"aect ecucational technology"

1. มาตรฐานดานเทคโนโลยี
และสื่อสารการศึกษา
วิชิต ชาวะหา

2. มาตรฐานดานเทคโนโลยีและสือสารการศึกษา
่
Topics
ความหมายและแนวคิด
ขอบขาย / มาตรฐาน
งานวิจยเกียวของ
ั ่

3. มาตรฐานดานเทคโนโลยีและสือสารการศึกษา
่
ความหมาย
• เทคโนโลยี มาจากคํ า ภาษาลาติ น ว า “Techno+Logos” หมายถึ ง ศาสตร ที่ ว า ด ว ย
วิธีก ารหรื อ การศึก ษาเกี่ ย วกั บวิ ธีก าร เทคโนโลยีก ารศึ กษาจึ ง เปน เรื่ อ งของ
ระบบและวิธีการไมวาจะมีวัสดุและเครื่องมืออุปกรณมาเกี่ยวของหรือไมก็ตาม
• ชัยยงค พรหมวงศ (2545) : เทคโนโลยีการศึกษามีลักษณะที่แตกตางไปจาก
วิทยาการ (Discipline) หรือวิชาแขนงอื่นอยูบาง กลาวคือ วิทยาการทั้งหลายนั้น
หมายถึง องคแหงความรูที่สามารถตรวจสอบและเปลี่ยนแปลงไดดวยการวิจัย
และส ว นใหญ จ ะเป น วิ ท ยาการทางวิ ท ยาศาสตร ส ว นคํ า ว า สาขาวิ ช า (Field)
มักจะหมายถึง การศึกษาประยุกต (Applied study) ที่เนนเรื่องวิชาชีพ สาขาวิชาจะ
ขึ้นอยูกับวิทยาการ เชน วิชาชีพวิศวกรรมศาสตรก็จะขึ้นอยูกับวิชาฟสิกสและ
คณิตศาสตร วิชาชีพทางแพทยจะขึ้นอยูกับวิชาชีววิทยาและวิชาเคมี เปนตน
สาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษา ตองอาศัย
ความรู จ ากวิ ท ยาการแขนงอื่ น หลายด า น
ดังนั้น เทคโนโลยีการศึกษาจึงเปน สห
วิทยาการ (Interdiscipline)

4. มาตรฐานดานเทคโนโลยีและสือสารการศึกษา
่
แนวคิด ...เทคโนโลยีการศึกษามีวิวัฒนาการมาจาก 2 แนวคิด ไดแก
• แนวคิดแรก เปนแนวคิดทางวิทยาศาสตรกายภาพ ( Physical Science Concept) ซึงเปนระบบ ่
การนําผลิตผลทางวิทยาศาสตรและวิศวกรรมมาใชในดานการศึกษา โดยรูจักกันดีใน รูปของวัสดุที่เปนสิ่ง
สิ้นเปลือง (Software) และอุปกรณทเี่ ปนสิ่งที่คงทนถาวร (Hardware) ทั้งสองประเภทนี้มักใชควบคู
กัน คือ เมือมีวัสดุแลว มักจะตองใชควบคูกับอุปกรณเสมอ เชน เครื่องฉายและเครื่องเสียง เปนตน แนวคิดนี้ได
่
พัฒนามาจาก “ โสตทัศนศึกษา” (Audiovisual Education) ซึงเปนการเรียนรูจากการรับฟงดวยหู
่
และรับชมดวยตานั่นเอง เทคโนโลยีการศึกษาตามแนวคิดนี้จึงเนนหนักที่ “ สื่อสิงของ” ไดแก วัสดุ อุปกรณ
่
• แนวคิดที่สอง เปนแนวคิดทางพฤติกรรมศาสตร ( Behavioral Science) ซึ่งเปนการ ประยุกต
หลักการทางจิตวิทยา สังคมวิทยา และมานุษยวิทยา ผสมผสานกับผลผลิตทางวิทยาศาสตรและวิศวกรรม เพื่อชวย
ให ก ารเปลี่ ย นแปลงพฤติ ก รรมการเรี ย นรู ข องผู เ รี ย นอย า งมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ โดยเน น “ วิ ธี ก ารจั ด ระบบ”
(System Approach) ที่มีการกําหนดขั้นตอนอยางเดนชัด เชน ตองมีการวิเคราะหเนื้อหาสาระ
วิเคราะหผูเรียน กําหนดวิธีการและสื่อการสอนและกําหนดแนวทางการประเมินผล เปนตน เทคโนโลยีการศึกษา
ตามแนวคิดนี้จึงเปนแนวคิดที่ยอมรับกันมาก เพราะมิไดเนนสื่อสิ่งของแตเนนสื่อประเภทวิธีการ รวมเปน “ วัสดุ
อุปกรณ และวิธีการ”

5. แนวคิดของสมาคมสือสารและเทคโนโลยีการศึกษาแหงสหรัฐอเมริกา
่
(Association for Educational Communications and Technology: AECT, 1994)
AECT
• Seels and Richey ศึกษาและแบงไวเปน 5 ขอบขายหลัก 20 ขอบขายยอย ดังนี้
AECT

6. แนวคิดของสมาคมสือสารและเทคโนโลยีการศึกษาแหงสหรัฐอเมริกา
่
(Association for Educational Communications and Technology: AECT, 1994)
• Seels and Richey ศึกษาและแบงไวเปน 5 ขอบขายหลัก 20 ขอบขายยอย ดังนี้
1.1 การออกแบบระบบการสอน (instructional systems design) เปนวิธีการจัดการที่รวมขั้นตอนของการ
สอนประกอบดวย การวิเคราะห (analysis) คือ กระบวนการที่กําหนดวาตองการใหผูเรียนไดรับอะไร เรียน
ในเนื้อหาอะไร การออกแบบ (design) กระบวนการที่จะตองระบุวาใหผูเรียนเรียนอยางไร การพัฒนา
(development) คือ กระบวนการสรางผลิตสื่อวัสดุการสอน การนําไปใช (implementation) คือ การใช
วัสดุและยุทธศาสตรตางๆ ในการสอน และ การประเมิน (evaluation) คือ กระบวนการในการประเมินการ
ส อ น
1.2 ออกแบบสาร (message design) เปนการวางแผน เปลี่ยนแปลงสารเนนทฤษฎีการเรียนที่ประยุกตความรู
AECT
บนพื้ น ฐานของความสนใจ การรับ รู ความจํ า การออกแบบสารมี จุด ประสงค เพื่ อ การสื่ อ ความหมายกั บ
ผู เ รี ย น
1.3 กลยุทธการสอน (instructional strategies) เนนที่การเลือก ลําดับเหตุการณ และกิจกรรมในบทเรียน
ในทางปฏิบัติกลยุทธการสอนมีความสัมพันธกับสถานการณการเรียน ผลของปฏิสัมพันธนี้สามารถอธิบาย
ไดโดยโมเดลการสอน การเลือกยุทธศาสตรการสอนและโมเดลการสอนตองขึ้นอยูกับสถานการณการ
เรียน รวมถึงลักษณะผูเรียน ธรรมชาติของเนื้อหาวิชา และจุดประสงคของผูเรียน
1.4 ลักษณะผูเรียน (learner characteristics) คือลักษณะและประสบการณเดิมของผูเรียนที่จะมีผลตอ
กระบวนการเรียน การสอน การเลือก และการใชยุทธศาสตรการสอน

7. แนวคิดของสมาคมสือสารและเทคโนโลยีการศึกษาแหงสหรัฐอเมริกา
่
(Association for Educational Communications and Technology: AECT, 1994)
• Seels and Richey ศึกษาและแบงไวเปน 5 ขอบขายหลัก 20 ขอบขายยอย ดังนี้
2.1 เทคโนโลยีสิ่งพิมพ (print technologies) เปนการผลิต หรือสงสาร
สื่อด า นวัส ดุ เชน หนัง สือ โสตทั ศ นวัส ดุ พื้น ฐานประเภทภาพนิ่ง ภาพถา ย
รว มถึ งสื่ อข อ ค ว า ม ก รา ฟ ก วั ส ดุ ภ า พ สิ่ งพิ ม พ ทั ศ นวั ส ดุ สิ่ ง เ ห ล า นี้
เปนพื้นฐานของการพัฒนา การใชสื่อวัสดุการสอนอื่นๆ
2.2 เทคโนโลยีโสตทัศนูปกรณ (audiovisual technologies) เปนวิธีการ
ในการจั ด หา หรื อ ส ง ถ า ยสาร โดยใช เ ครื่ อ งมื อ อุ ป กรณ หรื อ เครื่ อ งมื อ
อิเล็ กทรอนิ กส เพื่อ นํา เสนอสารตา งๆ ดวยเสี ย ง และภาพ โสตทัศ นูป กรณ
จะช ว ยแสดงสิ่ ง ที่ เ ป น ธรรมชาติ จ ริ ง ความคิ ด ที่ เ ป น นามธรรม เพื่ อ ผู ส อน
นําไปใชใหมีปฏิสัมพันธกับผูเรียน
2.3 เทคโนโลยีคอมพิวเตอร (computer – based technologies) เปนวิธีการ
AECT
ในการจัดหา หรือสงถายสารโดยการใชไมโครโพรเซสเซอร เพื่อรับและสง
ข อ มู ล แบบดิ จิ ต อล ประกอบด ว ย คอมพิ ว เตอร ช ว ยสอน คอมพิ ว เตอร
จั ด การสอน โทรคมนาคม การสื่ อ สารทางอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส การเข า ถึ ง และ
ใชแหลงขอมูลในเครือขาย
2.4 เทคโนโลยีบูรณาการ (integrated technologies) เปนวิธีการในการจัดหา
หรือสงถายขอมูลกับสื่อหลาย ๆ รูปแบบภายใตการควบคุมของคอมพิวเตอร

8. แนวคิดของสมาคมสือสารและเทคโนโลยีการศึกษาแหงสหรัฐอเมริกา
่
(Association for Educational Communications and Technology: AECT, 1994)
• Seels and Richey ศึกษาและแบงไวเปน 5 ขอบขายหลัก 20 ขอบขายยอย ดังนี้
3.1 การใชสื่อ (media utilization) เปนระบบของการใชสื่อ แหลงทรัพ ยากร
เพื่อ การเรียน โดยใชกระบวนการตามที่ผานการออกแบบการสอน
3.2 การแพรกระจายนวัตกรรม (diffusion of innovations) เปนกระบวนการ
สื่ อ ความหมาย รวมถึ ง การวางยุ ท ธศาสตร หรื อ จุ ด ประสงค ใ ห เ กิ ด การยอมรั บ
นวัตกรรม
3.3 วิธีการนําไปใช และการจัดการ (implementation and institutionalization)
เป น การใช สื่ อการสอนหรื อ ยุท ธศาสตร ใ นสถานการณ จ ริง อยา งตอ เนื่อ งและใช
นวัตกรรมการศึกษาเปนประจําในองคการ
3.4 นโยบาย หลักการและกฎระเบียบขอบังคับ (policies and regulations)
เป น กฎระเบี ย บ ข อ บั ง คั บ ของสั ง คมที่ ส ง ผลต อ การแพร ก ระจาย และการใช
AECT
เ ท ค โ น โ ล ยี -
การศึกษา

9. แนวคิดของสมาคมสือสารและเทคโนโลยีการศึกษาแหงสหรัฐอเมริกา
่
(Association for Educational Communications and Technology: AECT, 1994)
• Seels and Richey ศึกษาและแบงไวเปน 5 ขอบขายหลัก 20 ขอบขายยอย ดังนี้
4.1 การจัดการโครงการ (project management) เปนการวางแผน กํากับ ควบคุม การออกแบบ
และพัฒนาโครงการสอน
4.2 การจัดการแหลงทรัพยากร (resource management) เปนการวางแผน กํากับ ควบคุม
แหลงทรัพยากร ที่ชวยระบบและการบริการ
4.3 การจัดการระบบสงถาย (delivery system management) เปนการวางแผน กํากับ ควบคุม
วิธีการซึ่งแพรกระจายสื่อการสอนในองคการ รวมถึงสื่อ และวิธีการใชที่จะนําเสนอสารไปยัง
ผูเรียน
4.4 การจัดการสารสนเทศ (information management) เปนการวางแผน กํากับ ควบคุม การ
เก็บ การสงถาย หรือกระบวนการของขอมูลสารเพื่อสนับสนุนแหลงทรัพยากรการเรียน
AECT

10. แนวคิดของสมาคมสือสารและเทคโนโลยีการศึกษาแหงสหรัฐอเมริกา
่
(Association for Educational Communications and Technology: AECT, 1994)
• Seels and Richey ศึกษาและแบงไวเปน 5 ขอบขายหลัก 20 ขอบขายยอย ดังนี้
5.1 การวิเคราะหปญหา (problem analysis) เปนการทําใหปญหาสิ้นสุด โดยการใช
ขอมูลตางๆ และวิธีการที่จะชวยตัดสินใจ
5.2 เกณฑการประเมิน (criterion – reference measurement) เทคนิคการ
ใช เ กณฑ เ พื่ อ การประเมิ น การสอน หรื อ ประเมิ น โครงการเทคโนโลยี แ ละสื่ อ สาร
AECT
การศึกษา
5.3 การประเมินความกาวหนา (formative evaluation) มีการใชขอมูลอยางเหมาะสม
จากการประเมินความกาวหนาเพื่อเปนฐานในการพัฒนาตอไป
5.4 การประเมินผลสรุป (summative evaluation) มีการใชขอมูลอยางเหมาะสมที่จะ
ตัดสินใจกับการดําเนินงานโปรแกรม หรือโครงการ

11. แนวคิดนักการศึกษา (ไทย)
• ศ.ดร.ชัยยงค พรหมวงศ

12. งานวิจัยทีเ่ กี่ยวของ
• การพัฒนามาตรฐานงานเทคโนโลยีการศึกษา
ในสถาบันอุดมศึกษา
(ผศ.ดร.ฐาปนีย ธรรมเมธา ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร ม.ศิลปากร)
• การพัฒนามาตรฐานแหงชาติทางเทคโนโลยี
การศึกษาสําหรับสถาบันผลิตบัณฑิตทาง
การศึกษา (วสันต อติศพท และคณะ)
ั

13. งานวิจัยทีเ่ กี่ยวของ
• การพัฒนามาตรฐานงานเทคโนโลยีการศึกษา ในสถาบันอุดมศึกษา
(ผศ.ดร.ฐาปนีย ธรรมเมธา ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร ม.ศิลปากร)

14. งานวิจัยทีเ่ กี่ยวของ
• การพัฒนามาตรฐานงานเทคโนโลยีการศึกษา ในสถาบันอุดมศึกษา
(ผศ.ดร.ฐาปนีย ธรรมเมธา ภาควิชาเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร ม.ศิลปากร)
ตัวอยาง

15. งานวิจัยทีเ่ กี่ยวของ
• การพัฒนามาตรฐานแหงชาติทางเทคโนโลยีการศึกษาสําหรับ
สถาบันผลิตบัณฑิตทางการศึกษา (วสันต อติศัพท และคณะ)
บทคัดยอ
การวิจัยนี้มีเปาหมายเพื่อพัฒนามาตรฐานแหงชาติทางเทคโนโลยีการศึกษาสําหรับสถาบันผลิต
บัณฑิตทางการศึกษา โดยมีขั้นตอนการวิจัย 5 ขั้นตอนคือ (1) การกําหนดกรอบสําหรับการพัฒนา
มาตรฐานทางเทคโนโลยีการศึกษา (2) การพัฒนารางมาตรฐานทางเทคโนโลยีการศึกษา (3)
การศึกษาความคิดเห็นผูบริหารสถาบันผลิตบัณฑิตทางการศึกษา (4) การวิพากษมาตรฐานทาง
เทคโนโลยีการศึกษา และ (5) การรับรองมาตรฐานทางเทคโนโลยีการศึกษาโดยสภาคณบดีคณะครุ
ศาสตร ศึ ก ษาศาสตร แ ห ง ประเทศไทย ผลการวิ จั ย ได เ สนอมาตรฐานแห ง ชาติ ท างเทคโนโลยี
การศึกษาสําหรับสถาบันผลิตบัณฑิตทางการศึกษา 9 มาตรฐาน 34 ตัวบงชี้ คือ (1) มาตรฐานดาน
ภาวะผูนําทางเทคโนโลยีการศึกษาของสถาบันผลิตบัณฑิตทางการศึกษา (2) มาตรฐานดาน
โครงสรางของหลักสูตรการผลิตบัณฑิตทางการศึกษา (3) มาตรฐานดานโครงสรางพื้นฐานทาง
เทคโนโลยีก ารศึกษา (4) มาตรฐานดานเทคโนโลยีรว มสมัยสนับสนุนการเรียนการสอน (5)
มาตรฐานดานบุคลากรทางเทคโนโลยีการศึกษา (6) มาตรฐานดานสมรรถนะทางเทคโนโลยี
การศึกษาของอาจารย (7) มาตรฐานดานรูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่เอื้อและสงเสริมการ
พัฒนาสมรรถนะทางการใชเทคโนโลยีการศึกษาแกนิสิต นักศึกษาครู (8) มาตรฐานดานการฝก
ประสบการณวิชาชีพ และ(9) มาตรฐานดานสมรรถนะทางเทคโนโลยีการศึกษาของบัณฑิตทาง
การศึ ก ษา คณะผู วิ จั ย จะนํ า เสนอผลการวิ จั ย แก คุ รุ ส ภา และสํ า นั ก มาตรฐานและประกั น คุ ณ ภาพ
การศึ ก ษาเพื่ อ พิ จ ารณาเป น กรอบในการประกั น คุ ณ ภาพการศึ ก ษาของสถาบั น ผลิ ต บั ณ ฑิ ต ทาง
การศึกษาตอไป

16. จากแนวคิด สู ...การวิจัย
.....ท า น ผู ส น ใ จ ศึ ก ษ า ป ร ะ เ ด็ น ก า ร ทํ า
Dissertation (ป.โท เรี ย ก Thesis)
ด า น เ ท ค โ น โ ล ยี แ ล ะ สื่ อ ส า ร ก า ร ศึ ก ษ า
ควรศึกษาขอบขายที่เกี่ยวของ เชน Textbook
ของ AECT โดย DAVID H. JONASSEN ชื่อ
Handbook of Research on Educational
Communications and Technology : A
Project of the Association for Educational
Communications and Technology
มี ก รอบการพิ จ ารณา 7 ด า น 42 หั ว ข อ ย อ ย
( คลิกที่ http://thailearn4change.ning.com )