Menyrat dhe kohet e fojes si dhe zhgjedhimi i tyre ne veta

Valmir Nuredini
www.valmirnuredini.weebly.com
Ushtrime
Lexoni:
Para se të fillonte mësimi Agroni i tha Shpendit:
- Unë lexoj më mirë se ti, ti lexon më mirë se Alberti, kurse Shqiponja ua kalon
të gjithëve, ajo lexon më bukur se ne. Ne lexojmë më bukur se grupi tjetër.
Ju lexoni në heshtje, ndërsa ata lexojnë pasi ju të mbaroni!
Foljet me shkronja të zeza në tekst, klasifiko në tabelë!
Zgjedho në tabelë këto folje: mendoj, shkruaj, vrapoj, këndoj, harroj.
Unë mendoj shkruaj vrapoj këndoj harroj
ti
ai(ajo)
ne
ju
ata(ato)
Vazhdo me të njëjtën mënyrë:
Foljet: Mendohem, lahem, vishem, hidhërohem, gëzohem.
Unë
ti
ai(ajo)
ne
ju
ata(ato)
Valmir Nuredini Janar 2014
Unë lexoj
ti
ai(ajo)
ne
ju
ata(ato)
1

Valmir Nuredini
KOHËT E FOLJËS
Në gjuhën shqipe foljet zgjedhohen në tri kohë themelore
1. KOHA E TASHME 2. KOHA E SHKUAR 3. KOHA E ARDHME
Nuk ka asnnjë kohë Koha e pakryer koha e ardhme II
Koha e kryer e thjeshtë Koha e ardhme e përparme
Koha e kryer e ardhme e së shkuarës
Koha më se e kryer e ardhme e përparme e së
shkuarës
Koha e kryer e tejshkuar
MËNYRAT E FOLJËS DHE KOHËT
Në gjuhën shqipe foljet zgjedhohen në gjashtë mënyra.
*Secila mënyrë ka kohët e veta.
Mënyra dëftore Mënyra lidhore Mënyra kushtore
Koha e tashme Koha e tashme Koha e tashme
Koha e pakryer Koha e pakryer S’ka
Koha e kryer e thjeshtë S’ka S’ka
Koha e kryer Koha e kryer Koha e kryer
Koha më se e kryer Koha më se e kryer S’ka
Koha e kryer e
tejshkuar
S’ka S’ka
Koha e ardhme S’ka S’ka
K .e ardhme e përparme S’ka S’ka
Mënyra habitore Mënyra dëshirore Mënyra urdhërore
Koha e tashme Koha e tashme Koha e tashme
Koha e pakryer S’ka S’ka
Koha e kryer Koha e kryer S’ka
Koha më se e kryer S’ka S’ka
Valmir Nuredini Janar 2014 2

Valmir Nuredini
MËNYRA DËFTORE
Folja ndihmëse kam
Koha e tashme Koha e pakryer E kryer e thjeshtë Koha e kryer
unë kam unë kisha unë pata unë kam pasur
ti ke ti kishe ti pate ti ke pasur
ai (ajo) ka ai (ajo) kishte ai (ajo) pati ai (ajo) ka pasur
ne kemi ne kishim ne patëm ne kemi pasur
ju keni ju kishit ju patët ju keni pasur
ata (ato) kanë ata (ato) kishin ata(ato) patën ata (ato) kanë
Koha më se e
kryer
Koha e kryer e
tejshkuar
Koha e ardhme Koha e ardhme e
përparme
Folja kam në të
pakryerën veta e
parë, + folja.
Folja kam në të
kryerën e thjeshtë
veta e parë, + folja
Foljet ndihmëse kam
dhe jam në të
ardhmen veta e
parë, + folja.
unë kisha pasur unë pata pasur unë do të kem unë do të kem pasur
ti kishe pasur ti pate pasur ti do të kesh ti do të kesh pasur
ai kishte pasur ai pati pasur ai do të ketë ai do të ketë =I=
ne kishim pasur ne patëm pasur ne do të kemi ne do të kemi =I=
ju kishit pasur ju patët pasur ju do të keni ju do të keni =I=
ata kishin pasur ata patën pasur ata do të kenë ata do të kenë =I=
*2. MËNYRA LIDHORE
K. e tashme K. e pakryer K. e kryer K. më se e kryer
unë të kem unë të kisha unë të kem pasur unë të kisha pasur
ti të kesh ti të kishe ti të kesh =I= ti të kishe =I=
ai të ketë ai të kishte ai të ketë =I= ai të kishte =I=
ne të kemi ne të kishim ne të kemi =I= ne të kishim =I=
ju të keni ju të kishit ju të keni =I= ju të kishit =I=
ata të kenë ata të kishin ata të kenë =I= ata të kishin =I=
*3. MËNYRA KUSHTORE
Folja kam
KOHA E TASHME KOHA E KRYER

Valmir Nuredini
do të + folja në kohen e pakryer. Folja kam në kohën e tashme
në kushtore + folja që e zgjedhon.
Unë do të kisha unë do të kisha pasur
ti do të kishe ti do të kishe pasur
ai do të kishte ai do të kishte pasur
ne do të kishim ne do të kishim pasur
ju do të kishit ju do të kishit pasur
ata do të kishin ata do të kishin pasur
4. MËNYRA HABITORE
Folja kam
K. e tashme K. e pakryer K.e kryer K. më se e kryer
Folja kam, habitorja
koha e tashme, + folja.
Folja kam, habitorja
koha e pakryer, + folja.
Unë paskam unë paskësha unë paskam pasur unë paskësha pasur
ti paske ti paskëshe ti paske =I= ti paskëshe ‘’
ai paska ai paskësh ai paska =I= ai paskësh ‘’
ne paskemi ne paskëshim ne paskemi =I= ne paskëshim ‘’
ju paskeni ju paskëshit ju paskeni =I= ju paskëshit ‘’
ata paskan ata paskëshin ata paskan =I= ata paskëshin ‘’
*5 MËNYRA DËSHIRORE * 6. MËNYRA URDHËRORE
Folja punoj
K. E TASHME K. E KRYER KOHA E TASHME
unë punofsha unë paça punuar s’ka
ti punofsh ti paç punuar puno ti
ai punoftë ai pastë punuar s’ka
ne punofshim ne paçim punuar s’ka
ju punofshi ju paçi punuar punoni ju
ata punofshin ata paçin punuar s’ka

Zgjedho foljen pushoj, në mënyrën dëftore, në të gjitha kohët:

Valmir Nuredini
MËNYRA DËFTORE -
K. e tashme K. e pakryer E kryer e thjeshtë K. e kryer
Unë
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata
K. e kryer e plotë K. më se e kryer K. e ardhme K. e ardhme e
përparme
Unë
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata
Folja mendoj:
Koha e tashme K. e pakryer E kryer e thjeshtë K. e kryer
Unë
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata
E kryer e plotë K .me se e kryer K. e ardhme e ardhme e
përparme
Unë
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata
Folja pushoj:
MËNYRA LIDHORE -

Valmir Nuredini
unë - të pushoj unë - të pushoja të kem pushuar të kisha pushuar
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata(ato)
Folja mendoj:
unë të mendoj unë të mendoja të kem menduar të kisha menduar
Folja këndoj:
Unë
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata
Ushtrimi * 3.
Folja pushoj
MËNYRA KUSHTORE -

Valmir Nuredini
Koha e tashme Koha e kryer
unë do të pushoja unë do të kisha pushuar
Ti
Ai (ajo)
Ne
Ju
Ata(ato)
Folja mendoj
Unë Unë
Ti Ti
Ai (ajo) Ai (ajo)
Ne Ne
Ju Ju
Ata (ato) Ata (ato)
Folja këndoj
Unë Unë
Ti Ti
Ai (ajo) Ai (ajo)
Ne Ne
Ju Ju
Ata (ato) Ata (ato)
Folja pushoj
MËNYRA HABITORE

Valmir Nuredini
Unë--- pushuakam
Ti -
Ai -
Ne-
Ju -
Ata -
MËNYRA DËFTORE
Folja ndihmëse jam
Koha e tashme Koha e pakryer E kryer e thjeshtë Koha e kryer
Folja ndihmëse kam ose
jam +folja.

Valmir Nuredini
Unë jam Unë isha Unë qeshë Unë kam qenë
Ti je Ti ishe Ti qe Ti ke
Ai është Ai ishte Ai qe Ai ka qenë
Ne jemi Ne ishim Ne qemë Ne kemi qenë
Ju jeni Ju ishit Ju qetë Ju keni qenë
Ata (ato) janë Ata (ato) ishin Ata (ato) qenë Ata kanë qenë
Koha më se e
kryer
Koha e kryer e
tejshkuar
Koha e ardhme Koha e ardhme e
përparme
Folja kam në
kohën e pakryer+
foljen që zgjedhon
Folja kam në
kohën e kryer të
thjeshtë + folja.
Foljet kam ose
jam në kohën e
ardhme + folja.
Unë kisha qenë Unë pata qenë Unë do të jem unë do të kem qenë
Ti kishe qenë Ti pate qenë Ti do të jesh Ti do të kesh ,,
Ai kishte qenë Ai pati qenë Ai do të jetë Ai do të ketë ,,
Ne kishim -II- Ne patëm qenë Ne do të jemi Ne do të kemi ,,
Ju kishit - II- Ju patët qenë Ju do të jeni Ju do të keni ,,
Ata kishin qenë Ata patën qenë Ata do të jenë Ata do të kenë ,,
*2
MËNYRA LIDHORE
Koha e tashme Koha e pakryer Koha e kryer K. më se e kryer
Unë të jem të isha të kem qenë të kisha qenë
Ti të jesh të ishe të kesh ,, të kishe ,,
Ai të jetë të ishte të ketë ,, të kishte ,,
Ne të jemi të ishim të kemi ,, të kishim ,,
Ju të jeni të ishit të keni ,, të kishit ,,
Ata tä janë të ishin të kenë ,, të kishin ,,
*3. MËNYRA KUSHTORE
Folja ndihmëse jam
KOHA E TASHME KOHA E KRYER
Do të + folja në kohën e pakryer Folja kam në kohën e tashme në kushtore
+ folja që zgjedhohet
Unë do të isha Unë do të kisha qenë

Valmir Nuredini
Ti do të ishe Ti do të kishe qenë
Ai do të ishte Ai do të kishte qenë
Ne do të ishim Ne do të kishim qenë
Ju do të ishit Ju do të kishit qenë
Ata do të ishin Ata do të kishin qenë
*4. MËNYRA HABITORE
Koha e tashme Koha e pakryer Koha e kryer K. më se e kryer
Folja kam në mënyrën Folja kam mënyra
habitore koha e tashme habitore, koha e pakryer
+ folja
Unë qenkam Unë qenkësha Unë paskam qenë Unë paskësha qenë
Ti qenke Ti qenkëshe Ti paske ,, Ti paskëshe ,,
Ai qenka Ai qenkësh Ai paska ,, Ai paskësh ,,
Ne qenkemi Ne qenkëshim Ne paskemi ,, Ne paskëshim ,,
Ju qenkeni Ju qenkëshit Ju paskeni ,, Ju paskëshit ,,
Ata qenkan Ata qenkëshin Ata paskan ,, Ata paskëshin ,,
*5. MËNYRA DËSHIRORE Mënyra urdhërore
Koha e tashme Koha e kryer Koha e tashme
Unë qofsha Unë paça qenë
Ti qofsh Ti paçe qenë ji
Ai qoftë Ai pastë qenë
Ne qofshim Ne paçim qenë
Ju qofshi Ju paçi qenë jini
Ata qofshin Ata paçin qenë
Ndajfolja
Ndajfolje quhen fjalët e pandryshueshme që plotësojnë para së gjithash foljen, duke treguar
mënyrë, vend, kohë, shak, qëllim, sasi:
Blendi shkruan bukur, qartë dhe saktë.
Ndajfoljet mund të plotësojnë edhe një mbiemër ose ndajfolje tjetër:
Detyra ishte tepër e vështirë.
Ata u ngritën shumë herët atë ditë.

Valmir Nuredini
Por nga kuptimi ndajfoljet janë gjashtë llojesh:
mënyre, vendi, kohe, shkaku, qëllimi, sasie.
NDAJFOLJET E MËNYRËS
Ndajfoljet e mënyrës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor mënyre:
Vjollca e Dritani silleshin natyrshëm (=në mënyrë të natyrshme) me të gjithë.
Ndajfoljet kryesore të mënyrës janë:
- mirë, keq, bukur, pastër, qartë, shkurt, thjesht, që tregojnë cilësinë e veprimit. Të tilla janë
edhe ndajfoljet gëzueshëm, natyrshëm, furishëm, etj.;
Vjollca flet bukur frëngjisht.
- menjëherë, pak nga pak, vazhdimisht, shpesh, papritur, etj. Që tregojnë ecurinë e veprimit:
Dritani u ngrit papritur.
- cekët, gjerë, gjtë, thellë, ulët që tregojnë përmasa:
Toka duhet punuar thellë.
- bujarisht, trimërisht, artistikisht, besnikërisht, teorikisht, që kanë kuptimin e togut në mënyrë
+ mbiemër: bujarisht (në mënyrë bujare), po edhe shqip, frëngjisht, anglisht:
Në Shqipëri më pritën dhe më përcollën bujarisht (në mënyrë bujare).
NDAJFOLJET E VENDIT
Ndajfoljet e vendit luajnë rolin e grupeve parafjalorë plotës vendi.
Ndajfoljet kryesore të vendit janë:
- afër, larg, pranë, rreth, djathtas, majtas, aty, atje, diku, gjëkund, gjithkund, anembanë,
gjithandej, kudo, ngado, asgjëkund, kurrkund, etj, që tregojnë vendin ku kryhet veprimi:
Makina u kthye djathtas (në anën e djathtë).
- ku, nga:
Ku po shkon ?
Nga je edhe pse ke ardhur ?
Në të vërtetë ku dhe nga janë ndajfolje pyetëse, po merren edhe si ndajfolje vendi:
NDAJFOLJET E KOHËS
Ndajfoljet e kohës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor kohe.
Ndajfoljet kryesore të kohës janë :
- dje, pardje, nesër, pasnesër, paradite, pasdite, sot, sonte, tani, vjet, që tregojnë kohën e saktë
të kryerjes së veprimit:
Erdha sot (=ditën e sotme) nga Tirana dhe do të nisem nesër (ditën e nesërme).
- njëherë, një herë e një kohë, gjithmonë, kurdo, së shpejti, së lashti, që tregojnë një kohë të
papërcaktuar:
Së shpejti do të organizohet në Tiranë një konferencë për gjuhën shqipe.
NDAJFOLJET E SHKAKUT
Ndajfoljet e shkakut luajnë rolin e një grupi parafjalor rrethanor shkaku.
Ndajfoljet e shkakut janë: përse, pse të cilat përdoren për të pyetur për shkakun e kryerjes së
një veprimi:
Pse (për çfarë arsyeje) nuk punon edhe ti si të tjerët?
Përse (për çfarë qëllimi) më kërkon?

Valmir Nuredini
Këtu mund të fshihen edhe fjalët prandaj, andaj, (=për këtë shkak, për këtë arsye, për këtë
qëllim) të cilat funksionojnë edhe si lidhëza.
NDAJFOLJET E SASISË
Ndajfoljet e sasisë luajnë rolin e grupeve emërore rrethanor sasie.
Ndajfoljet kryesore të sasisë janë:
- shumë, pak, tepër, fort, së tepërmi, për së tepërmi, njëherë, dyherë, etj, që tregojnë në ç`masë
realizohet veprimi:
E njoh mirë Butrintin, se e kam vizituar tri herë.
Gjeta një libër shumë të vjetër, të ruajtur shumë mirë.
- fort, tepër, së tepërmi, njëfish, dyfish, trefish, aq, kaq, mjaft, pak, etj. që shprehin intensitetin
ose shkallën e një veprimi a të një cilësie.
Dëgjomë, mua plakun, se di më tepër se ti.
SHKALLËT E NDAJFOLJEVE
Ndajfoljet përdoren në shkallën pohore, krahasore dhe sipërore, kryesisht ndajfoljet e mënyrës:
mirë, bukur, qartë, si edhe disa ndajfolje vendi e kohe: lart, poshtë, afër, larg, vonë, herët, etj.
Shkalla krahasore dhe shkalla sipërore e ndajfoljeve formohen me po ato fjalë me të cilat
formohen shkalla krahasore e shkalla sipërore e mbiemrave.
- Shkalla pohore
Miri ecën shpejt
- Shkalla Krahasore
e barazisë : Miri ecën aq shpejt sa Genti.
e sipërisë : Miri ecën më shpejt se Genti.
e ultësisë : Miri ecën jo aq shpejt sa Genti.
- Shkalla sipërore
Miri ecën shumë shpejt.
Folja
Folje quhen fjalët që tregojnë se subjekti vepron ose pëson diçka ose
ndodhet në një gjendje të caktuar.
Kur themi motra, macja, e kuptojmë se është fjala për njerëz, kafshë dhe
sende, po nuk dimë se çfarë bëjnë ose çfarë ndodh me ta. Por kur themi
motra punon, mollët u poqën, macja fle atëherë prej fjalës punon
mësojmë se motra po kryen një veprim (punon), prej fjalës u poqën
mësojmë se mollët pësuan diçka (u poqën), prej fjalës fle mësojmë se
macja ndodhet në një gjendje të caktuar (fle).
Fjalët punon, u poqën, fle janë folje.

Valmir Nuredini
FOLJET KALIMTARE DHE JOKALIMTARE,
Kalimtare quhen foljet veprimi i të cilave i kalon një personi ose sendi
tjetër, d.m.th. që pranojnë një kundrinor:
Beni çdo ditë lexon gazetën.
Foljet që pranojnë një kundrinor të drejtë janë folje kalimtare të drejta:
Blerta çdo ditë vadit lulet.
Foljet që mund të marrin kundrinor të zhdrejtë pa parafjalë janë
kalimtare të zhdrejta:
Iliri i hipi kalit.
Ndodh që një folje të marrë njëkohësisht një kundrinor të drejtë dhe një
kundrinor të zhdrejtë pa parafjalë, pra të jëtë njëkohësisht folje kalimtare
e drejtë dhe e zhdrejtë
Ia dhashë librin Zanës.
Ia afrova Zanës tufën e luleve.
Folje jokalimtare janë ato që nuk pranojnë kundrinor: fle, eci, rri,
qëndroj, dal etj.:
Agroni ecte i shqetësuar.
Dje fjeta gjithë ditën.
Disa folje përdoren herë si kalimtare, herë si jokalimtare. për të gjetur se
cilit grup i përkasin duhet parë se në ç'kuptim janë përdorur.
FORMAT VEPRORE DHE JOVEPRORE
Foljet kalimtare të drejta kanë dy forma , formën veprore dhe formën
joveprore :
Forma veprore: laj, fshij, thaj
Forma joveprore: lahem, fshihem, thahem
Veprore ( laj, fshij, thaj ) janë foljet që tregojnë se subjekti vepron ( laj
fytyrën, fshij dhomën, thaj rrobat )
kurse
joveprore foljet që tregojnë se subjekti pëson, d.m.th. i nënshtrohet
veprimit të një tjetri (lahem nga dikush) ose tregon se subjekti vepron
dhe veprimi i tij kthehet po tek ai ( Lahem = laj vetveten ).
Mbiemra
Mbiemra quhen fjalët që shënojnë se çfarë lloji është ose çfarë vetie ka emri (qen i
zi, qen i vogël, ushtria shqiptare, qeveria italiane). Mbiemri përshtatet në numër, gjini
dhe rasë me emrin me të cilin lidhet:
- përshtatje në gjini :
mjeku i ri
mjekja e re
- përshtatje në numër :
mjekët e rinj
mjeket e reja

Valmir Nuredini
- përshtatje në rasë :
mjeku i ri
i mjekut të ri
mjekun e ri
mjekja e re
e mjekes së re
mjeken e re
Mbiemrat e shqipes ndahen në dy grupe: mbiemra të nyjshëm dhe mbiemra të
panyjshëm.
Mbiemra të nyjshëm janë:
- ata që mbarojnë me -ë : i bardhë, i mirë, i gjatë;
- ata të formuar me prapashtesat -(ë)m, -shëm, -(ët): i mesëm, i shëndetshëm, i
hekurt, i ftohtë etj.;
- mbiemrat e formuar nga pjesorja: i shkruar, i zënë, i lodhur;
- disa mbiemra që dalin me -ër : i vjetër, i varfër, i verbër, i shurdhër,
Mbiemra të panyjshëm janë :
- mbiemrat e formuara nga emrat përgjegjës me konversion: tiranas, shkodran,
korçar, vlonjat;
- mbiemrat e formuar me prapashtesat -ar, -tar, -ik, -ist, -iv, -or, -tor: bankar, amtar,
heroik, feminist, aktiv, verior, baritor;
- mbiemrat e formuar me prapashtesat -(ë)s, -ues, -yes, nga pjesorja ose e tashmja e
foljes: djegës, ngjitës, vlerësues, ushqyes, rrëmbyes;
- të gjithë mbiemrat e përbërë: zemërgjerë, zemërgur, tekniko-shkencor, ekonomiko-
shoqëror, largpamës, mirëbërës etj.
Emri
Emra quhen fjalët që tregojnë qenie të gjalla: djalë, vajzë, dele, dash, Agron,
Mira;
Objekte materiale: gur, dru, libër, fletore; por shpesh edhe cilësi: dashuri, liri
ose veprime: pastrim, rregullim.
Mjaft formime me prapashtesa funksionojnë në të njëtën kohë si emra dhe si
mbiemra: shqiptar, punëtor, fshatar, malësor etj.
Disa ema dalin me nyje të përparme: i biri, e bija, i ati, e ëma, i vëllai, e motra
etj. Po kështu, edhe disa emra me origjinë nga mbiemri ose pjesorja e foljeve: i
riu, të rinjtë, e reja, të rejat, e dashura, i pasuri, i varfëri, i pandehuri, të ftohtët,
të kënduarit, të folurit, të ngrënit.

Valmir Nuredini
Emrat e përveçëm dhe të përgjithshëm
Emrat ndahen në emra të përgjithshëm dhe në emra të përveçëm.
Emra të përgjithshëm quhen emrat që tregojnë qenie ose sende të të njëjtit lloj:
djalë, vajzë, dhi, cjap, dhomë, derë, si dhe abstrakte: miqësi, lumturi, larje,
fshirje.
Emra të përveçëm quhen emrat që tregojnë një qenie ose një send të vetëm, të
dalluar nga të gjithë të tjerët: Tiranë, Prishtnë, Krujë, Naim, etj.
Janë të përveçëm:
-Emrat dhe mbiemrat e njerëzve, pseudonimet: Naim Frashëri, Gjergj Kastrioti,
Kostandin Kristoforidhi, Asdreni (pseudonimi i Aleks Stavre Drenova), Migjeni
(pseudonimi i Millosh Gjergj Nikolla)
-Emrat e kafshëve: Laro, Balo, Murro;
-Emrat gjeografikë të shteteve, të krahinave, të maleve, të lumejve, të qyteteve,
të rrugëve, të shesheve, të kontinenteve, të oqeaneve, të deteve etj.: Franca,
Shqipëria, Kosova, Drini, Korça, (rruga) Fan Noli, (sheshi) Skënderbej, Jupiteri,
Azia, Paqësori, Mesdheu;
-Emrat e periudhave dhe të ngjarjeve historike: Mesjeta, Rilindja, Kongresi i
Lushnjës;
-Emrat e institucioneve, të organizatave e shoqatave: Presidenca, Kuvendi
Popullor, Ministria e Financave, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, Shoqata e të
Përndjekurve Politikë.
-Titujt e veprave, të revistave e të gazetave: "Lahuta e malësisë", "Albania",
"Rilindja demokratike", "Gazeta shqiptare", "Studime filologjike".

Menyrat dhe kohet e fojes si dhe zhgjedhimi i tyre ne veta

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Menyrat dhe kohet e fojes si dhe zhgjedhimi i tyre ne veta