1. 6 april 2011, De Reehorst te Ede
Oogst 3
Leerwerkgemeenschappen (COP’s) in het vo
Emerance Uytendaal en Ton Bruining

2. Leerwerkgemeenschappen
Leren is een sociale participatie
Iedere vorm van communicatief samenzijn van mensen,
die naar eigen kunnen bereid en in staat zijn om in onderlinge
verbondenheid hun kennis en ervaring op een bepaald terrein
en kennisgebied voortdurend en interactief met elkaar te
delen en zo hun kennis verder te ontwikkelen en te
vernieuwen ten behoeve van de praktijkuitvoering
Lave en Wenger

3. Ontwerpvraag leerwerkgemeenschap
op het SG
Hoe kunnen MT leden:
• teamontwikkeling
• organisatieontwikkeling
• onderwijskundige ontwikkeling
stimuleren door middel van het inzetten van leerwerkgemeenschappen
Onze bijdrage
Duidelijk maken welke ondersteuning het denken over
leerwerkgemeenschappen daarbij kan bieden:
• inhoudelijke bijdrage(n)
• bieden van instrumenten en begeleiding van ontwerpbijeenkomst
• ondersteuning bij formuleren van opbrengsten

4. Ontwerpsessies
leerwerkgemeenschap op het SG
School Vraagstukken/ambities Ontwerp met
A MT: hoe geven we leiding aan Voltallig MT
teamontwikkeling en innovatie daarin? (1 dir., 4 sd. en
Docenten: wat is volgens ons, binnen de 6 asd.)
kaders, nodig om teamontwikkeling op
gang te krijgen?
B Met de teamleden een boost geven aan en Voltallig MT
kaders formuleren voor organisatie in (1 dir., 2 sd. en
teams en teamontwikkeling ? asd.)
C Met teamleden bb en ob ‘voor te denken’ tlbb, (tlob) &
op nieuwe onderwijskundige setting in SL
geplande nieuwbouw

5. Strategische vraag/opdracht voor de
‘chefs’
1 Erkenning van de ‘discretie’ van de deelnemers
3 Management van verwachtingen, communicatie
5 Rolverheldering, vermogen om terug te treden/los te laten,
empathie
7 Gedeeld eigenaarschap
9 Bereidheid tot interactie (in welke rol dan ook) en participatie
11 Actieve participatie van aanwezigheid, via kennis en ervaring
naar co-creatie
7 Beloning, randvoorwaarden

6. Theoretisch kader voor de ontwerpsessies
Leernetwerkmodel van Van der Krogt en Poell
V1
Verticaal: top-down, bottom-up, Tussen bestuursintelligentie en
middle up-down? frontlijnintelligentie
V2
Horizontaal Gemeenschapsdenken
V3
Individueel Streven naar autonomie, passie
van het individu

7. Technieken voor de ontwerpsessies
met SG
Intervisie – bevordert de kwaliteit van het denken, V1, V2, V3
persoonlijke betrokkenheid en gemeenschapszin
Dialoog – bevordert de kwaliteit van het denken en V1, V2, V3
de gemeenschapszin, ook zonder consensus
Zelfanalyse/-evaluatie – bevordert professionele V2 & V3
effectiviteit, samenhang
Veranderkundige benaderingen – bevorderen V1 & V2
strategisch denken, professionele ontwikkeling

8. Aan de slag
Kijkoefening
Wat zie ik? Welke patronen? Wat is mijn mentale model?
Onthechtingsoefening
Loskomen van je mentale model: Ja, en…
Mix van technieken zoals intervisie, dialoog,
zelfanalyse/evaluatie en veranderkundige benaderingen
Werken met de change lab methode

9. Theoretisch kader voor de meta-analyse:
Activity model van Engeström
Engeström, Y. (1987) Expansive learning; zie ook Miedema & Stam, 2008

10. Model: change lab
Onderzoeken rol van
leergemeenschappen en
kennis construeren met
elkaar
Leerkringen
Onderzoeken met
elkaar; kennis delen en
MT leden
kennis bouwen
Leerkrachten Production
Consumption
Schoolontwikkeling
Goede leeromgevingen
Beter lerende kinderen,
studenten, leraren
Exchange Distribution
Formele kaders vanuit
schoolorganisatie, Teams, schoolorganisatie Taken en rollen in het
geschreven en formele en informele team, MT, schoolcontextl
ongeschreven regels netwerken, maatjes

11. Opbrengst werken met
leergemeenschappen: prikkels en houvast
Een ‘receptenboek’ met informatie over:
2 achterliggende principes van leerwerkgemeenschappen
3 achtergrond theoretische modellen, ingezet om het
ontwerpproces te ondersteunen
4 aanpak, onderzoek en analyse van de opgedane
ervaringen met scholen en in de rol als adviseur
5 tips, aanbevelingen en gereedschapskist met
werkvormen voor een gesitueerde aanpak

12. Tips en aanbevelingen
1 Zorg voor een nieuw systeem van produceren,
ontwikkelen en elkaar voeden
2 Richt de organisatie in met andere netwerken,
doelgroepen en relaties
3 Zorg voor actieve inbreng van de frontlinie-intelligentie
4 Spreek elkaar aan op handelen, werk en inbreng
5 Voorkom kramp door handelingsverlegenheid, zoek
steun bij collega’s, bij concepten, doe actieonderzoek in
de praktijk

13. Tegeltje aan de muur
Stap uit de cirkel en ontdek wat er buiten is
Hoor de vele stemmen
Onderzoek, verken en probeer uit
In de belemmering schuilt de kans
Dien elkaar
De regel is niet de oplossing