This about law and how to conquer the world

1. ‫وزارت‬ ‫کړو‬ ‫زده‬ ‫لوړو‬ ‫د‬
‫پوهنتون‬ ‫کندهار‬
‫پوهنځی‬ ‫علومو‬ ‫سیاسي‬ ‫او‬ ‫حقوقو‬
‫مدیریت‬ ‫او‬ ‫اداره‬
‫استاد‬
‫سهیل‬
‫کال‬ ‫تحصلي‬
:

2. Mohammad Halim Sohail
MBA, Economics ,Kandahar University Faculty of Economics Department
of Management and Business Administration
DIT, AUAF Afghan American University
General Development Manager (All Mubarak Transportation and logistic
Company)
Finance Officer Afghan caravan Agriculture and livestock Company
Assistant Prof. administration and Policy Faculty, Kandahar University
Contact: Sohail.halim99@gmail.com Phone:+93(0)700 764 845 2/13/2023
‫پوهنځی‬ ‫علومو‬ ‫سیاسی‬ ‫او‬ ‫حقوق‬ ‫سهیل‬ ،‫محمد‬
2

3. ‫مديريت‬

4. ‫آهمیت‬ ‫مدیریت‬ ‫د‬
:

‫انسان‬
‫یو‬
‫ټولنیز‬
‫مخلوق‬
‫په‬،‫دی‬
‫یوازی‬
‫توګه‬
‫نه‬
‫شی‬
‫کولی‬
‫خپلي‬
‫ټولي‬
‫اړ‬
‫تیاوي‬
‫بشپړي‬
‫په‬،‫کړي‬
‫همدی‬
‫اساس‬
‫انسانان‬
‫یو‬
‫بل‬
‫ته‬
‫اړ‬
‫دي‬
.

‫انسانان‬
‫د‬
‫ټولینز‬
‫اصل‬
‫په‬
‫کتو‬
‫سره‬
‫یو‬
‫نظام‬
‫ته‬
‫اړتیا‬
‫لري‬
‫چې‬
‫د‬
‫هغه‬
‫نظام‬
‫ت‬
‫ر‬
‫چتر‬
‫الندي‬
‫خپلي‬
‫چاري‬
‫تنظیم‬
‫کړي‬
.

‫دې‬
‫مضمون‬
‫کې‬
‫هغه‬
‫الري‬
‫چاری‬
‫په‬
‫ګوته‬
‫شوي‬
‫چې‬
‫په‬
‫اساس‬
‫یې‬
‫انسانان‬
‫کولي‬
‫د‬
‫خپلو‬
‫موخو‬
‫او‬
‫اهدافو‬
‫په‬
‫انفرادی‬
‫او‬
‫ګروپی‬
‫ډول‬
‫تر‬
‫السه‬
‫کړي‬
.
2/13/2023
‫پوهنځی‬ ‫علومو‬ ‫سیاسی‬ ‫او‬ ‫حقوق‬ ‫سهیل‬ ،‫محمد‬
4

5. ‫مدیریت‬
Management

‫سر‬ ‫تر‬ ‫الره‬ ‫غوره‬ ‫او‬ ‫ارازنه‬ ‫په‬ ‫فعالیت‬ ‫یو‬ ‫باندی‬ ‫منابعو‬ ‫شته‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫راښیې‬ ‫دا‬ ‫ته‬ ‫موږ‬ ‫چې‬ ‫دی‬ ‫هنر‬ ‫هغه‬ ‫مدیریت‬
‫ه‬
‫کړې‬
.

‫س‬ ‫مصرف‬ ‫کم‬ ‫او‬ ‫وخت‬ ‫کم‬ ‫په‬ ‫ځواک‬ ‫مادي‬ ‫او‬ ‫انسانی‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫اصطالح‬ ‫په‬ ،‫وایې‬ ‫ته‬ ‫کولو‬ ‫اداره‬ ‫کې‬ ‫لغات‬ ‫په‬ ‫مدیریت‬
‫ره‬
‫وایې‬ ‫مدیریت‬ ‫ته‬ ‫راوړلو‬ ‫السته‬ ‫موخې‬ ‫سازمان‬ ‫د‬
.
2/13/2023
‫پوهنځی‬ ‫علومو‬ ‫سیاسی‬ ‫او‬ ‫حقوق‬ ‫سهیل‬ ،‫محمد‬
5

6. ‫د‬
‫مديريت‬
‫پيژندنه‬
:
‫پ‬ ‫ځواک‬ ‫مادي‬ ‫او‬ ‫انساني‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫اصطالح‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫وايي‬ ‫ته‬ ‫کولو‬ ‫اداره‬ ‫کي‬ ‫لغات‬ ‫په‬ ‫مديريت‬
‫ه‬
‫يا‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫مصرف‬ ‫کم‬ ‫او‬ ‫وخت‬ ‫کم‬ ‫په‬ ‫واسطه‬
(Organization)
‫را‬ ‫ته‬ ‫الس‬ ‫موخو‬
‫وايي‬ ‫مديريت‬ ‫ته‬ ‫وړولو‬
.
‫اهداف‬ ‫اداري‬ ‫د‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫کوي‬ ‫سره‬ ‫تر‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫يوه‬ ‫په‬ ‫يي‬ ‫مدير‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫څه‬ ‫هغه‬ ‫مديريت‬
‫سي‬ ‫السه‬ ‫تر‬
.

7. Definition of Management:
Management is a process of planning, organizing, leading,
staffing and controlling of organizational resources to achieve
organizational goals.
‫او‬ ‫ګومارل‬ ،‫کول‬ ‫رهبري‬ ،‫تنظیمول‬ ،‫پالنول‬ ‫منابعو‬ ‫اداري‬ ‫د‬ ‫مدیریت‬
‫سي‬ ‫السه‬ ‫تر‬ ‫اهداف‬ ‫سوي‬ ‫ټاکل‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫موخه‬ ‫دي‬ ‫په‬ ،‫کنټرولول‬
.

8. ‫ګټورتوب‬
(
‫مثمريت‬
( )
Efficiency
)
:
‫سي‬ ‫ترالسه‬ ‫ګټه‬ ‫زياته‬ ‫څخه‬ ‫استعمال‬ ‫د‬ ‫منابعو‬ ‫کمو‬ ‫د‬ ‫چي‬
.
‫سي‬ ‫السه‬ ‫تر‬ ‫سره‬ ‫مصرف‬ ‫لږ‬ ‫او‬ ‫وخت‬ ‫کم‬ ‫په‬ ‫بايد‬ ‫هدف‬
.

9. ‫اغيزمنتوب‬ ‫يا‬ ‫مؤثريت‬
(
Effectiveness
:)
‫کول‬ ‫سره‬ ‫تر‬ ‫کارونو‬ ‫د‬ ‫ډول‬ ‫ښه‬ ‫په‬
.

10. ‫مدير‬
(
Manager
:)
‫شخص‬ ‫هغه‬ ‫مدير‬ ‫کي‬ ‫اصطالح‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫وايي‬ ‫ته‬ ‫کوونکي‬ ‫اداره‬ ‫کي‬ ‫لغات‬ ‫په‬ ‫مدير‬
‫لري‬ ‫غاړه‬ ‫په‬ ‫مسوليت‬ ‫کړنو‬ ‫د‬ ‫ټيم‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫دي‬
.

11. ‫مدير‬
:
‫کړي‬ ‫منځته‬ ‫را‬ ‫همږغي‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫څوک‬ ‫هغه‬
‫تر‬ ‫ولري‬ ‫غاړه‬ ‫په‬ ‫دنده‬ ‫نظارت‬ ‫او‬ ‫څارني‬ ‫د‬ ‫کارونو‬ ‫د‬ ‫نورو‬ ‫د‬ ‫او‬
‫څو‬
‫سي‬ ‫ترالسه‬ ‫اهداف‬ ‫سوي‬ ‫ټاکل‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫پايله‬ ‫په‬
.

12. ‫سازمانونو‬
‫کي‬
‫د‬
‫شمير‬ ‫مديرانو‬
‫او‬
‫مسؤليتونه‬
‫د‬ ‫هم‬
‫اندازي‬
‫له‬
‫مخي‬
‫سره‬
‫چي‬ ‫لري‬ ‫توپير‬
‫پر‬
‫د‬ ‫موضوع‬
‫پوهيدني‬ ‫ښي‬
‫له‬ ‫دندو‬ ‫له‬ ‫خاطر‬ ‫په‬
‫مخي‬
‫د‬
‫مديرانو‬
‫بحث‬ ‫تر‬ ‫ډولونه‬
‫نيس‬ ‫الندي‬
‫و‬
.
‫له‬ ‫دندو‬ ‫د‬
‫مخي‬
‫د‬
‫مديرانو‬
‫ډولونه‬
:
‫طبقه‬
‫چي‬ ‫کي‬ ‫بندي‬
‫د‬
‫صالحيت‬
‫او‬
‫مسؤليت‬
‫مشرتوب‬ ‫او‬ ‫شکرتوب‬ ‫د‬
‫او‬
‫يا‬
‫هم‬
‫اندازي‬
‫مطرح‬ ‫موضوع‬
‫کيږي‬
.
‫څخه‬ ‫پورته‬ ‫د‬ ‫هغه‬
‫کښته‬
‫او‬
‫يا‬
‫له‬
‫کښته‬
‫ښودل‬ ‫بڼه‬ ‫په‬ ‫هرم‬ ‫د‬ ‫پورته‬ ‫څخه‬
‫کيږي‬
.

13. ‫ډولونه‬ ‫مدیرانو‬ ‫د‬ ‫مخي‬ ‫له‬ ‫دندو‬ ‫د‬
‫مدیران‬ ‫لوړپوړي‬
Top level managers
‫مدیران‬ ‫پوړي‬ ‫منځ‬
Middle level managers
‫مدیران‬ ‫پوړي‬ ‫ټیټ‬
First line managers

14. ‫مديران‬ ‫پوړي‬ ‫لوړ‬
:
Top level managers
‫واک‬ ‫پراخ‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لوړ‬ ‫ټولو‬ ‫تر‬ ‫کي‬ ‫ویشنه‬ ‫په‬ ‫مدیرانو‬ ‫د‬ ‫مخي‬ ‫له‬ ‫صالحیتونو‬ ‫او‬ ‫دندو‬ ‫د‬
‫او‬ ‫جوړوني‬ ‫پالیسي‬ ‫او‬ ‫پالن‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫ادارو‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫مدیران‬ ‫ډله‬ ‫همدا‬ ‫مدیران‬ ‫لرونکي‬
‫ک‬ ‫له‬ ‫کوونکو‬ ‫کار‬ ‫نورو‬ ‫او‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫ټیټ‬ ‫او‬ ‫پوړو‬ ‫منځ‬ ‫د‬ ‫ترڅنګ‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬
‫ارونو‬
‫لري‬ ‫هم‬ ‫صالحیت‬ ‫او‬ ‫واک‬ ‫نظارت‬ ‫او‬ ‫څارني‬ ‫د‬ ‫څخه‬
.
‫دندي‬ ‫مديرانو‬ ‫پوړو‬ ‫لوړ‬ ‫د‬
:
1
-
‫جوړول‬ ‫پالنونه‬ ‫اوږدمهاله‬ ‫لپاره‬ ‫راوړونو‬ ‫السته‬ ‫د‬ ‫هغو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ټاکل‬ ‫اهدافو‬ ‫د‬ ‫لپاره‬ ‫اداري‬ ‫د‬
.
2
-
‫کول‬ ‫مرسته‬ ‫سره‬ ‫هغوي‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کول‬ ‫ارزیابي‬ ‫او‬ ‫نظارت‬ ‫برخو‬ ‫بیالبیلو‬ ‫د‬ ‫اداري‬ ‫د‬
.
3
-
‫کو‬ ‫سپارښتني‬ ‫او‬ ‫الرښووني‬ ‫الزمي‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫ستونزو‬ ‫د‬ ‫هغوي‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫منځ‬
‫ل‬
.
4
-
‫کول‬ ‫لیري‬ ‫او‬ ‫بدلول‬ ،‫ټاکل‬ ،‫ګومارل‬ ‫غړو‬ ‫د‬ ‫اداري‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫په‬
.

15. ‫مديران‬ ‫پوړي‬ ‫منځ‬
Middle Level Managers :
‫ل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫ټينګه‬ ‫ارتباطات‬ ‫او‬ ‫اړيکي‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫مديرانو‬ ‫پوړو‬ ‫ټيټ‬ ‫او‬ ‫پوړو‬ ‫لوړ‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫مديران‬ ‫هغه‬
‫وړ‬
‫لر‬ ‫غاړه‬ ‫پر‬ ‫يي‬ ‫مسوليت‬ ‫کولو‬ ‫عملي‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کوي‬ ‫السه‬ ‫تر‬ ‫هدايت‬ ‫او‬ ‫الرښووني‬ ‫څخه‬ ‫مديرانو‬ ‫پوړو‬
‫ي‬
‫کيږي‬ ‫بلل‬ ‫مديران‬ ‫پوړي‬ ‫منځ‬
.
‫دندي‬ ‫مديرانو‬ ‫پوړو‬ ‫منځ‬ ‫د‬
:
1
-
‫کول‬ ‫ور‬ ‫راپور‬ ‫ته‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫لوړ‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫کارونو‬ ‫خپلو‬ ‫د‬
.
2
-
‫جوړول‬ ‫پالنونو‬ ‫مهاله‬ ‫منځ‬ ‫د‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫تنظیم‬ ‫د‬ ‫چارو‬ ‫د‬
.
3
-
‫راپ‬ ‫او‬ ‫پالنونه‬ ‫میاشتني‬ ‫ناکله‬ ‫کله‬ ‫او‬ ‫اونیز‬ ‫او‬ ‫ورځني‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫ټیټ‬ ‫د‬
‫ورونه‬
‫ارزول‬ ‫او‬ ‫څارل‬
.
4
-
‫او‬ ‫الرښووني‬ ‫الزمي‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫ستونزو‬ ‫د‬ ‫هغوي‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫ټیټ‬
‫ورکول‬ ‫مشوري‬
.

16. ‫پوړي‬ ‫ټيت‬
First Line Managers
‫وي‬ ‫کي‬ ‫اړيکه‬ ‫په‬ ‫نيغه‬ ‫په‬ ‫نيغ‬ ‫سره‬ ‫کوونکو‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫مديران‬ ‫هغه‬ ‫دا‬
‫او‬
‫وي‬ ‫کنټروله‬ ‫او‬ ‫اداره‬ ‫کړني‬ ‫او‬ ‫چاري‬ ‫ورځنئ‬ ‫هغوي‬ ‫د‬
.
‫دندي‬ ‫مديرانو‬ ‫پوړو‬ ‫ټيټ‬ ‫د‬
:
1
-
‫ت‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫منځ‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫ستونزې‬ ‫سوي‬ ‫پیدا‬ ‫را‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫په‬
‫ه‬
‫کول‬ ‫وړاندي‬
.
2
-
‫سا‬ ‫رابطه‬ ‫او‬ ‫اړیکه‬ ‫سره‬ ‫کارګرو‬ ‫او‬ ‫کارکوونکو‬ ‫د‬ ‫توګه‬ ‫مستقیمه‬ ‫په‬
‫د‬ ‫او‬ ‫تل‬
‫تنظیمول‬ ‫چارو‬ ‫ورځنیو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫نظارت‬ ‫څخه‬ ‫کارونو‬ ‫د‬ ‫هغوي‬
.
3
-
‫الی‬ ‫د‬ ‫مشوره‬ ‫صالح‬ ‫په‬ ‫کوونکو‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫تنظیم‬ ‫د‬ ‫دندو‬ ‫ورځینو‬ ‫د‬
‫حو‬
‫جوړول‬
.

17. ‫نقش‬ ‫مديريتي‬
Managerial Role
‫سازما‬ ‫په‬ ‫مدير‬ ‫هر‬ ‫نظر‬ ‫په‬ ‫منتسبرک‬ ‫هنري‬ ‫څيړونکي‬ ‫نامتو‬ ‫او‬ ‫پياوړي‬ ‫علم‬ ‫د‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
‫ن‬
‫لري‬ ‫نقشونه‬ ‫ځانګړي‬ ‫لس‬ ‫کي‬
‫دي‬ ‫سوي‬ ‫ترتيب‬ ‫کي‬ ‫ګروپونو‬ ‫دري‬ ‫په‬ ‫ډول‬ ‫ټوليز‬ ‫په‬ ‫نقشونه‬ ‫دا‬
.

18. ‫نقش‬ ‫ارتباطي‬
Interpersonal Role
‫ک‬ ‫سازمان‬ ‫په‬ ‫یي‬ ‫مدیر‬ ‫یو‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫دندي‬ ‫مدیریتي‬ ‫هغه‬ ‫مطلب‬ ‫څخه‬ ‫نقش‬ ‫ارتباطي‬ ‫له‬
‫د‬ ‫ي‬
‫کار‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫سازمان‬ ‫او‬ ‫کولو‬ ‫عمل‬ ‫متقابل‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫کارکونکو‬ ،‫کولو‬ ‫ته‬ ‫رامنځ‬ ‫د‬ ‫همږغي‬
‫ي‬
‫کوي‬ ‫سره‬ ‫تر‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫ورکولو‬ ‫او‬ ‫ټاکلو‬ ‫جهت‬
.
‫دري‬ ‫الندي‬ ‫کي‬ ‫سازمان‬ ‫په‬ ‫مدیر‬ ‫یو‬
‫وي‬ ‫لوبه‬ ‫نقشونه‬ ‫ارتباطي‬ ‫ډوله‬
.
‫ارتباطي‬
‫نقش‬
‫اړیکو‬ ‫د‬
‫نقش‬ ‫نیولو‬
‫نقش‬ ‫رهبر‬ ‫د‬
‫تشریقاتي‬ ‫د‬
‫نقش‬ ‫څېري‬

19. ‫تشریفاتي‬
‫نقش‬
:
‫مدیر‬
‫د‬
‫یوه‬
‫تشریفاتي‬
‫شخص‬
‫په‬
‫توګه‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫او‬
‫د‬
‫هغه‬
‫د‬
‫اهدافو‬
‫د‬
‫معرفت‬
‫په‬
‫موخه‬
‫په‬
‫تشریفاتي‬
‫مراسمو‬
‫کې‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫په‬
‫نماینده‬
‫ګۍ‬
‫ګډون‬
‫کوي‬
.
‫پېژندل‬ ‫مقررات‬ ‫او‬ ‫طرز‬ ‫مراسمو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫درلودل‬ ‫وړتیا‬ ‫کولو‬ ‫غوښتنو‬ ‫او‬ ‫هیلو‬ ‫د‬ ‫همدارنګه‬
.
‫د‬
‫رهبر‬
‫نقش‬
:
‫اختصاصي‬
‫مدیریتي‬
‫دندي‬
‫دي‬
‫چي‬
‫یو‬
‫مدیر‬
‫ئې‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫په‬
‫داخل‬
‫کي‬
‫د‬
‫پرس‬
‫ونل‬
‫د‬
‫استخدام‬
،
‫مشورې‬
،
‫الرښوونې‬
‫او‬
‫تشویق‬
‫په‬
‫موخه‬
‫سرته‬
‫رسوي‬
.
‫د‬
‫اړیکو‬
‫نېولو‬
‫نقش‬
:
‫مدیر‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫په‬
‫داخل‬
‫او‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫څخه‬
‫د‬
‫باندي‬
‫د‬
‫افرادو‬
،
‫ګروپ‬
‫ونو‬
‫او‬
‫سازمانونو‬
‫سره‬
‫اړیکه‬
‫ټینګوي‬
.
‫درلودل‬ ‫پوهه‬ ‫ریښتیني‬ ‫او‬ ‫واقعې‬ ‫نیولو‬ ‫اړیکو‬ ‫د‬
.

20. ‫معلوماتي‬
‫نقش‬
‫نقش‬ ‫ویاند‬ ‫د‬
‫خپرونکې‬ ‫د‬
‫نقش‬
‫څارونکي‬ ‫د‬
‫نقش‬

21. ‫د‬
‫څارونکي‬
‫نقش‬
:
‫د‬
‫سازمان‬
‫د‬
‫داخلي‬
‫او‬
‫باندني‬
‫چاپیلاير‬
‫څخه‬
‫باارزښته‬
‫معلومات‬
‫را‬
‫ټولول‬
،
‫تحلیل‬
‫کول‬
‫او‬
‫د‬
‫استفادې‬
‫د‬
‫پاره‬
‫چمتو‬
‫کول‬
‫لکه‬
‫وخت‬
‫په‬
‫وخت‬
‫راپورونه‬
‫کتل‬
.
‫د‬
‫خپرونکي‬
‫نقش‬
:
‫د‬
‫خپرونکي‬
‫په‬
‫توګه‬
‫د‬
‫مدیر‬
‫دنده‬
‫ده‬
‫چي‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫اړوند‬
‫څان‬
‫ګو‬
‫او‬
‫کارکوونکو‬
‫ته‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫نوي‬
‫نوښتونه‬
،
‫عمومي‬
‫اطالعات‬
‫او‬
‫نور‬
‫اړوند‬
‫معلومات‬
‫ورسوي‬
‫لک‬
‫ه‬
‫د‬
‫جلسو‬
‫ترتیبول‬
‫د‬
‫ویاند‬
‫نقش‬
:
‫د‬
‫ویاند‬
‫په‬
‫توګه‬
‫مدیر‬
‫دنده‬
‫لري‬
‫چي‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫څخه‬
‫دباندي‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫پ‬
‫ه‬
‫اړه‬
‫معلومات‬
‫نورو‬
‫خلګو‬
‫یا‬
‫بل‬
‫سازمان‬
‫ته‬
‫ولېږدوي‬
.
‫لکه‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫د‬
‫ودي‬
،
‫پالنونو‬
‫او‬
‫پالیسئ‬
‫په‬
‫اړه‬
‫معلومات‬
‫نورو‬
‫ته‬
‫رسول‬
.

22. ‫تصمیم‬ ‫د‬
‫نقش‬ ‫نیوني‬
‫د‬ ‫سرچېنو‬ ‫د‬
‫نقش‬ ‫اختصاصولو‬
‫مشکالتو‬ ‫د‬
‫حلوونکې‬
‫نقش‬
‫نقش‬ ‫تشبت‬ ‫د‬
‫مذاکره‬ ‫د‬
‫کوونکي‬
‫نقش‬

23. ‫د‬
‫تشبت‬
‫نقش‬
:
‫د‬
‫سازمان‬
‫په‬
‫اړوند‬
‫پلټنه‬
‫کول‬
،
‫په‬
‫کوم‬
‫ځائ‬
‫کي‬
‫کوم‬
‫ځانګړي‬
‫فرصت‬
‫ونه‬
‫په‬
‫الس‬
‫کي‬
‫لرو‬
‫او‬
‫کومو‬
‫برخو‬
‫کي‬
‫نویو‬
‫پروګرامونو‬
‫ته‬
‫اړتیا‬
‫ده‬
.
‫د‬
‫مشکالتو‬
‫حلوونکئ‬
‫نقش‬
:
‫د‬
‫سازمان‬
‫په‬
‫داخل‬
‫کي‬
‫د‬
‫افرادو‬
‫ترمنځ‬
‫د‬
‫رامنځ‬
‫ته‬
‫ش‬
‫ویو‬
‫شخړو‬
‫د‬
‫پاره‬
‫یو‬
‫مناسبه‬
‫د‬
‫حل‬
‫الره‬
‫پیدا‬
‫کول‬
‫دي‬
‫او‬
‫بیا‬
‫فیصله‬
‫کول‬
‫دي‬
.
‫د‬
‫سرچېنو‬
‫اختصاصولو‬
‫نقش‬
:
‫هغه‬
‫تصمیمونه‬
‫دي‬
‫چي‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫سرچېنې‬
‫څرن‬
‫ګه‬
‫ووېشي‬
،
‫څوک‬
‫د‬
‫چا‬
‫سره‬
‫اړیکي‬
‫ولري‬
‫او‬
‫د‬
‫کومو‬
‫څانګو‬
‫د‬
‫پاره‬
‫څومره‬
‫بودیجه‬
‫وټاکل‬
‫سي‬
.
‫نقش‬ ‫کوونکي‬ ‫مذاکره‬ ‫د‬
:
، ‫خلګو‬ ‫د‬ ‫باندي‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫لري‬ ‫دنده‬ ‫مدیر‬
‫هکل‬ ‫په‬ ‫لیک‬ ‫هوکړه‬ ‫یا‬ ‫تړون‬ ‫یوه‬ ‫د‬ ‫ګي‬ ‫نماینده‬ ‫په‬ ‫سازمان‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫مدېرانو‬ ‫نورو‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫ګروپونو‬
‫یا‬ ‫او‬ ‫ه‬
‫ک‬ ‫ترسره‬ ‫مذاکره‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫همکاریو‬ ‫متقابله‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫څانګو‬ ‫ځینو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫داخل‬ ‫په‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫کله‬ ‫نا‬ ‫کله‬
‫ړي‬
.

25. ‫که‬ ‫او‬ ‫دي‬ ‫علم‬ ‫مديريت‬
‫هنر؟‬
‫لومړي‬
‫باید‬
‫د‬
‫علم‬
‫او‬
‫هنر‬
‫ترمنځ‬
‫توپیر‬
‫وپیژنو‬
،
‫چ‬
‫ي‬
‫علم‬
‫څه‬
‫ته‬
‫وایي‬
‫او‬
‫هنر‬
‫څه‬
‫ته‬
‫وایي‬
‫؟‬
‫هغه‬
‫څه‬
‫چي‬
‫د‬
‫کار‬
‫په‬
‫پایله‬
‫کي‬
‫زده‬
‫کیږي‬
‫هغه‬
‫هنر‬
‫دي‬
‫او‬
‫هغه‬
‫څه‬
‫چي‬
‫د‬
‫زده‬
‫کړي‬
‫پر‬
‫مټ‬
‫تر‬
‫السه‬
‫کیږي‬
‫هغه‬
‫علم‬
‫دي‬
.

26. ‫دئ‬ ‫هنر‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫علم‬ ‫هم‬ ‫مديريت‬ ‫چي‬ ‫سو‬ ‫ويالئ‬ ‫نو‬

27. ‫اهميت‬ ‫علم‬ ‫د‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
:
‫کړو‬ ‫روښانه‬ ‫يي‬ ‫به‬ ‫کي‬ ‫مطالبو‬ ‫الندي‬ ‫په‬ ‫به‬ ‫علم‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
.

28. (
۱
)
‫اړخه‬ ‫له‬ ‫نړيوالتوب‬ ‫د‬ ‫اهميت‬ ‫علم‬ ‫د‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
:
‫په‬
‫نني‬
‫پرمختللي‬
‫نړي‬
‫کي‬
‫سازمانونه‬
‫د‬
‫دنیا‬
‫په‬
‫هر‬
‫ګوټ‬
‫کي‬
‫شتون‬
‫لري‬
‫او‬
‫هم‬
‫ډیر‬
‫د‬
‫اسي‬
‫سازمانونه‬
‫شته‬
‫چي‬
‫په‬
‫څو‬
‫هیوادونو‬
‫کي‬
‫فعالیت‬
‫تر‬
‫سره‬
‫کوي‬
،
‫که‬
‫څه‬
‫هم‬
‫دا‬
‫سازمانون‬
‫ه‬
‫د‬
‫کیفیت‬
‫له‬
‫لحاظه‬
‫په‬
‫هره‬
‫بڼه‬
‫وي‬
،
‫دولتي‬
‫او‬
‫غیردولتي‬
‫او‬
‫یا‬
‫د‬
‫کمیت‬
‫له‬
‫لحاظه‬
‫غټ‬
‫وي‬
‫دواړه‬
‫د‬
‫مدیریت‬
‫علم‬
‫ته‬
‫به‬
‫اړتیا‬
‫لري‬
‫دا‬
‫ځکه‬
‫چي‬
‫هر‬
‫سازمان‬
‫د‬
‫یو‬
‫ټاکلي‬
‫هدف‬
‫د‬
‫السته‬
‫راوړلو‬
‫په‬
‫موخه‬
‫ایجاد‬
‫او‬
‫رامنځته‬
‫شوي‬
‫دي‬
‫او‬
‫مدیر‬
‫ددي‬
‫لپار‬
‫ه‬
‫اړ‬
‫دي‬
‫چي‬
‫دغه‬
‫هدف‬
‫په‬
‫ښه‬
‫طریقه‬
‫السته‬
‫راوړي‬
‫د‬
‫ښه‬
‫پوهیدو‬
‫لپاره‬
‫اداري‬
‫پر‬
‫دوو‬
‫برخو‬
‫ویشو‬
‫چي‬
‫یو‬
‫یي‬
‫انتفاعي‬
‫او‬
‫بل‬
‫یي‬
‫غیر‬
‫انت‬
‫فاعي‬
‫اداري‬
‫دي‬
‫په‬
‫دي‬
‫معنا‬
‫چي‬
‫څرنګه‬
‫انتفاعي‬
‫اداري‬
‫نړیوالي‬
‫شوي‬
‫؟‬

29. ‫ادار‬
‫ه‬
‫ادارې‬ ‫انتفاعي‬ ‫انتفاعي‬ ‫غیر‬
‫ادارې‬

30. ‫انتفاعي‬
‫اداري‬
‫دا‬
‫ګټي‬ ‫د‬ ‫یوازي‬ ‫اداري‬ ‫انتفاعي‬ ‫ټولي‬ ‫چي‬
(
‫منفعت‬
)
‫ځین‬ ‫په‬ ‫نو‬ ‫کیږي‬ ‫رامنځته‬ ‫منظور‬ ‫په‬ ‫کولو‬ ‫ترالسه‬
‫کي‬ ‫حاالتو‬ ‫و‬
‫ادار‬ ‫د‬ ‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫السه‬ ‫تر‬ ‫منفعت‬ ‫ښه‬ ‫د‬ ‫نو‬ ، ‫وي‬ ‫ارزانه‬ ‫کي‬ ‫هیواد‬ ‫بل‬ ‫او‬ ‫قیمته‬ ‫توکي‬ ‫خام‬ ‫کي‬ ‫هیواد‬ ‫یو‬ ‫په‬
‫مالک‬ ‫ي‬
‫اړ‬ ‫دیته‬
‫کیږي‬
‫هیواد‬ ‫بل‬ ‫په‬ ‫چي‬
‫کي‬
‫کم‬ ‫ایپل‬ ‫امریکا‬ ‫د‬ ‫لکه‬ ‫کړي‬ ‫جوړ‬ ‫مرکز‬ ‫یا‬ ‫ګي‬ ‫نماینده‬ ‫اداري‬ ‫خپلي‬ ‫د‬
‫پني‬
.
‫اداري‬ ‫انتفاعي‬ ‫غير‬
‫جوړي‬ ‫وي‬ ‫نه‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫ګټو‬ ‫اقتصادي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫سازمانونه‬ ‫هغه‬ ‫دا‬
‫شوي‬
‫کول‬ ‫السه‬ ‫تر‬ ‫د‬ ‫اهدافو‬ ‫نورو‬ ‫د‬ ‫بلکي‬ ،
‫په‬ ‫و‬
‫وي‬ ‫شوي‬ ‫رامنځته‬ ‫موخه‬
.
‫نوري‬ ‫داسي‬ ‫یا‬ ‫مرسته‬ ‫سره‬ ‫زخمیانو‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫جنګ‬ ‫د‬ ، ‫کومک‬ ‫سره‬ ‫غریبو‬ ‫د‬ ‫لکه‬
‫لري‬ ‫ونه‬ ‫بڼه‬ ‫اقتصادي‬ ‫چي‬ ‫کوم‬ ‫موخي‬
.

31. (
۲
)
‫اړخه‬ ‫له‬ ‫توب‬ ‫حقيقت‬ ‫د‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫اهميت‬ ‫علم‬ ‫د‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
‫کله‬
‫چي‬
‫تاسو‬
‫د‬
‫مختلیفو‬
‫علمي‬
‫ځایونو‬
‫څخه‬
‫فارغ‬
‫شي‬
‫ا‬
‫و‬
‫په‬
‫دنده‬
‫و‬
‫ګمارل‬
‫شي‬
‫د‬
‫مدیر‬
‫او‬
‫یا‬
‫د‬
‫کوم‬
‫اداري‬
‫کار‬
‫کوونکي‬
‫پ‬
‫ه‬
‫حیث‬
‫نو‬
‫د‬
‫خپلو‬
‫کارونو‬
‫په‬
‫ښه‬
‫تر‬
‫سره‬
‫کولو‬
‫لپاره‬
‫دي‬
‫ت‬
‫ه‬
‫اړ‬
‫یاست‬
‫چي‬
‫د‬
‫مدیریت‬
‫علم‬
‫ازده‬
‫کړي‬
‫او‬
‫اداري‬
‫لپاره‬
‫د‬
‫پالن‬
،‫جوړولو‬
‫د‬
‫امورو‬
‫د‬
‫تنظیم‬
‫او‬
‫غړو‬
‫د‬
‫نظارت‬
‫په‬
‫برخه‬
‫کي‬
‫تري‬
‫ګټه‬
‫واخلي‬
.

32. (
۳
)
‫اړخه‬ ‫له‬ ‫راوړلو‬ ‫السته‬ ‫موخو‬ ‫اداري‬ ‫د‬ ‫اهميت‬ ‫علم‬ ‫د‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
‫دا‬
‫چي‬
‫هره‬
‫اداره‬
‫د‬
‫ټاکلو‬
‫موخو‬
‫لپاره‬
‫رامنځته‬
‫شوي‬
‫ده‬
‫نو‬
‫پرته‬
‫د‬
‫مدیریت‬
‫د‬
‫علم‬
‫څخه‬
‫دغه‬
‫موخي‬
‫السته‬
‫راوړل‬
‫به‬
‫یو‬
‫ستونزمن‬
‫کار‬
‫وي‬
‫ځکه‬
‫چي‬
‫د‬
‫مدیریت‬
‫د‬
‫علم‬
‫پرته‬
‫څنګه‬
‫امکان‬
‫لري‬
‫چي‬
‫یو‬
‫مدیر‬
‫دي‬
‫داسي‬
‫یو‬
‫کاري‬
‫چاپیلاير‬
‫رامنځته‬
‫کړي‬
‫چي‬
‫په‬
‫هغه‬
‫کي‬
‫د‬
‫ادار‬
‫ي‬
‫ټول‬
‫کار‬
‫کوونکي‬
‫د‬
‫خپل‬
‫استعداد‬
‫په‬
‫کچه‬
‫کار‬
‫وکړي‬
‫یا‬
‫د‬
‫اداري‬
‫د‬
‫غړو‬
‫په‬
‫منځ‬
‫کي‬
‫چي‬
‫د‬
‫مختلیفو‬
‫نژادونو‬
،
‫مذهبونو‬
‫او‬
‫قومونو‬
‫کس‬
‫ان‬
‫کار‬
‫کړي‬
‫د‬
‫همکاري‬
‫روحیه‬
‫برابره‬
‫کړي‬
.

33. (
۴
)
‫اړخه‬ ‫له‬ ‫مخنيوي‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫ستونزو‬ ‫راتلونکو‬ ‫د‬
‫دا‬
‫چي‬
‫د‬
‫راتلونکي‬
‫څخه‬
‫څوک‬
‫خبرنه‬
‫دي‬
‫نو‬
‫ځیني‬
‫وخت‬
‫یوه‬
‫اداره‬
‫د‬
‫داسي‬
‫ستونزو‬
‫سره‬
‫مخامخ‬
‫کیږي‬
،
‫په‬
‫داسي‬
‫حاالتو‬
‫کي‬
‫نه‬
‫دا‬
‫چي‬
‫د‬
‫اداري‬
‫اهداف‬
‫په‬
‫اساني‬
‫سره‬
‫تر‬
‫السه‬
‫کیږي‬
،
‫بلکي‬
‫تر‬
‫څنګ‬
‫یي‬
‫ددي‬
‫امکان‬
‫هم‬
‫وي‬
‫چي‬
‫اداره‬
‫سقوط‬
‫سره‬
‫مخامخ‬
‫سي‬
‫نو‬
‫ددغسي‬
‫حاالتو‬
‫څخه‬
‫د‬
‫مخنیوي‬
‫لپاره‬
‫دی‬
‫ته‬
‫اړتیا‬
‫شته‬
‫چي‬
‫تر‬
‫څو‬
‫مدیر‬
‫د‬
‫مدیریت‬
‫د‬
‫علم‬
‫څخه‬
‫ګټه‬
‫واخلي‬
‫او‬
‫وکوالي‬
‫شي‬
‫چي‬
‫دغه‬
‫اداره‬
‫د‬
‫لمنځه‬
‫تلو‬
‫له‬
‫خطر‬
‫څخه‬
‫وژغوري‬
.

34. ‫مهارتونه‬ ‫مديريتي‬
۱
‫مهارتونه‬ ‫تخنیکي‬
۲
‫مهارتونه‬ ‫بشري‬
۳
‫مهارتونه‬ ‫مفهمومي‬

35. ۱
‫مهارتونه‬ ‫تخنيکي‬
:
‫ترس‬ ‫مهارت‬ ‫ځانګړي‬ ‫چي‬ ‫ولري‬ ‫اړتیا‬ ‫ته‬ ‫دې‬ ‫کار‬ ‫یو‬ ‫چیري‬ ‫که‬
‫ره‬
‫تخنیک‬ ‫خاص‬ ‫کوم‬ ‫چي‬ ‫دا‬ ‫یا‬ ‫سي‬
(
‫آالت‬ ‫ماشین‬
)
‫استفاده‬ ‫څخه‬
‫سي‬ ‫ترسره‬
.
‫وړ‬ ‫اهمیت‬ ‫زیات‬ ‫د‬ ‫لپاره‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫ټیټ‬ ‫د‬ ‫مهارتونه‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬
‫ا‬ ‫نیغه‬ ‫په‬ ‫نیغ‬ ‫سره‬ ‫آالتو‬ ‫ماشین‬ ‫او‬ ‫کارکوونکو‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫ځکه‬ ‫دئ‬
‫ړیکه‬
‫لري‬
.

36. ۲
‫مهارتونه‬ ‫بشري‬
:
‫چي‬ ‫وربښي‬ ‫وړتیا‬ ‫ددې‬ ‫ته‬ ‫مدیرانو‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫مهارتونه‬ ‫هغه‬ ‫دا‬
‫ترسره‬ ‫دنده‬ ‫توګه‬ ‫ښه‬ ‫په‬ ‫کښي‬ ‫ګروپ‬ ‫ځانګړي‬ ‫په‬ ‫څرنګه‬
‫کړي‬
‫تري‬ ‫ګټه‬ ‫ډیره‬ ‫مدیران‬ ‫پوړو‬ ‫منځ‬ ‫د‬ ‫توګه‬ ‫ځانګړي‬ ‫په‬ ‫او‬
‫سي‬ ‫اخیستالئ‬
.

37. ۳
‫مفهومي‬
‫مهارتونه‬
:
‫کارونو‬ ‫په‬ ‫سازمان‬ ‫یو‬ ‫د‬ ‫مټ‬ ‫پر‬ ‫هغې‬ ‫د‬ ‫مدیر‬ ‫یو‬ ‫چي‬ ‫مهارتونه‬ ‫هغه‬
‫مهارتونو‬ ‫مفهومي‬ ‫د‬ ‫کړي‬ ‫ته‬ ‫رامنځ‬ ‫همږغي‬ ‫او‬ ‫والئ‬ ‫منسجم‬ ‫کي‬
‫کیږي‬ ‫شمیرل‬ ‫څخه‬
.
‫مټ‬ ‫پر‬ ‫مهارتونو‬ ‫ددې‬ ‫سي‬ ‫کوالئ‬ ‫مدیر‬
‫پوه‬
‫ادارې‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫سي‬
‫لري‬ ‫اړیکي‬ ‫سره‬ ‫بل‬ ‫د‬ ‫یو‬ ‫څرنګه‬ ‫شعبې‬ ‫مختلفې‬
.
‫زیاتي‬ ‫او‬ ‫خاص‬ ‫د‬ ‫پاره‬ ‫د‬ ‫مدیرانو‬ ‫پوړو‬ ‫لوړ‬ ‫د‬ ‫مهارتونه‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬
‫دي‬ ‫وړ‬ ‫استفادې‬
.

38. ‫سو‬ ‫پیژندل‬ ‫مهارتونه‬ ‫څلور‬ ‫لخوا‬ ‫ټولني‬ ‫مدیریت‬ ‫د‬ ‫امریکې‬ ‫د‬
‫دي‬ ‫ي‬
۱
‫مهارتونه‬ ‫مفهومي‬
۲
‫مهارتونه‬ ‫مفاهمې‬ ‫د‬
۳
‫مهارتونه‬ ‫توب‬ ‫اغیزناک‬ ‫د‬
۴
‫مهارتونه‬ ‫شخصي‬

39. ۱
‫مفهومي‬
‫مهارتونه‬
:

‫درلودل‬ ‫قدرت‬ ‫راټولولو‬ ‫د‬ ‫معلوماتو‬ ‫هراړخیزو‬ ‫د‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫ستونزو‬ ‫اداري‬ ‫د‬
.

‫برابرول‬ ‫چاپیریال‬ ‫پاره‬ ‫د‬ ‫ابتکاراتو‬ ‫او‬ ‫نوښتونو‬ ‫د‬ ‫کارکوونکو‬ ‫الندي‬ ‫الس‬ ‫د‬
.

‫نیول‬ ‫تدابیر‬ ‫الزم‬ ‫ئې‬ ‫پاره‬ ‫د‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫پېژندل‬ ‫حاالت‬ ‫ستونزمن‬ ‫او‬ ‫ځایونه‬ ‫ستونزمن‬ ‫ادارې‬ ‫د‬
.

‫درلودل‬ ‫معلومات‬ ‫کافي‬ ‫اړوند‬ ‫په‬ ‫تکنالوجي‬ ‫د‬ ‫ادارې‬ ‫خپلي‬ ‫د‬
.
۲
‫مفاهمې‬ ‫د‬
‫مهارتونه‬
:

‫وړتی‬ ‫انتقالولو‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫آسانئ‬ ‫په‬ ‫خبره‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫مفکوره‬ ‫خپله‬ ‫ته‬ ‫نورو‬ ‫بڼه‬ ‫لیکلي‬ ‫او‬ ‫شفاهي‬ ‫په‬
‫درلودل‬ ‫ا‬
.

‫ساتل‬ ‫اعتماد‬ ‫او‬ ‫اعتبار‬ ‫خپل‬ ‫کي‬ ‫سازمان‬ ‫په‬
.

‫ولرې‬ ‫وړتیا‬ ‫کولو‬ ‫پوښتنو‬ ‫د‬ ‫ترې‬ ‫اساس‬ ‫په‬ ‫ضرورت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫نیول‬ ‫غوږ‬ ‫بڼه‬ ‫ښه‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫نورو‬
.

‫درلودل‬ ‫مهارت‬ ‫مذاکرې‬ ‫د‬
.

40. ۳
‫مهارتونه‬ ‫توب‬ ‫اغېزناک‬ ‫د‬
‫مهارتونه‬
:

‫همکاري‬ ‫او‬ ‫مرسته‬ ‫سره‬ ‫کارکوونکو‬ ‫نورو‬ ‫د‬ ‫پاره‬ ‫د‬ ‫راوړلو‬ ‫السته‬ ‫د‬ ‫موخو‬ ‫اداري‬ ‫د‬
.

‫دندو‬ ‫څو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫یوه‬ ‫په‬
Multitasking
‫درلودل‬ ‫وړتیا‬ ‫کولو‬ ‫د‬
.

‫نورو‬ ‫تر‬ ‫ورکول‬ ‫لومړیتوب‬ ‫ته‬ ‫کارونو‬ ‫مهمو‬
.

‫نیول‬ ‫کي‬ ‫پام‬ ‫په‬ ‫زمان‬ ‫او‬ ‫وخت‬ ‫د‬ ‫پاره‬ ‫د‬ ‫کولو‬ ‫ترسره‬ ‫د‬ ‫کارونو‬ ‫د‬
.
۴
‫مهارتونه‬ ‫شخصي‬
:

‫درلودل‬ ‫مهارت‬ ‫کولو‬ ‫څار‬ ‫د‬ ‫کارونو‬ ‫په‬ ‫نورو‬ ‫د‬
.

‫درلودل‬ ‫مهارت‬ ‫کولو‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫خلګو‬ ‫مختلفو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫ځایونو‬ ‫مختلفو‬ ‫په‬
.

‫درلودل‬ ‫مهارت‬ ‫تنظیم‬ ‫او‬ ‫ترتیب‬ ‫د‬ ‫اړیکو‬ ‫داخلي‬ ‫اداري‬ ‫د‬
.

‫د‬
‫درلودل‬ ‫مهارت‬ ‫ساتلو‬ ‫اړیکو‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫سازمانونو‬ ‫بهرنیو‬
.

‫درلودل‬ ‫وړتیا‬ ‫کارکولو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫ګروپ‬ ‫یوه‬ ‫په‬
.

41. ‫مديريتي‬
‫اخالق‬
(
Managerial Ethics
)
‫هغه‬
‫اصول‬
‫ارزښتونه‬،
‫او‬
‫معتقدات‬
‫چي‬
‫دا‬
‫په‬
‫ګوته‬
‫کوي‬
،
‫چي‬
‫په‬
‫اداره‬
‫ک‬
‫ي‬
‫کوم‬
‫عمل‬
‫درست‬
(
‫سم‬
)
‫او‬
‫کوم‬
‫عمل‬
‫غلط‬
‫دي‬
‫د‬
‫اداري‬
‫د‬
‫اخالقو‬
‫څخه‬
‫عبارت‬
‫دي‬
.
‫همدارنګه‬
‫د‬
‫رسمي‬
(
‫دفتري‬
)
‫موټر‬
‫استعمالول‬
‫په‬
‫شخصي‬
‫چارو‬
‫کي‬
‫ی‬
‫ا‬
‫د‬
‫دفترټیلفون‬
‫څخه‬
‫شخصي‬
‫ګټه‬
‫اخیستل‬
‫او‬
‫داسي‬
‫نوري‬
‫کړني‬
.
‫هغ‬
‫ه‬
‫کړني‬
‫چې‬
‫د‬
‫اداري‬
‫اصولو‬
‫مطابق‬
،‫وي‬
‫د‬
‫اداري‬
‫اخالقو‬
‫معادل‬
‫او‬
‫هغه‬
‫چي‬
‫د‬
‫اداري‬
‫امورو‬
‫خالف‬
‫وي‬
‫په‬
‫اداره‬
‫کي‬
‫غیر‬
‫اخالقي‬
‫کړني‬
‫بلل‬
‫کیږي‬
.

42. ‫د‬
‫اداري‬
‫برخو‬ ‫دوو‬ ‫په‬ ‫اخالق‬
‫یو‬ ،‫دي‬ ‫شوي‬ ‫ویشل‬
‫بل‬ ‫او‬ ‫اخالق‬ ‫ښه‬
‫ناوړه‬
(
‫بد‬
)
‫اخالق‬
.
‫هغه‬ ‫اخالق‬ ‫ښه‬
‫چي‬ ‫دي‬
‫د‬
‫اداري‬
‫په‬ ‫اصولو‬ ‫د‬
‫چوکاټ‬
‫کي‬
‫ترسره‬
‫وي‬ ‫شوي‬
‫هغه‬ ‫اخالق‬ ‫بد‬ ‫او‬
‫چي‬ ‫دي‬
‫د‬
‫اداري‬
‫د‬
‫ترسره‬ ‫خالف‬ ‫پر‬ ‫اصولو‬
‫وي‬ ‫شوي‬
.
‫د‬ ‫اداره‬ ‫په‬
‫اخالقي‬
‫انحرافاتو‬
‫لپاره‬
(
‫پروخت‬ ‫استخدام‬
‫اخالقي‬ ‫کي‬
‫نظر‬ ‫په‬ ‫برخه‬
‫نیول‬ ‫کي‬
.
‫د‬
‫تیر‬
‫ژوند‬
‫اخالقي‬
‫نظر‬ ‫په‬ ‫برخه‬
‫شي‬ ‫ونیول‬ ‫کي‬
.
‫چي‬
‫دوو‬ ‫په‬ ‫کار‬ ‫دا‬
‫طریقو‬
‫ترسره‬ ‫سره‬
‫کیږي‬
.
‫مديريتي‬
‫اخالق‬
(
Managerial Ethics
)

43. ‫مديريتي‬
‫اخالق‬
(
Managerial Ethics
)
‫د‬
‫مرکي‬
‫وخت‬ ‫په‬ ‫امتحان‬ ‫او‬
‫کي‬
‫د‬
‫شالید‬
(
background
)
‫په‬
‫برخه‬
‫چي‬ ‫وکړي‬ ‫پوښتني‬ ‫داسي‬ ‫تري‬ ‫کي‬
‫دده‬
‫اخالقي‬
‫راڅرګ‬ ‫ته‬ ‫ځان‬ ‫اړخ‬
‫ند‬
‫کړي‬
‫لکه‬
‫تاسي‬
‫کله‬
‫مخکي‬
‫له‬
‫دندي‬
‫شړل‬ ‫څخه‬
‫یاست‬ ‫شوي‬
‫که‬ ‫او‬
‫نه‬
‫؟‬
‫څخه‬ ‫ادارو‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫الر‬ ‫دوهمه‬
‫چي‬
‫کس‬ ‫دغه‬
‫مخکي‬
‫کار‬
‫تري‬ ‫کړي‬
‫ددغه‬
‫کیدونکي‬ ‫نیول‬ ‫نوي‬
‫د‬ ‫کس‬
‫اخالقي‬
‫پوښتنه‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫اړخ‬
‫وک‬
‫ړي‬
‫چي‬
‫کس‬ ‫ددغه‬
‫اخالقي‬
‫کس‬
‫ستاسي‬ ‫رویه‬
‫وه‬ ‫څنګه‬ ‫سره‬
.

44. ۲
-
‫د‬
‫اداري‬
‫کول‬ ‫رامنځته‬ ‫قواعدو‬
‫دي‬
‫په‬
‫دي‬
‫معنا‬
‫ځیني‬ ‫چي‬
‫وخت‬
‫یو‬
‫د‬ ‫کارکوونکو‬ ‫خپلو‬ ‫د‬ ‫سازمان‬
‫اخالقي‬
‫د‬ ‫اړخ‬
‫قوي‬
‫د‬ ‫لپاره‬ ‫کولو‬
‫ځانګړي‬ ‫ځیني‬
‫رامنځته‬ ‫قواعد‬
‫کوي‬
.

‫اداره‬ ‫په‬
‫کي‬
‫احترام‬ ‫متقابل‬ ‫نزاکت‬ ‫ترمنځ‬ ‫مادون‬ ‫او‬ ‫آمر‬ ‫د‬
‫امانداري‬
‫او‬
‫طرفي‬ ‫بي‬
‫ساتل‬
.

‫په‬
‫رسمي‬
‫وخت‬
‫کي‬
‫د‬
‫نښیي‬
‫کول‬ ‫منعه‬ ‫استعمال‬ ‫توکو‬
.

‫غړي‬ ‫اداري‬
‫ښه‬ ‫په‬
‫حاضري‬
‫مکلفول‬ ‫ورکولو‬
.

‫باید‬ ‫غړي‬ ‫اداري‬
‫د‬
‫آمرینو‬
‫د‬
‫قانوني‬
‫اطاعت‬ ‫آمر‬
‫وکړي‬
.

‫اداره‬ ‫په‬
‫کي‬
‫کول‬ ‫منعه‬ ‫الفاظو‬ ‫غلطو‬ ‫د‬
.

‫رسمي‬ ‫ادري‬
‫اغوستل‬ ‫لباس‬
‫اجباري‬
‫کول‬
.

‫اداري‬
‫د‬ ‫ته‬
‫اسلحیي‬
‫کول‬ ‫منعه‬ ‫ننوتل‬ ‫سره‬
.

‫ټول‬
‫غړي‬ ‫اداري‬
‫په‬ ‫کار‬ ‫د‬
‫باید‬ ‫کي‬ ‫جریان‬
‫نافذه‬
‫قوانین‬
‫پام‬ ‫په‬
‫ونیسي‬ ‫کي‬
.

‫رشوت‬
‫دي‬ ‫منع‬ ‫اخیستل‬
.

‫د‬
‫ښتمیني‬ ‫اداري‬ ‫یا‬ ‫کمپني‬
‫د‬
‫شخصي‬
‫منعه‬ ‫استعمالول‬ ‫لپاره‬ ‫اموراتو‬
‫دي‬
.
‫او‬ ‫ورکشاپونو‬ ‫د‬
‫سیمینارونو‬
‫له‬
‫چي‬ ‫غواړي‬ ‫الري‬
‫سازمان‬ ‫په‬
‫اخالقي‬ ‫کي‬
‫راکم‬ ‫انحرافات‬
‫کړي‬
‫په‬ ‫خو‬
‫عمل‬
‫بیا‬ ‫کي‬
‫انحرافات‬ ‫دغه‬ ‫هم‬
‫ترسترګوکیږي‬
.

45. ‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬
‫شوه‬ ‫داخله‬ ‫ته‬ ‫بحثونو‬ ‫علمي‬ ‫کې‬ ‫پیړۍ‬ ‫شلمه‬ ‫په‬ ‫لپاره‬ ‫ځل‬ ‫لومړي‬ ‫د‬ ‫موضوع‬ ‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬ ‫د‬
.
‫هغه‬ ‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬
‫الن‬ ‫اغیز‬ ‫تر‬ ‫کړني‬ ‫وګړو‬ ‫د‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫کوم‬ ‫دي‬ ‫چاري‬ ‫الري‬ ‫او‬ ‫عنعنات‬ ،‫اصول‬ ،‫ارزښتونه‬ ‫ګډ‬
‫دي‬
‫راولي‬
.
‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬ ‫اويا‬
‫ک‬ ‫ګوته‬ ‫په‬ ‫ور‬ ‫ناسم‬ ‫او‬ ‫سم‬ ‫ته‬ ‫کارکوونکو‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫عقیدې‬ ‫او‬ ‫ارزښتونه‬ ،‫انګیرني‬ ‫ګډي‬ ‫هغه‬
‫وي‬
.

46. ‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬
‫دي‬ ‫مهم‬ ‫شیان‬ ‫درې‬ ‫کې‬ ‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬ ‫په‬
:
.1
‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫نه‬ ‫او‬ ‫کیږي‬ ‫لمس‬ ‫نه‬ ‫توګه‬ ‫فزیکي‬ ‫په‬
.
.2
‫لري‬ ‫بڼه‬ ‫تشریحي‬
.3
‫دی‬ ‫اړخ‬ ‫ګډ‬ ‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬ ‫د‬
.
‫شوی‬ ‫وېشل‬ ‫برخو‬ ‫دوو‬ ‫په‬ ‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬
:

‫فرهنګ‬ ‫قوي‬

‫فرهنګ‬ ‫کمزوری‬

47. ‫اهمیت‬ ‫فرهنګ‬ ‫قوي‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫سازمان‬ ‫په‬
‫یې‬ ‫به‬ ‫کړني‬ ،‫وي‬ ‫قوي‬ ‫فرهنګ‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫چیري‬ ‫که‬ ‫دي‬ ‫تړلي‬ ‫سره‬ ‫فرهنګ‬ ‫له‬ ‫کارونه‬ ‫سازمان‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫ده‬ ‫ښودلې‬ ‫څیړنو‬
‫ښې‬
‫وي‬ ‫نه‬ ‫ښې‬ ‫یې‬ ‫به‬ ‫کړني‬ ‫نو‬ ،‫وي‬ ‫برعکس‬ ‫که‬ ‫او‬ ‫وي‬
.
‫فرهنګ‬ ‫سازماني‬
‫دی‬ ‫شوی‬ ‫ډلبندي‬ ‫سره‬ ‫کتو‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫ارزښتونو‬ ‫مختلفو‬
:
.1
‫فرهنګ‬ ‫ابتکاري‬
:
.2
‫فرهنګ‬ ‫تعرضي‬
:
.3
‫فرهنګ‬ ‫ورپيژندلو‬ ‫پايلي‬ ‫د‬
.4
‫فرهنګ‬ ‫والړ‬ ‫ځای‬ ‫پر‬ ‫يا‬ ‫ثابت‬
.5
‫فرهنګ‬ ‫ورپيژندلو‬ ‫خلکو‬ ‫د‬
.6
‫فرهنګ‬ ‫ورپيژندلو‬ ‫ټيم‬

48. 
‫فصل‬ ‫دوهم‬

49. ‫ګاني‬ ‫تيوري‬ ‫او‬ ‫مخيني‬ ‫تاريخي‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
‫تاريخچه‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
:
‫دا‬
‫چي‬
‫د‬
‫تاریخ‬
‫هرقدم‬ ‫په‬
‫کي‬
‫موجو‬ ‫سازمانونه‬ ‫سره‬ ‫انسان‬ ‫د‬
‫د‬
‫راس‬ ‫په‬ ‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫اداره‬ ‫د‬ ‫سازمانونو‬ ‫ددغه‬ ‫نو‬ ‫وه‬
‫کي‬
، ‫درلودل‬ ‫هم‬ ‫مشران‬
‫چي‬
‫په‬
‫یي‬ ‫کي‬ ‫تاریخ‬
‫روښانه‬ ‫مثالونه‬
‫دي‬
‫حضرت‬ ‫لکه‬
‫یوسف‬
(
‫ع‬
)
‫چي‬
‫مصر‬ ‫د‬
‫مالي‬
‫اداره‬
‫ی‬
‫ي‬
(
۱۵
)
‫په‬ ‫کاله‬
‫بي‬
‫اندازه‬ ‫مثاله‬
‫کي‬
‫سمبال‬
‫کړي‬
‫ده‬

50. ‫د‬ ‫همدارنګه‬
‫موسي‬
(
‫ع‬
)
‫منظم‬
‫وچي‬ ‫مدیریت‬
‫د‬
‫اسراییلو‬ ‫بني‬
‫قومونه‬ ‫دولس‬
‫یي‬
‫سا‬ ‫په‬
‫لمه‬
‫یي‬ ‫نجات‬ ‫او‬ ‫خالص‬ ‫منګلو‬ ‫د‬ ‫فرعون‬ ‫د‬ ‫بڼه‬
‫ورکړ‬
‫ک‬ ‫ذکر‬ ‫کي‬ ‫قرانکریم‬ ‫په‬ ‫خپله‬ ‫تعالي‬ ‫هللا‬ ‫یي‬ ‫صفت‬ ‫ښارچي‬ ‫سبا‬ ‫د‬ ‫یي‬ ‫مثال‬ ‫بل‬
‫ړي‬
:
‫چي‬ ‫درلودل‬ ‫غرونه‬ ‫لوي‬ ‫لوي‬ ‫دوه‬ ‫ښار‬ ‫دسبا‬
(
‫االبلق‬ ‫جبل‬
)
‫دغو‬ ‫مشهوردي‬ ‫سره‬ ‫نامه‬ ‫په‬
‫څخه‬ ‫هجرت‬ ‫له‬ ‫دوي‬ ‫کي‬ ‫منځ‬ ‫په‬ ‫غرونو‬
(
۱۴۰۰
)
‫د‬ ‫نامه‬ ‫په‬ ‫سدالمارب‬ ‫د‬ ‫وړاندي‬ ‫کاله‬
‫وو‬ ‫جوړکړي‬ ‫بند‬ ‫اوبو‬
‫چي‬
‫بند‬ ‫ددغه‬
‫تقریبا‬ ‫دیوال‬
(
۱۵۰
)
‫لوړاو‬ ‫فټه‬
(
۵۰
)
‫به‬ ‫ته‬ ‫خلګو‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫پلن‬ ‫فټه‬
‫یي‬
‫خپل‬ ‫په‬
‫سره‬ ‫وخت‬
‫تري‬
‫ورکولي‬ ‫اوبه‬
.
‫له‬ ‫اوس‬
‫دي‬
‫څخه‬
‫چي‬ ‫معلومیږي‬
‫وخت‬ ‫هغه‬ ‫په‬
‫کي‬
‫هم‬
‫مدیریت‬
‫ځکه‬ ‫و‬
‫چي‬
‫دغه‬
‫ساختماني‬
‫اوپرمخ‬ ‫کول‬ ‫کارونه‬
‫بیول‬
‫د‬ ‫پرته‬
‫مدیریت‬
‫ناشوني‬ ‫څخه‬
‫وو‬

51. ‫د‬ ‫که‬ ‫رنګه‬ ‫همدا‬ ‫او‬
‫لرغوني‬
‫د‬ ‫او‬ ‫اهرامو‬ ‫مصر‬
‫دیوال‬ ‫پخواني‬ ‫چین‬
‫ته‬
‫ځیر‬
‫دا‬ ‫نو‬ ‫شو‬
‫تري‬
‫چي‬ ‫معلومیږي‬
‫وخت‬ ‫هغه‬ ‫په‬
‫کي‬
‫په‬
‫بي‬
‫پروژو‬ ‫سارو‬
‫کي‬
‫د‬ ‫او‬ ‫کار‬ ‫کارمندانو‬ ‫زرګونو‬ ‫د‬
‫هغوي‬
‫هر‬ ‫د‬
‫یوه‬
‫خپل‬ ‫په‬
‫کي‬ ‫ځاي‬
‫د‬ ‫او‬ ‫کول‬ ‫کار‬
‫ودانیو‬ ‫دي‬
‫وخت‬ ‫په‬ ‫جوړولو‬ ‫ډول‬ ‫منظم‬ ‫په‬
‫اداري‬ ‫منظمي‬ ‫یوي‬ ‫کي‬
‫تر‬ ‫څه‬ ‫هر‬ ‫دا‬ ‫او‬ ‫درلود‬ ‫وجود‬
‫یو‬
‫ښه‬
‫الندي‬ ‫مدیریت‬
‫سره‬ ‫تر‬
‫کیدل‬

52. ‫اهرامونه‬ ‫مصرثالثه‬ ‫د‬
‫دیوال‬ ‫تاریخي‬ ‫چین‬ ‫د‬

53. ‫برخه‬ ‫په‬ ‫مدیریت‬ ‫د‬ ‫سم‬ ‫سره‬ ‫ظهور‬ ‫د‬ ‫دین‬ ‫مبارک‬ ‫اسالم‬ ‫د‬
‫پرمختګ‬ ‫ډیر‬ ‫کي‬
‫محمد‬ ‫حضرت‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫را‬
(
‫ص‬
)
‫ته‬ ‫نړي‬ ‫نظام‬ ‫یو‬ ‫داسي‬
‫و‬ ‫موجود‬ ‫کي‬ ‫تاریخ‬ ‫په‬ ‫مخکي‬ ‫مثال‬ ‫یي‬ ‫نه‬ ‫چي‬ ‫کړ‬ ‫وړاندي‬
‫و‬
‫شي‬ ‫ولیدل‬ ‫مثال‬ ‫وروسته‬ ‫یي‬ ‫به‬ ‫او‬
.
‫مدیریتي‬ ‫او‬ ‫اداره‬ ‫کي‬ ‫اوږدو‬ ‫په‬ ‫تاریخ‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫ده‬ ‫وړ‬ ‫یادولو‬ ‫د‬
‫ن‬ ‫باندي‬ ‫نومونو‬ ‫خاصو‬ ‫په‬ ‫بڼه‬ ‫نني‬ ‫په‬ ‫خو‬ ‫وو‬ ‫موجود‬ ‫اصول‬
‫ه‬
‫شوي‬ ‫نومول‬ ‫وو‬

54. ‫دي‬ ‫وړ‬ ‫یادولو‬ ‫د‬ ‫پیښي‬ ‫خاصي‬ ‫دوه‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫مدیریت‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫اوس‬ ‫خو‬
.1
‫په‬
۱۷۷۶
‫د‬ ‫یوعالم‬ ‫نامه‬ ‫په‬ ‫سمیت‬ ‫ادم‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫غرب‬ ‫په‬ ‫کي‬ ‫کال‬ ‫م‬
‫کتاب‬ ‫خپل‬ ‫نظریات‬ ‫خپل‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫مدیریت‬
(
‫شتمني‬ ‫ملتونو‬ ‫د‬
)
‫کي‬
‫او‬ ‫وکړه‬ ‫یادونه‬ ‫یي‬ ‫څخه‬ ‫تخصصوالي‬ ‫دندو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړل‬ ‫څرګند‬
‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫سره‬ ‫تر‬ ‫اقتصادي‬ ‫او‬ ‫والي‬ ‫ښه‬ ‫د‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫لیکي‬
‫باید‬
‫وي‬ ‫معلوم‬ ‫کار‬ ‫کاریګر‬ ‫هر‬ ‫د‬
.2
‫چ‬ ‫وو‬ ‫کیدل‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫را‬ ‫انقالب‬ ‫صنعتي‬ ‫دلوي‬ ‫کي‬ ‫فرانسه‬ ‫په‬
‫له‬ ‫ي‬
‫پرمختګ‬ ‫د‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫دوي‬ ‫او‬ ‫شوي‬ ‫منځته‬ ‫را‬ ‫کمپني‬ ‫غټي‬ ‫یي‬ ‫امله‬
‫ش‬ ‫منځته‬ ‫را‬ ‫پوست‬ ‫مدیریت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وګمارل‬ ‫دندو‬ ‫په‬ ‫مدیران‬ ‫لپاره‬
‫و‬

55. ‫ګاني‬ ‫تيوري‬
:
‫تيوري‬ ‫مکتب‬ ‫کالسيک‬ ‫مديريت‬ ‫د‬
:
۱
(
Scientific Management
( )
‫علمي‬
‫مديريت‬
)
‫نظریه‬ ‫دغه‬
‫په‬ ‫لپاره‬ ‫ځل‬ ‫لومړي‬ ‫د‬
۱۹۱۱
‫زیږدیږ‬
‫د‬ ‫کي‬ ‫کال‬
‫ټیلور‬ ‫وینسلو‬ ‫ریک‬ ‫فرید‬
‫خپل‬ ‫په‬ ‫لخوا‬
‫ک‬
‫تاب‬
(
‫بنسټونو‬ ‫مدیریت‬ ‫علمي‬ ‫د‬
)
‫وړاندي‬ ‫کي‬
‫نظریه‬ ‫پدي‬،‫کړه‬
‫باندي‬ ‫والي‬ ‫علمي‬ ‫په‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫کي‬
‫ټینګ‬
‫ار‬
‫شوي‬
.
‫فریدریک‬
‫ددوو‬
‫لسیزو‬
‫پدي‬ ‫وروسته‬ ‫هڅو‬
‫چي‬ ‫وتوانید‬
‫کو‬ ‫دترسره‬ ‫ددندو‬
‫لو‬
‫لپاره‬
(
‫یوه‬
‫الر‬ ‫غوره‬
)
‫نورو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫کتاب‬ ‫اوپدي‬ ‫چاپ‬ ‫کتاب‬ ‫نامه‬ ‫په‬
‫د‬ ‫څنګ‬ ‫موضوعاتوتر‬
‫مثمریت‬ ‫مدیریت‬
‫څلوراصول‬ ‫الندي‬ ‫لپاره‬
‫وړاندي‬
‫ک‬
‫ړل‬
‫په‬ ‫اصول‬ ‫دغه‬ ‫وروسته‬ ‫چي‬
‫نړیواله‬
‫کچه‬
‫وپیژندل‬
‫شول‬
.

56. ۱
:
‫ساینس‬ ‫د‬
‫پرمټ‬ ‫پرمختګ‬ ‫د‬
‫دي‬
‫پرمخ‬ ‫کارونه‬
‫یعني‬،‫سي‬ ‫یوړل‬
‫دي‬ ‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫ترسره‬ ‫د‬ ‫کار‬ ‫دهرځانګري‬
‫یو‬
‫ځانګړي‬
‫ماشین‬
‫بڼه‬ ‫علمي‬ ‫په‬
‫رامنځ‬
‫او‬ ‫شي‬ ‫ته‬
‫بیا‬
‫ګټه‬ ‫تري‬ ‫دي‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫کولو‬ ‫ترسره‬ ‫کار‬ ‫هماغه‬ ‫د‬
‫واخیستل‬
‫شي‬
.
۲
:
‫علمي‬ ‫په‬ ‫کسانوګمارل‬ ‫د‬
‫طریقي‬
‫وکړي‬ ‫سره‬
‫همدي‬ ‫بیا‬
‫روزنه‬ ‫ته‬ ‫کسانو‬
‫وکړي‬ ‫پرمختګ‬ ‫کي‬ ‫برخه‬ ‫خپله‬ ‫په‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫ورکړي‬
.

57. ۳
:
‫سره‬ ‫خپلوکارکونکو‬ ‫د‬
‫د‬ ‫دي‬
‫له‬ ‫هغوي‬ ‫اود‬ ‫وکړي‬ ‫همکاري‬ ‫تله‬ ‫له‬ ‫زړه‬
‫څخه‬ ‫کارونو‬
‫دي‬
‫ترسره‬ ‫کي‬ ‫چوکاټ‬ ‫اصولوپه‬ ‫شوو‬ ‫ټاکل‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫وکړي‬ ‫څارنه‬
‫نه‬ ‫اوکه‬ ‫کیږي‬
.
۴
:
‫د‬
‫او‬ ‫کار‬
‫ډلبندي‬ ‫مسولیت‬
(
‫تقسیم‬
‫بندي‬
)
‫مساویانه‬ ‫په‬ ‫دي‬
‫و‬ ‫سره‬ ‫توګه‬
‫کړي‬
‫یعني‬
‫اندازه‬ ‫هماغه‬ ‫په‬ ‫ورسپاري‬ ‫کار‬ ‫څومره‬ ‫چي‬ ‫ته‬ ‫کارکوونکو‬
‫مسولیت‬ ‫دي‬
‫شي‬ ‫ورکړل‬
.

58. )General Administration theory( ۲
‫دعمومي‬
‫نظريه‬ ‫اداري‬
‫دغه‬
‫نظریه‬
‫د‬
‫هنري‬
‫فویول‬
(
۱۹۲۵-
۱۸۴۱
)
‫لخوا‬
‫له‬
‫فریدریک‬
‫سره‬
‫په‬
‫یوه‬
‫وخت‬
‫کي‬
‫وړاندي‬
‫شوي‬
‫ده‬
‫فویول‬
‫په‬
‫دي‬
‫اند‬
‫وه‬
‫چي‬
‫مدیریت‬
‫هغه‬
‫عام‬
‫فعالیتونه‬
‫دي‬
‫چي‬
‫د‬
‫سوداګریزو‬
‫حکومتي‬،‫هڅو‬
‫کړنو‬
‫او‬
‫حتي‬
‫د‬
‫کور‬
‫په‬
‫رهبري‬
‫کي‬
‫تري‬
‫ګټه‬
‫اخیستل‬
‫ک‬
‫یږي‬
.

59. ‫نامه‬ ‫په‬ ‫اصولو‬ ‫بنیادي‬ ‫د‬ ‫مدیریت‬ ‫د‬ ‫فویول‬ ‫هنري‬
(
۱۴
)
‫چي‬ ‫دي‬ ‫کړي‬ ‫ذکر‬ ‫اصول‬
‫ي‬ ‫د‬ ‫ډول‬ ‫الندي‬ ‫په‬
.1
‫د‬
‫پرکاريګرو‬ ‫کارويش‬
:
.2
‫بايد‬ ‫مدير‬
‫با‬
‫وي‬ ‫صالحيته‬
:
.3
‫کي‬ ‫سازمان‬ ‫په‬
‫يو‬
‫موجود‬ ‫نظم‬ ‫ځانګړي‬
‫وي‬
:

60. .4
‫د‬
‫د‬ ‫امرونو‬
‫يوالي‬
‫اصل‬
:
.5
‫څخه‬ ‫مقاماتو‬ ‫پورته‬ ‫له‬
‫باید‬
‫اود‬ ‫وي‬ ‫سره‬ ‫شکل‬ ‫اوسم‬ ‫منظم‬ ‫په‬ ‫الرښوني‬
‫یو‬
‫پال‬ ‫واحد‬
‫د‬ ‫ن‬
‫سر‬
‫لیک‬
‫الرښوني‬ ‫الندي‬
‫وي‬
‫پرمټ‬ ‫پالن‬ ‫همدي‬ ‫اود‬
‫مدیر‬
‫شي‬ ‫رهبري‬ ‫کارکونکي‬ ‫او‬
.
.6
‫ګټي‬ ‫عامه‬
‫بايد‬
‫ګټو‬ ‫شخصي‬ ‫له‬
‫لومړيتوب‬
‫ولري‬
:
.7
‫الزحمه‬ ‫حق‬ ‫پروخت‬ ‫ته‬ ‫کارکونکو‬
‫ورکول‬
:
.8
‫سيستم‬ ‫مرکزي‬
:
.9
‫اصل‬ ‫والي‬ ‫پرلپسې‬ ‫د‬ ‫مراتبو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫سازمان‬ ‫په‬
:

61. .10
‫په‬
‫کي‬ ‫اداره‬
‫باید‬
‫په‬ ‫څه‬ ‫هر‬ ‫قوه‬ ‫اوبشري‬ ‫مواد‬ ‫خام‬
‫ترتیب‬
‫او‬
‫تنظیم‬
‫سره‬
‫موجوده‬
‫وي‬
‫په‬
‫دي‬
‫چي‬ ‫مانا‬
‫بشري‬
‫خپل‬ ‫او‬ ‫وخت‬ ‫خپل‬ ‫په‬ ‫مواد‬ ‫خام‬ ‫او‬ ‫قوه‬
‫شي‬ ‫استعمال‬ ‫کي‬ ‫ځاي‬
.
.11
‫موجودیت‬ ‫اصل‬ ‫تساوي‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫اداره‬ ‫په‬
:
.12
‫درلودل‬ ‫پالن‬ ‫منظم‬ ‫لپاره‬ ‫منابعو‬ ‫بشري‬ ‫د‬
:
.13
‫وي‬ ‫نوښتګر‬ ‫او‬ ‫پوهه‬ ‫باید‬ ‫جوړوي‬ ‫پالن‬ ‫چې‬ ‫کسان‬ ‫هغه‬
:
.14
‫وي‬ ‫بڼه‬ ‫منظمه‬ ‫په‬ ‫امتیازات‬ ‫کارکوونکو‬ ‫د‬ ‫باید‬ ‫کې‬ ‫اداره‬ ‫په‬
:

62. ‫مديريت‬ ‫رويې‬ ‫د‬
‫یاني‬ ،‫کوي‬ ‫خبري‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫تشویق‬ ‫د‬ ‫کارمندانو‬ ‫د‬ ‫مدیریت‬ ‫رویې‬ ‫د‬
‫څنګه‬
‫کارکو‬ ‫سره‬ ‫اخیستو‬ ‫ګټه‬ ‫په‬ ‫نه‬ ‫امکاناتو‬ ‫شته‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫شي‬ ‫کوالي‬
‫ونکي‬
‫کړي‬ ‫سره‬ ‫تر‬ ‫کار‬ ‫چې‬ ،‫کړي‬ ‫جذب‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫تشویق‬
.
‫سبب‬ ‫توب‬ ‫ګټور‬ ‫د‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫پیژندنه‬ ‫رویې‬ ‫بشري‬ ‫د‬ ‫باور‬ ‫په‬ ‫دوي‬ ‫د‬
‫ګرځي‬
.
‫او‬ ‫توقعات‬ ،‫شخړې‬ ،‫تشویقونه‬ ‫لکه‬
...

63. (The Contingency Approach) ۳
)
‫اقتضايي‬
‫روش‬
‫ددي‬
‫روش‬
‫پلویان‬
‫دي‬ ‫په‬
‫ټینګارکوي‬
‫دي‬ ‫نه‬ ‫شرط‬ ‫دا‬ ‫چي‬
‫چي‬
‫ته‬ ‫اصولو‬
‫وکتل‬
‫شي‬
‫اوب‬
‫یا‬
‫پر‬
‫اداره‬
‫تطبیق‬
‫شي‬ ‫وکتل‬ ‫حاالتوته‬ ‫اداري‬ ‫د‬ ‫لومړي‬ ‫بلکي‬ ‫شي‬
‫بیا‬
‫څخ‬ ‫اصولو‬ ‫هماغسي‬
‫استفاده‬ ‫ه‬
‫وشي‬
‫یاني‬
‫چي‬ ‫نشته‬ ‫اصول‬ ‫ځانګري‬ ‫داسي‬
‫مدیریي‬
‫ډول‬ ‫منظم‬ ‫په‬
‫تعقیب‬
‫بلک‬ ‫کړي‬
‫حاالتو‬ ‫ي‬
‫څخه‬ ‫اصولو‬ ‫اداري‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫کتو‬ ‫په‬ ‫ته‬
‫باید‬
‫ګټه‬
‫واخیستل‬
‫شي‬
‫چي‬
‫دا‬ ‫وجه‬ ‫همدي‬ ‫په‬
‫نظریه‬
‫د‬
‫حاالتود‬
‫هم‬ ‫نامه‬ ‫په‬ ‫روش‬
‫یادیږي‬
‫روښا‬ ‫د‬ ‫نظریي‬ ‫خپلي‬ ‫د‬ ‫دوي‬
‫الند‬ ‫لپاره‬ ‫نتیا‬
‫ي‬
‫دالیل‬
‫کوي‬ ‫وړاندي‬
.

64. (Organization Size) ۱
)
‫د‬
‫سازمان‬
‫اندازه‬
)Environment uncertainty ۲
)
‫د‬
‫متغيروالي‬ ‫چاپيريال‬ ‫سازماني‬
(
۳
)
‫ځانګړني‬ ‫فردي‬ ‫افرادو‬ ‫د‬
:

65. ‫فصل‬ ‫دریم‬
‫دندي‬ ‫مدیریتي‬

66. 
‫دندي‬ ‫مدریریتي‬
(
Management Functions
:)

‫کي‬ ‫مؤثریت‬ ‫او‬ ‫مثمریت‬ ‫په‬ ‫سازمان‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ،‫کوي‬ ‫ترسره‬ ‫فعالیتونه‬ ‫ځیني‬ ‫کي‬ ‫سازمان‬ ‫په‬ ‫مدیر‬ ‫یو‬ ‫چي‬ ‫دا‬
‫واقع‬
‫سي؛‬

‫کېږي‬ ‫رامنځته‬ ‫مثمریت‬ ‫او‬ ‫مؤثریت‬ ‫کي‬ ‫سازمان‬ ‫په‬ ‫نو‬ ‫کړي‬ ‫اجراء‬ ‫فعالیتونه‬ ‫الندي‬ ‫مدیر‬ ‫یو‬ ‫که‬ ‫نو‬
.

67. 
‫پن‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫مدیرانو‬ ‫د‬ ‫فویل‬ ‫هنري‬ ‫ګر‬ ‫صنعت‬ ‫فرانسوي‬ ‫کي‬ ‫پېړۍ‬ ‫شلمه‬ ‫په‬
‫دندي‬ ‫ځه‬
‫له‬ ‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫دندي‬ ‫دغه‬ ‫چي‬ ،‫کړې‬ ‫ګوته‬ ‫په‬
:
‫الف‬
–
‫پالنول‬
(
Planning
)
‫ب‬
–
‫تنظیمول‬
(
Organizing
)
‫ج‬
–
‫ورکول‬ ‫امر‬
(
Commanding
)
‫د‬
–
‫همږغي‬
(
Coordinating
)
‫ه‬
–
‫کولو‬ ‫څارنه‬
(
Controlling
)

68. ‫دي‬ ‫ډول‬ ‫الندي‬ ‫په‬ ‫چي‬ ،‫کي‬ ‫دندو‬ ‫په‬ ‫مدير‬ ‫د‬ ،‫راغلئ‬ ‫تغير‬ ‫لږ‬ ‫کي‬ ‫نيمايي‬ ‫په‬ ‫پېړۍ‬ ‫شلمي‬ ‫د‬ ‫خو‬
:
.1
‫پالنول‬
.2
‫تنظیمول‬
.3
‫استخدام‬
.4
‫کول‬ ‫رهنمایي‬
.5
‫کول‬ ‫نظارت‬
‫دي‬ ‫ډول‬ ‫الندي‬ ‫په‬ ‫دندي‬ ‫مدير‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫کتابونو‬ ‫اوسني‬ ‫په‬ ‫خو‬
:
.1
‫پالنول‬
.2
‫تنظیمول‬
.3
‫کول‬ ‫رهبري‬
.4
‫کول‬ ‫څارنه‬
‫لري‬ ‫اړه‬ ‫پوري‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫په‬ ‫دندي‬ ‫مدیر‬ ‫د‬

69. ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬
(
Decision Making
:)

‫د‬
‫یوې‬
‫ستونزي‬
‫د‬
‫حل‬
‫له‬
‫پاره‬
‫د‬
‫یوې‬
‫غوره‬
‫او‬
‫بهتري‬
‫تګالري‬
‫ټاکلو‬
‫ته‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫وایي‬
.
‫یا‬
‫د‬
‫څو‬
‫الرو‬
‫او‬
‫بدیلونو‬
‫څخه‬
‫د‬
‫یوې‬
‫ګ‬
‫ټوري‬
‫الري‬
‫او‬
‫بدیل‬
‫ټاکلو‬
‫ته‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫وایي‬
.

70. Some other definitions of ….
James stoner defines decision making as, ―The process of
identifying and selecting a course of action to solve a
specific problem.‖
According to Haynes and Massie, ―A decision is a course of
action which is consciously chosen for achieving a desired
result.‖

71. ‫مرحلې‬ ‫يا‬ ‫جريان‬ ‫نیولو‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬
:

‫کله‬
‫چي‬
‫په‬
‫یوه‬
‫سازمان‬
‫کي‬
‫ستونزه‬
‫پیدا‬
‫سي‬
‫نو‬
‫مدیر‬
‫په‬
‫دوو‬
‫طریقو‬
‫سره‬
‫کوالي‬
‫سي‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫وکړي‬
.
۱
–
‫سره‬ ‫ذریعه‬ ‫په‬ ‫طریقي‬ ‫د‬ ‫روبین‬ ‫سټفن‬ ‫د‬
۲
–
‫سره‬ ‫ذریعه‬ ‫په‬ ‫طریقي‬ ‫د‬ ‫ګریفن‬ ‫ریکي‬ ‫د‬
.

72. ‫ن‬ ‫له‬ ‫روبین‬ ‫سټفن‬ ‫د‬ ‫مرحلې‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬
‫ظره‬
:
۵
–
‫کول‬ ‫تجزيه‬ ‫بديلونو‬ ‫د‬
(
‫د‬ ‫یې‬ ‫مدیر‬ ‫چي‬ ‫الري‬ ‫حل‬
‫څه‬ ‫لري‬ ‫سره‬ ‫ځان‬
‫لري‬ ‫خصوصیات‬
).
۴
–
‫معلومول‬ ‫بديل‬
(
‫حل‬ ‫د‬ ‫الري‬ ‫کومي‬ ،‫کومي‬
‫سره‬ ‫ځان‬ ‫د‬ ‫مدیر‬ ‫پاره‬ ‫له‬
‫لري‬
).
۳
–
‫اوليت‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫مشخصاتوو‬
‫تعين‬
(
‫حلوو‬ ‫ستونزه‬ ‫دغه‬ ‫چي‬ ‫کله‬
‫پار‬ ‫له‬ ‫اهمیت‬ ‫د‬ ‫ټکي‬ ‫کوم‬ ‫نو‬
‫ه‬
‫لري‬ ‫حق‬ ‫اولیت‬ ‫د‬
).
۲
–
‫موضوع‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬
‫مشخصول‬
(
‫ک‬ ‫ستونزه‬ ‫سوې‬ ‫پېښه‬ ‫په‬
‫ي‬
‫پام‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫ټکي‬ ‫کوم‬ ،‫کوم‬
‫کي‬
‫سي‬ ‫ونیول‬
).
۱
–
‫تشخيصول‬ ‫ستونزي‬
:
(
‫ستونزه‬ ‫قسم‬ ‫څه‬ ‫چي‬
‫غه‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫سوې‬ ‫رامنځته‬
‫ستونزه‬
‫ده‬ ‫چیرته‬
).
۸
–
‫نتيجه‬
(
‫ستونزه‬ ‫چي‬ ‫کتل‬
‫یا‬ ‫که‬ ‫ده‬ ‫سوې‬ ‫حل‬
).
۷
–
‫په‬ ‫بديل‬ ‫سوئ‬ ‫انتخاب‬
‫اچول‬ ‫الره‬
.
۶
–
‫بدي‬ ‫د‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫تصميم‬ ‫د‬
‫ل‬
‫ټاکل‬
(
‫ستونزي‬ ‫د‬ ‫الره‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫کومه‬
‫هغې‬ ‫د‬ ،‫ده‬ ‫ښه‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫حل‬ ‫د‬
‫انتخابول‬
.

73. ‫مرحله‬ ‫لومړۍ‬
–
‫تشخیص‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬
:
‫ده‬ ‫سوې‬ ‫پیدا‬ ‫کي‬ ‫سازمان‬ ‫په‬ ‫چي‬ ،‫کړي‬ ‫پیدا‬ ‫ستونزه‬ ‫هغه‬ ‫سي‬ ‫کوالي‬ ‫څخه‬ ‫الرو‬ ‫دوو‬ ‫د‬ ‫مدیر‬
.
۱
-
‫رسمي‬
۲
-
‫غيررسمي‬

74. ۱
-
‫طریقه‬ ‫رسمي‬ ‫تشخیص‬ ‫د‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬
:
‫سر‬ ‫طریقو‬ ‫دوو‬ ‫په‬ ‫تشخیص‬ ‫ستونزي‬ ‫یوې‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫طریقې‬ ‫رسمي‬ ‫په‬ ‫چي‬ ،‫کوي‬ ‫السه‬ ‫تر‬ ‫خبر‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫پایله‬ ‫په‬ ‫کړنو‬ ‫رسمي‬ ‫د‬ ‫مدیر‬
‫کېږي‬ ‫ه‬
:
‫الف‬
–
‫طریقه‬ ‫مستقیمه‬
.
‫ب‬
–
‫طریقه‬ ‫غیرمستقیمه‬
.

‫الف‬
–
‫طریقه‬ ‫مستقیمه‬
:
‫طریقو‬ ‫دوو‬ ‫په‬ ‫کار‬ ‫دغه‬ ‫او‬ ‫معلومېږي‬ ‫ورته‬ ‫او‬ ‫پوهېږي‬ ‫وضعیت‬ ‫په‬ ‫ادارې‬ ‫خپلي‬ ‫د‬ ً‫ا‬‫مستقیم‬ ‫خپله‬ ‫مدیر‬ ‫کي‬ ‫طریقه‬ ‫دې‬ ‫په‬
‫کېږي‬ ‫سره‬
:

A
–
‫انحراف‬ ‫څخه‬ ‫تجربو‬ ‫تېرو‬ ‫له‬
.

B
–
‫کتل‬ ‫ته‬ ‫ادارو‬ ‫سیالو‬ ‫خپلو‬
.

75. ‫ب‬
–
‫مستقیم‬ ‫غیر‬ ‫په‬
‫تشخیص‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬ ‫ډول‬
:
‫سي‬ ‫خبر‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫نورو‬ ‫د‬ ‫خبریږي‬ ‫نه‬ ‫څخه‬ ‫ستونزو‬ ‫خپلو‬ ‫د‬ ً‫ا‬‫مستقیم‬ ‫مدیر‬ ‫یو‬ ‫چي‬ ‫کله‬
.
‫ت‬ ‫طریقې‬ ‫دغه‬
‫مستقیم‬ ‫غیر‬ ‫په‬ ‫ه‬
‫وایي‬ ‫تشخیص‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬ ‫ډول‬
.
‫کړو‬ ‫خبر‬ ‫ځان‬ ‫سو‬ ‫کوالي‬ ‫څخه‬ ‫الرو‬ ‫الندي‬ ‫د‬
.
‫الف‬
–
‫کول‬ ‫ترالسه‬ ‫خبر‬ ‫الري‬ ‫له‬ ‫کوونکو‬ ‫کار‬ ‫د‬
.
‫ب‬
–
‫کول‬ ‫ترالسه‬ ‫خبر‬ ‫څخه‬ ‫مشتریانو‬ ‫د‬
.

76. ۲
–
‫سره‬ ‫طریقې‬ ‫رسمي‬ ‫غیر‬ ‫په‬ ‫تشخیص‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬
:
‫ه‬ ‫مدیر‬ ‫نو‬ ،‫وکړي‬ ‫جاسوسي‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫ده‬ ‫د‬ ‫چي‬ ،‫ولري‬ ‫کسان‬ ‫داسي‬ ‫ځیني‬ ‫چي‬ ،‫کوي‬ ‫کوښښ‬ ‫کي‬ ‫سازمان‬ ‫په‬ ‫مدیر‬ ‫هر‬
‫د‬ ‫م‬
‫خبروي‬ ‫ځان‬ ‫څخه‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬ ‫مټ‬ ‫پر‬ ‫جاسوس‬ ‫دغه‬

77. ‫ډولونه‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬
:
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫سره‬ ‫کتو‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫واک‬ ‫مدیر‬ ‫د‬
:
‫ده‬ ‫ډوله‬ ‫دوه‬ ‫په‬
:
۱
–
‫منطقي‬
.
۲
–
‫غیرمنطقي‬
۱
–
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬
:
‫په‬ ،‫وي‬ ‫معلوم‬ ‫پکښي‬ ‫بدیلونه‬ ‫او‬ ‫روښانه‬ ‫کښي‬ ‫په‬ ‫هدف‬ ‫چي‬ ،‫سي‬ ‫پیدا‬ ‫ستونزي‬ ‫ساده‬ ‫او‬ ‫روښانه‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫یوه‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫کله‬
‫حاالتو‬ ‫داسي‬
‫وایي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬ ‫ته‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫کي‬
.
۲
–
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬ ‫غیر‬
:
‫موض‬ ‫یوه‬ ‫د‬ ‫چي‬ ،‫دې‬ ‫له‬ ‫پرته‬ ‫یا‬ ‫مټ‬ ‫پر‬ ‫عقیدې‬ ‫طبعي‬ ‫یوې‬ ‫د‬ ‫ضد‬ ‫پر‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬ ‫د‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫منطقي‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫وع‬
‫منطقي‬ ‫غیر‬ ‫ته‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫مټ‬ ‫پر‬ ‫تجربو‬ ‫زړو‬ ‫خپلو‬ ‫د‬ ،‫وسي‬ ‫فکر‬
‫وایي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬
.

78. ‫کتو‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫واک‬ ‫مدیر‬ ‫د‬ ‫ډولونه‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬
:
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫سره‬ ‫کتو‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫واک‬ ‫مدیر‬ ‫د‬
‫ده‬ ‫ډوله‬ ‫دوه‬ ‫پر‬
:
۱
–
‫منطقي‬
.
۲
–
‫غیرمنطقي‬
۱
–
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬
:
‫روښان‬ ‫کښي‬ ‫په‬ ‫هدف‬ ‫چي‬ ،‫سي‬ ‫پیدا‬ ‫ستونزي‬ ‫ساده‬ ‫او‬ ‫روښانه‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫یوه‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫کله‬
‫بدیلونه‬ ‫او‬ ‫ه‬
‫وایي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬ ‫ته‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫کي‬ ‫حاالتو‬ ‫داسي‬ ‫په‬ ،‫وي‬ ‫معلوم‬ ‫پکښي‬
.
۲
–
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬ ‫غیر‬
:
‫پر‬ ‫عقیدې‬ ‫طبعي‬ ‫یوې‬ ‫د‬ ‫ضد‬ ‫پر‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫منطقي‬ ‫د‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
‫له‬ ‫پرته‬ ‫یا‬ ‫مټ‬
‫منطقي‬ ‫غیر‬ ‫ته‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫مټ‬ ‫پر‬ ‫تجربو‬ ‫زړو‬ ‫خپلو‬ ‫د‬ ،‫وسي‬ ‫فکر‬ ‫منطقي‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫موضوع‬ ‫یوه‬ ‫د‬ ‫چي‬ ،‫دې‬

79. ‫ډولونه‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫کتو‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫ستونزي‬ ‫مدیر‬ ‫د‬
:
۱
–
‫نيونه‬ ‫تصميم‬ ‫سوې‬ ‫پروګرام‬
۲
–
‫نيونه‬ ‫تصميم‬ ‫سوې‬ ‫غيرپروګرام‬
۱
–
‫پروګرام‬
‫سوې‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
:
‫دا‬
‫هغه‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
،‫ده‬
‫چي‬
‫د‬
‫اداري‬
‫قواعدو‬
‫او‬
‫پالی‬
‫سي‬
‫په‬
‫بڼه‬
‫د‬
‫مخکي‬
‫څخه‬
‫په‬
‫یوه‬
‫اداره‬
‫کښي‬
‫ترتیب‬
‫سوې‬
‫وي‬
‫او‬
‫د‬
‫ساده‬
‫او‬
‫پېچلو‬
‫ستونزو‬
‫د‬
‫حل‬
‫په‬
‫موخه‬
‫ترې‬
‫استفاده‬
‫کېږي‬
.
‫دغه‬
‫ډول‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫د‬
‫مدیر‬
‫صالحیت‬
‫راکموي‬
.
‫او‬
‫ت‬
‫ر‬
‫ډېره‬
‫حده‬
‫خپله‬
‫سازمان‬
‫د‬
‫شخص‬
‫پرځاي‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫کوي‬
.
ً‫ال‬‫مث‬
‫د‬
‫عامه‬
‫ادارې‬
‫پوهن‬
‫ځۍ‬
‫د‬
‫محصلینو‬
‫د‬
‫امتحاناتو‬
‫د‬
‫پاڼي‬
‫د‬
‫کتلو‬
‫وخت‬
‫درې‬
‫ورځي‬
‫دئ‬
.
‫دا‬
‫مخکي‬
‫له‬
‫مخکي‬
‫د‬
‫سازمان‬
‫لخوا‬
‫تصمیم‬
‫نیول‬
‫سوئ‬
‫دئ‬
.

80. ‫درلودونکې‬ ‫خصوصیاتو‬ ‫الندي‬ ‫د‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫سوې‬ ‫پروګرام‬
‫ده‬
:
۱
–
‫وي‬ ‫موجود‬ ‫مخکي‬ ‫له‬ ‫پکښي‬ ‫جوړښت‬ ‫ستونزو‬ ‫د‬
.
۲
–
‫کېږي‬ ‫ترسره‬ ‫لخوا‬ ‫مدیرانو‬ ‫د‬ ‫کچي‬ ‫لومړۍ‬ ‫د‬ ‫وخت‬ ‫ډېر‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫دغه‬
.
۳
–
‫کېږي‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫ستونزو‬ ‫تکراري‬ ‫د‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ډول‬ ‫دا‬
.
۴
–
‫شتو‬ ‫معلومات‬ ‫زیات‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫ستونزي‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫مدیر‬ ‫د‬ ‫کښي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ډول‬ ‫دا‬ ‫په‬
‫لري‬ ‫ن‬
.
۵
–
‫وي‬ ‫روشانه‬ ‫پکښي‬ ‫موخه‬
.
۶
–
‫وي‬ ‫متکي‬ ‫باندي‬ ‫پالیسیو‬ ‫او‬ ‫قواعدو‬ ‫پر‬
.

81. ۲
–
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫سوې‬ ‫پروګرام‬ ‫غیر‬
:
‫هر‬
‫کله‬
‫چي‬
‫په‬
‫یوه‬
‫اداره‬
‫کي‬
‫داسي‬
‫ستونزه‬
‫رامنځته‬
‫سي‬
‫چي‬
‫په‬
‫اړه‬
‫یې‬
‫له‬
‫مخکي‬
‫تصمیم‬
‫نه‬
‫وي‬
‫نیول‬
،‫سوئ‬
‫د‬
‫ستونزي‬
‫جوړښت‬
‫هم‬
‫نه‬
‫وي‬
‫موجود‬
‫او‬
‫له‬
‫دې‬
‫څخه‬
‫مخکي‬
‫هم‬
‫نه‬
‫وي‬
‫پېښه‬
‫سوې‬
‫په‬
‫اړه‬
‫یې‬
‫مدیر‬
‫کره‬
‫معلومات‬
‫هم‬
‫په‬
‫الس‬
‫کښي‬
‫نه‬
‫لري‬
‫نو‬
‫مدیران‬
‫دې‬
‫ته‬
‫اړ‬
‫کېږي‬
‫چي‬
‫له‬
‫پیل‬
‫څخه‬
‫یې‬
‫په‬
‫اړه‬
‫تصمیم‬
‫ونیسي‬
‫دا‬
‫ډول‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫الندي‬
‫ځانګړني‬
‫لري‬
:
۱
–
‫ستونزه‬
‫په‬
‫لومړي‬
‫ځل‬
‫رامنځته‬
‫سوئ‬
‫وي‬
‫او‬
‫تکراري‬
‫نه‬
‫وي‬
.
۲
–
‫دغه‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫په‬
‫لوړ‬
‫پوري‬
‫مدیرانو‬
‫پوري‬
‫اړه‬
‫لري‬
‫او‬
‫د‬
‫هغوي‬
‫د‬
‫صالحیتونو‬
‫څخه‬
‫شمېرل‬
‫کېږي‬
.
۳
–
‫په‬
‫دغه‬
‫ډول‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫کښي‬
‫د‬
‫مدیر‬
‫سره‬
‫کافي‬
‫او‬
‫کره‬
‫معلومات‬
‫شتون‬
‫نه‬
‫لري‬
.
۴
–
‫دا‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫د‬
‫لوړ‬
‫پوړو‬
‫مدیرانو‬
‫په‬
‫نوښتونو‬
‫او‬
‫قضاوت‬
‫باندي‬
‫تکیه‬
‫کوي‬
.

82. ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ایزه‬ ‫ډله‬ ‫او‬ ‫انفرادي‬
:
۱
-
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫انفرادي‬
(
Individual Decision Making
:)
‫سره‬ ‫کسانو‬ ‫نورو‬ ‫مدیر‬ ‫کي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬ ‫په‬
‫تصم‬ ‫توګه‬ ‫ځانګړي‬ ‫په‬ ‫یوازي‬ ‫فقط‬ ‫اخلي‬ ‫ګټه‬ ‫څخه‬ ‫تجربو‬ ‫او‬ ‫نظریاتو‬ ‫د‬ ‫هغوي‬ ‫د‬ ‫نه‬ ‫او‬ ‫کوي‬ ‫نه‬ ‫مشوره‬
‫یم‬
‫نیمګړتیاوي‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫لري‬ ‫ګټي‬ ‫هم‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫دغه‬ ‫چي‬ ،‫نیسي‬
.
‫ګټي‬
:
۱
–
‫کېږي‬ ‫ترسره‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫لږ‬ ‫په‬
.
۲
–
‫ټاکي‬ ‫بدیل‬ ‫کوم‬ ‫چي‬ ‫ده‬ ‫خوښه‬ ‫خپله‬ ‫مدیر‬ ‫د‬ ،‫وي‬ ‫نه‬ ‫ستونزه‬ ‫کښي‬ ‫ټاکنه‬ ‫په‬ ‫بدیل‬ ‫د‬
.
‫نیمګړتیاوي‬
:
۱
–
‫لري‬ ‫نه‬ ‫شتون‬ ‫معلومات‬ ‫زیات‬
.
۲
–
‫وي‬ ‫کمزوري‬ ‫روحیه‬ ‫همکارۍ‬ ‫د‬ ‫ترمنځ‬ ‫غړو‬ ‫د‬ ‫ادارې‬ ‫د‬
.

83. ۲
–
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ایزه‬ ‫ډله‬
۲
–
‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ایزه‬ ‫ډله‬
(
Group Decision Making
:)
‫د‬ ‫کسانو‬ ‫زیاتو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ډول‬ ‫دا‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دا‬
‫ت‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫انفرادي‬ ‫نسبت‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ،‫کېږي‬ ‫اخیستل‬ ‫ګټه‬ ‫څخه‬ ‫نظریاتو‬ ‫او‬ ‫فکرونو‬ ،‫تجربو‬
‫ښه‬ ‫او‬ ‫مؤثره‬ ‫ه‬
‫غورځېږي‬
.
‫غړي‬ ‫سازمان‬ ‫یو‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫کله‬ ‫همدارنګه‬
‫وکړي‬ ‫ګډون‬ ‫کي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫په‬
.
‫پ‬ ‫ستونزه‬ ‫غټه‬ ،‫وي‬ ‫زیاته‬ ‫هم‬ ‫لېوالتیا‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫کولو‬ ‫پلي‬ ‫د‬ ‫نو‬
‫وخت‬ ‫د‬ ‫کښي‬
‫نیسي‬ ‫کي‬ ‫بر‬ ‫په‬ ‫وخت‬ ‫ډېر‬ ‫یعني‬ ‫دئ‬ ‫زیاتوالي‬
.
‫ګټي‬
:
۱
–
‫سي‬ ‫نیوالي‬ ‫تصمیم‬ ‫مدیر‬ ‫سره‬ ‫اسانۍ‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫راټولېږي‬ ‫معلومات‬ ‫ډېر‬ ‫کي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫دغه‬ ‫په‬
.
۲
–
‫غړي‬ ‫هر‬ ‫نیوني‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫ي‬ْ‫ن‬‫مع‬ ‫دې‬ ‫په‬ ،‫پیداکېږي‬ ‫بدیلونه‬ ‫زیات‬ ‫کښي‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫دغه‬ ‫په‬
‫او‬ ‫کوي‬ ‫فکر‬
‫اچوي‬ ‫تاثیر‬ ‫زیات‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫په‬ ‫هم‬ ‫دا‬ ‫چي‬ ‫پیداکوي‬ ‫بدیلونه‬
.

84. ۳
–
‫ا‬ ‫لري‬ ‫وجود‬ ‫همکاري‬ ‫ترمنځ‬ ‫غړو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫کولو‬ ‫پلي‬ ‫د‬ ‫نیونه‬ ‫تصمیم‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬
‫و‬
‫وي‬ ‫سوئ‬ ‫نیول‬ ‫تصمیم‬ ‫لخوا‬ ‫همدوي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫ځکه‬ ‫هغه‬
.
‫نیمګړتیاوي‬
:
۱
–
‫نیسي‬ ‫کي‬ ‫بر‬ ‫په‬ ‫وخت‬ ‫زیات‬
.
۲
–
‫راو‬ ‫السته‬ ‫اتفاق‬ ‫کښي‬ ‫ټاکلو‬ ‫په‬ ‫بدیل‬ ‫د‬ ‫نو‬ ‫ولري‬ ‫وجود‬ ‫بدیلونه‬ ‫زیات‬ ‫چي‬ ‫کله‬
‫یو‬ ‫ړل‬
‫دئ‬ ‫کار‬ ‫ستونزمن‬
.
‫ادامه‬
...

85. ‫ساحې‬ ‫نیولو‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬
‫د‬
‫تصمیم‬
‫نیولو‬
‫ساحې‬
(
Decision Making Conditions
)
:
‫په‬
‫عمومي‬
‫توګه‬
‫په‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫کښي‬
‫درې‬
‫ډوله‬
‫ساحې‬
‫شتون‬
‫لري‬
‫چي‬
‫عبارت‬
‫دي‬
‫له‬
:
‫د‬
‫اطمینان‬
،‫ساحه‬
‫د‬
‫خطر‬
‫ساحه‬
‫او‬
‫د‬
‫عدم‬
‫اطمینان‬
‫ساحه‬
.
‫د‬
‫اطمینان‬
‫ساحه‬
:
‫په‬
‫دغه‬
‫حالت‬
‫کښي‬
‫تصمیم‬
‫نیونه‬
‫د‬
‫مدیر‬
‫له‬
‫پاره‬
‫په‬
‫اطمینان‬
‫سره‬
،‫وي‬
‫په‬
‫دې‬
‫ي‬ْ‫ن‬‫مع‬
‫چي‬
‫کله‬
‫مدیر‬
‫تصمی‬
‫م‬
،‫نیسي‬
‫نو‬
‫د‬
‫خپل‬
‫تصمیم‬
‫په‬
‫پایله‬
‫پوهېږي‬
‫ځکه‬
‫چي‬
‫د‬
‫هر‬
‫بدیل‬
‫له‬
‫پاره‬
‫نتیجه‬
‫معلومه‬
‫وي‬
.
! !
! !

86. ‫ساحه‬ ‫خطر‬ ‫د‬
:

،‫لري‬ ‫نه‬ ‫کي‬ ‫الس‬ ‫په‬ ‫معلومات‬ ‫کره‬ ‫او‬ ‫پوره‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫موضوع‬ ‫د‬ ‫مدیر‬ ‫کي‬ ‫حالت‬ ‫دې‬ ‫په‬
‫خط‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫پوهېږي‬ ‫نه‬ ‫هکله‬ ‫په‬ ‫پایلي‬ ‫د‬ ‫تصمیم‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫نه‬ ‫معلوم‬ ‫سم‬ ‫ورته‬ ‫هم‬ ‫بدیلونه‬
‫ر‬
‫وي‬ ‫ډېره‬ ‫هم‬ ‫پکښي‬ ‫کچه‬
.
! ?
! ?

87. ‫ساحه‬ ‫اطمینان‬ ‫عدم‬ ‫د‬
:
‫ل‬ ‫نه‬ ‫سره‬ ‫ځان‬ ‫د‬ ‫معلومات‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫بدیلونو‬ ‫ټولو‬ ‫د‬ ‫مدیر‬ ،‫پوهېږي‬ ‫نه‬ ‫پایله‬ ‫په‬ ‫تصمیم‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫مدیران‬ ‫چي‬ ‫دئ‬ ‫حالت‬ ‫هغه‬ ‫دا‬
‫ري‬
‫وي‬ ‫ګونګه‬ ‫هم‬ ‫موضوع‬ ‫او‬
.
‫ا‬‫ال‬‫مث‬
:
‫ع‬ ‫کلني‬ ‫د‬ ‫چي‬ ،‫کوالي‬ ‫نسي‬ ‫اداره‬ ،‫وي‬ ‫شروع‬ ‫جنګ‬ ‫داخلي‬ ‫کي‬ ‫هیواد‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫کله‬
‫اید‬
‫ا‬ ‫د‬ ‫کښي‬ ‫حالت‬ ‫په‬ ‫جنګ‬ ‫د‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫څومره‬ ‫عاید‬ ‫کلني‬ ‫زموږ‬ ‫به‬ ‫کښي‬ ‫کال‬ ‫راتلونکي‬ ‫چي‬ ،‫ونیسي‬ ‫تصمیم‬ ‫اړه‬ ‫په‬
‫دارې‬
‫وي‬ ‫ستونزمنه‬ ‫توګه‬ ‫سمه‬ ‫په‬ ‫څارنه‬
.
‫؟‬ ‫؟‬
‫؟‬ ‫؟‬

88.  ‫پالن‬ ‫فصل‬ ‫څلورم‬
‫جورونه‬

89. ‫معلومات‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫جوړوني‬ ‫دپالن‬
‫تعريف‬ ‫دپالن‬
:
‫وه‬ ‫سطحه‬ ‫هواره‬ ‫ورڅخه‬ ‫هدف‬ ‫چه‬ ‫ده‬ ‫شوي‬ ‫اخیستل‬ ‫څخه‬ ‫دکلمي‬ ‫پالنوس‬ ‫چه‬ ‫ده‬ ‫کلمه‬ ‫دالتني‬ ‫پالن‬
‫جوړول‬ ‫دنقشي‬ ‫سطحه‬ ‫پرهواره‬ ‫چه‬ ‫سوه‬ ‫استعمال‬ ‫داسي‬ ‫داکلمه‬ ‫کي‬ ‫ژبه‬ ‫انګلیسي‬ ‫په‬ ‫بیا‬ ‫چه‬
.
‫وايي‬ ‫داسي‬ ‫روبينس‬ ‫سټيفن‬
:
‫وایي‬ ‫پالن‬ ‫جوړولوته‬ ‫ستراتیژي‬ ‫لپاره‬ ‫راوړلو‬ ‫دالسته‬ ‫اودهغي‬ ‫موخوټاکل‬ ‫دادري‬
.
‫نت‬ ‫اومثمره‬ ‫موثره‬ ‫چه‬ ‫اوتنظم‬ ‫ترتیب‬ ‫داسي‬ ‫منابع‬ ‫اومالي‬ ‫دخپلوبشري‬ ‫پالن‬ ‫کتوسره‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫تعریفاتو‬ ‫نوپورتني‬
‫یجه‬
‫سو‬ ‫یادوالي‬ ‫پالن‬ ‫وي‬ ‫لرونکي‬ ‫حده‬ ‫ترډیره‬
.
‫کیږي‬ ‫استفاده‬ ‫تري‬ ‫غوندي‬ ‫دیوالرښود‬ ‫چه‬
.
Planning is deciding in advance what to do, How to do it, When to do it and who is to do it.
Note: Well Plan is half done.

90. ‫جوړونه‬ ‫پالن‬ ‫او‬ ‫پالن‬

91. ‫اهمیت‬ ‫دپالن‬
‫لري‬ ‫اهمیت‬ ‫زیات‬ ‫نوځکه‬ ‫قرارلري‬ ‫اولین‬ ‫دندوکي‬ ‫مدیدیتي‬ ‫په‬ ‫پالن‬
.
۱
-
‫لري‬ ‫حیثیت‬ ‫دالرښود‬ ‫لپاره‬ ‫دمدیراوکارکوونکو‬ ‫پالن‬
.
۲
-
‫کیږي‬ ‫روښانه‬ ‫اهداف‬ ‫داداري‬ ‫پرمټ‬ ‫دپالن‬
.
۳
-
‫نیسي‬ ‫دتغیرمخه‬ ‫کې‬ ‫اداره‬ ‫په‬ ‫پالن‬
.
۴
-
‫کوي‬ ‫رامنځته‬ ‫دضایعاتوکمښت‬ ‫موادوکي‬ ‫اداري‬ ‫په‬ ‫پالن‬
.

92. .1
Planning is primary function of management:
‫ده‬ ‫دنده‬ ‫اولني‬ ‫مدیریت‬ ‫د‬ ‫جوړونه‬ ‫پالن‬
.2
Planning is result oriented:
‫دي‬ ‫سره‬ ‫هدف‬ ‫د‬ ‫سراوکار‬ ‫جوړني‬ ‫پالن‬ ‫د‬
.3
Planning is future oriented
‫سره‬ ‫راتلونکي‬ ‫د‬ ‫سراوکار‬ ‫جوړوني‬ ‫پالن‬ ‫د‬
.4
Planning is all pervasive:
‫ده‬ ‫شامله‬ ‫کي‬ ‫څه‬ ‫هر‬ ‫په‬ ‫جوړونه‬ ‫پالن‬
.5
Planning is continues function
‫دي‬ ‫فعالیت‬ ‫دوامداره‬ ‫یو‬ ‫جوړونه‬ ‫پالن‬
‫خصوصيات‬ ‫جوړوني‬ ‫پالن‬ ‫د‬
:

93. Planning Process ‫مراحل‬ ‫جوړوني‬ ‫دپالن‬
۱
-
‫دموخو‬
(
‫اهدافو‬
)
‫ټاکل‬
۲
-
‫بیني‬ ‫اوپیش‬ ‫بررسي‬ ‫دامکاناتواومنابعو‬
۳
-
‫کول‬ ‫دبدیلونوتجزیه‬
۴
-
‫اچول‬ ‫الره‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫انتخابول‬ ‫دبدیل‬

94. ‫هدف‬
:
‫سوق‬ ‫لپاره‬ ‫راوړلو‬ ‫السته‬ ‫دهغي‬ ‫غړي‬ ‫ټول‬ ‫داداري‬ ‫چي‬ ‫ده‬ ‫پایله‬ ‫مطلوبه‬ ‫هغه‬ ‫هدف‬
‫کیږي‬
.
‫يعني‬ ‫ځانګړتياوي‬ ‫دهدف‬
Smart :
:
‫اوکارکوونکودپوهیدلووړوي‬ ‫والي‬ ‫روښانه‬ ‫ورڅخه‬ ‫هدف‬ ‫چه‬
. Specific ۱
-
:
‫وړوي‬ ‫اوپیشبیني‬ ‫داټکل‬ ‫باید‬ ‫هدف‬ ‫یعني‬ Measurable ۲
۳
-
:Attainable
‫کیدووړوي‬ ‫دترالسه‬ ‫باید‬ ‫هدف‬ ‫دغه‬
۴
-
: Realistic
‫والړوي‬ ‫حقیقت‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫هدف‬ ‫دغه‬
.
۵
-
:Time bound
‫ولري‬ ‫وخت‬ ‫اوانجام‬ ‫دشروع‬ ‫باید‬ ‫هدف‬
.
۱
-
‫ټاکل‬ ‫هدف‬ ‫يا‬ ‫دموخي‬

95. ‫ځيني‬ ‫ئي‬ ‫دلته‬ ‫نوځکه‬ ‫دي‬ ‫سوي‬ ‫ورکړه‬ ‫اوليت‬ ‫حق‬ ‫کي‬ ‫جوړونه‬ ‫پالن‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫هدف‬ ‫داچه‬
‫کوو‬ ‫يادونه‬ ‫اهميتوڅخه‬
.
۱
-
‫پوهيږي‬ ‫پدي‬ ‫غړي‬ ‫ټول‬ ‫اوسازمان‬ ‫برابروي‬ ‫راتلونکي‬ ‫يوروښانه‬ ‫لپاره‬ ‫دغړو‬ ‫دسازمان‬ ‫هدف‬
‫دي‬ ‫لورروان‬ ‫کوم‬ ‫په‬ ‫سازمان‬ ‫چه‬
.
۲
-
‫وربخښي‬ ‫قوت‬ ‫ته‬ ‫پالن‬ ‫خپله‬ ‫پيژندل‬ ‫دهدف‬
.
۳
-
‫راولي‬ ‫تحرک‬ ‫په‬ ‫غړي‬ ‫داداري‬ ‫هدف‬
.
۴
-
‫جوړيږي‬ ‫ميکانيزم‬ ‫موثره‬ ‫لپاره‬ ‫کنټرول‬ ‫او‬ ‫څارني‬ ،‫دارزيابي‬ ‫داداري‬ ‫ټاکلوسره‬ ‫په‬ ‫دهدف‬
.
‫اهميت‬ ‫ټاکلو‬ ‫دهدف‬

96. ‫سته‬ ‫نظریي‬ ‫دوي‬ ‫لپاره‬ ‫کیدو‬ ‫دټاکل‬ ‫هدف‬
۱
-
‫ټاکلونظريه‬ ‫دهدف‬ ‫لورته‬ ‫وپورته‬ ‫څخه‬ ‫دکښته‬
۲
-
‫نظريه‬ ‫ټاکلو‬ ‫دهدف‬ ‫لورته‬ ‫وکښته‬ ‫څخه‬ ‫دپورته‬
Top manager
Middle manager
Low manager
Top manager
Middle manager
Low manager

97. ‫تعدد‬ ‫موخو‬ ‫د‬
(
‫زياتوالي‬
)
‫ځيني‬
‫وختونه‬
‫په‬
‫يو‬
‫سازمان‬
‫کي‬
‫د‬
‫يو‬
‫څخه‬
‫زياتي‬
‫موخي‬
‫منځته‬
‫راځي‬
‫او‬
‫يا‬
‫هم‬
‫وي‬
‫نو‬،
‫بايد‬
‫ټولو‬
‫ته‬
‫په‬
‫ي‬
‫وه‬
‫وخت‬
‫کي‬
‫په‬
‫کتو‬
‫سره‬
‫پايله‬
‫وسنجول‬
‫سي‬
‫لکه‬
‫شخصي‬
‫تعليمي‬
‫موسسي‬
.
‫لکه‬
:
‫چي‬
‫هم‬
‫يي‬
‫پيسي‬
‫اوهم‬
‫يي‬
‫تعليم‬
‫اهداف‬
‫دي‬
.
‫داهدافو‬
‫سلسله‬
‫مراتب‬
:
‫ځيني‬
‫وختونه‬
‫د‬
‫يو‬
‫پالن‬
‫د‬
‫ښه‬
‫عملي‬
‫کولو‬
‫لپاره‬
‫هدف‬
‫پر‬
‫څو‬
‫برخو‬
‫تجزيه‬
‫کيږ‬
‫ي‬
‫او‬
‫هغه‬
‫بيا‬
‫ځيني‬
‫نوري‬
‫برخي‬
‫لري‬
‫د‬
‫همدغه‬
‫وړي‬
‫او‬
‫کوچني‬
‫هدف‬
‫ترالسه‬
‫کول‬
‫خپله‬
‫مرکزي‬
‫هدف‬
‫ترالسه‬
‫کول‬
‫دي‬
.

98. ‫دموخوډولونه‬
(Operational goals)
‫اهداف‬ ‫عملياتي‬
(Tactical goals)
‫اهداف‬ ‫تکيتکي‬
(Strategic goals)
‫اهداف‬ ‫ستراتيژيک‬

99. ۱
-
‫ستراتيژيک‬
‫اهداف‬
:
‫د‬
‫لوړپوړو‬
‫مديرانو‬
‫لپاره‬
‫يا‬
‫پواسطه‬
‫منځته‬
‫راځي‬
‫او‬
‫د‬
‫اداري‬
‫د‬
‫عمومي‬
‫موضوعاتو‬
‫پوري‬
‫تړلي‬
‫وي‬
‫اودزياتي‬
‫مودي‬
‫لپاره‬
‫وي‬
.
۲
-
‫تکتيکي‬
‫اهداف‬
:
‫د‬
‫منځ‬
‫پوړو‬
‫مديرانو‬
‫لپاره‬
‫يا‬
‫لخوا‬
‫ټاکل‬
‫کيږيا‬
‫اوستراتيژيکواهدافو‬
‫د‬
‫الست‬
‫ه‬
‫راوړلولپاره‬
‫ټاکل‬
‫کيږي‬
.
۳
-
‫عملياتي‬
‫اهداف‬
:
‫د‬
‫تاکتيکي‬
‫اهدافو‬
‫د‬
‫السته‬
‫راوړلولپاره‬
‫وي‬
،
‫د‬
‫ټيټ‬
‫پورو‬
‫مديرانو‬
‫لپاره‬
‫يا‬
‫پو‬
‫اسطه‬
‫منځته‬
‫راځي‬
‫او‬
‫د‬
‫لنډي‬
‫مودي‬
‫لپاره‬
‫وي‬
.

100. ۲
-
‫کول‬ ‫پيشبيني‬ ‫او‬ ‫بررسي‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫منافعو‬ ‫او‬ ‫امکاناتو‬ ‫د‬
‫مدير‬
‫دا‬
‫ښکاره‬
‫کوي‬
‫چه‬
‫په‬
‫ټاکل‬
‫سوي‬
‫پالن‬
‫کي‬
‫و‬
‫هغه‬
‫موخي‬
‫ته‬
‫درسيدو‬
‫لپاره‬
‫د‬
‫کومو‬
‫امکاناتو‬
‫او‬
‫منابعو‬
‫څخه‬
‫ګټه‬
‫واخلي‬
‫او‬
‫څنګه‬
‫يي‬
‫په‬
‫اړه‬
‫راټول‬
‫سي‬
.
‫چه‬
‫د‬
‫همدي‬
‫کارو‬
‫کو‬
‫ل‬
‫ومدير‬
‫ته‬
‫د‬
‫کړنو‬
‫د‬
‫ترسره‬
‫کولو‬
‫الري‬
‫چاري‬
‫ښه‬
‫او‬
‫روښانه‬
‫کوي‬
‫چه‬
‫د‬
input ,output
‫خام‬
‫مواد‬
،
‫د‬
‫تنخو‬
‫اګانو‬
‫ټاکل‬
،
‫دابتکاراتو‬
‫لپاره‬
‫زمينه‬
‫برابرول‬
،
‫سياسي‬
‫او‬
‫طبيعي‬
‫حاالتو‬
‫ته‬
‫په‬
‫کتو‬
‫سره‬
............
‫په‬
‫اړه‬
‫پيشبيني‬
‫کول‬
‫دي‬
.
‫چي‬
‫ددي‬
‫ټولو‬
‫څخه‬
‫د‬
‫مدير‬
‫اصلي‬
‫مقصد‬
‫و‬
‫خپل‬
‫پالن‬
‫او‬
‫هدف‬
‫ته‬
‫عملي‬
‫جنبه‬
‫وراغوستل‬
‫دي‬
.

101. ۳
-
‫کول‬ ‫تجزیه‬ ‫بدیلونو‬ ‫د‬
‫بديلونه‬
‫د‬
‫کيفيت‬
،
‫ماهيت‬
،
‫دزياتومصرف‬
،‫غوښتلو‬
‫کم‬
‫مصرف‬
‫غوښتلو‬
‫او‬
‫مناسبوالي‬
‫په‬
‫نظر‬
‫کي‬
‫نيولو‬
‫سره‬
‫تجزيه‬
‫کيږي‬
‫چي‬
‫مخکي‬
‫مرحلو‬
‫ته‬
‫په‬
‫کتو‬
‫سره‬
‫د‬
‫پلي‬
‫کيدواونه‬
‫پلي‬
‫کيدووړبدلونه‬
‫مشخص‬
‫ک‬
‫يږي‬
‫توڅوراتلونکي‬
‫مرحلي‬
‫دپاره‬
.
۴
-
‫دبديل‬
‫انتخابول‬
‫اوپه‬
‫الره‬
‫اچول‬
‫هرکله‬
‫چي‬
‫پورتني‬
‫مرحلي‬
‫په‬
‫ښه‬
‫ډول‬
‫ترسره‬
‫سي‬
‫نو‬
‫داسي‬
‫نتيجه‬
‫السته‬
‫راځي‬
‫چه‬
‫ښه‬
‫ښه‬،‫بديل‬
‫نت‬
‫يجه‬
‫آميزه‬
‫موثره‬،
‫او‬
‫سازمان‬
‫او‬
‫پالن‬
‫ته‬
‫زيات‬
‫ګټوربه‬
‫وي‬
‫چي‬
‫بيا‬
‫دغه‬
‫دپلي‬
‫کيدو‬
‫او‬
‫په‬
‫الره‬
‫اچولو‬
‫مرحلي‬
‫ت‬
‫ه‬
‫رسيږي‬

102. ‫ډولونه‬ ‫دپالن‬ ‫کتوسره‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫اوزمان‬ ‫وخت‬
Short term Plan
‫پالن‬ ‫مهاله‬ ‫لنډ‬
Intermediate Plan
‫پالن‬ ‫مهاله‬ ‫منځ‬
Long term Plan
‫پالن‬ ‫اوږدمهاله‬
‫ډولونه‬ ‫دپالن‬
Types of Planning
‫پلوه‬ ‫له‬ ‫موقيعت‬ ‫اوجغرافيوي‬ ‫اوزمان‬ ‫وخت‬ ،‫توليد‬ ،‫دجوړښت‬ ‫اداري‬ ‫ديوي‬ ‫پالن‬
‫لري‬ ‫ډولونه‬ ‫بيالبيل‬
.

103. ۱
-
‫پالن‬ ‫اوږدمهاله‬
‫لپاره‬ ‫مودي‬ ‫داوږدې‬ ‫پالنونه‬ ‫دغه‬ ،‫جوړيږي‬ ‫لپاره‬ ‫راوړلو‬ ‫دستراتيژيکواهدافودالسته‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫پالنونه‬ ‫داهغه‬
‫وي‬ ‫شوي‬ ‫نيول‬ ‫نظرکي‬ ‫په‬ ‫زيات‬ ‫څخه‬ ‫کالو‬ ‫دپنځه‬ ‫يي‬ ‫وخت‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫جوړشوي‬
.
۲
-
‫پالن‬ ‫مهاله‬ ‫منځ‬
‫اوداوږدمهاله‬ ‫زياته‬ ‫څخه‬ ‫دمودي‬ ‫پالنونو‬ ‫مهاله‬ ‫دلنډ‬ ،‫وي‬ ‫مهاله‬ ‫منځ‬ ‫يي‬ ‫موده‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫پالنونه‬ ‫داهغه‬
‫نيسي‬ ‫برکي‬ ‫په‬ ‫وخت‬ ‫پوري‬ ‫کالو‬ ‫ترپنځه‬ ‫نيولي‬ ‫څخه‬ ‫داديوکال‬ ‫ياني‬ ‫وي‬ ‫کمه‬ ‫څخه‬ ‫پالنونودمودي‬
.
۳
-
‫پالن‬ ‫لنډمهاله‬
‫دغه‬ ‫وي‬ ‫کم‬ ‫څخه‬ ‫کال‬ ‫ديو‬ ‫يي‬ ‫اووخت‬ ‫موي‬ ‫رامنځته‬ ‫لپاره‬ ‫دلنډمهاله‬ ‫يي‬ ‫سازمانونه‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫پالنونه‬ ‫داهغه‬
‫دي‬ ‫پالنونه‬ ‫کلني‬ ،‫مياشتني‬ ،‫پالنونه‬ ‫ورځني‬ ‫لکه‬ ‫ډيرموثروي‬ ‫کولولپاره‬ ‫چارودترسره‬ ‫دورځني‬ ‫پالنونه‬
.

104. ‫ډولونه‬ ‫دپالن‬ ‫پلوه‬ ‫له‬ ‫دجغرافيوي‬
Local Plan
‫پالن‬ ‫محلي‬
Regional Plan
‫حوزوي‬
‫پالن‬
National Plan
‫پالنونه‬ ‫ملي‬

105. ۱
-
‫ملي‬
‫پالنونه‬
:
‫داهغه‬
‫پالنونه‬
‫دي‬
‫چي‬
‫ديوه‬
‫دولت‬
‫دټولو‬
‫اداري‬
‫واحدونولپاره‬
‫ترتيب‬
‫شوي‬
‫وي‬
‫اواقتصادي‬
‫اوټولنينزي‬
‫پروژي‬
‫په‬
‫برکي‬
‫نيسي‬
.
۲
-
‫حوزوي‬
‫پالن‬
:
‫دا‬
‫پالنونه‬
‫عمومآ‬
‫د‬
‫يوي‬
‫مشخصي‬
‫اوځانګړي‬
‫سيمي‬
‫اوساحي‬
‫لپاره‬
‫جوړيږي‬
.
۳
-
‫محلي‬
‫پالنونه‬
:
‫د‬
‫مرکزي‬
‫واکمنو‬
‫اشخاصو‬
‫پواسطه‬
‫يوي‬
‫مخصوصي‬
‫اداري‬
‫ته‬
‫جوړ‬
‫سوي‬
‫يا‬
‫هم‬
‫د‬
‫محلي‬
‫واکمنانو‬
‫لخوا‬
‫و‬
‫هماغه‬
‫ادارو‬
‫ته‬
‫جوړ‬
‫سوي‬
‫اويا‬
‫نه‬
‫په‬
‫ملي‬
‫اونه‬
‫په‬
‫حوزوي‬
‫سطحه‬
‫ترتيب‬
‫شوي‬
‫وي‬
‫لکه‬
‫د‬
‫ولسوالي‬
‫لپاره‬
‫امنيتي‬
‫پالن‬

106. ‫دپالن‬ ‫کتوسره‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫اوپراخوالي‬ ‫وسعت‬ ‫دکړنو‬
‫ډولونه‬
Operational Plan
‫پالن‬ ‫عملياتي‬
Tactical Plan
‫پالن‬ ‫تکيتکي‬
Strategic Plan
‫پالن‬ ‫ستراتيژيک‬

107. ۱
-
‫پالن‬ ‫ستراتيژيک‬
‫نيسي‬ ‫برکي‬ ‫په‬ ‫اړخونه‬ ‫اجرايوي‬ ‫ټول‬ ‫سازمان‬ ‫ديوه‬ ‫لپاره‬ ‫مودې‬ ‫داوږدي‬ ‫پالن‬ ‫ستراتيژيک‬
.
۲
-
‫پالن‬ ‫تکيتکي‬
‫کيږي‬ ‫رامنځته‬ ‫موخه‬ ‫په‬ ‫دتکميل‬ ‫برخي‬ ‫ديوي‬ ‫پالن‬ ‫دستراتيژيک‬ ‫پالن‬ ‫تکيتکي‬
.
۳
-
‫پالن‬ ‫عملياتي‬
‫ال‬ ‫اهدافو‬ ‫دعملياتي‬ ‫يي‬ ‫اوموخه‬ ‫راوځي‬ ‫څخه‬ ‫پالن‬ ‫دتکيتکي‬ ‫پالن‬ ‫عملياتي‬ ‫لري‬ ‫رول‬ ‫اوبنسټيز‬ ‫مهم‬ ‫ډير‬ ‫کي‬ ‫پرمختګ‬ ‫په‬ ‫اداري‬ ‫ديوي‬ ‫پالن‬ ‫عملياتي‬
‫ست‬
‫ه‬
‫وي‬ ‫راوړل‬
.
.‫دي‬ ‫ډوله‬ ‫دوه‬ ‫په‬ ‫توګه‬ ‫عمومي‬ ‫په‬ ‫پالن‬ ‫عملياتي‬

108. ‫پالن‬ ‫والړ‬
Standing Plan
‫پالن‬ ‫مصرف‬ ‫يوځل‬
Single Use Plan
‫عملياتي‬
‫په‬ ‫پالن‬
‫عمومي‬
‫ډوله‬ ‫دوه‬ ‫په‬ ‫توګه‬
‫دي‬

109. ۱
-
‫پالن‬ ‫مصرف‬ ‫يوځل‬
( Single use plan)
‫وي‬ ‫نه‬ ‫ضرورت‬ ‫ته‬ ‫ور‬ ‫کي‬ ‫راتلونکي‬ ‫اوپه‬ ‫کيږي‬ ‫اچول‬ ‫کار‬ ‫په‬ ‫يوځل‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫پالن‬ ‫هغه‬
.
۲
-
‫والړپالن‬ (Standing plan)
‫کيږي‬ ‫واقع‬ ‫زيات‬ ‫چي‬ ‫کيږي‬ ‫رامنځته‬ ‫لپاره‬ ‫کارونو‬ ‫دهغه‬ ‫برعکس‬ ‫پالن‬ ‫کيدونکي‬ ‫مصرف‬ ‫ديوځل‬ ‫داپالن‬
.
‫دي‬ ‫ډوله‬ ‫پردوه‬ ‫او‬
۱
-
‫پاليسي‬
:
‫حدود‬ ‫لپاره‬ ‫دکړنواوتصاميمو‬ ‫داداري‬ ‫لپاره‬ ‫راوړلو‬ ‫داهدافودالسته‬ ‫کي‬ ‫اداره‬ ‫يوه‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫اصولوڅخه‬ ‫دهغوکلي‬
‫ټاکي‬
.
Policy: Policy is an action plan or Policy is what government does or doesn’t.
۲
-
‫قواعد‬
:
‫وي‬ ‫بڼه‬ ‫په‬ ‫نيوني‬ ‫دتصميم‬ ‫چي‬ ‫کړوکوم‬ ‫ترسره‬ ‫پري‬ ‫فعاليتونه‬ ‫خاص‬ ‫شوچي‬ ‫مونږکوالي‬ ‫پومټ‬ ‫قواعدو‬ ‫داداري‬
.