1.
Ekosistemet e Arktikut
dhe te shkretetirave
Vecorite e klimes
Pozita gjeografike
Gjallesat qe permbajne keto ekosisteme
Gjallesat ne rrezik zhdukjeje
Transformimi per shkak te ngrohies globale
Rendesia dhe masat qe duhen mare per
mbrojtjen e ketyre ekosistemeve

2.
Punuan:
• Adela Xharo
• Elvis Qarri
• Klajdi Duro
• Parashqevi Gjini
• Patrik Marsi
• Stelina Ademi

3.
Ekosistemi i Arktikut
• Klima: Ne arktik mbizoteron nje klime tipike
polare, me dimer te ashper dhe te gjate dhe
vere te shkurter e te fresket.

4.
• Pozita gjeografike:
Arktiku shtrihet ne
Polin e Veriut dhe
perfshin oqeanin e
Ngrire, Groenlanden
dhe disa territore te
Amerkes Veriore,
Rusise e Evropes.

5.
• Gjallesat qe jetojne ne Arktik: Bota e gjalle ne
Arktik varet nga disa gjallesa shume te vogla te
quajtura planktone. Nje pjese e tyre sherbejne si
ushqim e pjesa tjeter se bashku me algat
prodhojne O2 . Ne Arktik mund te gjejme kafshe
te rralla si arinjte polar, pinguinet, balenat,
narualet etj.

6.
• Kafshet ne rrezik zhdukjeje:
• Arinjte polar-> Arinjtë polar jetojnë gati vetëm në
polin e veriut. Shumica e arinjve polar rrinë gati të
gjithë vitin në afërsi të brigjeve të detit ose nëpër akull
për të gjuajtur foka. Ariu polar klasifikohet si nje
grabitqaret më te medhenj që ekzistojne në botë. E
megjitheate numri i tyre po pakesohet per shkak te
ngrohjes globale e gjuetise.

7.
• Pinguinet-> Jeta e tyre në grup dhe aftësia e
jashtëzakonshme e veprimtarisë dëshmojnë për
pinuinin vitalitet dhe forcë për të mbijetuar, dhe këtë e
mbështet pikërisht mbi këtë lloj jete në planetin e
akullit. Shpesh herë pinguinët kanë rënë pre e sulmeve
të personave të kundërligjshëm, të cilët shfrytëzojnë
për qëllime përfitimi, mishin, dhjalin dhe lëkurën e tyre.
Gjithashtu të kërcënuar pinguinët kanë qenë edhe për
shkak të kërcënimit të rezervave ushqimore.

8.
• Narualet e balenat->
Jane banore te
pekohshem te
brigjeve te
Groenlandes, gjate
periudhes se
shkrirjes se akujve.
Keto krijesa mjafte te
rralla kercenohen
seriozisht nga
gjuetaret te cilet
nxjerrin perfitime te
jashtezakonshme nga
gjuetia e tyre.

9.
• Transformimi per
shkak te ngrohies
globale: Nje
hulumtim i koheve te
fundit ka zbuluar se
ne boren e arktikut
ka pikla te vogla
bloze, qe sjane gje
tjeter vec se metje C
te uzinave e
fabrikave. Kjo bloze
thith rrezet e Diellit
duke bere qe akujt te
shkrijne me shpejte.

10.
• Rendesia e Arktikut ne gjeosistem dhe masat qe
duhen mar per mbrojtjen e tij : Arktiku ndikon
ne krijimin e masave ajrore dhe rrymave
oqeanike te ftohta, te cilat ulin temperaturat ne
hemisferen veriore.
• Nje kercenim i madh per planetin eshte shkrirja
e akujve, si pasoje e ngrohjes globale dhe vrimes
se ozonit. Nese akujt do te shkrine plotesisht do
te demtohen jo vetem gjallesat tokesore por dhe
ato ujore. Prandaj duhet te mos e ndosim
mjedisin, ne menyre qe te shpetojme shtepine
tone te vetme, planetin Toke!

11.
Ekosistemet e shkretetirave
• Klima: Karakteristikat kryesore qe vlejne per te
gjitha shkretetirat jane: mungesa e shiut per
periudha te gjata kohore (ndonjehere me vite),
era e forte si dhe temperaturat ekstreme.

12.
• Pozita gjeografike: Ka shume shkretetira ne
bote, si ne hemisferen jugore dhe veriore, behet
fjale per shkrtetira te nxehta dhe te ftohta, por
ka dhe shkretetira polare (apo te bardha), qe
gjenden ne Groenlande, ne polin e veriut dhe te
jugut dhe karakterizohen nga nje klime e akullt.
• Disa nga shkretetirat me kryesore jane: Saharaja,
qe ka siperfaqen me te madhe, Atakama, e cila
eshte shkretetira me e nxehte ne bote, Gobi,
shkretetira e Namibise, e Australise qendrore etj.

13.
• Gjallesat qe jetojne ne shkretetira: Per shkak te
kushteve ekstreme, ne shkretetira gjejme shume pak
bimesi ato jane te rralla dhe te pershtatura me
mjdeisin, sic jane kaktuset.
• Ndersa fauna eshte shume e larte dhe nder banoret
me te famshem te shkretetires gjejme devete, dhelpra,
gjarpeinj dhe disa lloje antilopash.

14.
• Gjallesa ne rrezik zhdukjeje:
Kercenimi me i madh per
gjallesat e shkretetires jane
kushtet ekstreme ne te cilat ato
jetojne.
• Deveja-> është kafshë
përtypëse trupmadhe me
këmbë të gjata, me qafë të gjatë
e të përkulur, me kokë të vogël
dhe me një gungë ose me dy
gunga në kurriz, që përdoren në
shkretëtira e në stepa të thata i
kafshë ngarkese. Po ashtu nga
kjo kafshë merret leshi i njohur
si lesh deve.

15.
• Dhelpra->Një prej kafshëve të
shkretëtirës është dhelpra e
shkretetires, e cila është nga
llojet më të vogla të
dhelprave. Veshët e kësaj
dhelpre janë më të mëdha se
ato të dhelprave të tjera. Këta
veshë të mëdhenj janë shumë
të dobishëm për dhelprën që
jeton në shkretëtirat e Afrikës
dhe Arabisë. P.sh., dhelpra
mund ta gjejë shumë lehtë
vendin e gjahut në saje të
veshëve të saj të ndjeshëm.
Gjithashtu veshët e
ndihmojnë kafshën që të
mbrohet nga temperaturat e
larta.

16.
• Bretkosat e shkretëtirës-> Jetojnë në Australi,
janë si rezervuarë uji. Kur bie shi, një bretkosë
shkretëtire mbush qeset e trupit të saj me ujë.
Pastaj ajo vetëgroposet në rërë dhe pret deri sa
të bien shirat e tjera. Në saje të ujit që ajo ruan
në qeset e saj, kjo lloj bretkose mund të
mbijetojë në shkretëtirë.

17.
• Transformimi per shkak te ngrohies globale:
Problemi me shqetesues ne shkretetira eshte
rritja e thatesires, kjo sjell zhdukjen e shume
gjallesave, jeta e te cilave varet nga ato pak
reshje qe bien ne vit.

18.
• Rendesia e shkretetirave ne gjeosistem dhe
masat qe duhen mar per mbrojtjen etyre: Ne
shkretetira krijohen rryma ajore te ngrohta e te
thata, te cilat ndikojne ne rritjen e
temperaturave.
• Ulja e nivelit te ngrohjes globale do te sillte
normalizimin e gjendjes se shkretetirave.