1. PLATÓN Chus Vila

2. PLATÓN 427 – 347 a C. VIDA E TEMAS OBRAS Tª DAS IDEAS Vida e obras PERIODO SOCRÁTICO (399 – 389 a C.) Condena de Sócrates e decepción de Platón co sistema democrático. Viaxa a Megara con Euclides e vai a ver a Aristipo. Viaxa tamén a Exipto. TEMAS : Tratan sobre a virtude e a súa definición. “ Apoloxía de Sócrates ”. “ Critón o deber do cidadán ”. “ Laques ” sobre o valor. “C ármides ”, sobre a temperanza . “Lisis”, sobre a amizade. “ Eutifrón ”, sobre la piedad. “ Ion ”, sobre la poesía como don divino. “ Protágoras ”, sobre a posibilidade de ensinar a virtude. Ainda non aparece a Teoría das Ideas. PERIODO DE TRANSICIÓN (388 – 385 a C.) Primeira viaxe a Italia. Vai a Sicilia ver a Arquitas (pitagórico). Coñece a Dión, van a Siracusa a cambiar a Dionisio I nun sabio gobernante. É vendido como escravo en Egina e mercado por Anniceris de Cirene que o libera. TEMAS : Comeza a elaborar as súas propias doutrinas. Problemas políticos. Influencias do orfismo y do pitagorismo. “ Gorgias”, sobre a retórica e a xustiza. “Menón”, ensino da virtude e da inmortalidade. “Cratilo”, significado das palabras . “Hipias maior”, a Beleza. “Hipias menor” , a verdade e a mentira. “Eutidemo”, sobre a erística sofista. “Menexeno”, parodia de oracions fúnebres. Aparecen os primeiros esbozos da Teoría das Ideas e da Teoría política.

3. PERIODO DE MADUREZ (385 – 369 a C.) Permanece na Academia. TEMAS : Teoría das Ideas e Teoría política. O Sócrates protagonista destes diálogos amósase seguro e coñecedor da verdade. “ O Banquete ”, sobre o amor. “O Fedón”, sobre a inmortalidade da alma. “A República” , sobre a constitución do estado xusto. “Fedro”, alma, amor e Beleza. Aparece perfectamente deseñada a Teoría das Ideas. Duplicación dos mundos. A participación. Xerarquización das Ideas: valores e cousas. PERIODO CRÍTICO (369–361a C.) Reinado de Dionisio II. Nova viaxe a Siracusa para educar ó tirano. Dión marcha ó exilio e Platón é encadeado durante dous anos. Regreso a Atenas. TEMAS: Critica e corrixe a súa obra anterior. Estilo seco e difícil. Sócrates deixa de ser o protagonista e aparece o estranxeiro de Elea. “ Parménides” , critica a Teoría das Ideas. “Teetetos”, búsqueda do coñecemento. E a triloxía da que non escribirá o último libro, e onde o protagonista é o estranxeiro de Elea : “O sofista”, “O político” e ¿”O filósofo”?. Critica a Teoría das Ideas. Nova xerarquiza-ción: Ideas de valores, Ideas matemáticas, Ideas de cousas, Ideas de cousas suxas. Critica a Idea de participación. Relacións entre ideas (ser-noser, movemento-repouso, mismidade-alteridade).

4. VIDA Y TEMAS PLATÓN 427 – 347 a C. OBRAS Tª DE LAS IDEAS PERIODO DE VELLEZ (361 – 347 a C.) Terceiro viaxe a Siracusa. Dionisio intenta reter a Platón, pero é rescatado por Arquitas e os pitagóricos. TEMAS: Cosmoloxía e Historia. En política a súa postura vóltase máis dura e intransixente. Influencia pitagórica. “ O Filebo”, sobre as constitucións,o pracer e o ben. “O Timeo”, sobre cosmoloxía. “O Critias”, sobre a historia de Atenas. ”As Leis ”, tres anciáns de Atenas, Esparta e Creta falan sobre as súas constitucións. Aparece o concepto de Demiurgo

5. A Teoría das Ideas Punto de partida Situación filosófica Sofistas : Todo é relativo Sócrates: Necesidade de definir as virtudes de forma absoluta Heráclito: A realidade é constante cambio . Parménides: A realidade é inmutable ANTECEDENTES PARMÉNIDES HERÁCLITO O SER É O SER É UNIDADE PERMANENCIA SER “ O SER É SER E O NO-SER É NECESARIAMENTE NON SER” PLURALIDADE CAMBIO APARIENCIA “ NON TE BAÑARÁS DÚAS VECES NAS AGUAS DO MESMO RÍO ”

6. Intencións Intención ética . Sigue a Sócrates e quere fundamentar a virtude no saber. Hai que definir Ben, beleza e xustiza Intención política: os gobernantes serán os filósofos que non se guían pola ambición, senón polos ideais (Ideas) Intención científica: A Ciencia só pode tratar sobre os obxectos permanentes, e estes han de existir, son as Ideas Formulación Período madurez Fedón, Fedro e República CONSTITUCIÓN UNIVERSO EN PLATÓN MATERIA DEMIURGO IDEAS ETERNA E CAÓTICA. TEN MOVEMENTO DEUS ORDEADOR DA MATERIA ARQUETIPOS COS QUE O DEMIURGO ORDEA A MATERIA

7. DUALISMO ONTOLÓXICO EXISTENCIA DE DOUS MUNDOS: SENSIBLE E INTELIXIBLE MUNDO INTELIXIBLE MUNDO SENSIBLE IDEAS COUSAS PARTICIPACIÓN UNIDADE INMUTABILIDADE SER VERDADEIRO PLURALIDADE CAMBIO SER APARENTE PARMÉNIDES HERÁCLITO IDEAS Non son conceptos ou representacións mentais Son realidades independentes das cousas e causa destas Son os modelos ou arquetipos das cousas sensibles Posúen as características do ser de Parménides: únicas, eternas, inmutables, perfectas e só captadas pola intelixencia

9. MITO DA COVA HERÁCLITO MUNDO SENSIBLE PARMÉNIDES MUNDO INTELIXIBLE

10. PARALELISMO ONTOLÓXICO EPISTEMOLÓXICO GRAOS DO SER REPRESENTADOS NO SIMIL DA CAVERNA SOL SOMBRAS DAS COUSAS NATURAIS COUSAS NATURAIS LUME OBXECTOS ARTIFICIAIS SOMBRAS OBXECTOS ARTIFICIAIS SÍMBOLOS DO SER ALEGORÍA DA CAVERNA IDEA DE BEN IDEAS OBXECTOS MATEMÁTICOS SOL SERES VIVOS E OBXECTOS IMAXES GRAOS DE SER E GRAOS DE COÑECEMENTO SABEDORÍA INTELIXENCIA PENSAMENTO DISCURSIVO COÑECEMENTO PERCEPCIÓN OU CRENZA ILUSIÓN OU CONXETURA

12. XERARQUÍA DAS IDEAS ¿Cantas Ideas hai? Ideas de valores morais Ideas matemáticas Ideas das cousas sensibles Ben, Beleza, Xustiza... Semellanza, pluralidade, unidade … Casa, árbol, mesa, cabalo … Quizáis existen tamén “ideas de cousas ridículas, como por exemplo o pelo, a lama, a suciedade ou cualqueira outra cousa indigna e sen valor” Parménides, 130 c ¿Qué relación hai entre Ideas e cousas? Unha relación de Participación, a que pode existir entre unha copia e o seu modelo

13. O dualismo establecido entre mundo sensible e mundo intelixible é aplicado tamén á antropoloxía platónica . É espiritual, inmaterial, inmutable, divina, eterna e inmortal. Procede do Mundo intelixible. É o principio ou fundamento da RAZÓN e da VIDA Natureza da alma Concepción dualista HOME COMPOSTO POR DOUS ELEMENTOS IRRECONCILIABLES ALMA Entidade inmaterial que pode vivir separada do corpo Preexistente ao corpo e eterna e inmortal Ela é quen acada o Mundo das Ideas cando logra desprenderse do corpo CORPO Unida ao corpo está nun estado antinatural, este é un cárcere do que intentará liberarse. Cando o corpo morre a alma sepárase para seguir vivindo. Dualismo antropolóxico

14. REMINISCENCIA OU ANÁMNESE Aprender é lembrar. Antes de unirse ao corpo a alma vive no mundo das Ideas onde as coñece todas. Despois de nacer a nosa mente está en branco. Cando a alma se une ao corpo esquece todo canto sabía no Mundo das Ideas de onde provén. Pouco a pouco imos lembrando o que sabiamos. ÍNDICE

15. IDEAS COUSAS IDEAS COUSAS ALMA + CORPO ALMA CAÍDA CASTIGO: ESQUECEMENTO ORIXE E DESTINO DA ALMA PURIFICACIÓN: REMINISCENCIA M U N D O I N T E L I X I B L E M U N D O S E N S I B L E

16. Dualismo epistemolóxico SER SENSIBLE INTELIXIBLE ALEGORÍA DA LIÑA COÑECEMENTO DOXA OPINIÓN EPISTEME SABEDORIA OU CIENCIA EIKASIA CONXETURA PISTIS CRENZA DIANOIA RAZOAMENTO NOESIS INTUICIÓN INTELECTUAL SOMBRAS E IMAXES. COUSAS SENSIBLES ENTES MATEMÁTICOS IDEAS ARTE FÍSICA MATEMÁTICAS DIALÉCTICA

18. O ser é cognoscible, o non-ser é incognoscible Os graos de ser correspóndense cos distintos niveis ou graos de coñecemen- to. Existe un coñecemento intermedio entre a sabedoría e a ignorancia, a Doxa, opinión, que é o coñcemento sobre o mundo sensible. Paralelismo ontolóxico-epistemolóxico Graos de coñecemento : Doxa Eikasia Pistis É a conxetura ou ilusión. O nivel de coñecemento máis baixo. Correspóndese coas sombras e imaxes das cousas. Representado polas Artes. É a crenza, a opinión baseada na percepción e non xustificada polo razoamento. Representa o coñecemento das cousas do mundo sensible. Correspóndese coa Física, que non é unha ciencia para Platón. Noesis Dianoia Episteme Pensamiento discursivo. Coñecemento de obxectos intelixibles.pero servíndose ainda de obxectos sensibles a modo de hipótesis para chegar a unha conclusión. É a razón discursiva representada polas Matemáticas (Aritmética e Xeometría). É un coñecemento de grao medio que permite a saída do sensible para elevarse ao intelixible. Intuición intelectual ou intelixencia. A alma capta os obxectos intelixibles sen recurrir ao sensible, pasando de Idea en Idea. É a intelixencia pura, que pode chegar ao coñecemento do BEN. Representado pola Dialéctica. Diante da Dialéctica as artes e as ciencias teñen un papel propedéutico.

20. A súa investigación céntrase en tres puntos. 1º- O Ben Supremo é a felicidade 2º- A virtude (areté) é a actividade da alma 3º- Estructura tripartita da alma e clasificación da virtude BEN SUPREMO Pracer sensible. É insuficiente por vir das partes máis baixas do home. Intelixencia pura. Non sería a felicidade do home completo que é corpo e alma. É a mestura dunha vida mixta, de pracer e sabedoría Non é Filebo A Ética ÍNDICE

22. A ALMA Fedro, mito do carro alado Representa as almas como un carro alado guiado por un auriga (razón) e tirado por dous cabalos, un díscolo e de ínfima raza que representa os instintos e as baixas paixóns, o outro, dócil, de boa raza, airoso, representa as nobres paixóns. As almas en compañía dos deuses sucan as once esferas do ceo, tendo como meta a chaira da Verdade (Mundo das Ideas). Algunhas delas continúan vivindo xunto aos deuses, outras non poden controlar ao cabalo díscolo e perden as ás, caendo á Terra. Cando un alma cae, poden suceder dúas cousas: se non chegou a contemplar as Ideas reencárnase nun animal, se chegou a contemplalas, nun corpo humano. Segundo fora o seu grao de contemplación das ideas situarase nunha das seguintes categorías: Amante da sabedoría e do belo (filósofo), Rei respectuoso da lei, home de estado ou experto en negocios, atleta ou médico, adiviño, poeta ou artista, obreiro ou labrego, sofista ou demagogo, e, por último, tirano.

24. Auriga , alma racional, creada por Demiurgo, divina e inmortal, debe guiar ás outras partes, é a única que alcanza o Mundo das Ideas. Sitúase na cabeza Cabalo dócil , alma irascible, representa as paixóns nobres (valor, fortaleza, vontade) Deixase conducir pola razón. Sitúase no tórax Cabalo díscolo , alma concupiscible, representa as baixas paixóns. Tende cara o mundo sensible para a súa satisfacción. Sitúase no ventre. RACIONAL IRASCIBLE CONCUPISCIBLE ESTRUCTURA TRIPARTITA DA ALMA

26. Natureza da virtude Ó Sumo Ben chégase pola práctica da virtude, que é a actividade propia da alma. Pode ser entendida como: Virtude como purificación. Este mundo é un lugar de tránsito para a alma. A súa función é reprimir as paixóns inferiores para purificarse, producíndose a separación de corpo e alma, podendo esta retornar ao Mundo das Ideas Virtude como harmonía .- Representada pola virtude da Xustiza, a virtude fundamental porque a súa función é introducir o equilibrio entre as funcións propias da alma irascible e concupiscible, someténdoas á razón. Pero ademáis Platón defensor da influencia que a sociedade ten no individuo e viceversa, presenta a X ustiza como equilibrio ou harmonía tanto no plano social como no individual: ► X ustiza social . Cada un ocupa o lugar que lle corresponde na escala social ► X ustiza individual . Ó ocupar o lugar social que lle corresponde o individuo chegará á virtude propia da súa alma Virtude como saúde da alma . a virtud é a saúde da alma que lle dá beleza e harmonía Sociedade h armónica Individuo h armónico

27. Clasificación das virtudes Xustiza . Virtude xeral que comprende todas as demáis, tanto sociais como individuais. Pon en harmonía o conxunto, asignando a cada parte a súa función. Prudencia ou sabedoría . Virtude da alma racional, propia dos gobernantes. Fortaleza ou valor . Regula as paixóns nobles e xenerosas facendo que o home se sobrepoña ao sufrimento e sacrifique os placeres en aras do DEBER. Temperanza ou moderación . Autocontrol e dominio de si mismo, regula os actos da alma concupiscible.

29. Tipo de alma Virtude Clase social Racional Irascible Concupiscible Sabedoría e prudencia Fortaleza e valentía Temperanza e moderación Gobernantes filósofos Auxiliares ou guerreiros Campesiños e artesáns Orde individual Orde moral Orde político Xustiza como harmonía

30. XUSTIZA GOBERNANTES GARDAS PRODUCTORES Función - Lexislar e velar polo cumprimento das leis. Organizar a educación e administrar o estado. Coñecen o Ben e cumpren coas súas obrigas. Función- Defensa da cidade fronte ao exterior e o interior (que as clases inferiores non produzan en exceso ou defecto) Función - satisfacer as necesidades elementais da cidade Tipo de alma - Racional, equivale ao cerebro da cidade. Tipo de alma - Irascible, son mansos e feros á vez. Tipo de alma - Concupiscible. É a clase máis baixa e numerosa. Virtude - Sabedoría e prudencia, ademais de veracidade, honradez, xenerosidade e coñecemento da Dialéctica. Virtude - Fortaleza. Son fieis, robustos, áxiles e sobrios. Virtude - Temperanza. Esta clase é boa se nela prevalece a moderación e o sometemento ás clases superiores. Forma de vida - Non terán bens propios, tampouco familia (as mulleres e fillos son os da comunidade). Poden ser un ou varios. Forma de vida - No terán bens propios nin familia (comunidade de mulleres e fillos). Educación especial, de entre eles sairán os mellores para gobernar. Non deben sobrepasar os 1000. Forma de vida - A riqueza e os bens que administran non deben ser escasos. Poden ter muller e fillos.

31. TIMOCRACIA De “timé”, honor. A clase militar faise co poder e as riquezas, oprimindo ás clases inferiores. Son homes ambiciosos que se cren excelentes polas súas condicións militares, pero son de decisións irreflexivas. Están máis atentos ó ben persoal que ó da polis. TIPOS DE GOBERNO MONARQUÍA OU ARISTOCRACIA O réxime xusto Dexeneración cíclica De “aristos”, os mellores . É a forma máis perfecta de goberno xa que gobernan os mellores, os filósofos. O mando pode ser exercido por un só ou por uns poucos que o farán con sabedoría e prudencia. Reina o equilibrio sobre todas as clases sociais porque prevalece a alma racional sobre as outras. A Filosofía e a Xustiza dirixen a Polis cara o BEN COMÚN.

32. OLIGARQUÍA DEMOCRACIA TIRANÍA De “oligos”, poucos. Dexeneración da anterior. A ambición fai que a riqueza se concentre nunha minoría. Isto vai dar lugar a que na polis se dea unha división antagónica: oligarquía (ricos) e multitude empobrecida. É unha mala forma de goberno porque non se busca o ben común e aparece a inxustiza. Impóñense co temor e o pobo aborréceos, agardando a ocasión de expulsalos do poder. Consecuencia do anterior: o pobo apodérase do goberno, impera a liberdade que pronto se converte en libertinaxe e anarquía. Todos se creen capaces de gobernar e o goberno recae en mans indignas e sen preparación. Xorden os demagogos. Este réxime non se rexe pola xustiza, xa que non se distingue entre o ben e o mal. Sirve de preparación para o goberno máis dexenerado que poida ter o estado. Diante do exceso de liberdade e anarquía, o demagogo favorito do pobo apodérase do mando converténdose nun tirano. Suprime a liberdade. É o reino da inxustiza, impera o desorde e non existe harmonía entre as partes, prevalecendo a inferior, as clases máis viles, representadas no tirano. É o grao máis baixo de goberno.