2. ΕΙΔΗ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ
ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΦΗΒΩΝ ΣΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ
ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (CYBER BULLING)
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
3. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ
Η επιθετική συμπεριφορά και η βία, ιδιαίτερα στο σχολείο, εμφανίζονται με
υψηλή συχνότητα στην διάρκεια της εφηβείας. Το φαινόμενο του σχολικού
εκφοβισμού έχει μεγάλη έκταση τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς.
Ως σχολικός εκφοβισμός ορίζεται η επαναλαμβανόμενη υποβολή ενός
μαθητή σε αρνητικές καταστάσεις από έναν ή περισσότερους άλλους
μαθητές.
Ο μαθητής που εκφοβίζεται είναι συχνά μικρότερης σωματικής διάπλασης,
δύναμης ή ηλικίας και δεν έχει προκαλέσει το μαθητή-θύτη, ο οποίος με τη
σειρά του επιθυμεί συνειδητά να βλάψει το μαθητή-θύμα.
Ο εκφοβισμός παίρνει διαφορετικές μορφές, οι οποίες συχνά
διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο και την ηλικία του εφήβου. Έτσι, ο
μαθητής-θύτης μπορεί να εκφοβίσει το μαθητή-θύμα λεκτικά (με υποτιμητικά
σχόλια), συναισθηματικά (με διάδοση συκοφαντιών) και σωματικά.
ΠΑΡΑ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ Ο ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΧΩΡΑ ΚΥΡΙΩΣ
ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΑΠΟ ΚΑΙ
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ, ΣΕ ΜΕΡΗ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΥΧΝΑΖΟΥΝ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΠΟ
ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ.
4. ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ-CYBER BULLYING
O εκφοβισμός, (Bullying) είναι ένα φαινόμενο επιθετικής συμπεριφοράς με πρόθεση
κάποιος δυνατός να βλάψει, να εκφοβίσει και να ταπεινώσει έναν αδύνατο.
Είδη εκφοβισμού
Φυσικός σωματικός εκφοβισμός:
Ξυλοδαρμός
Κλοπή προσωπικών αντικειμένων
Επιθετική συμπεριφορά (μπουνιές, κλωτσίες)
Τσακωμοί
5. ΜΟΡΦΕΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ:
ΛΕΚΤΙΚΑ ΠΕΙΡΑΓΜΑΤΑ (5,5%)
ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (4,4%)
ΔΙΑΔΟΣΗ ΨΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΦΗΜΩΝ (3,7%)
ΠΕΙΡΑΓΜΑΤΑ ΜΕΣΩ Η/Υ (3,3%)
ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΠΑΡΕΕΣ
ΧΡΗΣΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Σχεδόν 1 στους 6 εφήβους αναφέρει ότι έχει έρθει άγρια στα χέρια με κάποιον ή
κάποιους άλλους τουλάχιστον 3 φορές τον τελευταίο χρόνο ενώ το 49% των
μαθητών είπαν πως αυτό τους έχει συμβεί τουλάχιστον μία φορά.
Το ποσοστό των αγοριών που συμμετέχουν σε τέτοιου είδους καβγά είναι
τριπλάσιος από των κοριτσιών.
Επιπλέον οι 13χρονοι εμπλέκονται σε τέτοιου είδους καβγάδες σε μεγαλύτερο
ποσοστό από τους μικρότερους εφήβους.
6. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΕΚΦΟΒΙΖΟΝΤΑΙ:
Έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη και άγχος που μπορεί
να εξακολουθήσουν να υπάρχουν μέχρι την ενηλικίωση:
Έχουν συχνά τάσης αυτοκτονίας που μπορεί να συνεχίσουν και μέχρι την ενηλικίωση.
Είναι πιο πιθανόν να παρουσιάσουν σωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν,
πονοκέφαλους ημικρανίες, δερματικά προβλήματα ( π,χ., έκζεμα, ή ψωρίαση) έλκος,
τρέμουλο, αυξημένους παλμούς κρίσεις πανικού κ.α.
Είναι πιο πιθανό να παραπονιούνται για την υγεία τους.
Μείωση της σχολικής απόδοσης και παρουσίας στο σχολείο, όπως και αυξημένες
πιθανότητες να παρατήσουν εντελώς το σχολείο.
Έχουν περισσότερες πιθανότητες να αντιδράσουν με εξαιρετικά βίαιο τρόπο.
Αυξημένο αίσθημα θλίψης και μοναξιάς
Αλλαγές στον ύπνο και στις διατροφικές συνήθειες
Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΕΚΦΟΒΙΖΟΥΝ:
• ‘Έχουν αυξημένες πιθανότητες κατάχρησης αλκοόλ και άλλων ναρκωτικών κατά την
περίοδο της εφηβείας καθώς και ως ενήλικες.
Είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε καυγάδες και να παρατήσουν το σχολείο.
Είναι πιο πιθανό να ασκήσουν πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα.
• Είναι πιο πιθανό να έχουν προβλήματα με τον νόμο όταν ενηλικιωθούν.
7.
8. ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ
Όταν μιλάμε για βία μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον δεν εννοούμε μόνο τη σωματική.
Το παιδί μπορεί να βιώνει τη βία μέσα στην οικογένειά του μέσα από διάφορες
θέσεις: α) ως θύμα οποιασδήποτε μορφής βίας (σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής,
σεξουαλικής) είτε ενεργητικής είτε παθητικής (παραμέληση) από τους γονείς, β) ως
θεατής παρακολουθώντας σκηνές βίας απέναντι σε αδέρφια ή μεταξύ γονέων.
Η ψυχολογική ή συναισθηματική κακοποίηση αφορά περιπτώσεις όπου οι γονείς
αγνοούν το παιδί τους, το θέτουν σε κίνδυνο ή το τρομοκρατούν. Συνήθως το παιδί
αισθάνεται ότι δεν αξίζει την αγάπη των γονιών του, Οι υπερβολικές προσδοκίες, η μη
αναγνώριση των επιτυχιών του παιδιού ή ο συνεχής υποβιβασμός του αποτελούν
μορφές συναισθηματικής κακοποίησης.
Η παραμέληση σχετίζεται με περιπτώσεις όπου οι γονείς συστηματικά αγνοούν τη
φροντίδα του παιδιού. Περιπτώσεις παραμέλησης εμφανίζονται συχνότερα σε
οικογένειες με γονείς χρήστες ναρκωτικών ουσιών, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, με
προβλήματα ψυχικής υγείας είτε μονογονεϊκές οικογένειες.
Η σωματική βία έχει να κάνει με περιστατικά όπου οι γονείς κακομεταχειρίζονται το
παιδί προκαλώντας του τραύματα, πληγές και μώλωπες με διάφορους τρόπους (ξύλο,
εγκαύματα κ.α.).
Τέλος μια ακόμα μορφή κακοποίησης εις βάρος ενός παιδιού είναι αυτή της
σεξουαλικής. Η σεξουαλική κακοποίηση περιλαμβάνει κάθε είδους ερωτικής φύσης
δραστηριότητες στις οποίες εξαναγκάζεται το παιδί να συμμετέχει. Συνήθως ο θύτης
προέρχεται από το οικογενειακό και το στενό περιβάλλον (θείοι, ξαδέρφια, συγγενείς)
του παιδιού ή είναι ένα άτομο που το παιδί γνωρίζει και συμπαθεί.
9.
10. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ
ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ
Περιστατικά όπου ασκείται ψυχολογική κακοποίηση και ψυχολογικός εκβιασμός, είναι και
εκείνα που αφορούν άομα με ομοφυλοφιλικό σεξουαλικό προσανατολισμό. Σε καμία
περίπτωση ένας άγριος ξυλοδαρμός ή ένα χαστούκι δεν θα προσφέρουν το παραμικρό
σε έναν έφηβο, ο οποίος βρίσκεται σε ένα κυκεώνα απειράριθμων συναισθηματικών
εναλλαγών και καινούργιων ρόλων (εφηβεία), ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να
διαχειριστεί τη διαφορετικότητά του, την οποία τις περισσότερες φορές βιώνει με
απομόνωση από τις παρέες των συνομηλίκων, με έντονα συναισθήματα ενοχών για μια
φυσική του τάση, η οποία άλλωστε συχνά βρίσκεται υπό έντονη διαπραγμάτευση. Σε
αυτή τη δύσκολη φάση που μπορεί να χαρακτηρίζει την εφηβική ηλικία, οι έφηβοι έχουν
ανάγκη τους γονείς τους, να είναι δίπλα τους, να είναι βοηθητικοί, ενημερωτικοί και
υποστηρικτικοί για το σεξουαλικό προσανατολισμό τους.
11.
12. ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΦΗΒΩΝ ΣΕ
ΡΑΝΤΕΒΟΥ
Οι έφηβοι που κακοποιούν τα κορίτσια τους ή τα αγόρια τους, κάνουν το ίδιο με αυτό
που κάνουν οι ενήλικες στους συντρόφους τους. Η βία στα εφηβικά ραντεβού είναι τόσο
σοβαρό φαινόμενο όσο η ενήλικη ενδοοικογενειακή βία. Οι έφηβοι διατρέχουν σοβαρό
κίνδυνο να υποστούν βία σε ραντεβού. Στο 95% των κακοποιητικών σχέσεων, οι άντρες
κακοποιούν τις γυναίκες. Όμως οι νεαρές γυναίκες μπορεί να γίνουν βίαιες και οι νεαροί
άνδρες μπορούν ομοίως να γίνουν θύματα. Οι ομοφυλόφιλοι, αμφίφυλοι και δια-φυλικοί
έφηβοι διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο να υποστούν κακοποίηση στις σχέσεις τους, όσο κάθε
άλλος άνθρωπος σε όποια ηλικία.
Η ψυχολογική κακοποίηση όπως και κάθε άλλη μορφή κακοποίησης προς τα παιδιά,
απειλεί την ψυχική και σωματική τους υγεία. Ενώ η σωματική βία είναι εύκολο να
διακριθεί, η ψυχολογική διάσταση της βίας μορεί να παραμένει καλά “καλυμμένη”, ιδίως
μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα, ακόμη και για
πάντα. Εντοπίζεται δύσκολα από τους επαγγελματίες και απαιτείται σχέση εμπιστοσύνης
και ασφάλειας προκειμένου το παιδί να μοιραστεί τα ανάλογα γεγονότα. Όταν μιλούμε για
το συγκεκριμένο είδος βίας αναφερόμαστε σε συμπεριφορές (λεκτικές και εξω-λεκτικές)
που περιέχουν συστηματική υποτίμηση, απόρριψη, εκεμετάλλευση, αποθάρρυνση,
απομόνωση.
13. Η βία σε ερωτικά ραντεβού είναι μία συνήθεια χρήσης ελεγκτικών συμποεριφορών
με τις οποίες ο ένας σύντροφος αποσκοπεί στην ανάκτηση εξουσίας πάνω στον
άλλον και εμπεριέχει.
Όποιο είδος σωματικής βίας ή απειλή για σωματική βία, προκειμένου να ανακτηθεί ο
έλεγχος της σχέσης.
Συναισθηματική ή ψυχολογική κακοποίηση, όπως παιχνίδια μυαλού, η προσπάθεια
να κάνει τον άλλον να νοιώσει ότι είναι τρελός, ή συνεχής υποτίμηση του άλλου.
Σεξουαλική κακοποίηση, συμπεριλαμβανομένου να κάνεις οτιδήποτε δεν θέλεις να κάνεις
ή να σε κάνει να νοιώθεις άσχημα για τον εαυτό σου σεξουαλικά.
Ο/Η ΦΙΛΟΣ/ΦΙΛΗ ΣΟΥ
Έχει ιστορικό κακών σχέσεων ή βίας στο παρελθόν?
Προσπαθεί να σε ωθήσει να καταναλώσεις ουσίες ή αλκοόλ για να σε
αποπλανήσει?
Προσπαθεί να σου επιβάλλει ποιούς θα συναντάς ή τι θα φοράς?
Μιλάει αρνητικά για άλλους ή με πρόστυχα λόγια?
ΕΣΥ
Νοιώθεις λιγότερο δυνατός για τον ευατό σου όταν είστε μαζί?
•
Νοιώθεις φοβισμένος ή ανήσυχος μην κάνεις ή πεις το λάθος?
Πιάνεις τον εαυτό σου να λλάζει συμπεριφορά από φόβο ή θέλεις να αποφύγεις
έναν καβγά?
14.
15. ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
– CYBER BULLING
Ο εκφοβισμός μέσω του διαδικτύου είναι οποιαδήποτε πράξη επιθετικότητας, παρεχόχλησης,
προσβολής, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς, που πραγματοποιείται μέσω της χρήσης
διαδικτύου και άλλων σύγχρονων μέσων, η οποία επαναλαμβάνεται σε τακτικά ή άτακτα χρονικά
διαστήματα, με σκοπό να βλάψει το θύμα. Αυτοί που ασκούν τον συγκεκριμένο εκφοβισμό χρησιμοποιούν
τις νέες τεχνολογίες για να απειλήσουν, να παρενοχλήσουν, να δυσφημίσουν, να υποδυθούν αυτούς που
εκφοβίζουν, να υποκλέψουν την ταυτότητά τους, να χλευάσουν, να συκοφαντήσουν.
Οι λόγοι που μπορούν να τους οδηγήσουν στο να ασκεί τέτοιου είδους βίαιες συμπεριφορές:
Η ανάγκη για την επιβολή δύναμης.
Συσσωρευμένος θυμός
Η ανάγκη για να επικεντρώσει τη προσοχή
Βαρεμάρα
Η ευχαρίστηση να προκαλέσει πόνο και φόβο.
Φυσικά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου είναι ασφαλέστερος του
παραδοσιακού, καθώς ο εκφοβιστής είναι ανώνυμος και οι πιθανότητες να συλληφθεί λίγες. Οι εκφοβιστές
έχουν ανάγκη να νοιώθουν δυνατοί και αντλούν ευχαρίστηση με το να κακομεταχειρίζονται τους άλλους.
Τα θύματα του εκφοβισμού είναι συνήθως ήσυχοι και ευαίσθητοι νέοι, αγχώδεις και ανασφαλείς. Σπάνια
αμύνονται ακόμη και όταν δέχονται προσβολές, Το κυριότερο χαρακτηριστικό των θυμάτων είναι ότι
υστερούν σε δύναμη και εξουσία από τον θύτη. Είναι ντροπαλά και ήσυχα άτομα, έχουν λίγους φίλους,
εκτός σχολείου και ενδεχομένως κανένα στενό φίλο στο σχολείο, με αποτέλεσμα να είναι απομονωμένοι.
16. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ:
ΠΑΙΔΟΦΙΛΙΑ
ΚΥΒΕΡΝΟΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ
ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΣΤΟΙΧΗΜΑ-CASINO
ΑΓΟΡΕΣ
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ – ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑ
ΛΑΘΟΣ ΠΡΟΤΥΠΑ
ΣΗΜΑΔΙΑ ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ:
ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ – ΠΑΡΑΛΟΓΟ – ΑΝΗΣΥΧΟ
ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ ΝΑ ΤΡΩΕΙ
ΦΟΒΑΤΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΙ ΚΙΝΗΤΟ
ΦΟΒΑΤΑΙ ΝΑ ΠΕΡΠΑΤΗΣΕΙ ΜΟΝΟ ΤΟΥ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
ΚΛΑΙΕΙ ΠΡΙΝ ΚΟΙΜΗΘΕΙ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΕΦΙΑΛΤΕΣ
ΠΕΦΤΕΙ Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΤΟΥ ΕΠΙΔΟΣΗ
• ΓΕΝΙΚΑ ΑΛΛΑΖΕΙ Η ΖΩΗ ΤΟΥ
17.
18. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΒΙΚΗΣ
ΒΙΑΣ
Ο Σύλλογος “Το Χαμόγελο του Παιδιού”, αγωνίζεται καθημερινά για να υπερασπίσει τα
δικαιώματα των ανήλικων παιδιών και εφήβων. Κάθε παιδί ή έφηβος που του ασκείται
οποιαδήποτε μορφή βίας, μπορεί να καλέσει στην Εθνική Γραμμή SOS 1056, η οποία
λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο όλο το χρόνο και είναι δωρεάν, προκειμένου να μιλήσει
με κάποιο ψυχολόγο. Η παροχή ψυχολογικής υποστήριξης γίνεται ανώνυμα και δεν
παραβιάζει το απόρρητο των προσωπικών δεδομένων.
Επιπλέον για την αντιμετώπιση του προβλήματος θα πρέπει να υπάρξει πρόληψη της
παιδικής επιθετικότητας. Θα πρέπει να αλλάξουν πολλά και οι αλλαγές αυτές δεν
περιορίζονται μόνο στους εκπαιδευτικούς και στο σχολείο, αλλά αφορούν και του
γονείς και τα ΜΜΕ. Μόνο μία ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να φέρει
ορατά αποτελέσματα. Ο ρόλος των γονέων στην πρόληψη του φαινομένου είναι
σημαντικός. Ο ψηφιακός αναλφαβητισμός των γονέων, τους οδηγεί σε δαιμονοποίηση
του υπολογιστή και του διαδικτύου, το οποίο όμως είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό
εργαλείο που χρειάζεται σωστή χρήση.
19. Θα πρέπει οι γονείς:
Να βρουν χρόνο να ασχοληθούν μαζί με το παιδί σε θέματα διαδικτύου
Να τοποθετούν τον Η/Υ σε κοινόχρηστο χώρο.
Χρήση φίλτρων για επιβλαβείς ιστοσελίδες.
Όχι χρήση του Η/Υ για επιβράβευση ή τιμωρία.
Να θέτουν όριο και μέτρο στην συμπεριφορά των παιδιών.
Θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί:
Να αντιμετωπίζουν με κατανόηση την παιδική επιθετικότητα.
Δεν θα πρέπει να απαντούν στη βία με βίαιη αντίδραση.
Να γνωρίζουν ότι μερικές φορές η βία είναι κραυγή και έκκληση που κρύβει
πολύ πόνο και απογοήτευση.
