SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 44
Downloaden Sie, um offline zu lesen
www.ecn.nl
Zonne-energie van niche naar impact
Kansen en uitdagingen van grootschalige zonnestroom
Wim Sinke
ECN Solar Energy, TKI Solar Energy &
European Photovoltaic Technology Platform
StrategiePlatform Chemie
Deurne
26 maart 2014
over impact gesproken:
http://www.sma.de/en/company
/pv-electricity-produced-in-
germany.html
Inhoud
• Bouwstenen en ingrediënten
– veel keus en meer onderweg
• Hoge ambities; kansen en uitdagingen
– van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig?
– drievoudige integratie
– wat kan de chemische industrie ermee?
• En dit is nog maar het begin…
– de toekomst in vogelvlucht
3
Inhoud
• Bouwstenen en ingrediënten
– veel keus en meer onderweg
• Hoge ambities; kansen en uitdagingen
– van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig?
– drievoudige integratie
– wat kan de chemische industrie ermee?
• En dit is nog maar het begin…
– de toekomst in vogelvlucht
4
First SolarHyET SolarManz Solar
Zonnecellen en -panelen
Commercieel
5
Wafer-silicium (marktaandeel 90%)
- monokristallijn
- multikristallijn
Paneelrendementen 14  22%
Toyota PriusStad van de Zon (NL)
Concentrator (marktaandeel <1%)
- gestapelde “III-V” cellen
- wafer-silicium
Paneelrendementen 25  33%
Abengoa/ConcentrixFhG-ISE
Dunne films (marktaandeel 10%)
- cadmiumtelluride (CdTe)
- koper-indium/gallium-diselenide/sulfide (CIGS)
- silicium
Paneelrendementen 7  14%
Zonnecellen en -panelen
Marktaandelen commerciële technologieën
Nieuwe ontwikkelingen
Laboratorium en proefproductie
• super-hoog-rendement concepten
(nanotechnologie aan de km2)
– volledig gebruik van alle kleuren licht (optimaliseer cel
of pas lichtspectrum aan)
– geavanceerd lichtmanagement & concentratie van licht
• super-lage-kosten concepten
& technologieën voor nieuwe toepassingen
– zeer snelle en niet-vacuüm fabricageprocessen
– goedkope materialen & laag materiaalgebruik
7
Voorbeeld:
spectrumconversie met
quantum dots (UvA)
Voorbeeld:
organische zonnecel
(Solliance)
Voorbeeld:
lichtmanagement
met nanopatroon
(AMOLF)
StrategiePlatform Chemie 26 03 2014 Sinke
www.nrel.gov/ncpv/images/efficiency_chart.jpg
Rendement commerciële panelen
Selectie; verleden + korte-termijn toekomst
wafer Si IBC
wafer Si IBC
wafer Si monowafer Si HIT
wafer Si multi
CdTe
CIGS
tf a/µcSi
tf aSi
wafer Si IBC
M.J. de Wild-Scholten
SmartGreenScans
Rendementen commerciële panelen
Verwachte ontwikkeling op langere termijn
Inhoud
• Bouwstenen en ingrediënten
– veel keus en meer onderweg
• Hoge ambities; kansen en uitdagingen
– van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig?
– drievoudige integratie
– wat kan de chemische industrie ermee?
• En dit is nog maar het begin…
– de toekomst in vogelvlucht
12
Zonne-energie mondiaal
Cumulatief geïnstalleerd vermogen
13
Zonne-energie in Nederland
Cumulatief geïnstalleerd vermogen
14
2013:
700 MWp?
(0.5% van
totaal
elektriciteits-
gebruik)
Zonnestroom mondiaal
Impact op lange termijn – IEA scenario “Testing the limits”
= 40.000 km2 moduleoppervlak @ 30% rendement
Zonne-energie mondiaal
Impact op lange termijn – Shell Lens Scenario “Oceans”
Impact met zonnestroom
Wat zijn de uitdagingen?
• Concurrerende opwekkosten (typisch  0.05 €/kWh)
 0,5  1 €/Wp turn-key systeemprijzen (incl. marges)
• Integrale kwaliteitsborging
• Van hernieuwbaar naar volledig duurzaam
• Integratie in elektriciteitsnet, omgeving en economie
Leercurve zonnepanelen
Effecten van volume en innovatie
18Fraunhofer ISE (2013)
19Fraunhofer ISE (2013)
2020
Leercurve zonnepanelen
De markt is zijn tijd vooruit
Ontwikkeling systeemprijzen
(Duitsland)
20
Concurrentiepositie zonnestroom
Kleine en grote systemen (instraling 1000-1200 kWh/m2/jaar)
21
Grid parity zonnestroom
Huishoudens NL (verbruik  3500 kWh/jaar)
22
Grid parity zonnestroom
Klein commercieel NL (verbruik  50.000 kWh/jaar)
23
Duurzaamheid: materialen
Nog geen consensus
2424
Kwaliteit op alle niveaus
Voorwaarde voor grootschaligheid
• Alle niveaus en aspecten:
componenten, systemen,
installateurs,
productieprocessen, etc.
• Behoefte aan informatie,
coördinatie en communicatie
(certificaten, labels, garanties,
etc.)
• Hoge prioriteit in onderzoek en
bedrijven
25
Inhoud
• Bouwstenen en ingrediënten
– veel keus en meer onderweg
• Hoge ambities; kansen en uitdagingen
– van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig?
– drievoudige integratie
– wat kan de chemische industrie ermee?
• En dit is nog maar het begin…
– de toekomst in vogelvlucht
26
Netintegratie
Duitsland verkent (en verschuift) de grenzen
27
M. Lippert,
SAFT
Bron:
Fraunhofer ISE
(2013)
Bijdrage zonnestroom op lange
termijn (scenario’s Duitsland)
28
15-30% PV
Bron:
Fraunhofer ISE
(2013)
Integratie in de omgeving
Esthetiek: alleen technologie
2929
Integratie in de omgeving
Esthetiek: technologie ontmoet ontwerp
3030
RidderSolar
Integratie in de omgeving
Maatschappelijk draagvlak is geen vanzelfsprekendheid
Not in my backyard / Not on my roof / Not in my nature
31
Maatschappelijke integratie
Draagvlak is geen vanzelfsprekendheid
3232
Oh my God, please help our country and send us
a terrific and destructive hailstorm!
Bron:
Michael
Marčák
Inhoud
• Bouwstenen en ingrediënten
– veel keus en meer onderweg
• Hoge ambities; kansen en uitdagingen
– van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig?
– drievoudige integratie
– wat kan de chemische industrie ermee?
• En dit is nog maar het begin…
– de toekomst in vogelvlucht
33
Inhoud
• Bouwstenen en ingrediënten
– veel keus en meer onderweg
• Hoge ambities; kansen en uitdagingen
– van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig?
– drievoudige integratie
– wat kan de chemische industrie ermee (behalve stroom opwekken)?
• En dit is nog maar het begin…
– de toekomst in vogelvlucht
34
Herwaardering van de
maakindustrie in de VS en Europa
35
Herwaardering van de
maakindustrie in de VS en Europa
Drivers
• Banen en omzet over de hele supply chain
(waarde PV sector 70100 G€ per jaar)
• Uitstekende kennispositie te gelde maken
• Voorkomen van nieuwe vorm van energieafhankelijkheid
36
Wat maakt productie van
zonnepanelen goedkoop?
37
Productie in alle delen van de wereld?
38
Kostenstructuur zonnepanelen
39
materialen
apparatuur + materialen
apparatuur + energie
+ materialen
Innovative integrated cell and
module architecture: MWT module
40
4*4 via design
Interdigitated Cu foil
CA interconnection
ECN’s Black Beauty
front
Metal Wrap-Through cell
rear
Inhoud
• Bouwstenen en ingrediënten
– veel keus en meer onderweg
• Hoge ambities; kansen en uitdagingen
– van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig?
– drievoudige integratie
– wat kan de chemische industrie ermee?
• En dit is nog maar het begin…
– de toekomst in vogelvlucht
41
De toekomst in vogelvlucht
(afgeronde getallen)
42
Nu 2020 Langetermijn
potentieel
Paneelrendement (%)
722 1025 2050
Turn-key systeemprijs
(€/Wp) 13 0.82 0.51
Opwekkosten NL
(LCoE, €/kWh) 0.100.30 0.080.20 0.050.10
Energieterugverdientijd NL (jr) 12 0.51 0.250.5
Opgesteld vermogen wereld (TWp) 0.1 0.51 10-50
De toekomst in vogelvlucht
(afgeronde getallen)
43
Nu 2020 Langetermijn
potentieel
Paneelrendement (%) 520 / 2530
(Si: 1220)
1025 / 3035
(Si: 1624)
2040+
(Si: 2030+)
Turn-key systeemprijs
(€/Wp) 1.25 0.83 0.61.5
Opwekkosten NL
(LCoE, €/kWh) 0.060.50 0.040.30 0.030.15
Energieterugverdientijd NL (jr) 0.52 0.251 0.250.5
Opgesteld vermogen wereld (TWp) 0.1 0.51 10-50
x 23
x ½⅓
x 100+
44
Stad van de Zon, Gemeente Heerhugowaard, NL (foto KuiperCompagnons)

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie StrategiePlatform Chemie 26 03 2014 Sinke

Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019
Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019
Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019duurzame verhalen
 
Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...
Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...
Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...Jaak Vlasveld
 
Hoe pakt industrie de energietransitie aan?
Hoe pakt industrie de energietransitie aan?Hoe pakt industrie de energietransitie aan?
Hoe pakt industrie de energietransitie aan?Dutch Power
 
Energy transition in the netherlands
Energy transition in the netherlandsEnergy transition in the netherlands
Energy transition in the netherlandsMarc Pieruschka
 
De toekomst van energie. Hoe coachen?
De toekomst van energie. Hoe coachen?De toekomst van energie. Hoe coachen?
De toekomst van energie. Hoe coachen?3W
 
Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)
Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)
Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)Media Perspectives
 
VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)
VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)
VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)beweging.net
 
Herman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraak
Herman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraakHerman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraak
Herman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraakDutch Power
 
Energie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc Sterckx
Energie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc SterckxEnergie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc Sterckx
Energie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc SterckxSIM Belgium
 
Trends & ontwikkelingen in industriële installatie
Trends & ontwikkelingen in industriële installatieTrends & ontwikkelingen in industriële installatie
Trends & ontwikkelingen in industriële installatiemhielkema
 
De transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrie
De transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrieDe transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrie
De transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrieTomas Wyns
 
Warmtecongres 2015 financiering
Warmtecongres 2015 financieringWarmtecongres 2015 financiering
Warmtecongres 2015 financieringJoost Holleman
 
Dutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)keten
Dutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)ketenDutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)keten
Dutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)ketenKrispijn Beek
 
Presentatie kp6 10_april_2003
Presentatie kp6 10_april_2003Presentatie kp6 10_april_2003
Presentatie kp6 10_april_2003soerio
 
Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050
Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050
Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050Mario Willems
 
Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...
Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...
Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...Patrick VanSchijndel
 
20100401 lt corporate - philosophie
20100401 lt corporate - philosophie20100401 lt corporate - philosophie
20100401 lt corporate - philosophieLinea Trovata
 
OWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert Hankel
OWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert HankelOWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert Hankel
OWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert HankelSURF Events
 
Basispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIES
Basispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIESBasispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIES
Basispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIESjanwillemvandegroep
 

Ähnlich wie StrategiePlatform Chemie 26 03 2014 Sinke (20)

Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019
Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019
Presentatie Connect2025 - ROC Friese Poort 20 juni 2019
 
Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...
Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...
Presentatie Centric, Green IT Amsterdam workshop Green Software 12 apr 2011, ...
 
Hoe pakt industrie de energietransitie aan?
Hoe pakt industrie de energietransitie aan?Hoe pakt industrie de energietransitie aan?
Hoe pakt industrie de energietransitie aan?
 
Energy transition in the netherlands
Energy transition in the netherlandsEnergy transition in the netherlands
Energy transition in the netherlands
 
Intro MIP2 Programma 1
Intro MIP2 Programma 1Intro MIP2 Programma 1
Intro MIP2 Programma 1
 
De toekomst van energie. Hoe coachen?
De toekomst van energie. Hoe coachen?De toekomst van energie. Hoe coachen?
De toekomst van energie. Hoe coachen?
 
Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)
Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)
Crossover Energy (datagedreven diensten) - Freek van 't Ooster (iMMovator)
 
VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)
VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)
VSW 2009 - Andere economie - Karel van Acker (KUL - plan c)
 
Herman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraak
Herman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraakHerman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraak
Herman Sibbel & Bernedine Bos, Rapport versnellingskamer koperdoorbraak
 
Energie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc Sterckx
Energie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc SterckxEnergie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc Sterckx
Energie & Innovatie Sim Leadershipevent Luc Sterckx
 
Trends & ontwikkelingen in industriële installatie
Trends & ontwikkelingen in industriële installatieTrends & ontwikkelingen in industriële installatie
Trends & ontwikkelingen in industriële installatie
 
De transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrie
De transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrieDe transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrie
De transitie naar een koolstofarme en competitieve Vlaamse industrie
 
Warmtecongres 2015 financiering
Warmtecongres 2015 financieringWarmtecongres 2015 financiering
Warmtecongres 2015 financiering
 
Dutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)keten
Dutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)ketenDutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)keten
Dutch Green Building Week Duurzaamheid in de (inkoop)keten
 
Presentatie kp6 10_april_2003
Presentatie kp6 10_april_2003Presentatie kp6 10_april_2003
Presentatie kp6 10_april_2003
 
Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050
Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050
Energieneutrale Gebouwde Omgeving in 2050
 
Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...
Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...
Boekje energievoorziening van_nederland_-_a4_versie Dutch version of booklet ...
 
20100401 lt corporate - philosophie
20100401 lt corporate - philosophie20100401 lt corporate - philosophie
20100401 lt corporate - philosophie
 
OWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert Hankel
OWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert HankelOWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert Hankel
OWD2012 - 4 - Groene ICT in het onderwijs - Albert Hankel
 
Basispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIES
Basispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIESBasispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIES
Basispresentatie EnergieSprong_OPGAVE_CREATIEVECOALITIES
 

StrategiePlatform Chemie 26 03 2014 Sinke

  • 1. www.ecn.nl Zonne-energie van niche naar impact Kansen en uitdagingen van grootschalige zonnestroom Wim Sinke ECN Solar Energy, TKI Solar Energy & European Photovoltaic Technology Platform StrategiePlatform Chemie Deurne 26 maart 2014
  • 3. Inhoud • Bouwstenen en ingrediënten – veel keus en meer onderweg • Hoge ambities; kansen en uitdagingen – van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig? – drievoudige integratie – wat kan de chemische industrie ermee? • En dit is nog maar het begin… – de toekomst in vogelvlucht 3
  • 4. Inhoud • Bouwstenen en ingrediënten – veel keus en meer onderweg • Hoge ambities; kansen en uitdagingen – van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig? – drievoudige integratie – wat kan de chemische industrie ermee? • En dit is nog maar het begin… – de toekomst in vogelvlucht 4
  • 5. First SolarHyET SolarManz Solar Zonnecellen en -panelen Commercieel 5 Wafer-silicium (marktaandeel 90%) - monokristallijn - multikristallijn Paneelrendementen 14  22% Toyota PriusStad van de Zon (NL) Concentrator (marktaandeel <1%) - gestapelde “III-V” cellen - wafer-silicium Paneelrendementen 25  33% Abengoa/ConcentrixFhG-ISE Dunne films (marktaandeel 10%) - cadmiumtelluride (CdTe) - koper-indium/gallium-diselenide/sulfide (CIGS) - silicium Paneelrendementen 7  14%
  • 6. Zonnecellen en -panelen Marktaandelen commerciële technologieën
  • 7. Nieuwe ontwikkelingen Laboratorium en proefproductie • super-hoog-rendement concepten (nanotechnologie aan de km2) – volledig gebruik van alle kleuren licht (optimaliseer cel of pas lichtspectrum aan) – geavanceerd lichtmanagement & concentratie van licht • super-lage-kosten concepten & technologieën voor nieuwe toepassingen – zeer snelle en niet-vacuüm fabricageprocessen – goedkope materialen & laag materiaalgebruik 7 Voorbeeld: spectrumconversie met quantum dots (UvA) Voorbeeld: organische zonnecel (Solliance) Voorbeeld: lichtmanagement met nanopatroon (AMOLF)
  • 10. Rendement commerciële panelen Selectie; verleden + korte-termijn toekomst wafer Si IBC wafer Si IBC wafer Si monowafer Si HIT wafer Si multi CdTe CIGS tf a/µcSi tf aSi wafer Si IBC M.J. de Wild-Scholten SmartGreenScans
  • 11. Rendementen commerciële panelen Verwachte ontwikkeling op langere termijn
  • 12. Inhoud • Bouwstenen en ingrediënten – veel keus en meer onderweg • Hoge ambities; kansen en uitdagingen – van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig? – drievoudige integratie – wat kan de chemische industrie ermee? • En dit is nog maar het begin… – de toekomst in vogelvlucht 12
  • 14. Zonne-energie in Nederland Cumulatief geïnstalleerd vermogen 14 2013: 700 MWp? (0.5% van totaal elektriciteits- gebruik)
  • 15. Zonnestroom mondiaal Impact op lange termijn – IEA scenario “Testing the limits” = 40.000 km2 moduleoppervlak @ 30% rendement
  • 16. Zonne-energie mondiaal Impact op lange termijn – Shell Lens Scenario “Oceans”
  • 17. Impact met zonnestroom Wat zijn de uitdagingen? • Concurrerende opwekkosten (typisch  0.05 €/kWh)  0,5  1 €/Wp turn-key systeemprijzen (incl. marges) • Integrale kwaliteitsborging • Van hernieuwbaar naar volledig duurzaam • Integratie in elektriciteitsnet, omgeving en economie
  • 18. Leercurve zonnepanelen Effecten van volume en innovatie 18Fraunhofer ISE (2013)
  • 19. 19Fraunhofer ISE (2013) 2020 Leercurve zonnepanelen De markt is zijn tijd vooruit
  • 21. Concurrentiepositie zonnestroom Kleine en grote systemen (instraling 1000-1200 kWh/m2/jaar) 21
  • 22. Grid parity zonnestroom Huishoudens NL (verbruik  3500 kWh/jaar) 22
  • 23. Grid parity zonnestroom Klein commercieel NL (verbruik  50.000 kWh/jaar) 23
  • 25. Kwaliteit op alle niveaus Voorwaarde voor grootschaligheid • Alle niveaus en aspecten: componenten, systemen, installateurs, productieprocessen, etc. • Behoefte aan informatie, coördinatie en communicatie (certificaten, labels, garanties, etc.) • Hoge prioriteit in onderzoek en bedrijven 25
  • 26. Inhoud • Bouwstenen en ingrediënten – veel keus en meer onderweg • Hoge ambities; kansen en uitdagingen – van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig? – drievoudige integratie – wat kan de chemische industrie ermee? • En dit is nog maar het begin… – de toekomst in vogelvlucht 26
  • 27. Netintegratie Duitsland verkent (en verschuift) de grenzen 27 M. Lippert, SAFT Bron: Fraunhofer ISE (2013)
  • 28. Bijdrage zonnestroom op lange termijn (scenario’s Duitsland) 28 15-30% PV Bron: Fraunhofer ISE (2013)
  • 29. Integratie in de omgeving Esthetiek: alleen technologie 2929
  • 30. Integratie in de omgeving Esthetiek: technologie ontmoet ontwerp 3030 RidderSolar
  • 31. Integratie in de omgeving Maatschappelijk draagvlak is geen vanzelfsprekendheid Not in my backyard / Not on my roof / Not in my nature 31
  • 32. Maatschappelijke integratie Draagvlak is geen vanzelfsprekendheid 3232 Oh my God, please help our country and send us a terrific and destructive hailstorm! Bron: Michael Marčák
  • 33. Inhoud • Bouwstenen en ingrediënten – veel keus en meer onderweg • Hoge ambities; kansen en uitdagingen – van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig? – drievoudige integratie – wat kan de chemische industrie ermee? • En dit is nog maar het begin… – de toekomst in vogelvlucht 33
  • 34. Inhoud • Bouwstenen en ingrediënten – veel keus en meer onderweg • Hoge ambities; kansen en uitdagingen – van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig? – drievoudige integratie – wat kan de chemische industrie ermee (behalve stroom opwekken)? • En dit is nog maar het begin… – de toekomst in vogelvlucht 34
  • 35. Herwaardering van de maakindustrie in de VS en Europa 35
  • 36. Herwaardering van de maakindustrie in de VS en Europa Drivers • Banen en omzet over de hele supply chain (waarde PV sector 70100 G€ per jaar) • Uitstekende kennispositie te gelde maken • Voorkomen van nieuwe vorm van energieafhankelijkheid 36
  • 37. Wat maakt productie van zonnepanelen goedkoop? 37
  • 38. Productie in alle delen van de wereld? 38
  • 39. Kostenstructuur zonnepanelen 39 materialen apparatuur + materialen apparatuur + energie + materialen
  • 40. Innovative integrated cell and module architecture: MWT module 40 4*4 via design Interdigitated Cu foil CA interconnection ECN’s Black Beauty front Metal Wrap-Through cell rear
  • 41. Inhoud • Bouwstenen en ingrediënten – veel keus en meer onderweg • Hoge ambities; kansen en uitdagingen – van niche naar impact: wat betekent dat en wat is ervoor nodig? – drievoudige integratie – wat kan de chemische industrie ermee? • En dit is nog maar het begin… – de toekomst in vogelvlucht 41
  • 42. De toekomst in vogelvlucht (afgeronde getallen) 42 Nu 2020 Langetermijn potentieel Paneelrendement (%) 722 1025 2050 Turn-key systeemprijs (€/Wp) 13 0.82 0.51 Opwekkosten NL (LCoE, €/kWh) 0.100.30 0.080.20 0.050.10 Energieterugverdientijd NL (jr) 12 0.51 0.250.5 Opgesteld vermogen wereld (TWp) 0.1 0.51 10-50
  • 43. De toekomst in vogelvlucht (afgeronde getallen) 43 Nu 2020 Langetermijn potentieel Paneelrendement (%) 520 / 2530 (Si: 1220) 1025 / 3035 (Si: 1624) 2040+ (Si: 2030+) Turn-key systeemprijs (€/Wp) 1.25 0.83 0.61.5 Opwekkosten NL (LCoE, €/kWh) 0.060.50 0.040.30 0.030.15 Energieterugverdientijd NL (jr) 0.52 0.251 0.250.5 Opgesteld vermogen wereld (TWp) 0.1 0.51 10-50 x 23 x ½⅓ x 100+
  • 44. 44 Stad van de Zon, Gemeente Heerhugowaard, NL (foto KuiperCompagnons)