1. MİLLİ KONSERVATORİYA TƏRKİBİNDƏ
İNCƏSƏNƏT GİMNAZİYASI
FƏNN: RİYAZİYYAT
SİNİF: V
MÜƏLLİM: ZİYARƏ MURAD
2009 - 2010

2. K SRL R V NOTLAR Ə Ə Ə

3. KƏSR
1.HİSSƏ VƏ ADİ KƏSR
2. KƏSRLƏRİN MÜQAYİSƏSİ
3. DÜZGÜN VƏ DÜZGÜN OLMAYAN KƏSRLƏR
4. MƏXRƏCLƏRİ BƏRABƏR KƏSRLƏRİN
TOPLANMASI VƏ ÇIXILMASI

4. Hissə və adi kəsr
1.Vahidin bir və ya bir neçə bərabər hissəsinə adi
kəsr deyilir
2. Adi kəsrlər xətt və iki natural ədədin köməyi ilə
yazılır.Bu xətt kəsr xətti adlanır.
3. Xəttin altında yazılan ədəd kəsrin məxrəci adlanır
və vahidin neşə bərabər hissəyə bölündüyünü göstərir.
4. Xəttin üstündə yazılan ədəd kəsrin surəti adlanır və
belə hissələrdən neçəsinin götürüldüyünü göstərir.
a kəsrin surəti
b
kəsr xətti
kəsrin məxrəci

5. KƏSRLƏRİN MÜQAYİSƏSİ
Məxrəcləri bərabər olan iki kəsrdən surəti böyük olan kəsr böyük,
surəti kiçik olan kəsr kiçikdir.
5
13
9 ;
13
9
11 ;
8
8
14
23
21 ;
23
31
30
30 .
30
17
49
a
25 < ; <
49
49
<
>
<
>
a =18,19,20,21,22,23,24

6. DÜZGÜN VƏ DÜZGÜN OLMAYAN KƏSRLƏR
Surəti məxrəcindən kiçik olan kəsr düzgün kəsr adlanır :
a < b
3
5
7
10 ; ; - deməli, alırıq ki,
9
14
a < 1
b
Surəti məxrəcindən böyük və ya ona bərabər olan kəsr düzgün
olmayan kəsr adlanır : a >b və ya a=b
5
3
9
7
12
12
45
45
- deməli, alırıq ki,
a
b
≥ 1

7. MƏXRƏCLƏRİ BƏRABƏR KƏSRLƏRİN
TOPLANMASI VƏ ÇIXILMASI
Məxrəcləri bərabər kəsrləri toplamaq üçün onların surətlərini
toplayıb surətdə yazıb, məxrəci olduğu kimi saxlamaq lazımdır:
a
c
+
b
c
=
a + b
c
Məxrəcləri bərabər bir kəsrdən o biri kəsri çıxmaq üçün azalanın
surətindən çıxılanın surətini çıxıb surətdə yazıb, məxrəci olduğu
kimi saxlamaq lazımdır:
b
c
a -b
c
a
-
c
= ( a ≥ b )

8. LEONARDO DA VİNÇİ
O elmin ki, riyaziyyatla əla-qəsi
yoxdur və oraya riyazi
elmlərdən biri tətbiq edilmir,
onda o elmdə heç bir yəqinlik
hasil edilə bilməz.

9. NOTLAR VƏ PAUZALAR
1 yarım not
2
1 çərək not
1
16
1 səkkizlik not
onaltılıq not
1
bütöv not
4
8

10. NOT VƏZNLƏRİ

11. NÖQTƏLİ NOTLAR
1
4
1
1
8
+
1
1
8
1
1
16
+
1 + 2
4
2
+

12. “ ŞUŞANIN DAĞLARI ”
3 Å Å = 8
3 Å 2
Å =
1
3Å 2
Å = 8
1 Å Å Å Å Å = 4
1 Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
= 8
16
16
8
4
8
4
1
16
8
3 Å Å 2
= 8
8
1
8
8
6
2 Å =
1
1
1
1
1
1 Å Å Å Å Å Å 1
= 8
8
1
8
1
8
1
8
1
8
1
16
16
5
16
1 Å 5
= 8
8
8
6
4
8
8
16
16
8
1
16
8
2
8
8
6
5 Å 1
= 8
8
8
6
1 Å Å Å Å Å Å 1
= 16
8
1
8
1
8
1
8
1
16
1
16
8
5 Å 2
=
8

13. “ SARI BÜLBÜL ”
1 Å 2
=
= 4
4
3
4
2
4
2 Å
8
1 Å Å Å 1
=
4
1
4
1
8
8
2 Å 1
=
4
4
3
4
4 Å =
1 Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
= 8
8
4
8
8
4
1
8
2 Å 1
= 4
4
4
3
1 Å Å Å Å 1
4 = Å
4
= 4
1
8
1
8
1
8
8
1
8
5 Å = 8
5 Å 2
16
= 8
8
1
8
3
6
= 4
1 Å Å Å Å Å Å 1
=
8
1
8
1
8
1
8
1
16
1
16
8

14. 1
4 Å = =
4
2 Å
4
1 Å Å Å Å 1
= 4
8
1
8
1
4
1
8
8
1
8
3
4
3
4
1 Å Å 1
= 2
2
1
8
8
1 Å =
2 Å 1
= 4
8
2
4
2 Å 4
4 Å
1 Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
=
1 Å Å Å Å 1
= 4
8
1
8
1
4
1
8
8
4 Å 1
=
8
3
= 4
1
2 Å 1
=
4
4
3
4
=
4
4
1
8
8
8
4
8
8
ÇAL OYNA

15. 1 Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
8
16
16
8
8
4
= 4
3 Å 2
Å 1
= 8
16
8
3Å 1
Å 2
8
= 8
8
6
2 Å 2
Å 2
= 8
2 Å 4
Å
1 Å Å Å Å Å Å 4
= = 8
8
8
6
1
4
1
16
1
16
1
8
1
16
1
16
8
1
16
8
1 Å Å Å Å Å Å 1
=
4
1
16
1
16
1
8
1
16
1
16
8
2 Å Å 1
= 8
4
4
16
8
2 Å 2
Å 2
= 8
8
8
6
5 Å = 8
1 Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
Å 1
8
16
16
8
8
8
8
= 16
2
8
5 Å 1
= 8
8
6
SARI GƏLİN

16. NOTLAR ÜZƏRİNDƏ TƏNLİKLƏR
1. 2. =
1
3.
=
1
1
1
1
1
+ 16
16
16
8
8
1
1
= 4. =
1
4
1
4
+ + + + X = +
8
1
16
+ + X = 2
8
1
+ +
16
1
2
1
4
1
+ 4
+ X = + 8
1
+
16
1
+ 16
1
1
2
= X +
1
16
1
1
+
+ 16
8

17. 1.
1
2
1 + + + 1
+ x =
8
1
16
1
16
8
1
2
2 + 2
+ x =
16
8
4
8
2 + 1
+ x =
8
8
4
8
3 + x =
8
x = 1
8
2.
1
4
1 + + + + + x = 1
+
4
1
16
1
8
1
8
1
16
16
2
4
3 + 2
+ x =
8
16
8
16
3 + 4
+ x =
16
16
8
16
7 + x =
16
x = 1
16
3.
1
2
1 + + 1
+ x =
16
1
8
16
1
2
2 + 1
+ x =
8
16
4
8
1 + 1
+ x =
8
8
4
8
2 + x =
8
1
4
x = 2 =
8
4.
1
4
1 + + + + x = 1
+
2
1
8
1
4
1
16
16
1
4
2 + + + x = 2
+
4
1
8
1
4
16
3
4
1 + + 1
+ x =
8
2
8
8
3
4
4 + x =
8
3
4
2 + x =
4
x = 1
4

18. MARAQ DÜNYASI
ƏDƏD ARDICILLIĞI :
1. 6, 8, 12, 18, 26, ?, 48, 62
A) 30; B) 40; C) 12; D) 36.
2. 1, 2, 4, ?, 16, 32
A) 8; B) 12; C) 10; D) 11.
3. 3, 2, 4, 3, 6, 5, 10, 9, ?
A) 11; B) 16; C) 18; D) 17.
4. 5, 25, 20, ?, 95, 475, 470
A) 90; B) 100; C) 25; D) 85.

19. MARAQ DÜNYASI
SEHRLİ KVADRAT
1. 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21. 24, 27
2. 2. 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18
3. 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19
4. 5, 10, 15. 20, 25, 30, 35, 40, 45
Verilmiş ədədləri 9 boş kvad-rat
damalara elə yerləşdirin ki,
“sehrli kvadrat” alınsın

20. MARAQ DÜNYASI
1 2
12 27 6
9 15 21
24 3 18
8 18 4
6 10 14
16 2 12
3 4
20 45 10
15 25 35
40 5 30
9 19 5
7 11 15
17 3 13

21. TəbəSSÜM MəSələləRI
1. 1888 ədədini elə iki yerə bölün ki, hər biri 1000-ə bərabər olsun.
2. İki at 10 km qaçdı. Hər at nə qədər qaçdı?
3. İlin neçə ayında 30 gün var?
4. İki nəfər yol gedərkən 2 qələm tapdı. Bunların arxasınca gələn 4 nəfər neçə qələm
tapar?
5. İki oğul, Iki ata.
Hərəsi mindi bir ata,
Mindilər cəmi üç ata.
Bu necə olur, görəsən?
6. Yeddi qardaşın hər birinin bir bacısı var. Ailədə neçə uşaq var?
7. Evdə 5 şam yanırdı. Onlardan üçünü söndürdülər. Neçə şam qalar?
8. Bir qocadan soruşdular: “ Sənin neçə yaşın var?” Qoca cavab verdi ki, mənim
yüzdən çox yaşım var, ancaq cəmi 25 dəfə ad günü keçirmişəm. Bu necə olur?
9. Günün qalan vaxtı keçən vaxtından 2 dəfə çoxdur. Saat neçədir?