылад
• Нажы;
• Наканечнікі дзідаў;
• Шылы;
• Сякеры;
• Сярпы і г.д.
Але!
Выкарыстоўваюцца і
каменныя прылады працы
24. Свідраванне
• З дапамогай трубчастай
косткі з пяском;
• Пасля – рух косткі з
дапамогай лучковай цецівы;
• Выкарыстоўвалася для
свідравання адтулін у камні;
• Для свідраваных сякер
(добра трымаліся на ручцы).
25. Жалезны век
7 ст. да н.э. – пачатак жалезнага веку на Беларусі.
Тэхнічны пераварот
26. Жалезная руда
Вельмі распаўсюджана ў прыродзе;
Назвы вёсак “Рудня”, “Рудакова” і
г.д.
Руда – на берагах рэк і азёр, лугах,
балотах
Балотная руда
27. Балотная руда
Жалеза асядае на дно возера
Утвараецца бурая жалезная руда
Побач – бурая трава
Па колеру травы знаходзілі руду
28. Праблемы выкарыстання жалеза
Медзь і бронза – больш рэдкія і
менш трывалыя
Але!
Жалеза пачалі выкарыстоўваць
пазней
Плавіцца пры высокай
тэмпературы
29. Плаўленне пры больш нізкай тэмпературы
1. Збіралі балотную руду.
2. Награвалі ў пячах-домніцах.
Печ-домніца:
• Зроблена з гліны;
• Дыяметр – менш за 1 м;
• Рэшткі захаваліся каля в.
Лабеншчына Мінскага р-на
(каля Заслаўя).
30. Плаўленне пры больш нізкай тэмпературы
3. Кавалкі руды спякаліся –
утваралася крыца (порыстая
маса).
4. Печ астывала.
5. Крыцу даставалі.
6. У кузні крыцу награвалі і
плюшчылі молатамі.
7. Утваралася крычнае жалеза.
31. Значэнне адкрыцця жалеза
Больш хуткая і якасная апрацоўка
дрэва, косці, скуры.
Ачыстка ад лесу значных
тэрыторый.
Больш трывалыя пабудовы.
Больш якасная зброя.
Няма неабходнасці ўвесь час
падтрымлівасць агонь:
Металічнае крэсіва аб крэмень –
іскры – агонь