1. 1 บทที่ 5 ทฤษฎีองค์การ
ความหมาย พัฒนาการ ทฤษฎี และการนาไปใช้
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

2. วัตถุประสงค์ในการเรียนรู้บทที่ 5
2
 การจัดการเรียนรู้เรื่อง “ทฤษฎีองค์การ”
มีวัตถุประสงค์เพื่อให้นักศึกษา...
 เข้าใจและสามารถอธิบายความหมาย
ความเป็นมา และความสาคัญของทฤษฎี
องค์การ
 เข้าใจและสามารถอธิบายสาระสาคัญของ
ทฤษฎีองค์การตังแต่ยุคแรกถึงยุคปัจจุบัน
้
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

3. จุดกาเนิดของการจัดการ
3
The Great Pyramid of Giza Ban Chiang Pottery
2560 BC 2600 BC
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

4. จุดกาเนิดของแนวคิดการจัดการสมัยใหม่
4
 Adam Smith (1723-1790)
 Father of modern economics
and capitalism
 An Inquiry into the Nature
and Causes of the Wealth of
Nations
 Division of Labor
Photo: wikimedia.org
 Pin Factory
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

5. การแบ่งงานกันทา (Division of Labor)
5
240 pins/day 48,000 pins/day
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

6. อธิบายคาศัพท์: ทฤษฎี (Theory)
6
 “A proposition or set of  “แนวคิด หลักการ หรือข้อ
propositions that seeks to สมมติฐานของนักคิดและ
explain or predict something.” นักวิชาการที่ได้พัฒนาขึ้นและเป็น
ข้อเสนอข้อหนึ่งหรือชุดหนึ่ง ที่ยอมรับกันทั่วไป”
ที่มุ่งอธิบายหรือพยากรณ์ (สัมฤทธิ์ ยศสมศักดิ์, 2549)
บางสิ่งบางอย่าง  การเปลี่ยนรูปธรรมหรือสิ่งที่เป็น
(Shafritz, Russel & Borick, จริง (Reality) ให้กลายเป็น
2009) นามธรรม (Abstract)/การสะท้อน
ประสบการณ์ให้เป็นความหมาย
(อุทัย เลาหวิเชียร, 2549)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

7. ความหมายของทฤษฎีองค์การ (1/2)
7
 ชุดข้อเสนอที่มุ่งอธิบายหรือทานายพฤติกรรมของ
กลุ่มและเอกบุคคล (individual) ในสภาพแวดล้อม
ขององค์การทีแตกต่างกัน
่
(Shafritz, Russel & Borick, 2009)
 การศึกษาเกี่ยวกับโครงสร้าง หน้าที่ และการ
ปฏิบัติงานขององค์การ พฤติกรรมของกลุ่มและ
เอกบุคคลที่ปฏิบติงานในองค์การ
ั
(อุทัย เลาหวิเชียร, 2549)
 การศึกษาพฤติกรรมของคนในองค์การ
ความสัมพันธ์ระหว่างองค์การกับสิ่งแวดล้อม และ
ความสัมพันธ์ระหว่างองค์การด้วยกัน
(สัมฤทธิ์ ยศสมศักดิ,์ 2549)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

8. ความหมายของทฤษฎีองค์การ (2/2)
8
 ทฤษฎีองค์การ (Organizational
Theories) หรือ ทฤษฎีการจัดการ
(Management Theories) หมายถึง
แนวคิด หลักการ หรือข้อสมมติฐานที่มุ่ง
บรรยาย อธิบายหรือทานายวิธีบริหาร
จัดการองค์การให้มีประสิทธิภาพและ
ประสิทธิผล
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

9. Abraham Frederick Douglas
Elton Mayo Maslow Herzberg McGregor
Marry Parker Hawthorne Hierarchy of Motivator- Theory X &
Follet Studies Needs Hygiene Theory Y
Soft Factors 1927 1954 1959 1960
Behavior Viewpoint
1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Classical Viewpoint Quantitative Viewpoint Contemporary Viewpoint
Frederick Frank & Max Weber Henri Fayol Management System Contingency Learning
Taylor Lillian Bureaucracy Management Science Theory Theory Organization
Scientific Gilbreth 1911 Principles
Management Time and 1916
1911 Motion Study
99 002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

10. แนวคิดดั้งเดิม (Classical Viewpoint) (1/4)
10
 การจัดการเชิงวิทยาศาสตร์ (Scientific
Management) โดย เฟรเดอริค เทย์เลอร์
(Frederick Taylor) ชาวอเมริกัน ใช้การจัดการ
ทางวิทยาศาสตร์เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต
 หลักการ:
 จาก rule of thumb เป็น one best way หา
มาตรฐานการทางานที่ดีที่สุด
 เลือกคนงานตรงที่มีความสามารถตรงกับงาน
 จ่ายเงินเดือนต่างกัน คนงานที่มีผลงานระดับดี
จะได้ค่าตอบแทนมากกว่า
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

11. แนวคิดดั้งเดิม (Classical Viewpoint) (2/4)
11
 การศึกษาเวลาและการเคลื่อนไหว (Time
and Motion Study) โดย แฟรงค์และลิเลียน
กิลเบริธ (Frank & Lillian Gilbreth)
 ใช้กล้องถ่ายภาพยนตร์บันทึกการเคลื่อนไหว
ของคนงาน
 ลดการเคลื่อนไหว=เพิ่มประสิทธิภาพ
 Lillian Gilbreth เป็น The First Lady of
Management
 คิดค้น Therblig วิธีการเคลื่อนไหวของมือที่
ก่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

12. แนวคิดดั้งเดิม (Classical Viewpoint) (3/4)
12
 การจัดองค์การแบบราชการ (Bureaucracy) โดย แมกซ์ เว
เบอร์ (Max Weber) นักสังคมวิทยาชาวเยอรมัน คิดค้น
รูปแบบองค์การถาวรที่เรียกว่า “ระบบราชการ”
 แนวคิด:
 หลักการแบ่งงานกันทา
และความชานาญเฉพาะทาง (Division of labor and
functional specialization)
 ลาดับชัน (Hierarchy)
้
 กรอบที่เป็นทางการของกฎเกณฑ์และวิธีการ (Formal
framework of rules and procedures)
 การรักษาไว้ซึ่งแฟ้มงาน
และบันทึกต่างๆ (Maintenance of files and other
records)
 ความเป็นวิชาชีพ (Professionalization)
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

13. แนวคิดดั้งเดิม (Classical Viewpoint) (4/4)
13
 หลักการจัดการ 14 ประการ (Management
Principles) โดย อองรี ฟาโยล์ (Henri Fayol)
วิศวกรเหมืองและนักทฤษฎีการจัดการชาว
ฝรั่งเศส
 1) Division of Work, 2) Authority, 3)
Discipline, 4) Unity of Command, 5) Unity
of Direction, 6) Subordination of Individual
Interests to the General Interest,
7) Remuneration, 8) Centralization, 9)
Scalar Chain, 10) Order, 11) Equity, 12)
Stability of Tenure of Personnel,
13) Initiative, 14) Promoting team spirit
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

14. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (1/8)
14
 แมร์รี พาร์เกอร์ ฟอลเล็ต (Marry Parker
Follet) ที่ปรึกษาด้านการจัดการชาวอเมริกน ผู้
ั
บุกเบิกแนวคิดเรื่องพฤติกรรมองค์การ
 แนวคิด:
 Soft Factors
 การทางานเป็นทีมเป็นสิ่งสาคัญ
 องค์การเป็นเหมือนชุมชน ผูจัดการและ
้
พนักงานควรทางานร่วมกัน
 ผู้จัดการมีหน้าทีคอยสนับสนุน
่
 พนักงานควรมีโอกาสในการพัฒนางาน
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

15. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (2/8)
15
 การศึกษาที่ฮอว์ธอร์น (Hawthorne Studies)
โดย เอลตัน เมโย (Elton Mayo) ดาเนิน
การศึกษาพฤติกรรมของคนงานในโรงที่
Hawthorne (Chicago) Works of the Western
Electric Company ระหว่างปี 1924-1932
 แนวคิด:
 ทัศนคติและพฤติกรรมกลุ่มมีผลต่อประสิทธิภาพ
การทางาน
 แรงกดดันทางสังคมมีแรงจูงใจเหนือกว่า
ค่าตอบแทน
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

16. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (3/8)
16
 ทฤษฎีลาดับขั้นความต้องการ
(Hierarchy of Needs) โดย อับรา
ฮัม มาสโลว์ (Abraham Maslow)
Self
Actualization
Self Esteem
Social Need
Security Needs
Physical Needs
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

17. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (4/8)
17
Self Need for
Actualization Achievement
David
Maslow’s McClelland’s
Hierarchy of Learned Needs
Needs Theory
Theory
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

18. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (5/8)
18
 ทฤษฎีการจูงใจและสุขวิทยา (Motivation-
Hygiene Theory) โดย เฟรเดอริค เฮิร์
ซเบิร์ก (Frederick Herzberg)
 แนวคิด:
 ปัจจัยสุขวิทยา (Hygiene Factors) สิ่งที่
จาเป็นต้องมีเพื่อป้องกันความไม่พอใจ เช่น
นโยบาย ขั้นตอนการทางาน สภาพแวดล้อมใน
การปฏิบัติงาน เงินเดือน สวัสดิการ ความมั่นคง
ความปลอดภัย ฯลฯ
 ปัจจัยจูงใจ (Motivator Factors) สิ่งที่จูงใจให้
คนปฏิบัติงานได้ดีขึ้น เช่น การยกย่อง
ความก้าวหน้า งานที่ท้าทาย โอกาสในการ
พัฒนางานและตนเอง
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

19. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (6/8)
19
มาก
ปัจจัยสุขวิทยา (Hygiene Factors)
เป็นปัจจัยค้าจุน
ระดับ ไม่ม=ไม่พอใจ, มี=เฉยๆ
ี
ปัจจัย
ปัจจัยจูงใจ (Motivator Factors)
Hygiene Motivator เป็นปัจจัยเกื้อหนุน
Factors Factors
ไม่ม=เฉยๆ, มี=จูงใจ
ี
น้อย
ไม่พอใจ พอใจ
ระดับความพึงพอใจ
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

20. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (7/8)
20
 ทฤษฎีเอ๊กซ์และทฤษฎีวาย (Theory X and
Theory Y) โดย ดักลาส แม็คเกรเกอร์
(Douglas McGregor)
 แนวคิด:
 ทฤษฎีเอ๊กซ์: มองโลกในแง่ร้ายว่าคนส่วนใหญ่มัก
เกียจคร้าน ไม่มีความรับผิดชอบ ไม่มีความริเริ่ม
ชอบเป็นผู้ตาม ต้องใช้การควบคุม การลงโทษ และ
ค่าตอบแทนเป็นสิ่งจูงใจ
 ทฤษฎีวาย: มองโลกในแง่ดีว่าคนส่วนใหญ่มี
เป้าหมาย มีความพยายาม มีจินตนาการ
สร้างสรรค์ ต้องให้อิสระในการทางาน ลดการ
ควบคุม และผสานความต้องการของคนและ
องค์การให้สอดคล้องกัน
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

21. แนวคิดเชิงพฤติกรรม (Behavior Viewpoint) (8/8)
21
Hierarchy of Motivation- Theory X and
Needs Theory Hygiene Theory Theory Y
Self
Actualization
Motivator
Self Esteem Theory Y
Factors
Social Need
Security Needs
Hygiene
Theory X
Physical Needs Factors
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

22. แนวคิดเชิงปริมาณ (Quantitative Viewpoint)
22
 วิทยาศาสตร์เพื่อการจัดการ  สถานการณ์ที่สามารถประยุกต์ใช้
(Management Science) กาเนิดขึ้น วิทยาศาสตร์เพือการจัดการ
่
ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 โดย ได้แก่
นักวิทยาศาสตร์ที่ถูกเชิญมาแก้ปญหา
ั
 ปัญหามีความซับซ้อนสูง ต้อง
การปฏิบัตการทีซับซ้อนทาง
ิ ่
วิเคราะห์ปจจัยจานวนมาก
ั
การทหาร โดย
 มีลักษณะเป็นเชิงปริมาณ
 สังเกตระบบการทางาน
 สร้างแบบจาลอง  ใช้แบบจาลองทางคณิตศาสตร์
 วิเคราะห์แบบจาลองในสถานการณ์ วิเคราะห์ปัญหาได้
ต่างๆ  ใช้คอมพิวเตอร์วเคราะห์ปัญหาได้
ิ
 ทดสอบแบบจาลองในสถานที่จริง
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

23. แนวคิดร่วมสมัย (Contemporary Viewpoint) (1/6)
23
 ทฤษฎีระบบ (System Theory)
 ระบบ คือ กลุ่มขององค์ประกอบที่พึ่งพาอาศัยกัน ทางานเป็นหนึ่งเดียวกัน เพื่อ
จุดประสงค์บางประการ
 ประเภทของระบบ
 ระบบปิด=ไม่ได้รับอิทธิพลใดๆ และไม่มีปฏิกิริยาโต้ตอบต่อสิ่งแวดแล้ว เช่น นาฬิกา
 ระบบเปิด=มีปฏิกิริยาโต้ตอบต่อสิ่งแวดล้อมของระบบอย่างต่อเนื่อง เช่น ต้นไม้
Input Process Output
Feedback
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

24. แนวคิดร่วมสมัย (Contemporary Viewpoint) (2/6)
24
ปัจจัย
สิ่งแวดล้อมที่มี
Input
ผลต่อระบบ Customers Government
(Certo, 2009)
Process
Competitors Suppliers
Output
ENVIRONMENT
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

25. แนวคิดร่วมสมัย (Contemporary Viewpoint) (3/6)
25
แบบจาลองการจัดการ
แบบตติยภูมิ
(Certo, 2009)
Input
Customers Government
Process
Competitors Suppliers
Output
ENVIRONMENT
Behaviorally Based Information
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

26. แนวคิดร่วมสมัย (Contemporary Viewpoint) (4/6)
26
 ทฤษฎีเชิงสถานการณ์ (Contingency
Theory) ไม่มีทางเลือกใดที่ดีที่สุดในการ
จัดการองค์การ รูปแบบการจัดองค์การต่างกัน
ส่งผลให้ประสิทธิผลต่างกัน จึงต้องปรับ
โครงสร้างให้เข้ากับบริบท (Context)
 แนวคิด:
 การปรับโครงสร้างต้องสอดคล้องกับ
สภาพแวดล้อม
 แบบเครืองจักร (Mechanic)
่
 แบบมีชีวต (Organic)
ิ
 ระบบย่อยต้องสอดคล้องกันด้วย
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

27. แนวคิดร่วมสมัย (Contemporary Viewpoint) (5/6)
27
 องค์การแห่งการเรียนรู้
(Learning Organization) คือ
องค์การที่สร้างและหาความรู้
(creating and acquiring) และ
ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับ
องค์การ (transferring know
ledges) และสามารถปรับ
พฤติกรรม (modifying behavior)
ให้สะท้อนถึงความรู้ใหม่ๆ นั้น
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

28. แนวคิดร่วมสมัย (Contemporary Viewpoint) (6/6)
28
 คุณลักษณะ 5 ประการขององค์การ
แห่งการเรียนรู้ตามแนวคิดของ Peter
Senge
 คิดเชิงระบบ – เข้าใจบทบาทหน้าที่ของ
ตน และความสัมพันธ์ในภาพรวม
 มีวิสัยทัศน์ร่วม – มีจุดหมายเดียวกัน มี
ความมุ่งมั่น
 มีรูปแบบความคิด - ตระหนักถึง
กระบวนทัศน์ในการจัดการของตนและ
ผู้อื่นตลอดเวลา
 เรียนรูเป็นทีม – ร่วมทางาน ร่วมหาวิธี
้
แก้ปัญหาใหม่ๆ
 รอบรู้ - เก็บเกี่ยวความรู้ในหน้าที่ของ
ตน
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

29. สรุปสาระสาคัญ
29
 ทฤษฎีองค์การ (Management
Theories) หมายถึง แนวคิด หลักการ
หรือข้อสมมติฐานที่มุ่งบรรยาย อธิบาย
หรือทานายวิธีบริหารจัดการองค์การให้
มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ทั้งนี้ เรา
สามารถจาแนกทฤษฎีการจัดการ
ออกเป็น 4 ยุคหรือกลุมแนวคิดตาม
่
พัฒนาการ ได้แก่ แนวคิดดั้งเดิม
แนวคิดเชิงพฤติกรรม แนวคิดเชิง
ปริมาณ และแนวคิดร่วมสมัย
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั

30. เอกสารอ้างอิง
30
 คินิคกิ, แองเจโล และวิลเลียมส์ ไบรอัน. (2552). องค์การและการจัดการ. (เบญจมาภรณ์
อิศรเดช และคณะ, ผู้แปล). กรุงเทพฯ: แมคกรอ-ฮิล.
 เซอร์โต, ซามูเอล ซี. (2552). การจัดการสมัยใหม่. (พัชนี นนทศักดิ์ และคณะ, ผู้แปล).
กรุงเทพฯ: เพียร์สัน เอ็ดดูเคชั่น อินโดไชน่า.
 พิชาญ รัตนดิลก ณ ภูเก็ต. (2552). องค์การและการบริหารจัดการ. นนทบุรี: ธิงค์ บี
ยอนด์ บุ๊คส์.
 สาคร สุขศรีวงศ์. (2553). การจัดการ: จากมุมมองนักบริหาร. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ:
จี.พี.ไซเบอร์พรินท์.
 สัมฤทธิ์ ยศสมศักดิ์. (2549). รัฐประศาสนศาสตร์: แนวคิดและทฤษฎี. กรุงเทพฯ: เอ็กซ
เปอร์เน็ท.
 Shafritz, Jay M.; Russell E. W. and Borick, Christopher P. (2009). Introducing
Public Administration. 6th Edition. Pearson Longman.
002 191 หลักรัฐประศาสนศาสตร์ อ.กฤชวรรธน์ โล่ห์วชรินทร์
ั