SlideShare a Scribd company logo
1 of 104
Hawking waarschuwt in Utrecht voor macht experts. 
Iedere burger moet zich verdiepen in de voornaamste theorieën van de 
wetenschap, om een te grote invloed van experts te voorkomen. Dat 
heeft natuurkundige Stephen Hawking zijn gehoor in Utrecht in mei 
2014 op het hart gedrukt.
Keeling curve
Essentiële punten: 
De opwarming door het broeikas effect is fysisch gefundeerd 
en dus zeker. 
Relatieve onzekerheden door de feedback op de broeikas 
opwarming in de systemen op aarde. 
Absolute onzekerheden door natuurlijke fluctuaties (zon, 
vulkanen). Hierdoor verloopt de opwarming niet geleidelijk, 
maar onregelmatig. De gevolgen en het belang van de 
broeikas opwarming worden hierdoor groter. Maar de 
fluctuaties zijn onvoorspelbaar en wetenschappelijk 
ongrijpbaar zodat men er geen rekening mee houdt. 
(Paradox)
Berendsen 2011 Naar Zagwijn 1992
Bewijzen voor het bestaan van andere klimaten en grote 
klimaatveranderingen in het verleden: 
Kenmerken van ijs op plaatsen waar nu een veel warmer klimaat 
is: zwerfstenen, gletsjerkrassen, stuwwallen, keileem, sterke 
erosie door druk waardoor meren ontstaan, enz. 
Kenmerken van een koud toendra klimaat: vegetatie (dryas), 
pingo’s, ijswiggen. 
Kenmerken van een warm klimaat: flora en fauna. 
Daarnaast geeft het onderzoek van de zuurstof en waterstof 
isotopen uit het ijs en de zeebodem goede indicaties over het 
temperatuur verloop. Door de steeds betere datering van de 
lagen geeft vooral dit onderzoek nu sinds ca 1990 een verrassend 
beeld van extreme temperatuur veranderingen in het verleden. 
Ook zijn er grote verandering in neerslag zoals blijkt uit de dikte 
van ijslagen, van kalkafzettingen in grotten, en de mate van 
erosie door rivieren, enz 
Het blijkt dan dat er de laatste 1 miljoen jaar veel grote en snelle 
klimaat veranderingen zijn geweest. Waardoor??
Foto: H.J.A. Berendsen
Zwerfsteen van Rottum, bij Heerenveen
Rondvenneke Strabrechtseheide
Rondvenneke 
Strabrechtseheide
Klokkeven Leenderheide
Fig. 5. Skeletmontage in het Sedgwick Museum of Geology, Cambridge. Hiervoor werden beenderen 
gebruikt die van verschillende nijlpaarden afkomstig zijn. Eemien, Laatste Interglaciaal van Barrington, 
Cambridgeshire, Engeland. Foto Sedgwick Museum of Geology, Cambridge.
Drill bit of ice corer 
NOAA
Diepzeekern
Isotopen-onderzoek 
• Tijdens glaciaal: 
– relatieve toename van 16O en 1H op ijskappen, en 
– relatieve toename 18O in de diepzee 
• Tijdens interglaciaal: 
– relatieve afname van 16O en 1H op ijskappen, en 
– relatieve afname 18O in de diepzee
• 11.057 -35.7361 
• 11.071 -36.2211 
• 11.087 -36.208 
• 11.101 -35.9327 
• 11.12 -36.0682 
• 11.135 -36.3914 
• 11.149 -36.304 
• 11.163 -35.9939 
• 11.18 -35.3911 
• 11.197 -35.4523 
• 11.213 -35.3691 
• 11.229 -35.4566 
• 11.243 -35.3954 
• 11.258 -35.4609 
• 11.274 -35.8061 
• 11.289 -36.3661 
• 11.307 -36.422 
• 11.324 -37.7459 
• 11.339 -37.7728 
• 11.354 -38.3945 
• 11.371 -38.7716 
• 11.389 -39.4242 
• 11.408 -39.4547 
• 11.427 -38.8125 
• 11.446 -38.7563 
• 11.462 -38.0428 
• 11.479 -37.3495 
• 11.496 -36.6361 
• 11.512 -36.6187 
• 11.527 -36.5226 
• 11.542 -35.8847 
• 11.558 -35.8969 
• 11.576 -36.3355 
• 11.594 -36.152 
• 11.611 -36.6413 
• 11.628 -37.8034 
• 11.647 -39.8676 DATA: 
• 1. Temperature in central Greenland 
• 
• 
• Column 1: Age (thousand years before present) 
• Column 2: Temperature in central Greenland (degrees C) 
• 
• Age Temperature (C) 
• 0.0951409 -31.5913 
• 0.10713 -31.622 
• 0.113149 -31.6026 
• 0.119205 -31.6002 
• 0.119205 -31.598 
• 0.125451 -31.6656 
• 0.132407 -31.7235 
• 0.138807 -31.7583 
• 0.145126 -31.8098 
• 0.152263 -31.8415 
• 0.152263 -31.8813 
• 0.15938 -31.9559 
• 0.165464 -32.0241 
• 0.171847 -32.038 
• 11.666 -41.5342 
• 11.666 -42.4037 
• 11.69 -44.3364 
• 11.723 -45.4358 
• 11.755 -46.8731 
• 11.79 -46.4679 
• 11.823 -47.1024 
• 11.857 -48.3028 
• 11.889 -47.6682 
• 11.922 -47.6911 
• 11.959 -47.737 
• 11.993 -46.4908 
• 12.029 -46.6132 
• 12.063 -46.5673 
• 12.104 -46.2844 
• 12.14 -46.9954 
• 12.174 -47.3471 
• 12.213 -47.7217 
• 12.246 -47.6223 
• 12.28 -47.2018 
• 12.322 -47.5306 
• 12.322 -47.3801 
• 12.401 -47.6758 
• 12.438 -48.3028 
11.611 -36.6413 
11.628 -37.8034 
11.647 -39.8676 
11.666 -41.5342 
11.666 -42.4037 
11.69 -44.3364 
11.723 -45.4358 
11.755 -46.8731 
11.79 -46.4679 
11.823 -47.1024 
11.857 -48.3028 
11.889 -47.6682 
11.922 -47.6911
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Total 
1692 12 0 70 328 512 744 601 668 339 454 219 114 4061 
1693 38 62 169 552 506 855 541 457 677 472 204 145 4678 
1694 6 21 160 363 559 748 632 369 427 268 323 71 3947 
1695 0 0 78 174 553 676 429 612 473 280 274 124 3673 
1696 15 55 107 240 304 536 292 448 340 282 154 25 2798 
1697 0 0 100 216 322 275 506 493 321 225 218 6 2682 
1698 0 0 75 596 750 596 542 551 314 405 180 70 4079 
1699 7 10 135 630 573 750 595 492 402 359 200 60 4213 
1700 8 22 65 192 553 362 366 306 319 355 166 153 2867 
1701 8 11 79 420 449 471 434 325 386 237 277 92 3189 
1702 29 27 179 332 364 263 418 354 280 292 185 102 2825 
1703 12 33 46 188 272 235 409 317 201 472 158 64 2407 
1704 64 23 119 221 352 351 318 430 345 413 251 75 2962 
1705 25 7 48 247 346 471 329 387 285 334 194 138 2811 
1706 21 3 89 224 576 366 320 320 365 236 242 114 2876 
1707 10 6 96 329 362 424 234 320 294 175 230 84 2564 
1708 41 19 99 219 472 329 343 308 257 301 154 110 2652 
1709 2 0 0 54 440 399 463 271 260 242 123 47 2301 
1710 26 9 36 233 68 176 186 134 177 171 132 61 1409 
1711 49 6 29 108 209 154 197 167 245 152 141 124 1581 
1712 20 8 24 105 247 209 204 96 271 130 193 109 1616 
1713 14 9 49 89 298 187 389 277 410 304 184 86 2296 
1714 57 14 110 264 405 356 323 283 203 207 158 92 2472 
1715 15 15 51 37 57 376 98 117 436 158 120 78 1558 
1716 3 0 19 35 72 202 372 55 37 53 341 49 1238 
1717 24 24 8 32 55 201 183 137 92 98 178 52 1084 
1718 17 2 10 70 70 62 430 95 71 306 100 72 1305 
1719 20 4 47 132 264 224 269 237 220 208 165 145 1935 
1720 20 13 69 155 441 333 317 324 269 197 168 97 2403 
Total 563 403 2166 6785 10451 11331 10740 9350 8716 7786 5632 2559 76482
Klimaatverandering door: 
Verandering binnen de systemen op aarde: Binnen de weersystemen 
als windrichtingen en zeestromingen. Ook door vulkanen en 
biologische factoren, zoals de mens. De veranderingen van deze 
systemen zijn op termijn van ca 10 jaar tot enkele eeuwen. 
Structurele verandering in de geografie, zoals verplaatsing 
continenten en gebergtevorming op de termijn van ca 10 miljoen jaar. 
Verandering door factoren buiten de aarde dus astronomisch: 
Veranderingen in de aardbaan (Milankovitch theorie). Deze zijn in 
termijnen van ca 10000 jaar. Hierover is vrij veel bekend. 
Veranderingen in de activiteit van de zon in verschillende termijnen 
van ca 10 jaar tot enkele eeuwen, maar mogelijk ook met grotere 
periodes. Hierover is weinig bekend. Veranderingen door de 
verplaatsing van ons zonnestelsel door de Melkweg, over perioden 
van ca 10 miljoen jaar en meer. Hierover is weinig bekend.
Een berekend model voor de evolutie van de Zon 
tijd 
(miljar 
d jaar) 
middellij 
n 
(Zonnu=1) 
helderhei 
d 
(Zonnu=1) 
temperatuu 
r 
oppervlak 
(K) 
centrale 
dichthei 
d 
(g/cm3) 
centrale 
temperatuu 
r 
(K) 
massapercentag 
e 
waterstof 
in kern 
opmerkingen 
–0,035 2×106 ~0 10 10−19 10 70,5% 
koude gaswolk begint 
te contraheren 
–0,034 2,1 1,6 4400 1,5 4×106 70,5% 
protoster is ontstaan 
(T Tauri-ster) 
–0,010 1,0 1,1 5900 83 13×106 70,5% 
protoster: overgang 
naar hoofdreeks 
0,0 0,872 0,769 5790 91 14,4×106 70,5% 
begin als 
hoofdreeksster: 
nucleosynthese 
waterstof in kern 
1,0 0,905 0,770 5680 91 13,7×106 63,3% 
2,0 0,927 0,824 5710 102 14,1×106 56,0% 
3,0 0,952 0,884 5730 116 14,6×106 48,4% 
4,0 0,982 0,954 5750 134 15,1×106 40,4% 
4,59 
(=nu) 
1,000 1,000 5770 147 15,5×106 35,5% de huidige Zon 
5,0 1,015 1,034 5780 158 15,8×106 31,9% 
6,0 1,056 1,126 5780 191 16,6×106 22,7% 
7,0 1,104 1,235 5790 243 17,6×106 12,7% 
8,0 1,161 1,357 5780 326 18,6×106 2,9% 
9,0 1,250 1,548 5760 488 18,9×106 0,09% 
10,0 1,39 1,90 5680 860 19,4×106 0,00% waterstof in kern is op 
11,0 1,6 2,3 5500 ... ... 0,00% 
12,0 5 12 4900 ... ... 0,00% 
12,17 241 2800 2700 ... ... 0,00% 
rode reus (Red Giant 
Branch); massaverlies 
12,25 11 60 4800 ... ~160×106 0,00% heliumnucleosynthese 
;
E.M. 
ZONNNESTRALING 
GEM.ENERGI 
E STROOM 
VERANDERING 
MET DE 
ZONCYCLUS VAN 
CA 11 JR 
BELANGRIJKSTE 
DEPOSITIE 
HOOGTE IONISATIE 
TSI (vrl zichtbaar en IR) 1366 W/m2 1,2 W/m2 rel 0,1% Oppervlak Zwak 
UV-A (315-400 nm) Oppervlak Zwak 
UV-B ( 280-315 nm) 15-50 km (95%) Zwak 
MUV (200-300 nm) 15,4 W/m2 0,17 W/m2 rel 1% 15 -50 km Zwak 
FUV (126-200 nm) 50 mW/m2 15 mW/m2 rel 30% 30-120 km Matig 
EUV, Xray (→0-125 
nm) 10 mW/m2 rel 100% 80-250 km Sterk 
DEELTJES STRALING 
GEM.ENERGI 
E STROOM 
VERANDERING 
MET DE 
ZONCYCLUS VAN 
CA 11 JR 
DEPOSITIE 
HOOGTE IONISATIE 
Galact. Cosmische 
Straling 0,7 μW/m2 0,7 μW/m2 rel 50% 0-30 km 
Sterk(+nuclea 
ir) 
Snelle Protonen vd Zon 
2 mW/m2 rel 
100% 30-90 km 
Sterk(+nuclea 
ir) 
Aurora protonen en 
elektronen 1 mW/m2 20 mW/m2 100-120 km Matig 
Joule Heating 20 mW/m2 2 W/m2 100-150 km Matig
iidesk Waterway news - Water information 
search new s 
| Show graphs Neckar 
Gundelsheimm (05h) 368 
(-245) 
613 
(-127) 
740 
(+75) 
665 
(+397) 
268 
(-53) 
Plochingenm (05h) 257 
(-76) 
333 
(-178) 
484 
(+289) 
195 
(+8) 
Plochingenm (13h) Donau 
Passaum (05h) 1235 
(+52) 
1183 
(+313) 
870 
(+139) 
731 
(+79) 
652 
(+94) 
Wildungsmauerm (07h) 799 
(+92) 
707 
(+123) 
584 
(-4) 
588 
(+217) 
371 
(+17) 
Kienstockm (07h) Ybbsm (07h) 910 
(+94) 
816 
(+204) 
612 
(+82) 
530 
(+76) 
454 
(+141) 
Mauthausenm (07h) 856 
(+16) 
840 
(+165) 
675 
(+141) 
534 
(+29) 
505 
(+40) 
Linzm (07h) 929 
(+94) 
835 
(+160) 
675 
(+179) 
496 
(+39) 
457 
(+56) 
Engelhartszellm (07h) 1013 
(+31) 
982 
(+214) 
768 
(+167) 
601 
(+69) 
532 
(+66) 
Hofkirchenm (05h) 711 
(+75) 
636 
(+88) 
548 
(+108) 
440 
(+50) 
390 
(+22) 
Deggendorfm (05h) 784 
(+92) 
692 
(+78) 
614 
(+115) 
499 
(+84) 
415 
(+38) 
Pfellingm (05h) 855 
(+88) 
767 
(+79) 
688 
(+105) 
583 
(+86) 
497 
(+30) 
Oberndorfm (05h) 667 
(+80) 
587 
(+98) 
489 
(+207) 
282 
(+8) 
274 
(+31) 
Measuring point Tue 06-04 Mon 06-03 Sun 06-02 Sat 06-01 Fri 05-31 396 
(-3)
13 maart 1929, de Waal bij Varik
www.genevo.nl klik naar klimaat. Voor meer informatie en literatuur verwijzingen 
Vragen? Materiaal voor meer informatie? Wil je gegevens van deze presentatie? Mail 
naar wfschot@gmail.com
Onderzoek landijs 
18O / 16O-verhouding (18O) hangt af van: 
• klimaat 
• lokale T 
– geografische breedte 
– hoogte 
– seizoen 
• afstand tot brongebied
Bewijzen voor het bestaan van andere klimaten en grote 
klimaatveranderingen in het verleden: 
Kenmerken van ijs op plaatsen waar nu een veel warmer klimaat 
is: zwerfstenen, gletsjerkrassen, stuwwallen, keileem, sterke 
erosie door druk waardoor meren ontstaan, enz. 
Kenmerken van een koud toendra klimaat: vegetatie (dryas), 
pingo’s, ijswiggen. 
Kenmerken van een warm klimaat: flora en fauna. 
Daarnaast geeft het onderzoek van de zuurstof en waterstof 
isotopen uit het ijs en de zeebodem goede indicaties over het 
temperatuur verloop. Door de steeds betere datering van de 
lagen geeft vooral dit onderzoek nu sinds ca 1990 een verrassend 
beeld van extreme temperatuur veranderingen in het verleden. 
Ook zijn er grote verandering in neerslag zoals blijkt uit de dikte 
van ijslagen, van kalkafzettingen in grotten, en de mate van 
erosie door rivieren, enz 
Het blijkt dan dat er de laatste 1 miljoen jaar veel grote en snelle 
klimaat veranderingen zijn geweest. Waardoor??
STR online - some statistics 
689.144 passages with 2.013.886 cargoes. Overview films, years and status: Link 
Not logged 
in 
Statistics 
Passages / year 
Passages / year / month 
Passages / day 
Number of passages / year / month 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Total 
1686 4 10 78 136 166 189 238 203 179 112 117 51 1483 
1687 8 12 228 560 603 435 673 608 462 346 245 92 4272 
1688 4 1 18 120 164 200 224 251 113 134 52 34 1315 
1689 3 18 70 215 253 622 422 193 451 308 129 90 2774 
1690 3 22 262 275 429 264 301 195 148 264 62 80 2305 
1691 9 29 79 143 179 219 438 417 169 172 105 34 1993 
1692 1 0 7 38 29 91 44 47 10 44 3 0 314 
1693 38 62 169 552 496 855 529 452 663 472 204 145 4637 
1694 6 21 160 363 559 748 632 369 427 268 323 71 3947 
1695 0 0 78 174 553 676 429 612 473 280 274 124 3673 
1696 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 
1697 0 0 100 216 322 275 506 493 321 225 218 6 2682 
1698 0 0 75 596 750 596 542 551 314 405 180 70 4079 
1699 7 10 135 618 573 750 595 492 402 359 200 60 4201 
1700 8 20 65 192 553 362 366 306 319 320 161 153 2825
Presentatie klimaat willem schot
Presentatie klimaat willem schot
Presentatie klimaat willem schot
Presentatie klimaat willem schot
Presentatie klimaat willem schot
Presentatie klimaat willem schot

More Related Content

Similar to Presentatie klimaat willem schot

Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar
Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar
Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar InaciaInacia
 
radiokoolstofdatering en dendrochronlogie
radiokoolstofdatering en dendrochronlogieradiokoolstofdatering en dendrochronlogie
radiokoolstofdatering en dendrochronlogieOnroerend Erfgoed
 
Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009
Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009
Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009Junior College Utrecht
 
(5 dhz opwarming
(5 dhz opwarming(5 dhz opwarming
(5 dhz opwarmingrvandenhaak
 
Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...
Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...
Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...janien
 
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter Siegmund
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter SiegmundHet klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter Siegmund
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter SiegmundRobert de Jong
 

Similar to Presentatie klimaat willem schot (9)

Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar
Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar
Leer werkboek mvo (studenten materiaal)invulbaar
 
radiokoolstofdatering en dendrochronlogie
radiokoolstofdatering en dendrochronlogieradiokoolstofdatering en dendrochronlogie
radiokoolstofdatering en dendrochronlogie
 
Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009
Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009
Levensloop van Sterren - werkgroep op Woudschoten Natuurkunde 2009
 
(5 dhz opwarming
(5 dhz opwarming(5 dhz opwarming
(5 dhz opwarming
 
Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...
Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...
Broeikaseffect door Christophe van den Boom (Nederlands, 2006-2007, Janien Be...
 
Hfd1 par2
Hfd1 par2Hfd1 par2
Hfd1 par2
 
Hfd1 par2
Hfd1 par2Hfd1 par2
Hfd1 par2
 
Weer en klimaat
Weer en klimaatWeer en klimaat
Weer en klimaat
 
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter Siegmund
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter SiegmundHet klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter Siegmund
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar door Peter Siegmund
 

Presentatie klimaat willem schot

  • 1. Hawking waarschuwt in Utrecht voor macht experts. Iedere burger moet zich verdiepen in de voornaamste theorieën van de wetenschap, om een te grote invloed van experts te voorkomen. Dat heeft natuurkundige Stephen Hawking zijn gehoor in Utrecht in mei 2014 op het hart gedrukt.
  • 2.
  • 3.
  • 4.
  • 5.
  • 6.
  • 7.
  • 8.
  • 9.
  • 10.
  • 12.
  • 13.
  • 14.
  • 15.
  • 16.
  • 17.
  • 18.
  • 19.
  • 20. Essentiële punten: De opwarming door het broeikas effect is fysisch gefundeerd en dus zeker. Relatieve onzekerheden door de feedback op de broeikas opwarming in de systemen op aarde. Absolute onzekerheden door natuurlijke fluctuaties (zon, vulkanen). Hierdoor verloopt de opwarming niet geleidelijk, maar onregelmatig. De gevolgen en het belang van de broeikas opwarming worden hierdoor groter. Maar de fluctuaties zijn onvoorspelbaar en wetenschappelijk ongrijpbaar zodat men er geen rekening mee houdt. (Paradox)
  • 21.
  • 22.
  • 23. Berendsen 2011 Naar Zagwijn 1992
  • 24.
  • 25.
  • 26. Bewijzen voor het bestaan van andere klimaten en grote klimaatveranderingen in het verleden: Kenmerken van ijs op plaatsen waar nu een veel warmer klimaat is: zwerfstenen, gletsjerkrassen, stuwwallen, keileem, sterke erosie door druk waardoor meren ontstaan, enz. Kenmerken van een koud toendra klimaat: vegetatie (dryas), pingo’s, ijswiggen. Kenmerken van een warm klimaat: flora en fauna. Daarnaast geeft het onderzoek van de zuurstof en waterstof isotopen uit het ijs en de zeebodem goede indicaties over het temperatuur verloop. Door de steeds betere datering van de lagen geeft vooral dit onderzoek nu sinds ca 1990 een verrassend beeld van extreme temperatuur veranderingen in het verleden. Ook zijn er grote verandering in neerslag zoals blijkt uit de dikte van ijslagen, van kalkafzettingen in grotten, en de mate van erosie door rivieren, enz Het blijkt dan dat er de laatste 1 miljoen jaar veel grote en snelle klimaat veranderingen zijn geweest. Waardoor??
  • 28.
  • 29. Zwerfsteen van Rottum, bij Heerenveen
  • 30.
  • 31.
  • 32.
  • 33.
  • 34.
  • 35.
  • 36.
  • 37.
  • 41.
  • 42.
  • 43. Fig. 5. Skeletmontage in het Sedgwick Museum of Geology, Cambridge. Hiervoor werden beenderen gebruikt die van verschillende nijlpaarden afkomstig zijn. Eemien, Laatste Interglaciaal van Barrington, Cambridgeshire, Engeland. Foto Sedgwick Museum of Geology, Cambridge.
  • 44.
  • 45. Drill bit of ice corer NOAA
  • 46.
  • 47.
  • 49.
  • 50. Isotopen-onderzoek • Tijdens glaciaal: – relatieve toename van 16O en 1H op ijskappen, en – relatieve toename 18O in de diepzee • Tijdens interglaciaal: – relatieve afname van 16O en 1H op ijskappen, en – relatieve afname 18O in de diepzee
  • 51.
  • 52. • 11.057 -35.7361 • 11.071 -36.2211 • 11.087 -36.208 • 11.101 -35.9327 • 11.12 -36.0682 • 11.135 -36.3914 • 11.149 -36.304 • 11.163 -35.9939 • 11.18 -35.3911 • 11.197 -35.4523 • 11.213 -35.3691 • 11.229 -35.4566 • 11.243 -35.3954 • 11.258 -35.4609 • 11.274 -35.8061 • 11.289 -36.3661 • 11.307 -36.422 • 11.324 -37.7459 • 11.339 -37.7728 • 11.354 -38.3945 • 11.371 -38.7716 • 11.389 -39.4242 • 11.408 -39.4547 • 11.427 -38.8125 • 11.446 -38.7563 • 11.462 -38.0428 • 11.479 -37.3495 • 11.496 -36.6361 • 11.512 -36.6187 • 11.527 -36.5226 • 11.542 -35.8847 • 11.558 -35.8969 • 11.576 -36.3355 • 11.594 -36.152 • 11.611 -36.6413 • 11.628 -37.8034 • 11.647 -39.8676 DATA: • 1. Temperature in central Greenland • • • Column 1: Age (thousand years before present) • Column 2: Temperature in central Greenland (degrees C) • • Age Temperature (C) • 0.0951409 -31.5913 • 0.10713 -31.622 • 0.113149 -31.6026 • 0.119205 -31.6002 • 0.119205 -31.598 • 0.125451 -31.6656 • 0.132407 -31.7235 • 0.138807 -31.7583 • 0.145126 -31.8098 • 0.152263 -31.8415 • 0.152263 -31.8813 • 0.15938 -31.9559 • 0.165464 -32.0241 • 0.171847 -32.038 • 11.666 -41.5342 • 11.666 -42.4037 • 11.69 -44.3364 • 11.723 -45.4358 • 11.755 -46.8731 • 11.79 -46.4679 • 11.823 -47.1024 • 11.857 -48.3028 • 11.889 -47.6682 • 11.922 -47.6911 • 11.959 -47.737 • 11.993 -46.4908 • 12.029 -46.6132 • 12.063 -46.5673 • 12.104 -46.2844 • 12.14 -46.9954 • 12.174 -47.3471 • 12.213 -47.7217 • 12.246 -47.6223 • 12.28 -47.2018 • 12.322 -47.5306 • 12.322 -47.3801 • 12.401 -47.6758 • 12.438 -48.3028 11.611 -36.6413 11.628 -37.8034 11.647 -39.8676 11.666 -41.5342 11.666 -42.4037 11.69 -44.3364 11.723 -45.4358 11.755 -46.8731 11.79 -46.4679 11.823 -47.1024 11.857 -48.3028 11.889 -47.6682 11.922 -47.6911
  • 53.
  • 54.
  • 55.
  • 56.
  • 57. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Total 1692 12 0 70 328 512 744 601 668 339 454 219 114 4061 1693 38 62 169 552 506 855 541 457 677 472 204 145 4678 1694 6 21 160 363 559 748 632 369 427 268 323 71 3947 1695 0 0 78 174 553 676 429 612 473 280 274 124 3673 1696 15 55 107 240 304 536 292 448 340 282 154 25 2798 1697 0 0 100 216 322 275 506 493 321 225 218 6 2682 1698 0 0 75 596 750 596 542 551 314 405 180 70 4079 1699 7 10 135 630 573 750 595 492 402 359 200 60 4213 1700 8 22 65 192 553 362 366 306 319 355 166 153 2867 1701 8 11 79 420 449 471 434 325 386 237 277 92 3189 1702 29 27 179 332 364 263 418 354 280 292 185 102 2825 1703 12 33 46 188 272 235 409 317 201 472 158 64 2407 1704 64 23 119 221 352 351 318 430 345 413 251 75 2962 1705 25 7 48 247 346 471 329 387 285 334 194 138 2811 1706 21 3 89 224 576 366 320 320 365 236 242 114 2876 1707 10 6 96 329 362 424 234 320 294 175 230 84 2564 1708 41 19 99 219 472 329 343 308 257 301 154 110 2652 1709 2 0 0 54 440 399 463 271 260 242 123 47 2301 1710 26 9 36 233 68 176 186 134 177 171 132 61 1409 1711 49 6 29 108 209 154 197 167 245 152 141 124 1581 1712 20 8 24 105 247 209 204 96 271 130 193 109 1616 1713 14 9 49 89 298 187 389 277 410 304 184 86 2296 1714 57 14 110 264 405 356 323 283 203 207 158 92 2472 1715 15 15 51 37 57 376 98 117 436 158 120 78 1558 1716 3 0 19 35 72 202 372 55 37 53 341 49 1238 1717 24 24 8 32 55 201 183 137 92 98 178 52 1084 1718 17 2 10 70 70 62 430 95 71 306 100 72 1305 1719 20 4 47 132 264 224 269 237 220 208 165 145 1935 1720 20 13 69 155 441 333 317 324 269 197 168 97 2403 Total 563 403 2166 6785 10451 11331 10740 9350 8716 7786 5632 2559 76482
  • 58. Klimaatverandering door: Verandering binnen de systemen op aarde: Binnen de weersystemen als windrichtingen en zeestromingen. Ook door vulkanen en biologische factoren, zoals de mens. De veranderingen van deze systemen zijn op termijn van ca 10 jaar tot enkele eeuwen. Structurele verandering in de geografie, zoals verplaatsing continenten en gebergtevorming op de termijn van ca 10 miljoen jaar. Verandering door factoren buiten de aarde dus astronomisch: Veranderingen in de aardbaan (Milankovitch theorie). Deze zijn in termijnen van ca 10000 jaar. Hierover is vrij veel bekend. Veranderingen in de activiteit van de zon in verschillende termijnen van ca 10 jaar tot enkele eeuwen, maar mogelijk ook met grotere periodes. Hierover is weinig bekend. Veranderingen door de verplaatsing van ons zonnestelsel door de Melkweg, over perioden van ca 10 miljoen jaar en meer. Hierover is weinig bekend.
  • 59.
  • 60.
  • 61.
  • 62.
  • 63.
  • 64.
  • 65.
  • 66.
  • 67.
  • 68.
  • 69.
  • 70. Een berekend model voor de evolutie van de Zon tijd (miljar d jaar) middellij n (Zonnu=1) helderhei d (Zonnu=1) temperatuu r oppervlak (K) centrale dichthei d (g/cm3) centrale temperatuu r (K) massapercentag e waterstof in kern opmerkingen –0,035 2×106 ~0 10 10−19 10 70,5% koude gaswolk begint te contraheren –0,034 2,1 1,6 4400 1,5 4×106 70,5% protoster is ontstaan (T Tauri-ster) –0,010 1,0 1,1 5900 83 13×106 70,5% protoster: overgang naar hoofdreeks 0,0 0,872 0,769 5790 91 14,4×106 70,5% begin als hoofdreeksster: nucleosynthese waterstof in kern 1,0 0,905 0,770 5680 91 13,7×106 63,3% 2,0 0,927 0,824 5710 102 14,1×106 56,0% 3,0 0,952 0,884 5730 116 14,6×106 48,4% 4,0 0,982 0,954 5750 134 15,1×106 40,4% 4,59 (=nu) 1,000 1,000 5770 147 15,5×106 35,5% de huidige Zon 5,0 1,015 1,034 5780 158 15,8×106 31,9% 6,0 1,056 1,126 5780 191 16,6×106 22,7% 7,0 1,104 1,235 5790 243 17,6×106 12,7% 8,0 1,161 1,357 5780 326 18,6×106 2,9% 9,0 1,250 1,548 5760 488 18,9×106 0,09% 10,0 1,39 1,90 5680 860 19,4×106 0,00% waterstof in kern is op 11,0 1,6 2,3 5500 ... ... 0,00% 12,0 5 12 4900 ... ... 0,00% 12,17 241 2800 2700 ... ... 0,00% rode reus (Red Giant Branch); massaverlies 12,25 11 60 4800 ... ~160×106 0,00% heliumnucleosynthese ;
  • 71.
  • 72.
  • 73. E.M. ZONNNESTRALING GEM.ENERGI E STROOM VERANDERING MET DE ZONCYCLUS VAN CA 11 JR BELANGRIJKSTE DEPOSITIE HOOGTE IONISATIE TSI (vrl zichtbaar en IR) 1366 W/m2 1,2 W/m2 rel 0,1% Oppervlak Zwak UV-A (315-400 nm) Oppervlak Zwak UV-B ( 280-315 nm) 15-50 km (95%) Zwak MUV (200-300 nm) 15,4 W/m2 0,17 W/m2 rel 1% 15 -50 km Zwak FUV (126-200 nm) 50 mW/m2 15 mW/m2 rel 30% 30-120 km Matig EUV, Xray (→0-125 nm) 10 mW/m2 rel 100% 80-250 km Sterk DEELTJES STRALING GEM.ENERGI E STROOM VERANDERING MET DE ZONCYCLUS VAN CA 11 JR DEPOSITIE HOOGTE IONISATIE Galact. Cosmische Straling 0,7 μW/m2 0,7 μW/m2 rel 50% 0-30 km Sterk(+nuclea ir) Snelle Protonen vd Zon 2 mW/m2 rel 100% 30-90 km Sterk(+nuclea ir) Aurora protonen en elektronen 1 mW/m2 20 mW/m2 100-120 km Matig Joule Heating 20 mW/m2 2 W/m2 100-150 km Matig
  • 74.
  • 75.
  • 76.
  • 77.
  • 78.
  • 79.
  • 80.
  • 81.
  • 82.
  • 83.
  • 84.
  • 85. iidesk Waterway news - Water information search new s | Show graphs Neckar Gundelsheimm (05h) 368 (-245) 613 (-127) 740 (+75) 665 (+397) 268 (-53) Plochingenm (05h) 257 (-76) 333 (-178) 484 (+289) 195 (+8) Plochingenm (13h) Donau Passaum (05h) 1235 (+52) 1183 (+313) 870 (+139) 731 (+79) 652 (+94) Wildungsmauerm (07h) 799 (+92) 707 (+123) 584 (-4) 588 (+217) 371 (+17) Kienstockm (07h) Ybbsm (07h) 910 (+94) 816 (+204) 612 (+82) 530 (+76) 454 (+141) Mauthausenm (07h) 856 (+16) 840 (+165) 675 (+141) 534 (+29) 505 (+40) Linzm (07h) 929 (+94) 835 (+160) 675 (+179) 496 (+39) 457 (+56) Engelhartszellm (07h) 1013 (+31) 982 (+214) 768 (+167) 601 (+69) 532 (+66) Hofkirchenm (05h) 711 (+75) 636 (+88) 548 (+108) 440 (+50) 390 (+22) Deggendorfm (05h) 784 (+92) 692 (+78) 614 (+115) 499 (+84) 415 (+38) Pfellingm (05h) 855 (+88) 767 (+79) 688 (+105) 583 (+86) 497 (+30) Oberndorfm (05h) 667 (+80) 587 (+98) 489 (+207) 282 (+8) 274 (+31) Measuring point Tue 06-04 Mon 06-03 Sun 06-02 Sat 06-01 Fri 05-31 396 (-3)
  • 86.
  • 87. 13 maart 1929, de Waal bij Varik
  • 88. www.genevo.nl klik naar klimaat. Voor meer informatie en literatuur verwijzingen Vragen? Materiaal voor meer informatie? Wil je gegevens van deze presentatie? Mail naar wfschot@gmail.com
  • 89.
  • 90. Onderzoek landijs 18O / 16O-verhouding (18O) hangt af van: • klimaat • lokale T – geografische breedte – hoogte – seizoen • afstand tot brongebied
  • 91.
  • 92.
  • 93.
  • 94.
  • 95.
  • 96. Bewijzen voor het bestaan van andere klimaten en grote klimaatveranderingen in het verleden: Kenmerken van ijs op plaatsen waar nu een veel warmer klimaat is: zwerfstenen, gletsjerkrassen, stuwwallen, keileem, sterke erosie door druk waardoor meren ontstaan, enz. Kenmerken van een koud toendra klimaat: vegetatie (dryas), pingo’s, ijswiggen. Kenmerken van een warm klimaat: flora en fauna. Daarnaast geeft het onderzoek van de zuurstof en waterstof isotopen uit het ijs en de zeebodem goede indicaties over het temperatuur verloop. Door de steeds betere datering van de lagen geeft vooral dit onderzoek nu sinds ca 1990 een verrassend beeld van extreme temperatuur veranderingen in het verleden. Ook zijn er grote verandering in neerslag zoals blijkt uit de dikte van ijslagen, van kalkafzettingen in grotten, en de mate van erosie door rivieren, enz Het blijkt dan dat er de laatste 1 miljoen jaar veel grote en snelle klimaat veranderingen zijn geweest. Waardoor??
  • 97.
  • 98. STR online - some statistics 689.144 passages with 2.013.886 cargoes. Overview films, years and status: Link Not logged in Statistics Passages / year Passages / year / month Passages / day Number of passages / year / month 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Total 1686 4 10 78 136 166 189 238 203 179 112 117 51 1483 1687 8 12 228 560 603 435 673 608 462 346 245 92 4272 1688 4 1 18 120 164 200 224 251 113 134 52 34 1315 1689 3 18 70 215 253 622 422 193 451 308 129 90 2774 1690 3 22 262 275 429 264 301 195 148 264 62 80 2305 1691 9 29 79 143 179 219 438 417 169 172 105 34 1993 1692 1 0 7 38 29 91 44 47 10 44 3 0 314 1693 38 62 169 552 496 855 529 452 663 472 204 145 4637 1694 6 21 160 363 559 748 632 369 427 268 323 71 3947 1695 0 0 78 174 553 676 429 612 473 280 274 124 3673 1696 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1697 0 0 100 216 322 275 506 493 321 225 218 6 2682 1698 0 0 75 596 750 596 542 551 314 405 180 70 4079 1699 7 10 135 618 573 750 595 492 402 359 200 60 4201 1700 8 20 65 192 553 362 366 306 319 320 161 153 2825