1. H.EL218: Öàõèëãààí òåõíèêèéí ìàòåðèàë õèчээëèéí ëåêц 7
Øèíãýí äîòîðõ óñ, ÷èéãíýýñ íèðãýëãèéí ã¿¿ð ¿¿ñýõ ¿çýãäýë
Øèíãýí äèýëåêòðèêèéí äîòîð áàéíãà òîäîðõîé õýìæýýãýýð àãóóëàãäàæ áàéäàã õîëüöûí
íýã íü óñ ÷èéã þì. Óñ íü õ¿÷òýé òóéëò ìîëåêóëòàé ó÷ðààñ öàõèëãààí îðîíä îðîíãóóò
ýð÷èìòýé òóéëøðàëä îðæ íèðãýëýã ÿâàãäàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã. Øèíãýíèé äîòîðõ óñ
÷èéã íü ãóðâàí ÿíçûí òºëºâ áàéäàëä îðøèíî. ¯¿íä:
à. Ìîëåêóëûí óóñìàëûí òºëºâ áàéäàë,
á. ׺뺺ò ìàíàíöðûí òºëºâ áàéäàë,
â. ¨ðîîëûí òóíàñàí óñ çýðýã îðäîã.
Òóéëò áóñ ìîëåêóëòàé øèíãýí¿¿äèéí äîòîð óóñàõ óñíû õýìæýý íü õàðüöàíãóé áàãà
áàéäàã áà øèíãýíèé á¿òýö, òåìïåðàòóð, õóó÷ðàëòûí ò¿âøèí çýðãýýñ õàìààðíà.
Æèøýýëáýë: Òðàíñôîðìàòîðûí øèíý òîñîíä óñíû óóñìàëûí òºëºâ áàéäàëä ¿¿ñýõ
õÿçãààð íü 200Ñ-ä òîñíû æèíãèéí 0.005%; 400Ñ-ä 0.01%; 800Ñ-ä 0.0035% òóñ òóñ áàéäàã.
Òîñíû äîòîðõ óñ, ÷èéãíèé õýìæýý ýíý õÿçãààðààñ äýýø áîëоõîä óñíû òîñîíä óóñàõ
¿çýãäýë õàíàæ, óñ ÷ºëººò áºìáºëºã ìàíàíöàð õýëáýðò øèëæèíý. Ìàíàíöðûí çàðèì
æèæèã õýñã¿¿ä õîîðîíäîî íèéëæ òîì äóñëóóä áîëæ õóâèðàõ áà óñíû õóâèéí æèí íü
òîñíûõîîñ èõ ó÷èð òîìîîõîí äóñëóóä íü ñàâíû ¸ðîîëä òóíàæ ¸ðîîëûí óñ áîëæ õóâèðäàã.
Óñ ÷èéã øèíãýíèé äîòîð ÷ºëººò ìàíàíöàð õýëáýðòýé áàéõ íü øèíãýíèé öàõèëãààí
äààöàä õàìãèéí õîðòîé íºëººã ¿ç¿¿ëäýã. Øèíãýíèé äîòîðõ ìàíàíöðûí æèæèã õýñã¿¿ä
öàõèëãààí îðíû íºëººë뺺ð òóéëøðàëä îðæ Ẻðºíõèé õýëáýðýýñ çóóâàí õýëáýðò
øèëæèíý. Öàõèëãààí îðíû õ¿÷ëýã èõñýõ òóòàì äóñëóóä óëàì õ¿÷òýé òóéëøèð÷, óëàì
èë¿¿ ñóíàëòàíä îðæ õýëáýð ä¿ðñýý ººð÷èëíº. Äóñëóóäûí ñóíàëòûí ýëëåïñèéí èõ áàãà
òýíõëýãèéí õàðüöàà íü 1.85-ààñ èõ áîëîõîä äóñëóóä çàäàð÷ óñíû íàðèéõàí ñóâãóóä ¿¿ñíý.
Ýäãýýð ñóâãóóä íü îðøèí òîãòíîõûí õóâüä òîãòâîðã¿é áàéäàã áà òîäîðõîé íýã ¿åä
ýëåêòðîäûã õîëáîñîí íýâò íàðèéõàí óñàí ñóâàã ¿¿ñ÷ íèðãýëýã ÿâàãäàõ íºõöëèéã
á¿ðä¿¿ëäýã. Óñàí ñóâãààð ã¿éäýë ã¿éñíèé óëìààñ óñ óóðøèæ õèéí òºëºâ áàéäàëä
øèëæèíý. Èíãýñíýýð îëîí òîîíû õººñºíöºð¿¿ä ãýíýò ¿¿ñýæ á¿ðýí íèðãýëýã áîëäîã.
Øèíãýíèé äîòîðõ æèæèã óñàí äóñëóóä ñóíàæ òîãòâîðã¿é óñàí ñóâàã ¿¿ñãýõ êðèòèê
õ¿÷ëýãèéã Ñêîâðîíèêèéí òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëíî.
0
E kp  1534
 øèí * r0
 0 - óñàí äóñëûí ç¿ãýýñ ãàäàðãóóä ¿ç¿¿ëýõ äàðàëò
r0 - óñàí äóñëûí ýõíèé ðàäèóñ
 - Øèíãýíèé öàõèëãààí êèíåìàòèê ïîòåíöèàëûí õýìæýý

2. Äèýëåêòðèêèéí äóëààíû øèíæ ÷àíàð
Àøèãëàëòûí ÿâöàä òðàíñôîðìàòîðûí òîñîíä ÷èéãëýãèéí õýìæýý äóíäæààð 0.2-0.5 ìãð/êã
áàéíà. Òîñîí äîòîðõ óñíû õýìæýýíýýñ ò¿¿íèé öàõèëãààí äààö õýðõýí õàìààðàõ
õàìààðëûã äîîðõ çóðàãò àâ÷ ¿çüå.
kB
Å;
cm
0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 W;%
 0.033  êâ
Åíèð  22 * 1  ;
 W;%  ñì
Òîñîí äîòîð óñ ÷èéãèéã òàòàõ ÷àäâàð ñàéòàé öåëëþëîç, öààñ, êàðòîí, äààâóó, õºâºíãèéí
øèðõýã çýðýã õîëüöóóä àãóóëàãäñàí òîõèîëäîëä óñ ÷èéãíèé íºëººëºë óëàì èõýñäýã.
Ýäãýýð¿¿ä íü ãàäàðãóó äýýðýý òîñíû äîòîðõ óñ, ÷èéãèéã òàòàæ öàõèëãààí äàìæóóëàìæ
ñàéòàé óòàñëàã ã¿¿ðèéã ¿¿ñãýäýã. Ýíý íü òîñíû öàõèëãààí äààöûã ýðñ áàãàñãàæ õÿëáàðõàí
íèðãýëýã ÿâàãäàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã. Òðàíñôîðìàòîðûí òîñíû öàõèëãààí äààö õ¿÷äýë
¿éë÷ëýõ õóãàöààíààñ õàìààðàõ õàìààðëûã àâ÷ ¿çüå!
U
200 400 600 800 1000 t (ñåê)
Òðàíñôîðìàòîðûí òîñíû öàõèëãààí äààöíû õàìãèéí áàãà çºâøººðºãäºõ õýìæýýã
õ¿ñíýãòýýð àâ÷ ¿çüå!
Òîíîã òºõººðºìæèéí Òîñíû öàõèëãààí äààö; êÂ/2.5ìì
àæëûí õ¿÷äýë;  Øèíý òîñîíä Àøèãëàæ áàéãàà òîñ
15 áà ò¿¿íýýñ äýýø 25-ààñ äýýø 20-îîñ äýýø
15-35 30-ààñ äýýø 25 áà ò¿¿íýýñ äýýø
110-220 40-ººñ äýýø 35 áà ò¿¿íýýñ äýýø
330 áà ò¿¿íýýñ äýýø 50-ààñ äýýø 45 áà ò¿¿íýýñ äýýø