2-Türkiye'nin Fiziki Coğrafyası

1. TÜRKİYE’NİN FİZİKİ COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ

2. TÜRKİYE’NİN FİZİKİ COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ
Morfolojik Özellikleri
Türkiye'nin Coğrafyası
Türkiye'nin Fiziksel Özellikleri

3. Morfolojik Özellikleri
Avrupa Kıtasında Trakya Yarımadası, Asya Kıtasında
Anadolu Yarımadası üzerinde yer alan ülkemiz hem
bir Avrupa ülkesi hem de bir Asya ülkesidir. Asya ve
Avrupa Kıtalarının birbirleriyle en fazla yakınlaştığı
Çanakkale ve İstanbul Boğazlarına hakim olan Türkiye
farklı medeniyetleri buluşturan bir köprü
konumundadır.

4. Türkiye'nin Coğrafyası
Kuzey yarım Küre’de yer alan ülkemiz 36-42
kuzey enlemleri ile 26-45 doğu boylamları
arasında yer almaktadır. 36 kuzey enlemi ile 42
kuzey enlemi arasında yer alan ülkemizin
yüzölçümü 8.14.578 km²’dir.

5. Türkiye’nin; batısında Bulgaristan,Yunanistan
doğusunda Gürcistan, Ermenistan, Nahcıvan,
İran ve Irak güneyinde ise Suriye yer
almaktadır. Ortalama yükseltisi (1132) fazla
olan Türkiye’nin yeryüzü şekilleri dağlık ve
engebelidir.

6. • Ülkemizde dağların uzanış doğrultuları genel olarak
doğu-batı doğrultuludur. Türkiye’de Ege Bölgesinde
dağlar denize dik uzanırken, Akdeniz ve Karadeniz
Bölgesinde paralel uzanmaktadır. Bu nedenle Ege
Bölgesinde doğal koy, körfez çokça bulunurken
Akdeniz ve Karadeniz Bölgesinde falez oluşumu
fazladır.
Yine Akdeniz ve Karadeniz Bölgesinde kıyı kesimi ile
iç kesimler arasında iklim farklılıkları görülmekte ve
kıyı ile iç kesim arasında ulaşım zor sağlanmaktadır.

7.  Ülkemiz Alp-Himalaya dağ sistemi içersinde yer
almaktadır. Bundan dolayı ülkemizde tüm jeolojik
devirlere ait yeryüzü şekillerine rastlamak
mümkündür. Kısa mesafelerde büyük farkların
görüldüğü ülkemiz oldukça engebeli bir görünüme
sahiptir. Türkiye bu özelliğini 3. Jeolojik zamanda doğu
Avrupa platformu ile güneyde Afrika ve Arabistan
platformlarının birbirlerine yakınlaşması sonucu
almıştır.

8.  Ülkemizde kuzey ve güneyde uzanan sıra dağların
doğuda birleşerek bir bütün haline gelmesi
neticesinde yükselti değerleri batıdan doğuya doğru
gidildikçe artar.
 Ortalama yükseltisi fazla olan Türkiye’de dağ sıraları
Ege bölgesi hariç kuzeyde Karadeniz’e ve güneyde
Akdeniz’e paralel uzanmaktadırlar. Kuzey ve Güneyde
kıyıya paralel uzanan dağlar bu bölgedeki kıyıların
girinti ve çıkıntının az sade bir özellik kazanmasına
neden olmaktadır. Bu dağ sıraları kuzeyde; Kuzey
Anadolu dağları ve güneyde ise Toros dağlarıdır.

9. Türkiye'nin Fiziksel Özellikleri
 10-15 milyon yıldan beri epirojenik karakterli Post
Alpin tektonik hareketlere bağlı olarak, Anadolu
yarımadasının batı ve orta kısmı devamlı
yükselmektedir. Diğer taraftan Akdeniz ve Karadeniz
çanaklaşma alanları da çökmektedirler.
Kubbeleşmekte olan Anadolu yarımadası ile komşu
çanaklaşma sahaları arsında fleksür ve fay zonları
bulunmaktadır.

10.  Ülkemizde ana hatları ile iki adet fay
kuşağı bulunmaktadır. Bunlar ;
oKuzey Anadolu Fay Kuşağı (KAF)
o Doğu Anadolu Fay Kuşağı (DAF)

11.  Kuzey Anadolu Fay Kuşağı ; Saroz körfezinden
başlayarak Marmara denizi, İzmit Körfezi,
Adapazarı, Düzce, Bolu, Gerede, Merzifon,
Erbaa, Niksar ve Kelkit vadisinden geçerek
Erzincan Karlıova’da son bulmaktadır.

12.  Doğu Anadolu Fay Kuşağının kabaca geçtiği coğrafi
bölgeler incelendiğinde; Afrika içlerinden Kızıl denizi
takip eden büyük kırık hattı Şeria vadisi boyunca
devam ederek Hatay’dan ülkemiz sınırlarına dahil
olmaktadır. Hatay’dan sonra Kahraman Maraş,
Adıyaman, Bingöl üzerinden devam ederek Erzincan
Karlıova’da Kuzey Anadolu Fay Kuşağı ile
birleşmektedir.

13.  Ülkemizde kubbeleşmeye örnek olarak kuzey
Anadolu dağlarıyla, Toros dağları gösterilebilir.
Çanaklaşmaya örnek olarak İç Anadolu verilebilir.
Türkiye’de üçüncü zamanın sonuna ve dördüncü
zamanın başına ait genç volkan konileri ve örtüleri
geniş yer tutmaktadır. Bu dağlarımıza örnek olarak
Ağrı Dağı, Tendürek Dağı ve Nemrut Dağı verilebilir.

14.  Yakın jeolojik devirlerde sayısız kırıklara maruz
kalmış Anadolu yarımadası; Akdeniz deprem kuşağı
üzerinde yer alır. Zaman zaman şiddetli depremlere
maruz kalan ülkemizde batı, kuzey ve doğu
Anadolu’nun genç kırıklarla sınırlanmış olan çöküntü
havzaları başlıca deprem bölgeleridir.

15.  Ülkemizde birçoğunun tektonik karakter gösterdiği
İç Anadolu ovaları akarsuların taşıdığı alüvyonlarla
doldurulmuş ve düzeltilmiştir. Bitki örtüsünün cılız
olduğu bu bölge şiddetli erozyonlarla tahribata maruz
kalmıştır. İç Anadolu Bölgesi’nde, Yukarı Kızılırmak
Bölümü üzerinden Doğu Anadolu Bölgesi’ne
geçilmektedir.

16.  Doğu Anadolu Bölgesi 2000 m yükseklikteki
ovalarıyla (Erzurum ovası 2000 m, Yüksekova 2200 m)
ve bunları çevreleyen yüksek dağ sıralarından
(ortalama yükseklikleri 3000 m’nin üzerinde)
oluşmaktadır. Bir kısmı volkanik kökenli bu dağ
kütleleri akarsular tarafında derin vadilerle yarılmıştır.

17.  Ülkemizde kuzey ve güney kıyı dağları Karadeniz ve
Akdeniz çanakları arasında yükselmiş birer duvar
görünümündedir. Akarsuların taşıdığı alüvyonlarla
kıyılarda bir çok delta ovalarına rastlanır. Güneyde
Ceyhan ve Seyhan’ın taşıdığı alüvyonlarla Çukurova,
Göksu’nun ağzında Silifke ovası, kuzeyde ise Kızılırmak
ağzında Bafra, Yeşilırmak ağzında ise Çarşamba delta
ovaları bulunmaktadır.

18.  Akarsuların taşıdığı bu malzemeler Akdeniz ve
Karadeniz çanaklaşma alanının batmasına
Anadolu yarımadasının yükselmesine neden
olmaktadır. Kıyıya paralel uzanan bu dağlar
deniz etkisinin iç kesimlere kadar gelmesini
engellemektedir.

19.  Ülkemizin kuzeybatısında ise durum değişmektedir.
Marmara bölgesi içerisinde yer alan kuzeybatı
bölümünde Uludağ, Yıldız dağları dışında belli başlı
yükseltiler bulunmamaktadır. İç kuvvetlerin etkisiyle
peneplenleşmeye maruz kalmış bu bölgede akarsu
faaliyetleri eğim ve yükseltinin yetersiz olması
sebebiyle cılız kalmaktadır. Bu bölgede Ergene ve
Susurluk akarsuları geniş yataklar içinde menderesler
çizerek akmaktadır.

20.  Ege bölgesinde doğu-batı doğrultusunda
uzanan orta yükseklikteki dağlar kıyıya dik
olarak uzanmaktadır. Faylara paralel uzanan
çöküntü (grabenler) alanlarında ovalar
bulunmaktadır. Çöküntü alanları arasında ise
yükseltiler (horstlar) dağları oluşturmaktadır.

21.  Ege bölgesinde; Madra dağı ile Yund dağı
arasında Bakırçay ovası, Boz dağ ile daha
güneyde olan Aydın dağları arasında Küçük
Menderes ovası bulunmaktadır. Aydın dağları
ile Menteşe dağları arasında Büyük Menderes
ovası yer almaktadır.