3. PERKUFIZIMI
MUTIZMI SELEKTIV kosiderohet si paaftesi per te
folur ne situata sociale specifike per te cilen pritet te
flitet
.Mutsism selektiv i njohur zyrtarisht si mutism zgjedhore, është një
çrregullim i fëmijërisë karakterizuar nga mungesa e vazhdueshme
e fjalës në të paktën një situatë sociale (shkollë), pavarësisht nga
aftësia për të folur në situata të tjera (në shtëpi). Fëmijët me
mutizëm selektiv do të kenë vështirësi për të folur, lexuar me zë të
lartë ,kënduar me zë para njerëzve jashtë familjes ose "zonës së
rehatisë"
4. HISTORIKU
22 February 1822 – 28 May 1902
Adolph Kussmaul
Torey L. Hayden
(born 21 May 1951
Sue Newman
co-founder of the Selective Mutism Foundation
5. Në vitin 1877, mjeku gjermane Adolph Kussmaul përshkroi fëmijët që ishin në gjendje
të flisnin normalisht, por shpesh nuk pranuan të kishin një çrregullim që ai e quante
vaskandaria e afazia. Megjithëse ky është tani një term i vjetëruar, ajo ishte pjesë e një
përpjekjeje të hershme për të përshkruar konceptin që tani quhet mutism selektiv.
Në vitin 1980, një studim i Torey Hayden identifikoi atë që ajo e quajti katër "nëntipe" të mutizmit zgjedhor (ashtu
siç quhej atëherë), megjithëse ky grup nëntipesh nuk është në përdorim aktual diagnostikues. Këto nëntipe nuk
njihen më, ndonëse nganjëherë përdoret "fobia e fjalimit" për të përshkruar një person selektivisht memec që
duket se nuk ka ndonjë simptomë ankthi shoqëror
Në vitin 1994, Sue Newman, bashkë-themelues i Fondacionit Selective Mutism, kërkoi që edicioni i katërt i
DSM pasqyron ndryshimin e emrit nga mutismet zgjedhore në mutism selektiv dhe përshkruan këtë
çrregullim si një dështim për të folur
6. PREVALENCA
Incidenca e ndryshimit selektiv i referohet numrit të rasteve të reja të
identifikuara në një periudhë kohore të caktuar.
•Vlerësimet e prevalencës së fundit për mutacion selektiv variojnë kryesisht midis
0.47% dhe 0.76% (Viana et al., 2009), ndonëse normat e ulëta si 0.02% (Brown
& Lloyd, 1975) dhe deri 1.9% (Kumpulainen, Räsänen, Raaska, & Somppi, 1998)Janë
raportuar gjithashtu.
• Mekanizmi selektiv duket të prekë më shumë femra sesa meshkujt me një raport prej
1.5-2.5 Cunningham, McHolm, Boyle & Patel, 2004
•Megjithatë, raportet e barabarta midis vajzave dhe djemve janë raportuar
gjithashtu (Bergman, Piacentini, & McCracken, 2002
•Përqindjet më të larta të përhapjes janë vërejtur tek fëmijët e emigrantëve dhe në
fëmijët e minoriteteve gjuhësore sesa tek fëmijët që nuk kanë emigrantë.
7. Simptomat
1. • Dështimi për të folur në situata specifike
shoqërore
2. • Vështirësi në mbajtjen e kontaktit me sy
3. • Shprehje e zbrazët dhe ngurrimi për të
buzëqeshur
4. • Vështirësi për të shprehur ndjenjat, madje edhe
për anëtarët e familjes
5. • Tendenca për t'u shqetësuar më shumë se
shumica e njerëzve të së njëjtës moshë
6. • drojën,
7. • ankthin social, frikën e turpshme sociale dhe /
ose izolimin dhe tërheqjen sociale;
8. • përdorimi i gjesteve për të marrë mesazhe;
8. Shkaqet
• Ankthit social
• Sfondet e kulturës
• Lëvizjet e shpeshta gjeografike,
•Reagimet negative ndaj bisedës së fëmijëve
•Mungesën e hershme dhe ndërhyrjen e duhur
• Gjenetika
• Mjedisi
• Prindërit dhe keqkuptimi dhe mundësimi i shkollës
• Stresi dhe problemet familjare
• Modeli i fëmijës
. Shkaqet e sakta që prekin çdo fëmijë mund të jenë të ndryshme dhe ende të
panjohura. Janë bërë përpjekje për të kategorizuar, por ende nuk ka përgjigje
përfundimtare për shkak të nën-diagnozës dhe madhësisë së mostrës së
vogël / të njëanshme.
9. Kriteret Diagnostikuese
A-Paaftësi per te folur ne situata sociale specifike per te cilen
pritet
te flitet (psh: ne shkolle) pavarsisht nese eshte ne gjendje te
flase ne situata te tjera.
B-Gjendja nderhyn me rezultatet shkollore ose te punes ose
me komunikimin social
C-Zgjatja e kushteve eshte te pakten 1 muaj
D- Paaftesia per te folur nuk eshte per shkak se nuk njihet
gjuha
E- Çrregullimi nuk llogaritet më mirë nga një çrregullim i
komunikimit (p.sh. çrregullimi i rrjedhshmërisë së fëmijërisë)
dhe nuk ndodh ekskluzivisht gjatë rrjedhës së çrregullimit të
spektrit të autizmit, skizofrenisë ose ndonjë çrregullimi tjetër
psikotik
10. VLERSIMI
Vleresimi bazohet ne 3 pika kryesore :
1. EKZAMINIM
2. VLERESIMI GJITHEPERFSHIRES
3. KONSIDERATAT E VLERSIMIT
1 EKZAMINIMI
Shqyrtimi për mutism selektiv kryhet sa herë që mutism selektiv dyshohet ose si
pjesë e një vlerësimi gjithëpërfshirës të gjuhës dhe gjuhës për çdo fëmijë me
shqetësime të komunikimit. Nëse një prind ose kujdestar njofton se një fëmijë
po komunikon me sukses në shtëpi, por jo në një ose më shumë mjedise,
SLP mund të marrë parasysh diagnozën e ndryshimit selektiv.
Ekzaminimi zakonisht përfshin :
•Prindër / kujdestari i normuar dhe masat e raportit të mësuesit;
•Mjete të bazuara në kompetenca siç janë intervistat dhe vëzhgimet;
•Ekzaminimi i dëgjimit për të përjashtuar humbjen e dëgjimit si një faktor i
mundshëm kontribues
11. 2 VLERESIMI GJITHEPERFSHIRES
Vlerësimi i fëmijëve me mutacion selektiv realizohet përmes një qasjeje
bashkëpunuese me një ekip ndërdisiplinor të përbërë nga një pediatër, psikolog ose
psikiatër, SLP, mësues, punonjës social në shkollë ose këshillues udhëzues dhe
familjarë / kujdestarë. Gjatë vlerësimit, prindërit / kujdestarët mund të kenë nevojë të
ndihmojnë në nxjerrjen e rezultateve verbal
A- Anamnneza / Historia e rasti
Një intervistë diagnostikuese me prindërit / kujdestarët dhe mësuesit zhvillohet pa
fëmiun e pranishëm për të mbledhur informacion rreth
B-Vlerësimi i Fjalorit dhe Gjuhës
•Vlerësimi i gjuhës mbledh sa më shumë informacion që është e mundur për:
Përvetësimi i gjuhës (p.sh., testet e standardizuara dhe vëzhgimet joformale)
Aftësia shprehëse gjuhësore (p.sh. videoja fëmija që flet në shtëpi nëse fëmija
nuk flet me SLP)
•Funksionimi oral-motor, duke përfshirë forcën, koordinimin dhe gamën e
lëvizjes së buzëve, nofullës dhe gjuhës
12. C- Aftesit Gjuhesore /linguistike
Aftësitë e gjuhës receptive janë zakonisht në nivele normale ose mbi normale në
fëmijët me mutism selektiv. Individët me mutizëm selektiv kanë demonstruar tregime
më të shkurtra, më pak të detajuara dhe më shumë gjuhësore, pavarësisht se kanë
një gjuhë receptive normale dhe aftësi njohëse joverbale
D- Aftesit konjektive
Aftësitë njohëse dhe akademike zakonisht janë brenda kufijve normalë tek fëmijët me
mutacion selektiv (Dummit et al., 1997); megjithatë, mund të jetë sfiduese për t'i
vlerësuar ato me besueshmëri. Vështirësia që përgjigjet duke përdorur përgjigjet
verbale dhe joverbale, shmangia e ndërveprimit me të rriturit e panjohur dhe
ngadalësia për t'u përgjigjur mund të çojë në rezultate më të ulëta të testit dhe
keqinterpretim të aftësisë së fëmijës, pa marrë parasysh ankthin si një faktor në
performancë
E-Aftesit Sociale
Aftësitë sociale zakonisht duken të dëmtuara jashtë shtëpisë dhe
mjedise të tjera të njohura dhe, nganjëherë, mund të duken të
dëmtuara edhe në shtëp
13. TRAJTIMI
Trajtimi Shpesh fëmijët me SM përfitojnë nga trajnimet e aftësive sociale dhe
ndërhyrjet në sjellje. Ilaçet nganjëherë mund të jenë efektive si një terapi shtesë
•Behavioral therapy/ Terapia e SjelljesPatologu i gjuhës së folur mund
të koordinojë një program trajtimi të sjelljes për të rritur verbalizimet.
Trajtimi i sjelljes bazohet në premisën se fëmija, i cili është në mënyrë
selektive mute, po përdor sjelljen në përgjigje të ankthit në situata
shoqërore. Fokusi i ndërhyrjes së patologëve të gjuhës së folur është
përforcimi i komunikimit me një progres gradual nga jo-verbal në verbal
•Vetë modelimi / self model Një teknikë tjetër që nganjëherë
përdoret, kur fëmija është i gatshëm, është vetë-modelimi i teknikës ku fëmija
shikon videokasetë për vete ose vetë duke kryer sjelljen e dëshiruar (p.sh., duke
komunikuar në mënyrë efektive në shtëpi) për të lehtësuar vetëbesimin dhe
kryerjen e vetë- mbi këtë sjellje në klasë
14. Terapia e lojes:
Terapia e lojërave synon të krijojë një ambient në të cilin fëmija ndihet i lirë
për të shprehur ndjenjat, për të menaxhuar konfliktet dhe për të dhënë
njohuri dhe kontroll mbi problemet (Blake & Moss, 1967). • Trajnim për
relaksim: Ushtrime individuale për të ndihmuar tensionin e lirimit të fëmijës.
(p.sh. "shtrydhi limon" për të ndier tension dhe pastaj relaksim në duart /
krahët) janë të mësuara, si dhe ushtrime të relaksimit në grup theksohen
gjithashtu (Blake & Moss, 1967)
•Roli i luajtur/ play role
• Logopedi gjithashtu mund të punojë me probleme specifike të gjuhës dhe
të gjuhës që po përkeqësojnë sjelljen e memecit. Për shembull, disa fëmijë
me SM kanë frikë të flasin, sepse ata mendojnë se mund të thonë gjëra të
gabuara. Patologu mund të përdorë aktivitete të roleve për të zvogëluar
ankthin e fëmijës dhe për të rritur besimin duke folur me dëgjuesit e
ndryshëm në një sërë mjedisesh. Fëmijët e tjerë me SM nuk duan të flasin,
sepse e ndiejnë zërin e tyre "tingëllon qesharake". Patologu mund të punojë
në shqiptimin e fjalës për të rritur qartësinë e fjalës
15. • Zvogëlimi i stimulit:
Në stimulimin e venitur, patologu i gjuhës së fjalës përcakton qëllime të
thjeshta (p.sh., duke përdorur një gjest për të komunikuar) dhe gradualisht
rrit pritjet derisa të arrihet fjalimi. Për shembull, fëmija dhe prindi mund të
vizitojnë klasën e fëmijës pas shkollës. Pastaj fëmija inkurajohet të flasë me
prindin. Një mësues mund të futet gradualisht në një shkallë që ajo nuk e
ndalon verbalizimin e fëmijës. Mësimdhënësi hyn në dhomë; shkon afër
prindit dhe fëmijës, prindërit prezantojnë mësuesin me fëmijën dhe
transmetojnë informacionin midis fëmijës dhe mësuesit. Sapo të njoftohet
mësuesi, roli i prindërve gradualisht venitet
Formimi:
Formimi përfshin shpërblime të përafërta të sjelljes së folur të
synuar. Për shembull, fëmija mund të përforcohet për lëvizjet e
gojës të shoqëruar me përafrimin e fjalës (p.sh., pëshpëritje)
derisa të arrihet fjalimi i vërtetë. Formësimi shpesh është i
nevojshëm për të arritur rezultate pozitive për fëmijën e
përzgjedhur (Blake & Moss, 1967).
16. Biblografia
•Manual Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (edicioni i 4-
të, rishikimi i tekstit). Uashington, DC:
•Shoqata Amerikane e Psikiatrisë. Blake, P., & Moss, T. (1967). Zhvillimi i
aftësive të socializimit në një fëmijë elektro-memec. Hulumtimi i Sjelljes dhe
Terapia, 5, 349-356. Cunningham, E., McHolm, A., & Melanie, A. (2005).
•Ndihmoni fëmijën tuaj me mutism selektiv (edicioni i tretë). Nju Jork:
Harbinger Publications, Inc
https://www.slideshare.net/Shaistabutt/selective-mutism-
47964361
https://www.youtube.com/watch?v=tAkIXpykB5U