1. ปรัชญา
ของ
เศรษฐกิจ
พอเพียง
Sufficiency
Economy

2. “เศรษฐกิจพอเพียง
เป็ นเสมือนรากฐานของชีวต ิ
รากฐานความมันคงของแผ่ นดิน
่
เปรียบเสมือนเสาเข็ม
ทีตอกรองรับบ้ านเรือน
่
ตัวอาคารไว้ นั่นเอง
สิ่ งก่ อสร้ างจะมันคงได้
่
ก็อยู่ทเี่ สาเข็ม
แต่ คนส่ วนมากมองไม่ เห็นเสาเข็ม
และลืมเสาเข็มเสี ยด้ วยซ้าไป”
พระราชดารัสพระบาทสมเด็จพระเจ้ าอยู่หัว

3. หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ทางสายกลาง  พอเพียง
พอประมาณ
มีเหตุผล มีภมิค้มกันในตัว
ู ุ
เงื่อนไขความรู้ เงื่อนไขคุณธรรม
รอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง ุ ั
ซื่อสัตย์สจริต อดทน เพียร มีสติ ปญญา
เศรษฐกิจ สั งคม สิ่ งแวดล้อม วัฒนธรรม
ก้าวหน้ า สมดุล มั่นคง และยังยืน พร้ อมรับการเปลียนแปลง
่ ่

4. หลักของความพอประมาณ (พอดี) 5 ประการ
เข็มแข็ง มีจิตสานึกที่ดี เอืออาทร ประนีประนอม นึกถึง
้
1.พอดีด้านจิตใจ ประโยชน์ ส่วนรวม
2.พอดีด้านสั งคม ช่ วยเหลือเกือกูล รู้ รักสามัคคี สร้ างความเข้ มแข็งให้ ครอบครัว
้
และชุ มชน
3.พอดีด้านทรัพยากร รู้ จักใช้ และจัดการอย่ างฉลาดและรอบคอบและเกิดความยังยืน
่
ธรรมชาติและสิ่ งแวดล้ อม สู งสุ ด
รู้ จักใช้ เทคโนโลยีทเี่ หมาะสมและสอดคล้ องต่ อความต้ องการ
4.พอดีด้านเทคโนโลยี เป็ นประโยชน์ ต่อสภาพแวดล้อมและเกิดประโยชน์ ต่อ
ส่ วนรวมและพัฒนาจากภูมปัญญาชาวบ้ านก่ อน
ิ
5.พอดีด้านเศรษฐกิจ เพิมรายได้ ลดรายจ่ าย ดารงชีวตอย่ างพอควร พออยู่ พอกิน
่ ิ
สมควรตามอัตตาภาพและฐานะของตน

5. หลักของความมีเหตุผล 5 ประการ
1.ยึดความประหยัด ตัดทอนค่ าใช้ จ่ายในทุกด้ าน ลดความฟุ่ มเฟื อยในการดารงชีวิต
2.ยึดถือการประกอบอาชีพด้ วยความถูกต้ อง สุ จริต แม้ จะตกอยู่ในภาวะขาดแคลน
ในการดารงชีวติ
3.ละเลิกการเก่งแย่ งผลประโยชน์ และแข่ งขันในทางการค้ าขายประกอบอาชีพแบบ
ต่ อสู้ กนอย่ างรุ นแรง
ั
4.ไม่ หยุดนิ่งทีหาหนทางในชีวต หลุดพ้ นจากความทุกข์ ยาก
่ ิ
5.ปฏิบัติตนในแนวทางที่ดี ลด เลิก สิ่ งยัวกิเลสให้ หมดสิ้นไป ไม่ ก่อความชั่วให้
่
เป็ นเครื่องทาลายตัวเอง ทาลายผู้อน พยายามเพิมพูนรักษาความดี ทีมอยู่ให้
ื่ ่ ่ ี
งอกงามสมบูรณ์ ยงขึน
ิ่ ้

6. หลักของความมีภูมคุ้มกัน
ิ
2 ประการ
ภูมปัญญา : มีความรู้ รอบครอบ และระมัดระวัง
ิ
ภูมธรรม : ซื่อสั ตย์ สุ จริต ขยันอดทนและแบ่ งปัน
ิ

7. พอเพียง คือ ไม่เบียดเบียน
ความพอเพียงนี้ อาจจะมีของหรูหราก็ได้
แต่ว่าต้องไม่เบียดเบียนคนอื่น
ต้องให้พอประมาณตามอัตภาพ พูดจาก็พอเพียง
ทาอะไรก็พอเพียง ปฏิบตตนก็พอเพียง
ั ิ
พระราชดารัส (๔ ธ.ค. ๒๕๔๑)

8. โลภน้อย คือ พอเพียง
คนเราถ้าพอในความต้องการ
ก็มีความโลภน้อย
เมื่อมีความโลภน้อย ก็เบียดเบียนคนอื่นน้อย.
ถ้าทุกประเทศมีความคิด-อันนี้ไม่ใช่เศรษฐกิจ-
มีความคิดว่าทาอะไรต้องพอเพียง
หมายความว่า พอประมาณ ไม่สุดโต่ง
ไม่โลภอย่างมาก คนเราก็อยูเป็ นสุข.
่
พระราชดารัส (๔ ธ.ค. ๒๕๔๑)

9. เป้ าหมายของการพัฒนา
การพัฒนาคนให้ พออย่ พอกิน → อย่ ดมีสุข
ู ู ี
พึงตนเองได้ ระดับหนึ่ง มีศักยภาพ / มีทางเลือก
่
สุ ขภาพ ความรู้ ทักษะ อาชีพ เสรีภาพ
อยู่ร่วมกับผู้อนในสั งคม ได้ อย่ างสั นติสุข
ื่
ไม่ เบียดเบียน ไม่ เอารัดเอาเปรียบ แบ่ งปันเอือเฟื้ อเผื่อแผ่
้
มีจิตเมตตา จิตสาธารณะ
อยู่ร่วมกับธรรมชาติ & สิ่ งแวดล้ อม ได้ อย่ างยังยืน
่
ไม่ ทาลาย เห็นคุณค่ า อนุรักษ์

10. สรุปเศรษฐกิจพอเพียงคืออะไร
• เป็ นวิถีการดาเนินชีวิต ที่ใช้คณธรรมนาความรู้
ุ
• เป็ นการพัฒนาตัวเอง ครอบครัว องค์กร ชุมชน
สังคม ประเทศชาติ ให้ก้าวหน้ าไปพร้อมกับความ
สมดุล มันคง ยังยืน
่ ่
• เป็ นหลักปฏิบติเพื่อให้อยู่ร่วมกันอย่างสันติสข
ั ุ
ระหว่างคนกับคนในสังคม และคนกับธรรมชาติ

11. การประยุกต์ ใช้
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

12. การประยุกต์ ใช้ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
 โดยพื้นฐานก็คือ การพึ่งตนเอง เป็ นหลัก
การทาอะไรอย่างเป็ นขันเป็ นตอน รอบคอบ ระมัดระวัง
้
 พิจารณาถึงความพอดี พอเหมาะ พอควร ความสมเหตุสมผล
และการพร้อมรับความเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ
 การสร้างสามัคคีให้เกิดขึ้น บนพื้นฐานของความสมดุลในแต่
ละสัดส่วน แต่ละระดับ
 ครอบคลุมทังทางด้านเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยี ทรัพยากร
้
ธรรมชาติและสิ่ งแวดล้อม รวมถึงจิตใจ และวัฒนธรรม

13. การประยุกต์ ใช้ เศรษฐกิจพอเพียงในด้ านต่ างๆ
ด้านเศรษฐกิจ ลดรายจ่าย/เพิ่มรายได้/ใช้ชีวิตอย่างพอควร/คิดและวางแผน
อย่างรอบคอบ/มีภูมิคมกันไม่เสี่ยงเกินไป/การเผื่อทางเลือก
ุ้
สารอง
ด้านจิตใจ มีจตใจเข้มแข็ง พึ่งตนเองได้ /มีจตสานึกที่ดี /เอื้ออาทร
ิ ิ
ประนีประนอม /นึกถึงผลประโยชน์ส่วนรวมเป็ นหลัก
ด้านสังคม ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน /รูรกสามัคคี /สร้างความเข้มแข็งให้
้ั
ครอบครัวและชุมชน
ด้านทรัพยากร รูจกใช้และจัดการอย่างฉลาดและรอบคอบ /เลือกใช้
้ั
ธรรมชาติและ ทรัพยากรที่มีอยูอย่างคุมค่าและเกิดประโยชน์สูงสุด /
่ ้
สิ่งแวดล้อม ฟื้ นฟูทรัพยากรเพื่อให้เกิดความยั ่งยืนสูงสุด
ด้านเทคโนโลยี รูจกใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการและ
้ั
สภาพแวดล้อม (ภูมิสงคม) /พัฒนาเทคโนโลยีจากภูมิปัญญา
ั
ชาวบ้านเองก่อน /ก่อให้เกิดประโยชน์กบคนหมู่มาก
ั

14. ตัวอย่างแนวทางการวิเคราะห์ความพอเพียง
โดยใช้ หลักสัปปุริสธรรม ๗
๑. รูเ้ หตุ
๒. รูผล้
ความมีเหตุมีผล
๓. รูตน ้
ความพอประมาณ
๔. รูประมาณ้
๕. รูกาล ้
๖. รูบุคคล ้ มีภูมิคมกันที่ดี
ุ้
๗. รูชุมชน ้

15. คุณลักษณะของกิจกรรม
ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง
ความพอประมาณ ความมีเหตุมีผล มีภูมิคมกันที่ดี
ุ้
พอเหมาะกับ รูสาเหตุ – ทาไม
้ คานึงถึงการเปลี่ยนแปลง
สภาพ/อัตภาพของตน รูปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
้ ในด้านต่างๆ
(ปั จจัยภายใน) วิชาการ/กฏหมาย รูเ้ ท่าทันและ
พอควรกับภูมิสงคม/
ั /ความเชื่อ/ประเพณี เตรียมความพร้อม
(ปั จจัยภายนอก) รูผลกระทบที่จะ
้ (วางแผน/รอบคอบ/เรียนรู/
้
เกิดขึ้นในด้านต่างๆ พัฒนาตน/จิตสาธารณะ/
รักษ์สิ่งแวดล้อม)
(สมดุล) (รอบรู/สติ ปั ญญา)
้ (ไม่ประมาท)
สามารถพึ่งตนเองได้ และเป็ นที่พ่ึงของผูอ่ืนได้ในที่สุด
้

16. ตัวอย่ างการประยุกต์ ใช้ เศรษฐกิจพอเพียง
ในระดับบุคคลและครอบครั ว

17. ตัวอย่างการใช้จ่ายอย่างพอเพียง
พอประมาณ : รายจ่ ายสมดุลกับรายรับ
มีเหตุมีผล : ใช้ จ่ายอย่ างมีเหตุผล /มีความจาเป็ น /ไม่ ใช้ สิ่งของ
เกินฐานะ /ใช้ ของอย่ างคุ้มค่ าประหยัด
มีภูมคุ้มกัน : มีเงินออม /แบ่ งปันผู้อน /ทาบุญ
ิ ื่
ความรู้ คู่คุณธรรม : ประกอบอาชีพทีสุจริต ด้ วยความ
่
ขยันหมั่นเพียร ใช้ สติปัญญาในการตัดสิ นใจ
และดาเนินการต่ างๆ เพือให้ เท่ าทันต่ อการ
่
เปลียนแปลง
่

18. สรุปข้ อสั งเกตเกียวกับ
่
การประยุกต์ ใช้ เศรษฐกิจพอเพียง
• การประยุกต์ ใช้ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เกิดได้ หลายด้ าน
และหลายรู ปแบบ ไม่ มีสูตรสาเร็จ แต่ ละคนจะต้ องพิจารณา
ปรับใช้ ตามความเหมาะสม ให้ สอดคล้ องกับเงือนไข และสภาวะ
่
ทีตนเผชิญอยู่
่
• ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง จะช่ วยให้ เรา “ฉุกคิด” ว่ ามี
ทางเลือกอีกทางหนึ่ง ทีจะช่ วยให้ เกิดความยังยืน มั่นคง และ
่ ่
สมดุลในระยะยาว

19. เศรษฐกิจพอเพียงกับการศึกษา

20. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านเศรษฐกิจ)
หลักปฏิบติ
ั ตัวอย่างกิจกรรม
๑. รูจกการใช้จายของตนเอง
้ั ่
ใช้จายอย่างมีเหตุมีผล
่ บันทึกบัญชีรายรับและ
อย่างพอประมาณ รายจ่าย
ประหยัด เท่าที่จาเป็ น วิเคราะห์บญชีรายรับและ
ั
รายจ่าย
แลกเปลี่ยนประสบการณ์
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการ
บริโภคเพื่อลดรายจ่ายที่
ฟุ่ มเฟื อย

21. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านเศรษฐกิจ)
หลักปฏิบติ
ั ตัวอย่างกิจกรรม
๒. รูจกออมเงิน มีกลไก
้ั
ลดความเสี่ยง
ระบบสวัสดิการ • ออมอย่างพอเพียง
ระบบออมเงิน • สัปดาห์การออม
ระบบสหกรณ์ • จัดตังกลุม/สหกรณ์
้ ่
ระบบประกันต่างๆ ออมทรัพย์

22. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านเศรษฐกิจ)
หลักปฏิบติ
ั ตัวอย่างกิจกรรม
๓. รูจกประหยัด
้ั
ใช้และกินอย่างมีเหตุผล ้
ปลูกผักสวนครัวรัวกินได้
ไม่ฟุ่มเฟื อย เลี้ยงปลา เลี้ยงไก่ ไว้กิน ไว้ขาย
ใช้พลังงานเท่าที่จาเป็ น ใช้สินค้าที่ประหยัดพลังงาน
ใช้ทรัพยากรอย่างคุมค่า
้ รีไซเคิลขยะเพื่อนามาใช้ใหม่
นาของเหลือใช้ มาทาให้เกิด
ประโยชน์

23. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านเศรษฐกิจ)
หลักปฏิบติ
ั ตัวอย่างกิจกรรม
๔. พึ่งตนเองได้ทางเศรษฐกิจ เน้นการผลิตเพื่อพึ่งตนเอง ให้
โดยผลิต หรือสร้างรายได้ ที่ พอเพียงกับการบริโภค และ
สอดคล้องกับความต้องการ การผลิตที่หลากหลาย เช่น
สอดคล้องกับภูมิสงคม
ั ปลูกพืชผักผสมผสาน
สอดคล้องกับภูมิปัญญา ปลูกพืชสมุนไพรไทย
ท้องถิ่น ผลิตสินค้าจากภูมิปัญญา
สอดคล้องกับทรัพยากร ท้องถิ่น
ท้องถิ่น จัดอบรมพัฒนาอาชีพใน
ชุมชน

24. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านสั งคม)
หลักปฏิบติ
ั ตัวอย่างกิจกรรม
๕. รูจกช่วยเหลือสังคม
้ั พัฒนาความรูคู่คณธรรม ผ่าน
้ ุ
หรือชุมชน กิจกรรมรวมกลุมต่างๆ
่
ปลูกจิตสานึก • จัดกิจกรรมลด ละ เลิก อบายมุข
สาธารณะ • จัดกิจกรรมช่วยเหลือ
ปลูกฝังความสามัคคี ผูดอยโอกาส
้ ้
ปลูกฝังความเสียสละ • จัดค่ายพัฒนาเยาวชน
เผยแพร่องค์ความรู ้ • จัดตังศูนย์เรียนรูภายในชุมชน
้ ้
เศรษฐกิจพอเพียง

25. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านสิ่ งแวดล้ อม)
หลักปฏิบติ
ั ตัวอย่างกิจกรรม
๖. สร้างสมดุลของ พัฒนาความรูเ้ กี่ยวกับดิน
ทรัพยากรธรรมชาติ น้ า ป่ า เพื่อฟื้ นฟู รักษา
ปลูกจิตสานึกรักษ์สิ่งแวดล้อม • โครงการชีววิถี
ฟื้ นฟูแหล่งเสื่อมโทรมใน • จัดอบรมการอนุรกษ์ ั
ท้องถิ่น ทรัพยากรธรรมชาติ
ฟื้ นฟูและอนุรกษ์ทรัพยากรใน
ั • จัดทาฝายแม้ว
ท้องถิ่น
ฟื้ นฟูดแลสถานที่ทองเที่ยวใน
ู ่
ท้องถิ่น

26. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านวัฒนธรรม)
หลักปฏิบติ ั ตัวอย่างกิจกรรม
๗. สืบสานวัฒนธรรมไทย
สร้างจิตสานึกรักษ์ไทย • ปลูกฝังมารยาทไทย
รักบ้านเกิด • ส่งเสริมอาหารประจาท้องถิ่น
ฟื้ นฟูและอนุรกษ์อาหาร
ั • ส่งเสริมการใช้ภาษาไทยและ
ประจาท้องถิ่น ภาษาประจาท้องถิ่น
ฟื้ นฟูและอนุรกษ์ดนตรีไทย
ั • ทานุบารุงโบราณวัตถุและ
และเพลงไทย โบราณสถาน
ฟื้ นฟูและอนุรกษ์วตถุโบราณ
ั ั • พัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น
และโบราณสถาน • รณรงค์การใช้สินค้าไทย

27. ตัวอย่ างกิจกรรมเศรษฐกิจพอเพียงในสถานศึกษา
(ด้ านวัฒนธรรม)
หลักปฏิบติ
ั ตัวอย่างกิจกรรม
๘. ส่งเสริมพระพุทธศาสนา
ปลูกจิตสานึกความรัก • ให้ความสาคัญกับการรักษาศีล
ชาติ หรือสวดมนต์เป็ นประจา
ตระหนักถึงคุณค่าของ • ส่งเสริมการฝึ กอบรมสมาธิ
พระพุทธศาสนาและ ภาวนา
ศาสนาที่ตนศรัทธา • ร่วมกันทะนุบารุงศาสนาด้วย
จงรักภักดีตอ
่ การปฏิบติบูชา และการร่วม
ั
พระมหากษัตริย ์ ดูแลวัด และศาสนสถานต่างๆ

28. การเขียนแผนแบบบูรณาการ
 ยึดสาระสังคมเป็ นหลัก เพราะสังคมจะมีหวข้อ และเนื้อหา
ั
ชัดเจนให้สอดแทรกความคิด/คุณค่า คุณลักษณะที่พึงประสงค์ลง
ไปได้
 ยุทธศาสตร์การสอนของครู สอดแทรกความรับผิดชอบ ความคิด
อิสระ ริเริ่มสร้างสรรค์ลงไป
 เน้นให้เด็กแสดงความคิดเห็น วิเคราะห์ปัญหาต่างๆที่อยูรอบตัว
่
โดยมีครูค่อยชักจูงให้คิดแบบ โยนิโสมนสิการ และมีกลยาณมิตร
ั
คอยท้วงติง แนะนา ด้วยความจริงใจ
 เพื่อความอยูรวมกันอย่างเกิดประโยชน์และเป็ นสุข ยึดหลัก
่่
เศรษฐกิจพอเพียงในการเรียนรู ้

29. สว ัสดี