Ecotourism

1. หลักการและการจัดการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
ดร. สมยศ โอ่งเคลือบ
ภาควิชาการท่องเที่ยว
คณะมนุษยศาสตร์
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
Email: somyot.o@cmu.ac.th
1
สมยศ โอ่งเคลือบ

2. Ecology
Tourism
Ecotourism
สมยศ โอ่งเคลือบ
2

3. สมยศ โอ่งเคลือบ
3
Nature Tourism
Green Tourism
Bio tourism
Soft tourism
Etc.
Ecotourism

4. 4
การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ คือ...
“การท่องเที่ยวอย่างมีความรับผิดชอบในแหล่งธรรมชาติ รวมถึงแหล่งวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่องกับระบบนิเวศ โดยมีกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันของผู้เกี่ยวข้อง ภายใต้การจัดการอย่างมีส่วนร่วมของท้องถิ่น เพื่อมุ่งให้เกิดจิตสานึกต่อการรักษาระบบนิเวศอย่างยั่งยืน”
(ปรับปรุงจากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย, 2540)
สมยศ โอ่งเคลือบ

5. การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
มีส่วนร่วม
มีการเรียนรู้
มีความ รับผิดชอบ
สมยศ โอ่งเคลือบ
5

6. การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ = 3 มี
•ไม่สร้างผลกระทบด้านลบ
•มีการคืนประโยชน์ให้กับสิ่งแวดล้อม
มีความรับผิดชอบ
•มีการเรียนรู้เกี่ยวกับธรรมชาติอย่างใกล้ชิด
•มีการปลูกจิตสานึกในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
มีการเรียนรู้
•ชุมชนมีส่วนร่วมในการจัดการ
•ชุมชนได้รับประโยชน์
มีส่วนร่วม
สมยศ โอ่งเคลือบ
6

7. สมยศ โอ่งเคลือบ
7
การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ มีหลักการสาคัญดังนี้
1.เป็นพื้นที่ธรรมชาติที่มีการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และ สภาพแวดล้อม รวมถึงแหล่งวัฒนธรรมที่ปรากฏในพื้นที่นั้น
2.เป็นการท่องเที่ยวที่มีความรับผิดชอบต่อสภาพแวดล้อม ธรรมชาติ และระบบนิเวศ
3.มีการเรียนรู้และปลูกจิตสานึก โดยเน้นมีประสบการณ์หรือ สัมผัสโดยตรงกับธรรมชาติ
4.ให้ประโยชน์คืนสู่ธรรมชาติและชุมชนท้องถิ่น
5.เน้นธรรมชาติโดยเนื้อแท้ ไม่เน้นที่การเสริมแต่งหรือพัฒนา สิ่งอานวยความสะดวก

8. สมยศ โอ่งเคลือบ
8
1. พัฒนาจิตสานึก (Awareness) และความเข้าใจ (Understanding)
2. เพิ่มพูนประสบการณ์ที่มีคุณค่าแก่นักท่องเที่ยว ผ่านสื่อความหมายธรรมชาติ
3. ปรับปรุงคุณภาพชีวิตของชุมชนที่แหล่งท่องเที่ยวตั้งอยู่
4. ดูแลรักษาและคงไว้ซึ่งคุณภาพสิ่งแวดล้อมของแหล่ง ท่องเที่ยว
วัตถุประสงค์ของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ

9. สมยศ โอ่งเคลือบ
9
องค์ประกอบสาคัญของ การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ

10. สมยศ โอ่งเคลือบ
10
องค์ประกอบด้านพื้นที่
•แหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่มีเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น
(Identity or Authentic or Endemic or Unique)
•มีพื้นฐานอยู่กับธรรมชาติ
(Nature-based Tourism)
•เกี่ยวกับระบบนิเวศ
(Ecological-based Tourism)

11. สมยศ โอ่งเคลือบ
11
องค์ประกอบด้านการจัดการ
เที่ยวอย่างรับผิดชอบ Responsible Travel
ไม่สร้างผลกระทบ No or low impact
การจัดการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
Sustainable Managed Tourism

12. สมยศ โอ่งเคลือบ
12
องค์ประกอบด้านกิจกรรม / กระบวนการ
เอื้อต่อกระบวนการเรียนรู้
Learning process
การศึกษา
Education
เพิ่มพูนความรู้
Knowledge
ประสบการณ์
Experience
ความประทับใจ
Appreciation
การท่องเที่ยวสิ่งแวดล้อมศึกษา
Environmental Education-based Tourism

13. สมยศ โอ่งเคลือบ
13
องค์ประกอบด้านการมีส่วนร่วม
การมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่น
Involvement of local community or people participation
เกิดประโยชน์ต่อท้องถิ่น
Local benefit
เริ่มจากระดับรากหญ้า
Grass root
การท่องเที่ยวอย่างมีส่วนร่วมของชุมชน
Community Participation-based Tourism

14. 14
กิจกรรมที่เหมาะกับนักท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
•มีโอกาสได้ใกล้ชิด มีประสบการณ์ตรงกับธรรมชาติ
•มีโอกาสได้เรียนรู้ เข้าใจ และตระหนักในคุณค่าของ ธรรมชาติ
•เป็นกิจกรรมที่สร้างรายได้แก่คนในท้องถิ่น
•ส่งผลด้านการอนุรักษ์ ไม่ก่อผลกระทบต่อ สภาพแวดล้อมและชุมชนท้องถิ่น
สมยศ โอ่งเคลือบ

15. 15
กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
•นโยบายการท่องเที่ยวเพื่อรักษาระบบนิเวศ (พ.ศ.2542) ของ ททท. ศึกษาโดยสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วท.) ได้จัดแบ่งกิจกรรมการ ท่องเที่ยวเชิงนิเวศออกเป็น 4 หมวด ประกอบด้วย
สมยศ โอ่งเคลือบ

16. 16
กิจกรรมเชิงนิเวศ
•กิจกรรมการเดินป่า
•กิจกรรมศึกษาธรรมชาติ
•กิจกรรมส่องสัตว์/ ดูนก
•กิจกรรมศึกษา/ เที่ยวถ้า/ น้าตก
•กิจกรรมพายเรือแคนู/ เรือ คายัค/ เรือบด/ เรือใบ
•กิจกรรมดาน้าชมปะการังน้า ตื้น/น้าลึก
•ตั้งแคมป์
•ล่องแพ/ ล่องเรือยาง
•ขี่ม้า/ นั่งช้าง
•เรียนรู้พฤติกรรมท้องถิ่น
สมยศ โอ่งเคลือบ

17. 17
กิจกรรมกึ่งนิเวศ
•กิจกรรมถ่ายรูปธรรมชาติ บันทึกเทปวิดีโอ เทปเสียงธรรมชาติ
•กิจกรรมศึกษาท้องฟ้าและดาราศาสตร์
•กิจกรรมขี่จักรยานตามเส้นทางธรรมชาติ
•ปีน/ไต่เขา
•ตกปลา
•ล่องแพ/ล่องแก่ง/เรือยาง
สมยศ โอ่งเคลือบ

18. 18
กิจกรรมเพลิดเพลิน พักผ่อน และชมความงาม
•ล่องเรือศึกษาธรรมชาติ
–แล่นเรือใบ
–กระดานโต้ลม
–ชมทิวทัศน์
•พักผ่อน ปิกนิก
•เล่นน้า ว่ายน้า อาบแดด
สมยศ โอ่งเคลือบ

19. 19
กิจกรรมส่งเสริมวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์
•ชมความงาม ความเก่าแก่ ลักษณะเฉพาะตัวของแหล่ง ธรรมชาติ
•ศึกษาประวัติของแหล่งโบราณคดีและประวัติศาสตร์
•ศึกษาชื่นชมงานศิลปกรรมและวัฒนธรรม
•กิจกรรมเรียนรู้พฤติกรรมของผู้คน
•ถ่ายภาพ
•ศึกษาการผลิตของที่ระลึกและสินค้าพื้นเมือง
สมยศ โอ่งเคลือบ

20. นักท่องเที่ยว 4 ประเภทที่แสวงหาธรรมชาติ
นักท่องเที่ยวธรรมชาติแบบหัวกะทิ (Hard-core Nature Tourists) เช่น นักวิจัยทางวิทยาศาสตร์ หรือสมาชิกของกลุ่มทัวร์พิเศษที่จัดขึ้นเพื่อการศึกษา กาจัดขยะ หรือจุดประสงค์ที่คล้ายคลึงกัน
นักท่องเที่ยวธรรมชาติแบบอุทิศตน (Dedicated Nature Tourists) คือ บรรดาผู้ท่องเที่ยวด้วยโปรแกรมพิเศษ เพื่อให้ได้เห็นแหล่งที่ได้รับการปกป้อง รวมถึงผู้ต้องการเข้าใจประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ธรรมชาติและวัฒนธรรม
นักท่องเที่ยวธรรมชาติเป็นหลัก (Mainstream Nature Tourists) คือ บรรดาผู้เดินทางไปเยือนแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติที่มีชื่อเสียง เช่น ลุ่มน้าอเมซอน หรือจุดหมายปลายทางอื่น ๆ ที่เป็นการริเริ่มสาหรับโปรแกรมท่องเที่ยวพิเศษ
นักท่องเที่ยวธรรมชาติตามโอกาส (Casual Nature Tourists) คือบรรดาผู้เข้าร่วมท่องเที่ยวธรรมชาติตามโอกาสอานวย โดยอาจเป็นส่วนหนึ่งของ โปรแกรมท่องเที่ยวทั่วไป
สมยศ โอ่งเคลือบ
20

21. หรือ 2 กลุ่มหลัก
นักท่องเที่ยว ประเภท Active หรือ Hard core ecotourist
นักท่องเที่ยว ประเภท Passive หรือ Casual ecotourist
สมยศ โอ่งเคลือบ
21

22. 22
•นักท่องเที่ยวเชิงนิเวศมีความสนใจและรับผิดชอบต่อ ธรรมชาติ แต่บางครั้งอาจขาดความรู้ความเข้าใจ จึงเป็นหน้าที่ของเจ้าของพื้นที่ ผู้ประกอบการ หรือมัคคุเทศก์ที่จะต้องให้ความรู้ แก่นักท่องเที่ยว
สมยศ โอ่งเคลือบ

23. การให้ความรู้และปลูกจิตสานึกด้วย การสื่อความหมาย
23
สมยศ โอ่งเคลือบ

24. เส้นทางศึกษาธรรมชาติ สาหรับการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ
สมยศ โอ่งเคลือบ
24

25. 25
ประเภทของเส้นทางศึกษาธรรมชาติ
1. เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ (Nature trail) ระยะใกล้ ไม่เกิน 45 นาที ไม่ลาบาก เน้นการสื่อความหมายให้ความรู้
เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติโดยมีคนนาทาง (Guided trails)
เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติด้วยตนเอง (Self-guided trails)
2. เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติระยะไกล (Hiking trail) ระยะไกล แคบ ปล่อยตามธรรมชาติ ไม่สะดวกสบาย
3. เส้นทางใช้ประโยชน์พิเศษ (Special-use trail) ตอบสนองตาม วัตถุประสงค์ต่างๆ เช่น ขี่ม้า ขี่จักรยาน
สมยศ โอ่งเคลือบ

26. 26
เส้นทางใช้ประโยชน์พิเศษ (Special-use trail)
เช่น
•ทางขับขี่จักรยาน (Bicycle trail)
•ทางศึกษาธรรมชาติใต้น้า (Under water trail)
•เส้นทางเรือ (Canoe or Boat routes)
•ทางขี่ม้า (Equestrian)
•ทางเดินช้าง (Elephant trail)
•ทางสาหรับคนพิการ (Trail for the handicapped)
สมยศ โอ่งเคลือบ

27. 27
ข้อกาหนดทั่วไปในการจัดเส้นทางศึกษาธรรมชาติ
•ควรผ่านพื้นที่ที่มีความหลากหลาย ดึงดูดใจ
•ปลอดภัยในการเดินชม
•ไม่ควรเป็นเส้นตรง ควรมีโค้ง
•อาจมีลักษณะเป็นวงรอบ (Loop) เชื่อมกันหรือเป็นเลข 8
•เส้นทางและสิ่งอานวยความสะดวกควรกลมกลืนกับ ธรรมชาติ
•ทางเดินหลักอยู่ในตาแหน่งที่กระจายนักท่องเที่ยวออกจาก พื้นที่เปราะบาง
สมยศ โอ่งเคลือบ

28. 28
การวางแผนกาหนดเส้นทาง ควรคานึงถึง
•ผู้วางแผนควรคุ้นเคยกับพื้นที่ ช่วยให้จุดสาคัญของพื้นที่ ไม่ถูกมองข้าม
•ผู้วางแผนต้องมีความรู้เกี่ยวกับการศึกษาธรรมชาติ
•ต้องคานึงว่าผู้ใช้เส้นทางส่วนใหญ่ไม่คุ้นเคยกับธรรมชาติ จึงต้องคานึงถึงความปลอดภัยและสิ่งที่น่าสนใจในเส้นทาง
•ต้องคานึงถึงผลกระทบต่อสภาพธรรมชาติ
•เส้นทางอาจสื่อเป็นเรื่องทั่วไป หรือเจาะจงเป็นเรื่อง เฉพาะก็ได้
สมยศ โอ่งเคลือบ

29. ตัวอย่างหัวข้อสื่อความหมายเพื่อความเข้าใจต่อสิ่งแวดล้อม
•บทบาทของมด/ปลวกในการย่อยสลายซากพืชซากสัตว์
•บทบาทของไฟป่าต่อการเจริญเติบโตของทุ่งหญ้า
•บทบาทของแมลงหรือแบคทีเรียในดิน
•บทบาทของลม นก ต่อการแพร่กระจายของเมล็ด
•คุณภาพไม้ เมล็ดของพรรณไม้ สัตว์ที่อาศัยหรือกินไม้นั้น
•ฯลฯ
สมยศ โอ่งเคลือบ
29

30. 30
การวางแผนจัดทาสื่อความหมายธรรมชาติ
1.กาหนดจุดประสงค์ของการใช้เส้นทางให้ชัดเจน
2.การสารวจพื้นที่ภาคสนาม – ทาแผนที่ 3.การรวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูล – เลือกเนื้อหา
4.การเลือกใช้สื่อ และกาหนดจุดสื่อความหมาย
5.การวางแผนการใช้เส้นทาง / มาตรการ / การบริหาร
6.การจัดทาสื่อประกอบ / แผ่นพับ / คู่มือ
7.การประเมินผลและติดตามผล / แบบทดสอบ
สมยศ โอ่งเคลือบ

31. 31
ตัวอย่าง จุดสื่อความหมายธรรมชาติ : เส้นทางศึกษาธรรมชาติกิ่วแม่ปาน
จุดสื่อ
ระยะทาง (ม.)
หัวเรื่องสื่อ
รูปแบบการสื่อ
1
จุดเริ่มต้น 0 ม.
แนะนาชื่อ, ระยะทาง และลักษณะ ภูมิประเทศของเส้นทาง แนะนาการปฏิบัติตน, การแต่งกาย ที่เหมาะสมในการเดินป่า
แนะนาการเปิดประสาทสัมผัส ตา-หู-จมูก-ลิ้น-ร่างกาย กับ ธรรมชาติ
แผ่นป้ายแสดงแผน ที่และการป้องกัน ผลกระทบต่อ ธรรมชาติ แผ่นป้ายสื่อ “ห้องเรียน ธรรมชาติ”
2
50 ม.
สังคมของป่าดิบเขาชื้น
ทิวทัศน์มุมสูง ด้านดอยหัวเสือ
ป้ายชี้ประตูสู่ป่าดิบ เขา
สมยศ โอ่งเคลือบ

32. 32
จุดสื่อ
ระยะทาง (ม.)
หัวเรื่องสื่อ
รูปแบบการสื่อ
3
100 ม.
ลักษณะเด่นของพันธุ์ไม้ เช่น ก่อ และห่วงโซ่อาหารของสัตว์ป่า
ป้ายชื่อพันธุ์ไม้
หาลูกก่อที่มีรอยถูกกัด กิน เพื่อพิจารณาว่าเป็น สัตว์ชนิดใด
4
170 ม.
รูปแบบของพันธุ์ไม้พื้นล่างซึ่ง อยู่ในที่มีความชื้นสูงและแสงแดด มีปริมาณน้อย
เลือกชี้ต้นไม้พื้นล่างเป็น ตัวอย่าง การออกแบบ ของใบ, ลาต้น, ดอก, ผล ที่สอดคล้องกับ สภาพแวดล้อม
สมยศ โอ่งเคลือบ

33. 33
จุดสื่อ
ระยะทาง (ม.)
หัวเรื่องสื่อ
รูปแบบการสื่อ
5
175 ม.
เหตุใดป่าจึงเป็นแหล่งกาเนิด ของต้นน้าลาธาร
สะพานไม้ข้ามลาธาร
ป้ายชื่อบนสะพาน
6
200 ม.
การต่อสู้ดารงชีพของต้นไม้
ลักษณะภายในของต้นไม้ที่เป็น โพรงยาวตามลาต้น
ต้นไม้ใหญ่ข้างทางที่โคน ต้นเป็นโพรงใหญ่ ดูเหมือน ตายแล้ว แต่มองขึ้นไปเห็น ปลายกิ่งยังไม่ตาย
7
850 ม.
ต้น “ก่วมขาว” เขาอายุเท่าไร และทาไมจึงสูงตรงสง่างาม ต้น “แข้งไก่” ทาไมจึงสูงไล่
ป้ายชื่อต้นไม้
มีขึ้นอยู่ทั่วไป
สมยศ โอ่งเคลือบ

34. 34
สมยศ โอ่งเคลือบ

35. •ออกแบบกลมกลืนกับสภาพแวดล้อม และวัฒนธรรมท้องถิ่น
•ใช้วัสดุที่หาได้จากท้องถิ่น
•ใช้แรงงานในท้องถิ่น
•ใช้อาหารท้องถิ่น หรือใช้วัตถุดิบที่ผลิตได้เองในท้องถิ่น
•มีการบาบัดของเสียก่อนทิ้ง
•Reduce Reuse Recycle
ที่พักเชิงนิเวศ (Ecolodge)
35
สมยศ โอ่งเคลือบ

36. The Algonquin Wilderness Eco- Lodge, located on the southern border of Algonquin Park (only 3 hours from Toronto or Ottawa)
ที่มา: http://www.algonquinecolodge. com/
36
สมยศ โอ่งเคลือบ

37. Julaymba Restaurant (courtesy, Daintree Eco Lodge and Spa), Australia
ที่มา: http://outsideonline.com/destinations/200704/green-travel-list-4.html
Topas Eco Lodge, located deep in the Sapa Valley Vietnam ที่มา: http://www.ije.com.au/Vietnam/Trek-and-Hike- Vietnam/sapa-trek-and- eco-lodge-vse6.html
37
สมยศ โอ่งเคลือบ

38. Shali lodge, Siwa Oasis, Egypt
ที่มา: http://www.thecoolhunter.net/article/detail/812/shali-eco-lodge--siwa
38
สมยศ โอ่งเคลือบ

39. 39
บ้านดิน
สมยศ โอ่งเคลือบ

40. 40
สมยศ โอ่งเคลือบ

41. 41
สมยศ โอ่งเคลือบ

42. 42
สมยศ โอ่งเคลือบ

43. 43
บริเวณน้าตกแก่งโสภา จ.พิษณุโลก
สมยศ โอ่งเคลือบ

44. 44
Key tools for visitor management
•Seasonal limit on use level
•Group size limit
•Pre-assignment of recreation site (Pre-booking)
•Area closures
•Restrictions on the use of fire
•Restrictions by group characteristics
•Length of stay limits
•Technology requirements
•Trip scheduling
•Barriers
•Park information
•Interpretation
•Differential pricing
•Visitor and/or operator qualifications
Source: Phillips (2002)
สมยศ โอ่งเคลือบ

45. 10 อุทยานแห่งชาติที่จากัดจานวนนักท่องเที่ยว
•อุทยานแห่งชาติห้วยน้าดัง ค้างคืนได้ 1134 คน ไปกลับ 850 คน
•อุทยานแห่งชาติดอยผ้าห่มปก ค้างคืนได้ 1000 คน ไปกลับ 1100 คน
•อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ ค้างคืนได้ 800 คน ไปกลับ 2500 คน
•อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย ค้างคืนได้ 850 คน ไปกลับ 2900 คน
•อุทยานแห่งชาติภูกระดึง ค้างคืนได้ 5300 คน ไปกลับ 300 คน
•อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ค้างคืนได้ 2650 คน ไปกลับ 3235 คน
•อุทยานแห่งชาติเอราวัณ ค้างคืนได้ 742 คน ไปกลับ 2000 คน
•อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน ค้างคืนได้ 1500 คน ไปกลับ 1500 คน
•อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์ ค้างคืนได้ 620 คน ไปกลับ 6520 คน
•อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน ค้างคืนได้ 180 คน ไปกลับ 1410 คน
Source: กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
45
สมยศ โอ่งเคลือบ

46. อุทยานแห่งชาติที่ปิดบางฤดูกาล
•อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ งดในเส้นทางศึกษาธรรมชาติ และบริเวณจุดชมวิวทิวทัศน์ผาเดียวดาย ตั้งแต่วันที่ 1 มิ.ย.ถึงวันที่ 30 ก.ย.
•อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน จ.เพชรบุรี งดในบริเวณบ้านกร่าง ห้วยแม่สะเลียง เขาพะเนินทุ่ง ตั้งแต่วันที่ 1 ส.ค.ถึง 31 ต.ค.
•อุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย จ.เชียงใหม่ งดบริเวณลานกางเต็นท์ดอยปุย ตั้งแต่วันที่ 1 พ.ค. ถึง 31 ต.ค.
•อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ งดบริเวณเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติกิ่วแม่ปาน ตั้งแต่วันที่ 1 ก.ค.ถึง 31 ต.ค.
•อุทยานแห่งชาติภูกระดึง จ.เลย งดบริเวณยอดภูกระดึง ตั้งแต่วันที่ 1 มิ.ย.ถึง 30 ก.ย.
•อุทยานแห่งชาติดอยฟ้าห่มปก จ.เชียงใหม่ งดบริเวณลานกางเต็นท์กิ่วลม น้าตกนามะอื้น ห้วย เฮี้ยน ปู่หมื่น แม่แฮง โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ ดอยฟ้าห่มปก ตั้งแต่วันที่ 1 ก.ค.ถึง 30 ก.ย.
•อุทยานแห่งชาติห้วยน้าดัง จ.เชียงใหม่ งดบริเวณลานกางเต็นท์ ตั้งแต่วันที่ 1 พ.ค.ถึง 30 ก.ย.
•อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน และอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสุรินทร์ จ.พังงา งดให้เที่ยวชม ตั้งแต่วันที่ 16 พ.ค.ถึง 31 ต.ค. เพราะอยู่ในช่วงฤดูมรสุม Source: กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
46
สมยศ โอ่งเคลือบ

47. 47
Zoning ในอุทยานแห่งชาติ (สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย, 2541)
•เขตหวงห้าม (Restrict nature reserve zone)
•เขตสงวนสภาพธรรมชาติ (Primitive zone)
•เขตฟื้นฟูสภาพธรรมชาติ (Recovery zone) •เขตเพื่อการพักผ่อนและศึกษาหาความรู้ (Outdoor recreation zone)
•เขตบริการ (Intensive use zone)
•เขตกิจกรรมพิเศษ (Special use zone)
สมยศ โอ่งเคลือบ

48. 48
คาถาม?
สมยศ โอ่งเคลือบ