Літаратура і мастацтва БССР у 1945-1955 гг.

1. Літаратура і мастацтва

2. Беларускія пісьменнікі пасля вайны
• Скарачэнне колькасці (47
чалавек у 1945 г.);
• З'яўленне новага пакален
ня пісьменнікаў (Мележ,
Шамякін, Макаёнак і г.д.).

3. Асноўнае патрабаванне партыі -
Прытрымлівацца прынцыпу партыйнасці:
Ідэалогія партыі;
Героі - станоўчыя і адмоўныя.

4. Асноўныя формы і тэмы ў літаратуры
Асноўная форма - проза (асабліва буйныя жанравыя формы).
Асноўная тэма - ваенная.

5. Знакавыя творы пра вайну
• "Векапомныя дні" (М. Лынькоў);
• "Млечны шлях" (К. Чорны);
• "Мінскі напрамак" (І. Мележ);
• "Глыбокая плынь" (І. Шамякін).
Праблема: шырокі ахоп падзей, акцэнт на гераізм, але павярхоўныя,
няма глыбіні пранікнавення ў душы.

6. Творы пра мірнае жыццё
• Завяршэнне трылогіі "На ростанях" (Я. Колас);
• "Гартаванне" (А. Кулакоўскі) - пра МТЗ;
• "Цёплае дыханне" (М. Паслядовіч) - пра МАЗ.
Лейтматыў - паказальны аптымізм людзей у
пасляваеннай БССР.

7. Паэзія
Паэты:
• П. Броўка;
• М. Танк;
• П. Панчанка і г.д.
1946 г. – А. Куляшоў – першы беларускі пісьменнік, які атрымаў
Сталінскую прэмію (за “Сцяг брыгады”).

8. Характарыстыкі паэзіі:
Пошук сувязяў з сучаснасцю;
Адлюстраванне гераізму;
Праблема героя (=носьбіта ідэалогіі) і г.д.

9. Новыя з'явы ў літаратуры
З сяр. 1950-х гг. - тэндэнцыі:
Пераадоленне апісальнасці;
Паглыбленне ва ўнутраны свет герояў;
На першы план - маральна-этычныя каштоўнасці.
Прыклады:
• "На Быстранцы" (Я. Брыль);
• "Крыніцы" (І. Шамякін).

10. Непажаданыя пісьменнікі
• У. Дубоўка;
• С. Грахоўскі і г.д.

11. Тэатр пасля вайны
• Вяртанне тэатраў з эвакуацыі
(тэатр ім. Я. Купалы, тэатр ім. Я.
Коласа і г.д.);
• Студыі для падрыхтоўкі акцёраў;
• Закрыццё тэатраў па палітычных
прычынах (Дзяржаўны яўрэйскі
тэатр).

12. Драматургія
"Мілы чалавек" (К. Крапіва) - адна з першых
пасляваенных камедый.
Ваенная тэматыка:
• "Гэта было ў Мінску", "Заложнікі" (А. Кучар);
• "Канстанцін Заслонаў" (А. Маўзон);
• "Брэсцкая крэпасць" (К. Губарэвіч).

13. Новыя з’явы ў драматургіі
З к. 1940-х гг. - лірычныя камедыі. Прыклад: "Пяюць жаваранкі" К.
Крапівы.
З сяр. 1950-х гг. - востраканфліктныя п'есы, выкрывалі недахопы
сацыяльнай рэчаіснасці. Прыклады:
• "Выбачайце, калі ласка!" А. Макаёнак,
• "На крутым павароце" К. Губарэвіча.

14. Опера і балет
Шмат твораў гераічнай і гераічна-
легендарнай тэматыкі:
Оперы "Машэка" Р. Пукста, "Кастусь
Каліноўскі" Д. Лукаса;
Балет "Князь-возера" В. Залатарова.

15. Музыка
Жанры сімфоніі і інструментальнай музыкі (М. Аладаў, Я. Цікоцкі і
іншыя).
1952 г. – створаны гімн БССР.
Установы:
• Дзяржаўная харавая капэла БССР (кіраўнік - Р. Шырма);
• Дзяржаўны народны аркестр БССР (кіраўнік - І. Жыновіч);
• 1952 г. - Дзяржаўны акадэмічны народны хор (кіраўнік - Г. Цітовіч).

16. Жывапіс. Тэма вайны:
“Палонных вядуць” А. Шыбнёў

17. “Канстанцін Заслонаў” У. Хрусталёў

18. “Абарона Брэсцкай крэпасці ў 1941 г.” Я. Зайцаў

19. “Мінск. 3 ліпеня 1944 г.” В. Волкаў

20. «За родную Беларусь» У. Сухаверкаў

21. Скульптура
З. Азгур: цыклы партрэтаў:
• Рускіх палкаводцаў,
• Гісторыка-рэвалюцыйныя
партрэты (Ленін,
Дзяржынскі і г.д.);
• Герояў сацыялістычнай
працы;
• Дзеячаў культуры Беларусі
(Ф. Скарына, А. Пашкевіч і
г.д.).

22. Манументальнае мастацтва
Ваенныя помнікі і курганы
славы.
Помнікі Заслонаву ў Оршы,
Марату Казею ў Мінску (С.
Селіханаў).
1954 г. - ансамбль Плошчы
Перамогі ў Мінску. Скульптары:
Азгур, Бембель, Глебаў,
Селіханаў. Архітэктары: У.
Кароль, Г. Заборскі.

24. Архітэктура
Рысы:
Манументалізм;
Будынкі па
індывідуальных
праэктах;
Упрыгожванне
скульптурамі, дэкорам і
г.д.