Rani razvoj dece

StrategicPuls Group
Jun 2009
2
Metodologija
Rani razvoj djece
Terenska anketa rađena u domaćinstvu kod ispitanika, „licem u lice“
Nacionalni reprezentativni uzorak majki/staratelja djece do 6 godina starosti
Uzorački okvir: populacija po popisu 2003 i procjenjene populacione dinamike.
Veličina uzorka: 1200 ispitanika:
• 1000 majki/staratelja koji žive u Crnoj Gori
• dodatni uzorak 200 romskih majki/staratelja koji žive u romskim naseljima
Tip uzorka je troetapni stratifikovani slučajni uzorak, sa etapama:
1. Teritorija biračkog mjesta birana sa vjerovatnoćom proporcionalnom veličini - PPS
2. Domaćinstvo izabrano metodom slučajnog koraka od zadate adrese sa jednakim vjerovatnoćama (simulacija
SPSWoR uzoračke šeme) dok se kvota ne popuni
3. Primarni staratelj djeteta do 6 godina starosti
Stratifikacija je urađena na osnovu:
Tipa naselja – urban/rural
Tri geo-ekonomska regiona
Post stratifikacija na osnovu: pola i godina, tipa naselja I geo-ekonomskih regiona
Terenska kontrola na 12% uzorka u svim stratumima proporcionalno veličini uzorka, logička kontrola i kontrola
konsistencije u 100% slučajeva

StrategicPuls Group
Jun 2009
3
Odnos ispitanika - osobe koja brine o dijetetu i dijeteta o kome je riječ
Koji je odnos između ispitanika i dijeteta o kome govorimo u intervjuu?
Baza: Ukupna ciljna populacija
88%
9%
2%
1%
0%
1%
Majka
Otac
Baka
Deda
Sestra
Ostalo
Rani razvoj djece - DEMOGRAFIJA
88% osoba koje brinu o dijetetu su majke, 9% očevi, 2% bake, dok su ostali staratelji zastupljeni u manjem procentu.

StrategicPuls Group
TRUDNOĆA

StrategicPuls Group
Jun 2009
5
Biološko roditeljstvo
Da li ste Vi biološka majka dijeteta?
Rani razvoj djece - TRUDNOĆA
Baza: Ukupna ciljna populacija
Da
87%
Ne
13%
Da
88%
Ne
12%
Opšta populacija roditelja/staratelja
Populacija roditelja/staratelja iz
romskih naselja
87% uzorka staratelja djece do 6 godina starosti predstavljaju biološke majke djece.
• Slična je situacija i među starateljima iz romskih naselja.

StrategicPuls Group
Jun 2009
6
Načini informisanja o trudnoći
Ukoliko jeste, na koji način ste se tokom trudnoće informisali o stvarima koje se odnose na trudnoću, brigu o
novorođenčetu i sl. ?
Višestruki odgovor; Baza: biološke majke sa djecom (87% ciljne populacije)
48%
46%
33%
27%
15%
14%
9%
7%
4%
38%
7%
19%
41%
2%
1%
25%
Članovi porodice
Stručnjaci (ljekari opšte prakse,
sestre, ginekolozi)
Prijatelji
Prethodno iskustvo
Knjige
Iz medija (radio,TV, Magazini,
časopisi, novine)
Brošure
Internet
Nisam se informisala
Opšta populacija
Romi iz romskih
naselja
U toku trudnoće, najveći broj majki se informisao o temama
vezanim za trudnoću i brigu o novorođenčetu preko drugih članova
porodice (48%), stručnjaka - ljekara opšte prakse, sestara,
ginekologa (46%) i prijatelja (33%). Još 27% navodi svoje
prethodno iskustvo.
• Knjige i mediji (štampani, audio i vizuelni) se navode u
manjem procentu – 15%, odnosno 14%. Brošure navodi
9%, a Internet 7%.
• 4% navodi da se nisu ni na koji način informisali.
• Različiti vidovi medija, brošure, Internet zastupljeniji su
među osobama višeg obrazovanja, ukoliko su oba roditelja
zaposlena, i u domaćinstvima sa većim porodičnim
prihodima.
• Među Romima iz romskih naselja, svi vidovi
savjetovanja su zastupljeni u manjoj mjeri, a ove osobe
se najviše oslanjaju na vlastito iskustvo (41%). Čak ¼
Roma iz romskih naselja navodi da se nije ni na koji
način informisalo.
• Svega 7% Roma navodi da se informisalo preko
stručnjaka, a niko ne navodi medije (TV, radio,
novine, Internet) kao izvor informacija.

StrategicPuls Group
Jun 2009
7
Zadovoljstvo kvalitetom dostupnih informacija o trudnoći
Molim vas da ocijenite ocjenom od 1 do 5 koliko ste zadovoljni kvalitetom inoformacija o trudnoći koje su vam bile
dostupne?
2%
3%
6%
16%
76%
33%
43%
Uopšte nisam
zadovoljna
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma sam
zadovoljna
8%
3%
9%
5%
6%
38%
68%
83%
74%
78%
73%
40%
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Romi iz romskih naselja
Region
Sum -
Sum +
Tipnaselja
76% majki je generalno zadovoljno kvalitetom informacija o trudnoći koje su im bile dostupne. Svega 6% nije bilo
zadovoljno, dok 16% nije ni zadovoljno ni nezadovoljno.
• Nešto su zadovoljnije majke djece do 6 mjeseci koje generalno i češće koriste Internet kao izvor informisanja.
• Takođe su značajno zadovoljnije kvalitetom dostupnih informacija majke iz centralnog područja, kao i iz urbanih
krajeva.
• Romkinje iz romskih naselja su generalno daleko manje zadovoljne kvalitetom dostupnih informacija – čak 38%
nije zadovoljno kvalitetom informacija.

StrategicPuls Group
Jun 2009
8
Podrška tokom trudnoće
Od koga ste dobijali podršku tokom trudnoće?
77%
49%
39%
34%
21%
5%
1%
Partner
Majka
Ljekar
Drugi članovi porodice
Prijatelji
Babica
Profesionalci (psiholozi,
pedagozi...)
Najviše podrške tokom trudnoće dobija se od partnera –
77% majki navodi da je imalo podršku partnera. Na
slijedećem mjestu su njihove majke – 49%, zatim ljekari
– 39%.
42%
40%
17%
36%
11%
2%
Partner
Majka
Ljekar
Drugi članovi porodice
Prijatelji
Babica
Profesionalci (psiholozi,
pedagozi...)
Među majkama iz romskih naselja svaki vid podrše je
prisutan u mnogo manjoj mjeri: 42% navodi partnersku
podršku, 40% podršku od strane svoje majke, svega 17%
podršku ljekara.
Opšta populacija majki Populacija majki iz romskih naselja

StrategicPuls Group
Jun 2009
9
Informisanje od strane ljekara
Šta su tri najvažnije stvari koje ste naučili tokom posjete ljekaru u trudnoći?
Majke, kao najvažnije stvari koje su naučile tokom posjete ljekaru u trudnoći, navode slijedeće: savjeti vezani za zdravlje i
korektnu ishranu, način života i ponašanja, bavljenje fizičkom aktivnosti, higijenu, mentalno zdravlje, izbjegavanje stresa,
relaksaciju, štetnost pušenja i alkohola. Takođe se često navode informacije o regularnim pregledima, laboratorijskim
analizama, ultrazvuku, razvoju fetusa, pripremama za porođaj, dojenju.
Tipične izjave:
“Kako pravilno održavati trudnoću,osloboditi se straha od porođaja, pravilno se hraniti.”
“Da ostavim cigare, vodim računa o ishrani, ne uzimam lijekove u trudnoći, pijem folnu kiselinu zbog krvne slike.”
“Da ne jedem koliko hoću, samo zato što sam trudna.”
“Da se pravilno hranim, što više krećem, izbjegavam nerviranje, da često dolazim na kontrole.”
“Pokazao mi je moje dijete na ultrazvuku.”
Majke iz romskih naselja skoro u ¼ slučajeva (22%) navode da nisu viđale ljekara ili da su ga
rijetko viđale tako da nisu umele da prenesu šta su naučile u ovim posjetama.

StrategicPuls Group
Jun 2009
10
Učestvovanje partnera tokom trudnoće – posjete ljekaru
Da li je vaš partner zajedno sa vama posjećivao ljekara tokom trudnoće?
Baza: biološke majke sa djecom (87% ciljne populacije)
25%
15%
41%
22%
38%
25%
13%
Ne, nikada
Uglavnom ne
Sum -
I da i ne
Sum +
Uglavom da
Uvek da
49%
43%
26%
42%
38%
64%
34%
40%
38%
38%
37%
15%
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Region
Sum -
Sum +
Tipnaseljja
38% majki navodi da su u posjete ljekaru išle uglavnom zajedno sa partnerom, 41% navodi da su uglavnom išle bez njega.
• Učestvovanje oca rjeđe je u sjevernom, a češće u južnom regionu – u sjevernom području čak 49% partnera nije
išlo na preglede dok to nije radilo 26% partnera u južnom području.
• Među Romima iz romskih naselja svega 15% očeva je išlo na preglede sa svojim ženama.

StrategicPuls Group
Jun 2009
11
Učestvovanje partnera tokom trudnoće – informisanje od strane ljekara
Da li je partner od strane ljekara informisan o njegovoj ulozi u vezi sa dijetetom?
Baza: majke čiji su partneri koji su posjećival ljekara zajedno sa njima tokom trudnoće (65% ciljne populacije)
10%
21%
32%
30%
38%
26%
12%
Uopšte ne
Uglavnom ne
Sum -
Djelimično
Sum +
Uglanvom da
U potpunosti da
34%
31%
30%
33%
30%
28%
38%
44%
27%
44%
27%
37%
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Tipnaselja
Sum -
Sum +
Region
38% majki koje su bar ponekad išle sa svojim partnerima kod ljekara smatraju da su očevi od strane ljekara bili
informisani o njihovoj ulozi u vezi sa dijetetom. 32% ovih majki ima suprotno mišljenje.
• Češći pozitivan stav imaju majke iz centralnog regiona i urbanih krajeva, kao i majke djece do 6 mjeseci starosti.
• Nema razlike po ovom pitanju između majki iz opšte populacije i romskih naselja.

StrategicPuls Group
Jun 2009
12
Učestvovanje partnera tokom trudnoće – prisustvo na porođaju
Da li je vaš partner bio prisutan na porođaju?
7%
2%
93%
98%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
52%
39%
7%
1%
4%
33%
58%
9%
2%
1%
Nije mu bilo dozvoljeno da
prisustvuje
Nije bio zainteresovan
Bio je odsutan iz grada
Nije ispunjavao medicinske
uslove
Ostalo
Opšta populacija
Zbog čega partner nije bio prisutan na porođaju?
Višestruki odgovor; Baza: majke čiji partner nije bio prisutan na porođaju (81%
ciljne populacije)
Svega 7% očeva bilo je prisutno na samom porođaju.
To je nešto češći slučaj među mlađim osobama i u
južnom regionu. Među Romima iz romskih naselja
svega 2% očeva je prisustvovalo porođaju.
Kao najčešći razlog neprisustvovanja oca navodi se da očevima
nije dozvoljeno da prisustvuju porođaju. Ovo kao razlog navodi
čak 52% majki. 39% navodi da očevi nisu bili zainteresovani.
• Majke iz ruralnih krajeva su češće mišljenja da prisustvo
oca nije dozvoljeno (61% majki navodi ovaj razlog), dok
majke djece do 6 mjeseci starosti ovo rjeđe navode kao
razlog.
• Očevi iz romskih naselja češće su sami nezainteresovani
da prisustvuju (58%).

StrategicPuls Group
Jun 2009
13
Zadovoljstvo porodilištem
Molim vas da ocijenite ocjenom od 1 do 5 koliko ste zadovoljni porodilištem u kom ste se porodili?
4%
9%
13%
24%
60%
31%
29%
1%
Uopšte nisam zadovoljna
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma sam zadovoljna
Nisam se porodila u porodilištu
60% majki je generalno zadovoljno porodilištem u kome su se porodile. Majke djece do 6 mjeseci starosti su još
zadovoljnije – 75% daje pozitivnu ocjenu.
• Nema razlike u zadovoljstvu samim porodilištem između opšte populacije majki i majki iz romskih naselja,
međutim čak 21% Romkinja navodi da se nije porađalo u porodilištu!
6%
8%
14%
11%
53%
30%
23%
21%
Uopšte nisam zadovoljna
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma sam zadovoljna
Nisam se porodila u porodilištu

StrategicPuls Group
DOJENJE I ISHRANA

StrategicPuls Group
Jun 2009
15
Upućenost roditelja/staratelja u proces dojenja
Da li ste vi osoba koja je dojila/ doji dijete ili osoba koja zna detalje o tome kako je dijete bilo dojeno?
Rani razvoj djece - DOJENJE I ISHRANA
Baza: Ukupna ciljna populacija roditelja/staratelja
Da, osoba koja je
dojila dijete
76%
Da osoba koja
zna kako je dijete
bilo dojeno
8%
Ne
16%
Od ukupne populacije roditelja/staratelja, 76% navodi da su oni sami dojili ili hranili dijete, 8% da su upoznati kako je
dijete dojeno ili hranjeno. 16% nije upoznato ili nije dalo odgovor.
• Među muškim roditeljima ili starateljima čak 59% nije upoznato sa načinom na koji je dijete hranjeno.
• Nema razlika između opšte populacije roditelja/staratelja i roditelja/staratelja iz romskih naselja

StrategicPuls Group
Jun 2009
16
Pomoć prilikom dojenja
Ko vam je pomagao, ili ko vam pomaže prilikom dojenja, sterilizacije, čišćenja, kupanja dijeteta i dr?
Višestruki odgovor; Baza: osoba koja je dojila / doji dijete (76% ciljne populacije)
30%
25%
14%
5%
5%
2%
1%
1%
1%
1%
1%
1%
0%
1%
37%
Suprug / Partner
Majka
Svekrva
Sestra
Babica
Prijateljica
Porodica
Djeca
Baka
Medicinska sestra
Dadilja
Supružnikov član porodice / rođak
Patronažna sestra
Ostalo
Niko mi ne pomaže / niko mi nije
pomogao
31%
35%
43%
31%
37%
46%
57%
48%
31%
26%
49%
38%
21%
36%
39%
71%
Osnovno ili niže
Srednja
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Samo majka zaposlena
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Region
Niko mi ne pomaže / niko mi nije pomogao
Obrazovanje
ZaposlenostPrihod
Tip naselja
37% majki dojilja navodi da im niko nije pomagao u ishrani i njezi dijeteta (prilikom dojenja, sterilizacije, čišćenja, kupanja
dijeteta i dr.). 30% navodi da im je pomagao/da im pomaže partner, 25% da im pomaže njihova majka, 14% svekrva.
• U porodicama gdje su oba roditelja nezaposlena i gdje su niska porodična primanja, majka češće ostaje bez pomoći.
Ovo je takođe češće slučaj u sjevernom regionu.
• Među majkama iz romskih naselja čak 71% ostaje bez pomoći, dok svega 1% navodi da im pomaže partner.
Pomoć među ovim ženama najčešće dolazi od majke (13%) i svekrve (3%).

StrategicPuls Group
Jun 2009
17
Izvori informisanja o dojenju
Gdje ste se najčešće informisali/ informišete o dojenju dijeteta?
Baza: osoba koja je dojila / doji dijete (76% ciljne populacije)
17%
18%
20%
15%
8%
4%
2%
2%
1%
0%
5%
33%
22%
10%
3%
3%
21%
Prethodno iskustvo
Članovi porodice
Ljekari
Medicinske sestre, babice
Magazini, časopisi
Prijatelji
Knjige
Brošure
Internet
TV
Ne informišem se
Opšta populacija
Romi iz romskih
naselja
Majke se obično informišu o dojenju dijeteta kod ljekara
(20%), drugih članova porodice (18%), kod babica (15%).
17% navodi prethodno iskustvo.
• Ostali vidovi informisanja se rijetko pominju: časopisi -
8%, knjige - 2%, brošure - 2%, Internet – 1%, TV –
0,2%...
• Kod majki iz romskog naselja čak 21% navodi da nije
ni tragalo za datim informacijama, dok je taj procenat
u opštoj populaciji majki 5%.
Od časopisa najčešće se pominju Moja beba,
Mama, Majka i dijete, Trudnoća….
Internet sajtovi: www.wikipedia.com,
www.yumama.com, www.bebac.com.
Oni koji su naveli brošure navode da su ih dobili u
bolnicama, dječijim savjetovalištima, domovima
zdravlja, porodilištima…
Od časopisa najčešće se pominju Moja beba,
Mama, Majka i dijete, Trudnoća….
Internet sajtovi: www.wikipedia.com,
www.yumama.com, www.bebac.com.
Oni koji su naveli brošure navode da su ih dobili u
bolnicama, dječijim savjetovalištima, domovima
zdravlja, porodilištima…

StrategicPuls Group
Jun 2009
18
Podaci o dojenju – trajanje dojenja
Koliko dugo posle rođenja je dijete sisalo? - mjeseci
Baza: osobe koje su dojile dijete ili osobe koje znaju detalje kako je dijete dojeno
(84% ciljne populacije)
18%
22%
27%
12%
18%
Do 3 mjeseca
3.01-6 mjeseci
6.01-12 mjeseci
Preko 12
mjeseci
Još uvijek doji
8.5
9.3
8.9
7.4
7.6
9.1
7.9
10.0
10.4
8.0
6.0
7.5
8.0
8.6
10.0
6.5
8.8
9.1
10.9
10.3
7.7
7.6
7.9
9.5
9.2
Ukupno
Osnovno ili niže
Srednje
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
16 - 25
26 - 30
31 - 35
>35
Do 3
4
5
6+
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Obrazovanje
Zaposlenost
Prihod
Starost
majke
Brojčlanova
domaćinstva
Region
Tip naselja
Majke u prosjeku prestaju sa dojenjem između 6. I 12. mjeseca
(27% majki koje su dojile). 22% djece je dojeno između 3 i 6
mjeseci, a 18% do 3 mjeseca. U prosjeku djeca se doje oko 9
mjeseci. Djecu duže doje majke iz niže obrazovanih porodica,
nezaposlene, sa nižim porodičnim primanjima. Takođe, majke iz
domaćinstava sa većim brojem članova, iz sjevernog regiona, iz
seoskih područja.
• Nema većih razlika u dužini dojenja između majki iz opšte
populacije i iz romskih naselja.
Prosječan broj mjeseci

StrategicPuls Group
Jun 2009
19
Ekskluzivno dojenje
Koliko dugo je dijetetu nakon rođenja SAMO dojeno (samo
majčino mlijeko čak i bez vode)? - mjeseci
Baza: osobe koje su dojile dijete ili osobe koje znaju detalje kako je dijete dojeno
22%
13%
12%
8%
3%
13%
3%
14%
7%
Do 1 mjeseca
1.01-2 mjeseca
2.01-3 mjeseca
3.01-4 mjeseca
4.01-5 mjeseca
5.01-6 mjeseci
Preko 6 mjeseci
Dete nije nikad SAMO dojeno
Još uvijek SAMO dojim
Ekskluzivno dojenje u prosjeku traje 3,2 mjeseca. 14% majki koje su dojile
nije uopšte ekskluzivno dojilo dijete. Ekskluzivno dojenje u prosjeku duže
traje kod majki iz niže obrazovanih porodica, nezaposlenih majki, sa nižim
porodičnim primanjima. Takođe, iz domaćinstava sa većim brojem članova,
iz sjevernog regiona, iz seoskih područja.
• Romske majke u prosjeku duže ekskluzivno doje djecu, ali to je
djelimično i zbog toga što je veći procenat majki koje nastavljaju
ekskluzivno dojenje i posle 6. mjeseca (čak 13% romskih dojilja).
3.2
3.5
3.2
3.0
2.8
3.3
2.9
4.2
3.7
3.1
2.4
2.7
3.4
3.3
3.0
2.5
3.1
3.7
3.9
3.6
2.7
3.5
2.9
3.7
4.8
Ukupno
Osnovno ili niže
Srednje
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
16 - 25
26 - 30
31 - 35
>35
Do 3
4
5
6+
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
ObrazovanjeZaposlenost
Prihod
Starost
majke
Brojčlanova
domaćinstva
Region
Tip naselja

StrategicPuls Group
Jun 2009
20
Uvođenje dohrane
Kada ste počeli da dohranjujete dijete (da mu dajete hranu
koja nije majčino mlijeko)? - mjeseci
Baza: osobe koje su rekle da je dijete dohranjivano (73% ciljne populacije)
12%
13%
15%
16%
7%
20%
9%
Do 1 mjeseca
1.01-2 mjeseca
2.01-3 mjeseca
3.01-4 mjeseca
4.01-5 mjeseca
5.01-6 mjeseci
Preko 6 mjeseci
4.1
5.2
4.2
4.0
3.9
4.2
3.4
5.2
4.6
4.1
3.4
4.2
4.2
4.1
4.1
3.6
4.2
4.4
4.7
4.5
3.6
4.3
4.0
4.4
5.4
Ukupno
Osnovno ili niže
Srednje
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
16 - 25
26 - 30
31 - 35
>35
Do 3
4
5
6+
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Obrazovanje
Zaposlenost
Prihod
Starost
majke
Brojčlanova
domaćinstva
Region
Tip naselja
U skladu sa prethodno rečenim, majke koje doje počinju da uvode
dohranu u prosjeku oko 4. mjeseca. Ponovo, kasnije uvode dohranu
majke iz niže obrazovanih porodica, nezaposlene majke, sa nižim
porodičnim primanjima. Takođe, iz domaćinstava sa većim brojem
članova, iz sjevernog regiona, iz seoskih područja.
• Romske majke koje doje uvode dohranu u prosjeku oko 5.
mjeseca, ali čak 18% majki uvodi dohranu i kasnije, pošto
prođe 6 mjeseci.

StrategicPuls Group
Jun 2009
21
Kontakt za vrijeme hranjenja/dojenja
Šta od sljedećeg radite dok hranite ili dojite dijete?
Višestruki odgovor; Baza: roditelji ili staratelji djece starosti od 0 do 1 godine - osoba koja je dojila dijete ili osoba koja zna detalje kako je dijete bilo dojeno
55%
51%
34%
24%
5%
5%
1%
Pričam mu ili
mu pjevam
Prigrlim ga
Mazim ga
Gledam dijete u
oči
Gledam TV
Pričam sa
drugima
Ništa posebno
Dojenje ili hranjenje je nejčešće vrijeme za prisniji kontakt majke i dijeteta. 55% majki navodi da dok hrani dijete,
razgovara sa njim ili mu peva, 51% majki navodi da ga mazi, 34% da ga prigrli, a ¼ da ga gleda u oči.
Svega 5% navodi da za to vrijeme gleda TV ili da priča sa drugima. 1% da ne radi ništa posebno.
Među majkama iz romskih naselja niži je procenat majki koje maze dijete – 11%, a takođe veći procenat majki navodi da
ne radi ništa posebno: 21%. Ovaj podatak može govoriti i da je svijest o potrebi za prisnijim kontaktom između majke i
dijeteta niži kod majki iz romskih naselja.
32%
11%
20%
28%
5%
21%
Pričam mu ili mu pjevam
Prigrlim ga
Mazim ga
Gledam dijete u oči
Gledam TV
Pričam sa drugima
Ništa posebno

StrategicPuls Group
Jun 2009
22
Učestalost konzumiranja razičitih vrsta namirnica
Koliko često dajete dijetetu da jede sljedeće?
Baza: roditelji ili staratelji djece starosti od 6 mjeseci I više (90% ciljne populacije)
76%
90%
49%
72%
73%
55%
72%
15%
8%
36%
23%
21%
32%
25%
Žitarice / hljeb / cerealije
Mliječni proizvodi
Meso / riba
Voće / koštunjavo voće
Povrće
Slatkiši
Supa
Svaki dan
2 – 3 puta nedjeljno
Jednom nedjeljno
2 – 3 puta mjesečno
Jednom mjesečno i rjeđe
Nikad
Opšta populacija roditelja/staratelja Populacija roditelja/staratelja iz romskih
naselja
83%
27%
11%
13%
14%
24%
13%
50%
24%
22%
24%
14%
33%
14%
40%
31%
28%
11%
20%
7%
18%
18%
19%
18%
10%
14%
12%
28% 15%
7%
8%
Žitarice / hljeb / cerealije
Mliječni proizvodi
Meso / riba
Voće / koštunjavo voće
Povrće
Slatkiši
Supa
Svaki dan
2 – 3 puta nedjeljno
Jednom nedjeljno
2 – 3 puta mjesečno
Jednom mjesečno i rjeđe
Nikada
U ishrani, djeci se najčešće daju mliječni proizvodi – 90% majki djece preko 6 mjeseci starosti navodi da ih daje svakodnevno, i još
8% 2-3 puta nedjeljno. Slijedeće su žitarice i hljeb – 76% svakodnevno i 15% bar 2 do 3 puta nedjeljno. ½ majki navodi da meso daje
svakodnevno, još 36% da daje 2 do 3 puta nedjeljno. 72% majki navodi da voće daje svakodnevno, 23% ga daje 2 do 3 puta
nedjeljno. Slična je situacija sa povrćem i supom. Slatkiši se daju nešto rjeđe, 55% ih daje svakodnevno, 32% 2 do 3 puta nedjeljno.
Roditelji i staratelji iz romskih naselja češće daju svoj djeci hljeb i žitarice, a znatno rjeđe sve ostale namirnice - mliječne proizvode
(svega 27% daje svakodnevno), meso (svega 11% svakodnevno), voće (7% svakodnevno), povrće (13% svakodnevno), slatkiše (14%
svakodnevno), supu (24% svakodnevno).

StrategicPuls Group
Jun 2009
23
Broj obroka
Koliko puta dnevno dajete dijetetu hranu?
Baza: roditelji ili staratelji djece starosti od 1 do 6 godina (81% ciljne populacije)
1%
1%
19%
34%
30%
7%
1%
1%
0%
0%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Djeca od 1 do 6 godina najčešće imaju 4 obroka dnevno – 34% majki navodi ovaj broj obroka. 30% majki daje 5 obroka
dnevno, a 19% 3 obroka dnevno.
5 obroka dnevno se češće daje na uzrastu djeteta od 1 do 2 godine – 43% djece ovog uzrasta ima 5 obroka.
Prosječan broj obroka u toku dana u opštoj populaciji djece od 1 do 6 godina je 4,3. Ovaj broj je nešto manji među
porodicama sa nižim primanjima, u sjevernom regionu i u ruralnim oblastima. Drastično je manji među djecom iz romskih
naselja, koja u prosjeku imaju 3,1 obroka po danu.
4.3
4.2
4.5
4.6
4.2
4.4
4.5
4.4
4.2
3.1
Total
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Prihod
Region
Tip
naselja
Prosječan broj obroka

StrategicPuls Group
Jun 2009
24
Dječiji obroci sa porodicom
Da li vaše dijete jede svoje obroke zajedno sa
porodicom?
Baza: roditelji ili staratelji djece starosti od 1 do 6 godina (81% ciljne
populacije)
48%
51%
34%
31%
4%
6%
14%
13%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da, sve obroke
Da, samo određene obroke
Ne
Nema pravila – promenljivo
48% osoba koje brinu o djeci od 1 do 6 godina navodi da dijete jede sve svoje obroke zajedno sa porodicom. 34% navodi
da jede samo neke obroke, 4% da ne jede zajedno sa porodicom, a 14% da nema pravila.
• Kao najčešći razlozi zašto dijete ne jede zajedno sa ostatkom porodice navodi se to što roditelji rade pa nisu u kući
za vrijeme obroka.
• 23% romskih roditelja/staratelja čija djeca ne jedu svoje obroke zajedno sa porodicom navodi kao razlog da
nemaju dovoljno hrane.
46%
14%
6%
6%
7%
4%
3%
4%
12%
61%
7%
3%
23%
6%
Zbog obaveza nismo u kući u to vrijeme
Ima drugačiji ritam od ostalih ukućana
Dijete nije gladno u to vrijeme
Prvo jede dijete, pa onda mi
Još je malo, još je beba
Nemamo dovoljno hrane
Jede u vrtiću
Spava u to vrijeme
Ostali odgovori
Ne zna/Odbija
Opšta populacija
Romi iz romskih
naselja
Zbog čega (nekad) ne jedete zajedno?
Baza: roditelji ili staratelji djece starosti od 1 do 6 godina - ako dijete
ne jede svoje obroke zajedno sa porodicom (15% ciljne populacije)

StrategicPuls Group
Jun 2009
25
Važnost kontakta majka dijete odmah po rođenju
Molim vas da ocijenite ocjenom od 1 do 5 koliko je po vašem mišljenju
važno da majka i novorođenče odmah po porođaju budu zajedno?
3%
0%
3%
3%
93%
12%
81%
Uopšte nije važno
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma je važno
Informisanost o važnosti bliskog odnosa majke i dijeteta još od prvih
trenutaka nakon porođaja je veoma visoka. 93% osoba koje brinu o
djeci smatra da je važno da majka i novorođenče odmah po porođaju
budu zajedno, čak 81% smatra da je veoma važno.
• svijest o važnosti ovog kontakta je nešto viša među
roditeljima/starateljima koji oboje rade, sa višim obrazovanjem i
sa višim porodičnim prihodima.
• svijest o važnosti ovog pitanja je takođe visoka i među Romima
iz romskih naselja – 87% smatra ovo iskustvo važnim, 63%
veoma važnim.
4.7
4.5
4.7
4.8
4.8
4.6
4.7
4.5
4.5
4.7
4.9
4.7
4.7
4.8
4.7
4.7
4.4
Ukupno
Osnovno ili niže
Srednje
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Obrazovanje
Zaposlenost
PrihodRegionTip naselja
Prosječna ocjena

StrategicPuls Group
Jun 2009
26
Važnost dojenja za razvoj dijeteta
Koliko je po vašem mišljenju dojenje važno za razvoj
dijeteta?
1%
0%
1%
2%
96%
14%
83%
Uopšte nije važno
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma je važno
96% osoba koje brinu o djeci smatra da je dojenje važno za
razvoj dijeteta, 83% da je veoma važno.
• Taj procenat je nešto niži među niže obrazovanima,
nezaposlenima, sa nižim prihodima, među muškarcima,
iz sjevernog regiona i ruralnih krajeva.
• Među roditeljima i starateljima iz romskih naselja svijest o
važnosti dojenja je nešto niža, ali je i dalje visoka - 84%
osoba koje brinu o djeci smatra da je dojenje važno za
razvoj dijeteta, 56% da je veoma važno.
Prosječna ocjena
4.8
4.6
4.8
4.8
4.9
4.8
4.7
4.7
4.7
4.8
4.8
4.5
4.8
4.7
4.9
4.8
4.8
4.7
4.3
Ukupno
Osnovno ili niže
Srednje
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
Muško
Žensko
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Obrazovanje
Zaposlenost
Prihod
Region
Tip naselja
Pol

StrategicPuls Group
Jun 2009
27
Važnost započinjanja dojenja prilikom prvog dijetetovog obroka
Molim vas da ocijenite ocjenom od 1 do 5 koliko je po vašem mišljenju važno
da se sa dojenjem počne odmah, prilikom prvog djetetovog obroka ?
1%
1%
2%
3%
94%
13%
81%
Uopšte nije važno
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma je važno
94% roditelja/staratelja smatra da je važno da se sa dojenjem
počne odmah, prilikom prvog djetetovog obroka, 81% da je
veoma važno.
• Taj procenat je nešto viši među više obrazovanima,
zaposlenima, sa višim prihodima, među ženama, iz
centralnog regiona i urbanih krajeva.
• Takođe, među osobama koje brinu o djeci iz romskih
naselja svijest o važnosti ranog započinjanja ciklusa
dojenja je nešto niža, ali je i dalje visoka - 83%
roditelja/staratelja smatra da je dojenje važno za razvoj
dijeteta, 58% da je veoma važno.
Prosječna ocjena
4.7
4.7
4.7
4.8
4.8
4.7
4.7
4.7
4.7
4.7
4.8
4.5
4.8
4.7
4.9
4.6
4.8
4.7
4.2
Ukupno
Osnovno ili niže
Srednje
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
Muško
Žensko
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
ObrazovanjeZaposlenostPrihod
Region
Tip naselja
Pol

StrategicPuls Group
Jun 2009
28
Procjena optimalnog perioda dojenja
Koliko dugo je po vašem mišljenju važno dojiti dijete?
14%
20%
13%
34%
13%
Manje od 6
meseci
6 meseci
7-11 meseci
12 meseci
Preko 12
meseci
14%
27%
14%
8%
10%
8%
13%
23%
16%
11%
18%
Ukupno
16 - 25
26 - 30
31 - 35
>35
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Starost
Region
Tipnaselja
Najveći broj osoba koje brinu o djeci smatra da bi dijete trebalo dojiti dok ne napuni godinu dana – 34%. 20% smatra da dojenje
treba prekinuti kad dijete napuni 6 mjeseci, dok čak 14% smatra da treba prekinuti prije nego što napuni 6 mjeseci.
• Zanimljivo je da su mišljenja da dijete treba da se doji do 6 mjeseci ili manje češće mlađi roditelji/staratelji do 25 godina
starosti, iz urbanih krajeva i južnog regiona, tj. one kategorije populacije koje su pokazivale više znanja i svijesti u odnosu
na pitanja u vezi dojenja i uopšte njege dijeteta.
• Po ovom pitanju nema većih razlika između osoba koje brinu o djeci u opštoj populaciji i onih u romskim naseljima.
Procenat onih koji navode manje od 6 mjeseci

StrategicPuls Group
Jun 2009
29
Slaganje sa tvrdnjama o dojenju
Majčino mlijeko može biti takvog kvaliteta (misli se na kvalitet
a ne količinu) da ne uspije da zadovolji sve potrebe dijeteta
za hranljivim materijama
Dijetetov mozak se najbrže razvija tokom prve tri godine
života. Taj proces se može ubrzati bliskom, toplom
stimulacijom iz bebinog okruženja
15%
15%
7%
14%
16%
11%
64%
60%
74%
49%
68%
57%
31%
29%
Total
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Ne slažem se Slažem se
RegionTipnaselja
2%
4%
1%
2%
1%
5%
82%
77%
82%
87%
79%
86%
35%
Total
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
Ostalo
Ne slažem se Slažem se
RegionTipnaselja
64% osoba koje brinu o dijetetu navodi da se slaže, 22%
da nije sigurno, a 15% da se ne slaže.
Slaganje sa tvrdnjom je još veće među osobama iz
centralnog, a manje među onima iz južnog regiona.
Među roditeljima/starateljima iz romskih naselja manji je
procenat slaganja i znatno je više neodlučnih, tj. onih
koji nisu sigurni da li je to tačno ili ne – 57%, u odnosu
na 22% u opštoj populaciji roditelja/staratelja.
81% osoba koje brinu o dijetetu navodi da se slaže,
17% da nije sigurno, a svega 2% da se ne slaže.
Među roditeljima i starateljima iz romskih naselja
znatno je manji procenat slaganja – svega 35%
osoba se slaže sa ovom tvrdnjom, dok je procenat
neodlučnih, tj. onih koji nisu sigurni da li je to
tačno ili ne, izrazito veliki – 60%.

StrategicPuls Group
BRIGA U OKVIRU PORODICE

StrategicPuls Group
Jun 2009
31
Članovi koji vode računa o dijetetu
Koji sve članovi domaćinstva vode računa o dijetetu?
Rani razvoj djece - BRIGA U OKVIRU PORODICE
Višestruki odgovor; Baza: Ukupna ciljna populacija roditelja/staratelja
97%
81%
38%
17%
12%
8%
5%
92%
55%
34%
14%
17%
10%
2%
Majka
Otac
Baka
Deda
Sestra
Brat
Neko drugi
Opšta populacija
Članovi koji vode računa o dijetetu su, na prvom mjestu
majka (u 97% porodica sa djecom do 6 godina starosti) i otac
(81%), zatim baba (38%), deda (17%), sestra (12%), brat
(8%).
• U romskim domaćinstvima otac znatno rjeđe
uzima ulogu u odgoju dijeteta (svega 55% očeva).
Ko provodi najviše vrijemena sa dijetetom?
82%
7%
4%
2%
1%
0%
0%
1%
86%
4%
6%
1%
2%
Majka
Oba
roditelja/staratelja
Baka
Otac
Brat, sestra
Deda
Dadilja
Neko drugi
Opšta populacija
Međutim, kada se postavi pitanje ko primano
vodi računa o dijetetu, to je u najvećem broju
slučajeva majka (82%), svi drugi članovi javljaju
se u manje od 10% slučajeva.

StrategicPuls Group
Jun 2009
32
Porodična pomoć pri ostavljanju djeteta kod kuće
31%
27%
22%
11%
3%
1%
1%
1%
0%
17%
26%
29%
1%
4%
8%
7%
6%
Ostavim dijete sa drugim roditeljem
Ostavim dijete sa bakom, dekom
Vodim dijete sa sobom
Vodim dijete u obdanište
Ostavim dijete sa braćom i sestrama
koji imaju više od 10 godina
Ostavim dijete sa drugim odraslim
rođacima
Ostavim dijete sa braćom i sestrama
koji imaju manje od 10
osobama
Ostavim dijete samo
Opšta populacija
Šta obično radite sa dijetetom kada morate da napustite
kuću na duže (radi odlaska na posao, njivu i sl..)?
Kada roditelj ili staratelj mora da napusti kuću na duže najveći broj njih ostavlja dijete drugom roditelju (31%), ili bakama,
odnosno dekama (27%). Međutim, čak 1/3 osoba koje se brnu o dijetetu nema ovu vrstu porodične pomoći pa navodi ili
da vodi dijete sa sobom (22% slučajeva) ili da daje dijete u vrtić (11%).
• U romskim porodicama, djeca se često ostavljaju i kod drugih odraslih rođaka (8%), ali se javlja i odgovor da ih
ostavljaju sa braćom i sestrama ispod 10 godina starosti (7%), što skoro da nije bio slučaj u opštoj populaciji.
Kada je potrebno da napuste kuću na kratko roditelji i staratelji najčešće vode dijete sa sobom (38%).
Šta obično radite sa svojim dijetetom kada morate da napustite
kuću, makar i na kratko, radi odlaska u kupovinu, obavljanja nekih
administrativnih i drugih poslova... ili iz drugih sličnih razloga?
38%
33%
21%
4%
1%
1%
1%
0%
40%
14%
19%
3%
7%
8%
5%
Vodim dijete sa sobom
Ostavim dijete sa drugim roditeljem
Ostavim dijete sa bakom, dekom
Ostavim dijete sa braćom i sestrama koji
imaju više od 10 godina
Ostavim dijete sa braćom i sestrama koji
imaju manje od 10
rođacima
osobama
Ostavim dijete samo
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
33
Aktivnosti koje se obavljaju sa djecom – Opšta populacija roditelja/stratelja
Da li ste tokom prošle nedjelje vi ili bilo koji drugi član vaše porodice....
Baza: roditelji ili staratelji djece od 1 do 6 godina (82% ciljne populacije)
70%
53%
33%
28%
23%
22%
20%
17%
17%
15%
13%
12%
10%
10%
9%
30%
47%
67%
72%
77%
78%
80%
83%
84%
85%
87%
88%
90%
90%
91%
Učili dijete o duhovnim ili religioznim običajima
Zajedno sa djetetom radili neke kućne poslove
Provodili vrijeme sa djetetom u obrazovnim aktivnostima
Crtali sa djetetom
Razgovarali sa djetetom tokom obroka
Čitali knjige ili razgledali slikovnice sa djetetom
Hvalili dijete
Hranili dijete ili mu pomagali pri jelu
Pjevali pjesme sa djetetom
Gledali TV sa djetetom
Poveli dijete u šetnju
Pričali djetetu priče
Igrali se sa djetetom
Sjedjeli sa djetetom za vrijeme glavnog obroka
Kupali ga, mijenjali pelene i sl..
Ne/Ne zna Da
Kada se pregledaju aktivnosti koje
roditelji i staratelji i ostali članovi
porodice obavljaju sa svojom
djecom vidimo da su, naravno,
najzastupljenije one najosnovnije:
kupanje, presvlačenje, sjedenje za
stolom sa dijetetom. Takođe,
velika većina roditelja i staratelja
se igra sa djecom, vodi ih u
šetnju, priča im priče, pjeva sa
njima pesme, gleda sa njima TV.
Primećuje se da su
roditelji/staratelji i ostali članovi
porodice nešto manje uključeni u
obrazovne aktivnosti, čitanje
knjiga, razgovor.
• Roditelji/staratelji sa nižim
primanjima kao i oni iz sjevernog
regiona u manjem procentu
obavljaju sve date aktivnosti sa
djecom.

StrategicPuls Group
Jun 2009
34
Aktivnosti koje se obavljaju sa djecom – Roditelji/stratelji iz romskih naselja
Da li ste tokom prošle nedjelje vi ili bilo koji drugi član vaše porodice....
Baza: roditelji ili staratelji djece od 1 do 6 godina (82% ciljne populacije)
25%
29%
29%
33%
38%
39%
41%
44%
49%
58%
68%
68%
73%
73%
84%
75%
71%
71%
67%
63%
61%
59%
56%
51%
42%
32%
32%
27%
27%
16%
Sjedeli sa djetetom za vreme glavnog obroka
Hvalili dijete
Kupali ga, mijenjali pelene I sl…
Pričali djetetu priču
Crtali sa djetetom
Ne/Ne zna Da
Osobe koje brinu o dijetetu iz
romskih naselja su u manjem
kontaktu sa djecom u odnosu na
ove osobe iz opšte populacije
gledano po svim navedenim
aktivnostima.
• Posebno manje vrijemena
romski roditelji i staratelji
provode u edukativnim
aktivnostima: čitanje,
crtanje, brojanje, pričanje
priča...
• Zanimljivo je da je najmanja
razlika između romske i opšte
populacije u pogledu
učestalosti hvaljenja dijeteta,
bar po izjavama roditelja,
odnosno staratelja.

StrategicPuls Group
Jun 2009
35
Aktivnosti koje se obavljaju sa djecom – Članovi porodice
77%
75%
73%
73%
72%
73%
79%
68%
65%
82%
84%
80%
85%
78%
73%
46%
48%
43%
54%
57%
39%
40%
40%
62%
35%
46%
26%
59%
61%
36%
Pričali djetetu priče
Crtali sa djetetom
Sjedjeli sa djetetom za vrijeme glavnog obroka
Kupali ga, mijenjali pelene i sl..
Hvalili dijete
Majka Otac Baka Sestra Brat Deda Neko drugi
Koji članovi porodice su tokom prošle nedjelje učestvovali u navedenoj aktivnosti:
Višestruki odgovor; Baza: roditelji ili staratelji djece od 1 do 6 godina - ukoliko su tokom prošle nedjelje učestvovali u navedenoj aktivnosti
U prosjeku date aktivnosti obavlja oko ¾ majki, oko ½ očeva i oko ¼ baka. Majke nešto češće od ovog prosjeka kupaju
dijete i pomažu mu oko jela. Očevi malo rjeđe učestvuju u edukativnim aktivnostima, a češće u igrama sa dijetetom,
hvaljenju dijeteta, zajedničkom gledanju televizije, odlasku u šetnju…
• U romskim porodicama očevi su znatno isključeniji iz skoro svih aktivnosti sa djecom (posebno obrazovnih i
stimualtivnih aktivnosti), a često i majke učestvuju u manjoj mjeri, dok njihovu ulogu preuzimaju braća i
sestre.
51%
63%
66%
71%
55%
23%
79%
47%
18%
73%
68%
65%
69%
66%
51%
20%
25%
17%
24%
56%
60%
17%
32%
15%
39%
38%
Opšta populacija roditelja/staratelja Populacija roditelja/staratelja iz romskih
naselja

StrategicPuls Group
Jun 2009
36
Dječije aktivnosti – Prosječno trajanje
Koliko sati dnevno vaše dijete provodi u od navedenim aktivnostima? – Prosječna vrednost
Prosječne vrednosti; Baza: oni koji su bili uključeni u navedene aktivnosti
U toku dana, po izjavama roditelja i staratelja, djeca
najviše provode vrijemena u spavanju – u prosjeku
11,6 sati, zatim u obdaništu 6,1 čas. Igrajući se sa
drugom djecom provode u prosjeku 2,3 časa, igrajući
se sama 2,1 čas, a igrajući se sa odraslima 1,9
časova. U gledanju televizije provode u prosjeku 1,6
časova, dok u obrazovnim aktivnostima provode 1,3,
a u sportskim 1,1 časova. Na hranjenje odlazi 1,8, a
na šetnju u prosjeku 2 časa.
• Romska djeca u prosjeku više vrijemena
provode igrajući se sa drugom djecom i sama,
provode isto vrijemena kao i djeca iz opšte
populacije u gledanju televizije, a manje od
djece iz opšte populacije u spavanju i boravku
u obdaništu.
11.6
6.1
2.3
2.1
2.0
1.9
1.8
1.6
1.3
1.1
1.0
10.9
3.3
3.4
3.2
2.0
2.0
2.1
1.8
1.7
1.4
1.4
Spavanje
Boravak u vrtiću
Igranje sa drugom
djecom
Samostalna igra
Šetnje
Igranje sa
odraslima
Jelo
Gledanje televizije
Obrazovne
aktivnosti
Sportske aktivnosti
(treninzi)
Obavljanje kućnih
poslova
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
37
Kućne aktivnosti
U koje kućne aktivnosti uključujete vaše dijete?
Višestruki odgovor; Baza: roditelji ili staratelji djece starosti od 1 do 6 godina (82% ciljne populacije)
Djeca od 1 do 6 godina se, od strane osoba koje brinu o njima, najčešće uključuju u slijedeće kućne aktivnosti:
namještanje kreveta (43%), kupovinu (32%), čišćenje (12%), kuvanje (4%) i pranje (3%).
43%
32%
12%
4%
3%
26%
19%
29%
28%
4%
2%
37%
Namještanje
kreveta
Kupovina
Čišćenje
Kuvanje
Pranje
Ostalo
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
38
Učešće oca u vaspitavanju dijeteta
Koliko je po vašem mišljenju važno učešće oca u vaspitavanju dijeteta?
Base: ispitanici koji nisu očevi djece (91% ciljne opulacije)
2%
1%
3%
3%
92%
10%
82%
Uopšte nije
važno
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma je važno
92% roditelja/staratelja smatra da je važno učešće oca u vaspitavanju dijeteta, a čak 82% da je veoma važno.
• Osobe koje brinu o djeci iz romskih naselja daleko rjeđe opažaju značaj oca u vaspitavanju dijeteta – svega
2/3 smatra da je njegova uloga važna.
5%
9%
14%
17%
66%
22%
45%
Uopšte nije
važno
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma je važno
Opšta populacija roditelja/staratelja Populacija roditelja/staratelja iz
romskih naselja

StrategicPuls Group
Jun 2009
39
Dječija pitanja
Djeca često postavljaju mnogobrojna pitanja. Koliko često vi odgovarate na pitanja?
69%
20%
5%
2%
2%
Uvijek
Skoro uvijek
Ponekad
S vremena na
vrijeme
Skoro nikada
69% roditelja/staratelja djece od 1 do 6 godina navodi da uvek odgovara na dječja pitanja, 20% skoro uvek i 5% navodi da
odgovara ponekad.
• Romski roditelji/staratelji odgovaraju na dječja pitanja daleko rjeđe – svega 38% navodi da odgovara uvek, a čak
1/4 da ne odgovara samo s vrijemena na vrijeme ili skoro nikad (u odnosu na 4% u opštoj populaciji
roditelja/staratelja).
romskih naselja
38%
15%
17%
18%
8%
Uvijek
Skoro uvijek
Ponekad
S vremena na
vrijeme
Skoro nikada

StrategicPuls Group
Jun 2009
40
Dječija pitanja – razlozi neodgovaranja
Koji su najčešći razlozi zbog kojih ne odgovarate ili ponekad ne odgovarate na dječija pitanja?
Višestruki odgovor; Baza: Baza: roditelji ili staratelji djece starosti od 1 do 6 godina - oni koji ne odgovaraju uvek na pitanja koja im postavlja dijete (25% ciljne
populacije)
Kao najčešći razlog zašto ne odgovaraju
na dječja pitanja osobe koje brinu o djeci
navode da su suviše umorni, da ne
razumjiju pitanje, da ne znaju odgovor na
pitanje, da nemaju vrijemena, da su to
pitanja na koja se ne može odgovoriti.
• Romski roditelji i staratelji kao
najčešći razlog navode da nema
potrebe da odgovore (23%
staratelja), dok se ovaj odgovor
javlja u opštoj populaciji osoba koje
brinu o dijetetu u 8% slučajeva.
28%
20%
20%
13%
8%
12%
7%
15%
19%
15%
15%
23%
12%
1%
Uglavnom sam
previše umoran-a
Obično nemam
odgovor, ne znam
odgovor na to pitanje
Obično ne
razumijem pitanje
Nemam vremena,
prezauzet(a) sam
To nije neophodno
Na to pitanje se ne
može odgovoriti
Možda gledam TV;
čitam, ćaskam sa
nekim
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
41
Reakcija na dječji plač
Šta najčešće radite kada vam dijete plače mada nije ni gladno ni mokro?
Kada dijete plače (mada nije ni gladno ni
mokro), najveći procenat roditelja i
staratelja navodi da preduzme neku od
slijedećih radnji: pokušava da shvati zašto
dijete plače (32%), odmah ga uzima u ruke
(28%), priča sa dijetetom (23%).
• Romski roditelji i staratelji rjeđe od
onih iz opšte populacije navode da
pokušavaju da razumjeju zašto
dijete plače i da razgovaraju sa
njim, a znatno češće da ga ignorišu
ili da ga hrane ili da viču na njega.
32%
28%
23%
6%
5%
3%
1%
0%
1%
15%
26%
12%
8%
8%
11%
10%
8%
Pokušavam da shvatim zašto plače
Odmah ga uzmem u ruke
Pričam sa djetetom
Dam mu igračke
Ljuljuškam ga
Ignorišem ga
Dam mu hranu
Vičem na njega, kažem mu da ućuti
Postidim ga na neki način
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
42
Reakcija na pozitivne postupke dijeteta
Na koji način najčešće hvalite pozitivne postupke vašeg dijeteta?
Osobe koje brinu o djeci najčešće hvale pozitivne postupke svog dijeteta ili verbalno (riječima) – 45%, ili fizički (npr. grle
ga, ljube ga) – 42% ovih osoba. 12% navodi materijalnu nagradu (daju dijetetu npr. bombonu, hranu, nagradu).
• 7% romskih roditelja/staratelja navodi da ni na koji način ne hvali dijetetove pozitivne postupke, dok se taj
odgovor skoro uopšte ne javlja u opštoj populaciji roditelja/staratelja!
45%
42%
12%
0%
46%
41%
6%
7%
Verbalno
(riječima)
Fizički (npr. grlim
ga, ljubim ga)
Dam mu nešto
(npr. bombonu,
hranu, nagradu)
Nikako
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
43
Moralni principi i kažnjavanje
86%
7%
3%
87%
9%
3%
Majka
Otac
Drugi članovi
porodice
Opšta populacija
Ko u vašoj porodici najčešće uči dijete šta je dobro a
šta ne?
Majka je osoba zadužena da uči dijete prvim
moralnim principima, tj. šta je dobro, a šta je loše – to
je posao majke u 86% slučajeva. Očevi to rade u
svega 7% slučajeva, a drugi članovi porodice još
rjeđe.
Iako se majka najčešće pojavljuje i u ulozi onoga koji
kažnjava (70%), ipak ovu ulogu preuzima i veći broj
očeva (21%).
• U romskim porodicama, očevi su znatno češće
ti koji kažnjavaju – u 39% slučajeva.
70%
21%
4%
55%
39%
5%
Majka
Otac
Drugi članovi
porodice
Opšta populacija
Ko uglavnom kažnjava ..

StrategicPuls Group
Jun 2009
44
Reakcija na neodgovarajuće postupke djece
Kada vaše dijete uradi nešto što vi smatrate da ne bi trebalo da uradi, šta vi obično radite?
Kada dijete uradi nešto što smatraju da ne bi
trebalo da uradi, osobe koje brinu o djeci
navode da najčešće kažu „ne“ i pokušaju da
mu objasne zašto to ne treba da se radi (ovaj
odgovor navodi 54% ovih osoba). Često se
javljaju i drugi odgovori: Kažem „ne“ i
očekujem da dijete posluša (22%), Odvučem
mu pažnju nekom aktivnošću (18%), Stavim
stvari van njegovog domašaja (13%), Udarim
ga po ruci kada nešto dira (12%).
• U romskim porodicama znatno se rjeđe
objašnjava djeci zašto nešto ne treba
da rade (svega 10% roditelja/staratelja),
dok se znatno češće javljaju slijedeći
odgovori: Udarim ga po ruci kada nešto
dira (37%), Vičem na njega (26%) i
Ignorišem ga (9%).
54%
22%
12%
18%
13%
6%
9%
4%
4%
2%
10%
17%
37%
3%
6%
26%
7%
7%
1%
9%
Kažem „ne“ i objasnim mu zašto
Kažem „ne“ i očekujem da dijete
posluša
Udarim ga po ruci kada nešto dira
Odvučem mu pažnju nekom aktivnošću
Stavim stvari van njegovog domašaja
Vičem na njega
Ograničim mu kretanje
Nateram dijete da sjedne ili ode u
drugu sobu da tamo bude samo
Odvedem negdje dijete
Ništa – ignorišem ga
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
45
Fizičko kažnjavanje
Nekada se djeca sasvim lijepo ponašaju a nekada ne. Koliko puta ste tokom prošle nedjelje morali da udarite
dijete (ako uopšte jeste)
55% osoba koje brinu o djeci navodi da je u toku
prošle nedjelje bar jednom moralo da udari dijete. 8%
ovih osoba je udarilo dijete 3 i više puta.
• Preko ¾ (78%) romskih roditelja/staratelja
navodi da je u toku prošle nedjelje moralo da
udari dijete. Skoro 1/3 (31%) navodi da je
dijete udarilo 3 i više puta.
45%
7%
36%
6%
2%
22%
15%
28%
14%
17%
0
1
2
3
4+
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
46
Potreba za fizičkim kažnjavanjem
Molim vas da ocijenite ocjenom od 1 do 5 koliko je fizičko
(tjelesno) kažnjavanje potrebno u vaspitavanju djece?
56%
21%
77%
12%
9%
5%
3%
2%
Uopšte nije potrebno
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma je potrebno
Ne zna/Odbija
77%
64%
76%
82%
84%
75%
73%
67%
66%
80%
91%
66%
85%
77%
25%
9%
19%
8%
8%
4%
10%
9%
17%
13%
6%
5%
11%
6%
10%
32%
Ukupno
Osnovno ili niže
Srednje
Više ili visoko
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
Sjeverni
Centralni
Južni
Region
Sum -
Sum +
ObrazovanjeZaposlenostPrihod
77% osoba koje brinu o djeci smatra da fizičko kažnjavanje nije potrebno u vaspitavanju djece. 56% smatra da uopšte nije
potrebno. 9% smatra da je potrebno.
• Fizičko kažnjavanje češće vide kao potrebno roditelji i staratelji sa nižim obrazovanjem, nezaposleni, sa nižim
prihodima, iz višečlanih porodica, iz sjevernog regiona, ali takođe i roditelji i staratelji starije djece, od 3 do 6 godina.
• Svega ¼ romskih roditelja/staratelja smatra da fizičko kažnjavanje nije potrebno u vaspitavanju djece, dok 1/3 smatra
da je potrebno. Ostali nemaju stav.

StrategicPuls Group
Jun 2009
47
Izvori informisanja o vaspitanju djece
53%
33%
20%
10%
6%
5%
3%
3%
2%
28%
37%
21%
12%
0%
1%
1%
1%
60%
Porodica
Prijatelji
Ljekari, medicinske sestre
Magazini, časopisi
Knjige
Psiholozi, pedagozi
Brošure
TV
Internet
Ne informišem se o vaspitavanju
djeteta
Opšta populacija
Romi iz romskih
naselja
Knjige: Moja beba, Šta da očekujete dok…, Mala knjiga o velikim
roditeljima, Vaše dijete i Vi, Savršeno roditeljstvo, Korak po korak
Časopisi: Moja beba, Moje dijete, Majka i dijete, Mama, Lepota i
zdravlje, Zdravlje i ljepota…
TV stanice: RTCG i Pink, emisije: Jutarnji program, Obrazovni
program, Programi o djeci na RTS-u, Bubamara, Biljana za vas na
Pinku, Binky Bill na IN-u, Replika, Ključ…
Internet sajtovi: www.mojabeba.com, www.yumama.com,
www.bebac.com .
Oni koji su naveli brošure navode da su ih dobili u bolnicama,
dječjim savjetovalištima, domovima zdravlja, porodilištima…
Knjige: Moja beba, Šta da očekujete dok…, Mala knjiga o velikim
roditeljima, Vaše dijete i Vi, Savršeno roditeljstvo, Korak po korak
Časopisi: Moja beba, Moje dijete, Majka i dijete, Mama, Lepota i
zdravlje, Zdravlje i ljepota…
TV stanice: RTCG i Pink, emisije: Jutarnji program, Obrazovni
program, Programi o djeci na RTS-u, Bubamara, Biljana za vas na
Pinku, Binky Bill na IN-u, Replika, Ključ…
Internet sajtovi: www.mojabeba.com, www.yumama.com,
www.bebac.com .
Oni koji su naveli brošure navode da su ih dobili u bolnicama,
dječjim savjetovalištima, domovima zdravlja, porodilištima…
Na koje se sve načine informišete o vaspitavanju dijeteta?
Roditelji i staratelji navode da se o vaspitavanju dijeteta
informišu preko porodice (53%), prijatelja (33%), ljekara i babica
(20%), psihologa i pedagoga (5%).
• 28% navodi da se ni na koji način ne informiše o
vaspitanju djece.
• Magazine navodi 10%, knjige 6%, brošure 3%, TV 3%,
Internet 2%.
• Među roditeljima i starateljima romske djece 60% navodi
da se ni na koji način ne informiše o vaspitanju djece.

StrategicPuls Group
Jun 2009
48
Zainteresovanost staratelja i roditelja u vezi sa vaspitavanjem djece
Šta je ono u vezi sa vaspitavanjem dijeteta o čemu biste željeli da dobijete više informacija?
Roditelji i staratelji bi voleli da dobiju više informacija u vezi sa vaspitavanjem djece o slijedećim temama: pravilna ishrana
i dohranjivanje, zdravstvena prevencija i dječje bolesti, periodi dječjeg razvoja – mentalnog i fizičkog, učenje i edukacija,
socijalizacija, usvajanje vrednosnog sistema, dječje ponašanje i neposlušnost, postavljanje granica – fleksibinost ili
striktnost u ponašanju, odnos djece i roditelja, pubertet, razvijanje radnih navika, zaštita od negativnih uticaja sredine…
Tipične izjave:
“Kako ga pravilno vaspitati bez previše kažnjavanja.”
“Kako da ne razmazim dijete, a takoðe da ne budem ni mnogo stroga.”
“Odabir pravih vrijednosti pri vaspitanju i pravljenju čovjeka od dijeteta.”
“Pravilna ishrana, zdravlje dijeteta, kako pravilno vaspitati dijete.”
“Kako da uspostavim najbolju komunikaciju sa dijetetom.”
“Kako da u vrijeme kada uðe u pubertet ne skrene sa puta.”
“Kako izolovati dijete od negativnih uticaja (od strane druge djece).”
“Razvojni period dijeteta posebno po godinama i na čemu treba obratiti pažnju u tim periodima.”
“Kako da ga vaspitam da bude dobar čovjek.”
“Kako zaštiti djecu od virusa i prehlada.”

StrategicPuls Group
ODRŽAVANJE HIGIJENE

StrategicPuls Group
Jun 2009
50
Pranje ruku
Pere ruke - Koliko često vaše dijete (samostalno ili uz vašu pomoć) obavlja slijedeće vrste aktivnosti?
Rani razvoj djece - ODRŽAVANJE HIGIJENE
22%
69%
93%
98%
98%
25%
10%
7%
2%
1%
1%
0%
0%
0%
0%
38%
14%
0%
0%
0%
14%
7%
0%
0%
0%
0 - 6 m
6 m - 1 g
1 - 2 g
2 - 3 g
3 - 6 g
Starostdjeteta
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta
nedjeljno
Nikada
NE ZNA/ ODBIJA
87%
47%
5%
33%
0%
10%
1%
1%
2%
5%
4%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta
nedjeljno
Jednom nedjeljno
Nekoliko puta
mjesečno
Jednom mjesečno i
ređe
Nikada
Osobe koje se brinu o djeci u najvećem procentu – 87%, navode da djeca više puta dnevno peru ruke (samostalno ili uz
njihovu pomoć). 5% navodi da peru ruke 1 dnevno i 5% da nikad ne peru ruke i to su u potpunosti djeca do godinu dana
starosti.
• Među romskom djecom, procenat djece koja nekoliko puta dnevno peru ruke je znatno niži – svega 47%. Još 33%
pere ruke jednom dnevno, 10% nekoliko puta nedjeljno i rjeđe.
Opšta populacija

StrategicPuls Group
Jun 2009
51
Pranje zuba
Pere zube - Koliko često vaše dijete (samostalno ili uz vašu pomoć) obavlja slijedeće vrste aktivnosti?
2%
3%
22%
43%
54%
2%
14%
35%
35%
39%
0%
6%
4%
5%
4%
75%
62%
35%
15%
3%
0 - 6 m
6 m - 1 g
1 - 2 g
2 - 3 g
3 - 6 g
Starostdjeteta
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta
nedjeljno
Nikada
38%
5%
32%
29%
4%
14%
1%
9%
0%
4%
0%
7%
21%
30%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta
nedjeljno
Jednom nedjeljno
Nekoliko puta
mjesečno
Jednom mjesečno i
rjeđe
Nikada
Opšta populacija
38% roditelja/staratelja navodi da djeca više puta dnevno
peru zube (samostalno ili uz njihovu pomoć). 32% navodi
da peru zube 1 dnevno i 21% da nikad ne peru zube.
• Među romskom djecom, procenat djece koja peru
zube je nešto niži – 48% pere zube makar
nekoliko puta nedjeljno, dok 30% djece do 6
godina starosti ne pere zube uopšte.
Frekvencija pranja zuba raste sa uzrastom dijeteta. Među
djecom od 6 mjeseci do godinu dana 23% pere zube
makar nekoliko puta nedjeljno, dok u prvoj godini taj
procenat iznosi 61%. Sa 3 godine već 93% djece pere
zube makar jednom dnevno, kako navode
roditelji/staratelji.

StrategicPuls Group
Jun 2009
52
Kupanje
Kupa se - Koliko često vaše dijete (samostalno ili uz vašu pomoć) obavlja slijedeće vrste aktivnosti?
16%
16%
19%
17%
6%
22%
18%
50%
38%
56%
70%
33%
52%
70%
26%
37%
19%
9%
53%
16%
11%
6%
9%
4%
0%
6%
7%
1%
Ukupno
Do 100
eur
101-200
eur
Preko
200 eur
Sjeverni
Centralni
Južni
Region
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta nedjeljno
Jednom nedjeljno
PrihodDjeca se najčešće kupaju 1 dnevno – ½ osoba koje se brinu o
djeci navodi ovaj odgovor. 16% kupa djecu nekoliko puta
dnevno, 26% nekoliko puta nedjeljno.
• U romskim porodicama najčešće se navodi da se djeca
kupaju jednom nedjeljno – 31%. Češće od toga kupa
djecu 52% romskih roditelja/staratelja, dok 16% navodi
da kupa djecu rjeđe od jednom nedjeljno, u poređenju
sa 1% takvih slučajeva u opštoj populaciji.
16%
8%
50%
30%
26%
14%
6%
31%
11%
1%
1%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta
nedjeljno
Jednom nedjeljno
Nekoliko puta
mjesečno
Nikada
Opšta populacija
Djecu nešto rjeđe kupaju roditelji i staratelji koji su
nezaposleni, sa nižim primanjima, iz sjevernog
regiona, u domaćinstvima sa većim brojem djece.

StrategicPuls Group
Jun 2009
53
Mijenjanje donjeg veša
Mijenja donji veš - Koliko često vaše dijete (samostalno ili uz vašu pomoć) obavlja slijedeće vrste aktivnosti?
80%
82%
51%
35%
29%
3%
9%
41%
52%
58%
1%
2%
5%
10%
13%
8%
4%
0%
1%
0%
0 - 6 m
6 m - 1 g
1 - 2 g
2 - 3 g
3 - 6 g
Starostdjeteta
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta
nedjeljno
Nikada
Osobe koje se brinu o djeci navode da donji veš mijenjaju
djeci nekoliko puta dnevno – 42%, ili jednom dnevno – 45%.
• Osobe koje se brinu o djeci iz romskih naselja nešto
rjeđe mijenjaju donji veš svojoj djeci – 14% navodi da
to radi nekoliko puta dnevno, a čak 1/3 jednom
nedjeljno i rjeđe dok je taj procenat u opštoj populaciji
manji od 1%!
Učestalost je znatno veća do kraja prve godine – čak
80% osoba koje se brinu o djeci do godinu dana
navodi da im mijenja donji veš nekoliko puta dnevno.
Nakon treće godine, frekvencija se smanjuje i više od
2/3 roditelja/staratelja mijenja dijetetu donji veš
jednom dnevno ili rjeđe.
42%
14%
45%
39%
9%
13%
1%
19%
9%
6%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Više puta dnevno
Jednom dnevno
Nekoliko puta
nedjeljno
Jednom nedjeljno
Nekoliko puta
mjesečno
Jednom mjesečno i
ređe

StrategicPuls Group
PREVENCIJA POVREDA

StrategicPuls Group
Jun 2009
55
Prevencija povreda – izmjene u kući/stanu
Da li ste učinili neke izmjene da vaša kuća, stan bude bezbjedniji prostor za vaše dijete?
Rani razvoj djece - PREVENCIJA POVREDA
Da
36%
Ne
64%
Da
18%
Ne
82%
romskih naselja
36% roditelja/staratelja navodi da je učinilo neke izmjene da njihova kuća tj. stan, bude bezbjedniji prostor za njihovo dijete.
• Među romskim roditeljima/starateljima taj procenat je znatno niži – svega 18%.

StrategicPuls Group
Jun 2009
56
Prevencija povreda – izmjene u kući/stanu
Šta ste učinili da vaša kuća, stan bude bezbjedniji prostor za vaše dijete?
Višestruki odgovor; Baza: Oni koji su izvršili izmene da bi kuća / stan bio bezbedniji prostor za dijete (36% ciljne populacije)
Kao izmjene koje najčešće navode roditelji i staratelji, pojavljuju se: sklanjanje malih, lomljivih i oštrih stvari (25%),
uklanjanje nekih dijelova namještaja (14% roditelja/staratelja koji su načinili izmjene), pravljenje novog razmještaja u
stanu, zaštita utičnica, stavljanje ograde na terasu i stepenice, zaštita oštrih ćoškova i ivica. Takođe se javljaju odgovori
poput: zabrane pušenja u prostorijama, stavljanje tepiha na pod, zaštita vrata i prozora, zatvaranje određenih prostorija i
ustupanje jedne sobe da bude dječja soba.
Tipične izjave:
“Promijenili smo vrata i stavili katanac”.
“Zaštitili utičnice, izbacili višak namještaja”.
“Nema ćoškova, balkoni su osigurani, šporet je prebačen na balkon”.
“Uklonili smo oštre predmete, stavili smo ogradicu na stepenice”.
“Sklonili suvenire i druge lomljive stvari van domašaja dijeteta”.
“Postavili smo prepreke ispred vitrina, pokrili štekere, sakrili opasne stvari”.
“Zaštitili ćoškove i izvore struje, balkone i niske prozore”.
“Zaštitili smo oštre uglove, utičnice, šporet, peć i sve što treba”.
“Odvojili sobu za igranje, gdje su samo igračke i meki namještaj”.
“Zaključali smo vrata od terase i prilagodili raspored namještaja, napravili što veći prostor”.

StrategicPuls Group
Jun 2009
57
Prevencija povreda – vožnja kolima
Koju vrstu sigurnosnih mjera spovodite prilikom vožnje vašeg dijeteta kolima?
53%
29%
22%
15%
8%
4%
4%
Dijete sjedi na zadnjem sjedištu
Koristimo sjedište za bebe
Zaključavamo vrata i prozore
Vezujemo dijete pojasem
Ne vozimo dijete kolima
Ne sprovodimo sigurnosne
mjere
Ostalo
58%
54%
45%
17%
35%
32%
24%
19%
22%
8%
16%
23%
8%
2%
21%
Sjeverni
Centralni
Južni
Region
Dijete sjedi na zadnjem
sjedištu
Koristimo sjedište za bebe
Zaključavamo vrata i
prozore
Vezujemo dijete pojasem
Ne vozimo dijete kolima
Prilikom vožnje dijeteta kolima najveći broj osoba koje brinu o djeci (53%) spontano navodi kao sigurnosnu mjeru da smješta
dijete na zadnje sedište (češće kod starije djece), zatim da koristi sjedište za bebe (29%) - češće kod djece do godinu dana,
da zaključava vrata i prozore (22%), vezuje dijete pojasem (15%).
• Sjedište za bebe se češće koristi od strane obrazovanijih roditelja, sa višim porodičnim primanjima, iz centralnog
regiona.
• 12% roditelja/staratelja iz opšte populacije navodi da nema kola ili da ne preduzima nikakve mere da zaštiti dijete u
kolima. Ovaj odgovor navodi 70% roditelja/staratelja iz romskih naselja.

StrategicPuls Group
ZDRAVSTVENA NJEGA

StrategicPuls Group
Jun 2009
59
Zdravstvena nega bolesne djece
74%
69%
20%
15%
2%
8%
2%
1%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Majka
Oba
roditelja/staratelja
Baba, deda
Otac
Ko najčešće vodi računa o dijetetu kada
je bolesno?
Rani razvoj djece - ZDRAVSTVENA NJEGA
Kada je dijete bolesno najčešće brigu o
njemu preuzima majka – u 74% slučajeva.
Oba roditelja se brinu o dijetetu u 20%
slučajeva. Babe i dede se javljaju u svega
2% slučajeva, nešto češće među roditeljima
i starateljima iz romskih naselja – 8%
slučajeva.
Na pitanju Šta najčešće uradite kada je vaše dijete bolesno? primećuju se
izrazite razlike između opšte populacije osoba koje brinu o djeci i populacije
iz romskih naselja. Naime, 91% roditelja/staratelja iz opšte populacije odvede
dijete u ambulantu, dom zdravlja i razgovara sa pedijatrom, dok to uradi
svega ½ romskih roditelja/staratelja.
• Dok se ostali odgovori veoma rijetko javljaju u opštoj populaciji osoba
koje se brinu o djeci, staratelji iz romskih naselja navode da u situaciji
kada im je dijete bolesno razgovaraju sa rođacima ili prijateljima koji
takođe imaju djecu (19%), koriste pomoćna lijekovita sredstva koja
sami kupe u apoteci (16%), koriste narodne lijekove (14%).
91%
50%
6%
16%
2%
19%
1%
14%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Vodim ga u ambulantu, dom zdravlja –
razgovaram sa pedijatrom
Koristim pomoćna ljekovita sredstva
koje sam kupim u apoteci
Razgovaram sa rođacima ili prijateljima
koji takođe imaju djecu
Koristim narodne ljekove
Šta najčešće uradite kada je vaše dijete bolesno?

StrategicPuls Group
DJECA SA SMETNJAMA U RAZVOJU

StrategicPuls Group
Jun 2009
61
Djeca sa smetnjama u razvoju - upoznatost
4%
13%
97%
87%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
Da li imate ili se starate o dijetetu koje ima posebne
potrebe, smetnje u razvoju?
Rani razvoj djece - DJECA SA SMETNJAMA U RAZVOJU
4% roditelja/staratelja u opštoj populaciji navodi da ima ili se stara o dijetetu koje ima posebne potrebe, smetnje u
razvoju. Ovaj procenat je znatno viši u romskoj populaciji – čak 13%.
Od ostalih skoro 1/3 poznaje neku porodicu, dijete sa smetnjama u razvoju.
30%
24%
65%
75%
5%
2%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
NE ZNA/
ODBIJA
Da li poznajete neku porodicu, dijete sa
smetnjama u razvoju?
Baza: Oni koji nemaju ili ne brinu o dijetetu s posebnim
potrebama (96% ciljne populacije)

StrategicPuls Group
Jun 2009
62
Djeca sa smetnjama u razvoju – socijalna distanca
22%
21%
78%
79%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
Da li biste imali nešto protiv toga da dijete sa smetnjama u
razvoju pohađa isto obdanište kao i vaše dijete?
Baza: Oni koji nemaju ili ne brinu o dijetetu s posebnim potrebama (96%
ciljne populacije)
Od onih koji nemaju dijete sa smetnjama u razvoju čak 22% bi imalo nešto protiv toga da dijete sa smetnjama u razvoju
pohađa isto obdanište kao i njihovo dijete.
• Najčešći razlog protivljenja roditelja/staratelja jeste to što bi tom dijetetu trebalo posvetiti više pažnje a samim tim bi
vaspitačice imale manje vrijemena da se posvete drugoj djeci – ovaj razlog navodi čak 2/3 roditelja/staratelja. Takođe,
skoro polovina navodi da bi takva djeca trebala ići u specijalna obdaništa. Manji procenat osoba koje se brinu o djeci
navodi da bi se njihovo dijete moglo uplašiti (15%) ili bi mu moglo biti neprijatno (13%).
• Po ovom pitanju nema većih razlika između roditelja/staratelja iz opšte populacije i roditelja/staratelja iz romskih
naselja.
Možete li mi reći razloge vašeg protivljenja?
Višestruki odgovor; Baza: Oni koji bi se protivili da dijete sa smetnjama u
razvoju pohađa isto obdanište kao i njihovo (21% ciljne populacije)
66%
47%
15%
13%
4%
38%
27%
9%
6%
24%
Tom djetetu bi trebalo posvetiti više
pažnje a samim tim bi vaspitačice
imale manje vremena da se
posvete Ostaloj djeci
Takva djeca treba da idu u
specijalno obdanište
Moje dijete bi se možda uplašilo
Mom djetetu bi možda bilo
neprijatno
NE ZNA/ ODBIJA
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja

StrategicPuls Group
Jun 2009
63
Djeca sa smetnjama u razvoju i specijalna obdaništa
Da li, po vašem mišljenju, djeca sa smetnjama
u razvoju treba da idu u specijalna obdaništa?
45%
46%
55%
54%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
Kada se direktno pitaju da li smatraju da djeca sa
smetnjama u razvoju treba da idu u specijalna obdaništa,
skoro ½ ili 46% roditelja/staratelja smatra da treba.
• Nema većih razlika u odgovoru po ispitivanim
karakteristikama roditelja/staratelja.
Zbog čega bi trebalo da idu u specijalna obdaništa?
Višestruki odgovor; Baza: Oni koji misle da djeca sa posebnim potrebama
treba da idu u specijalna obdaništa (45% ciljne populacije)
Kao najčešći spontani odgovor zašto treba da idu u
specijalna obdaništa, osobe koje brinu o djeci navode
da je ovoj djeci potrebna specijalna nega i pažnja (40%
roditelja/staratelja). Takođe se kao odgovor javlja i da bi
toj djeci tamo bilo bolje i prijatnije, da bi bili u društvu
sebi sličnima, da bi im napredovanje bilo brže, da bi
tamo imali adekvatne, bolje uslove.
Tipične izjave:
„Jer tamo postoje stručna lica obučena za njihove probleme.”
“Oni zahtijevaju posebnu pažnju. Treba obdanište prilagoditi
njihovim potrebama, a ne obrnuto. To su ipak bolesna djeca.”
“Mislim da bi ostala djeca bila zapostavljena. Ne može isti
vaspitač da pokloni pažnju i jednima i drugima.”
“Mislim da se oni ne bi mogli uklopiti sa djecom. Jedni druge
ne mogu shvatiti u tom periodu života.”
“Da ne dobiju komplekse. Možda bi se osjećali zapostavljeno
ako bi ih druga djeca bez smetnji ignorisala.”
“Zato što imaju specijalno ponašanje koje ne želim da se
prenosi na moje dijete. Moje dijete bi moglo kopiralti pokrete
takvog dijeteta.”

StrategicPuls Group
Jun 2009
64
Predrasude prema djeci sa smetnjama u razvoju
Pod predpostavkom da dijete sa smetnjama u razvoju ide u obdanište zajedno sa vašim dijetetom mislite li da....
68%
60%
59%
62%
15%
12%
15%
14%
15%
59%
Dijete sa smetnjama u razvoju bi negativno uticalo na vaše
dijete
Vaše dijete bi bilo uplašeno
Vašem dijetetu bi bilo neprijatno
Vaše dijete bi dobilo manje pažnje
Vaše dijete bi kao odraslo bilo tolerantnije prema ljudima sa
smetnjama u razvoju
Ne Da
Oko 15% roditelja/staratelja misli da bi njihovoj djeci bilo neprijatno sa ovom djecom, da bi ih to uplašilo, da bi dobili manje
pažnje, a čak 12% smatra da bi dijete sa smetnjama u razvoju moglo imati negativan uticaj na njihovo dijete. Sa druge
strane, većina roditelja/staratelja (59%) smatra da bi njihovo dijete, ukoliko bi pohađalo isto obdanište sa dijetetom
sa smetnjama u razvoju kao odraslo bilo tolerantnije prema ljudima sa smetnjama u razvoju!
• Osobe koje brinu o djeci sa nižim porodičnim primanjima pokazuju viši stepen negativnog odnosa prema djeci sa
smetnjama u razvoju. Roditelji/staratelji iz centralnog regiona imaju manje izražen negativan stav nego roditelji i
staratelji iz drugih regiona..
• Nema razlike u izraženosti stavova između roditelja/staratelja iz opšte populacije i iz romskih naselja.

StrategicPuls Group
PREDŠKOLSKO OBRAZOVANJE I SPREMNOST
ZA ŠKOLU

StrategicPuls Group
Jun 2009
66
Čuvanje djece
Šta je, po vašem mišljenju, najbolje u pogledu čuvanja vašeg dijeteta?
Rani razvoj djece - PREDŠKOLSKO OBRAZOVANJE I SPREMNOST ZA ŠKOLU
53%
25%
13%
2%
5%
Da ide u državni vrtić
Da o njemu brinu baba i deda
Da ide u privatni vrtić
Da ga čuva dadilja
Ostalo
Kada se osobe koje brinu o djeci pitaju na koji način je, po njihovom mišljenju, bolje da njihovo dijete provodi vrijeme
prije nego što krene u školu, 53% smatra da je to pohađanje državnog obdaništa. 25% smatra da je bolje da se o
njemu brinu baba i deda, 13% da pohađa privatno obdanište i 2% da ga čuva dadilja.
• Među romskim roditeljima i starateljima najveći procenat smatra da je za dijete bolje da ga čuvaju baba i deda –
44%! 36% smatra da je najbolje da ide u državno obdanište , 2% da ide u privatno obdanište i 3% da ga čuva
dadilja.
36%
44%
2%
3%
12%
Da ide u državni vrtić
Da o njemu brinu baba i deda
Da ide u privatni vrtić
Da ga čuva dadilja
Ostalo
romskih naselja

StrategicPuls Group
Jun 2009
67
Važnost pohađanja obdaništa za razvoj djece
5%
3%
4%
17%
7%
4%
1%
21%
3%
8%
1%
7%
2%
8%
78%
80%
74%
92%
77%
81%
81%
82%
61%
80%
76%
88%
62%
79%
77%
Ukupno
Oboje zaposleni
Samo otac zaposlen
Oboje nezaposleni
Do 100 eur
101-200 eur
Preko 200 eur
Muško
Žensko
Sjeverni
Centralni
Južni
Urban
OstaloRegion
Sum -
Sum +
PolZaposlenost
Prihod
Tip naselja
Molim vas da ocijenite ocjenom od 1 do 5 koliko je, po vašem
mišljenju, važno za razvoj dijeteta da pohađa obdanište?
78% roditelja/staratelja smatra da je za dijete važno da ide u obdanište, a preko ½, tj. 54% smatra da je veoma važno.
• Nešto veću važnost obdaništu pridaju roditelji/staratelji muške djece, majke koje su jedine zaposlene u domaćinstvu,
roditelji/staratelji iz domaćinstava sa višim porodičnim prihodima, žene, iz centralnog regiona i urbanih krajeva.
• Svega 44% osoba koje brinu o djeci iz romskih naselja smatra da je važno da dijete ide u obdanište. Čak 37% smatra
da nije važno u odnosu na svega 5% u opštoj populaciji.
3%
22%
2%
15%
5%
37%
16%
19%
78%
44%
24%
22%
54%
22%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Uopšte nije važno
2
Sum -
3
Sum +
4
Veoma je važno
Opšta populacija roditelja/staratelja

StrategicPuls Group
Jun 2009
68
Razlozi zbog kojih je potrebno da dijete pohađa obdanište
Šta su po vašem mišljenju glavni razlozi zbog kojih bi dijete trebalo poslati u vrtić?
83%
41%
29%
26%
2%
1%
Druženje sa
vršnjacima
Dijete uči da
dijeli sa
drugima
Dijete uči da se
igra
Dijete je na
sigurnom
mjestu
Ostalo
NE ZNA/
ODBIJA
Kao glavne razloge zašto bi, po njihovom
mišljenju dijete trebalo da pohađa vrtić,
osobe koje brinu o djeci navode druženje sa
vršnjacima (83%), učenje da se dijeli sa
drugima (41%), učenje dijeteta da se igra
(29%), a takođe se navodi i da je dijete tamo
na sigurnom mjestu (26%).

StrategicPuls Group
Jun 2009
69
Karakteristike dobrog obdaništa
Navedite tri najvažnije karakteristike koje, po vašem mišljenju, treba da ima jedan dobar vrtić?
63%
59%
46%
41%
40%
15%
14%
Dobra opremljenost (dovoljno prostorija,
igračaka, osvijetljeno, toplo)
Bezbednost djece
Kvalitetna hrana
Dobri vaspitači
Kvalitetan program za rad sa djecom
Felksibilno radno vrijeme
Dovoljan broj vaspitača
Kada se roditelji/staratelji pitaju da navedu tri
najvažnije karakteristike koje, po njihovom
mišljenju, treba da ima jedan dobar vrtić,
najčešće se navodi: dobra opremljenost
(dovoljno prostorija, igračaka, osvijetljeno, toplo)
– 63% i bezbednost djece - 59%.
• 46% spontano navodi kvalitetnu hranu,
41% dobre vaspitače. 40% navodi
kvalitetan program za rad sa djecom.
Fleksibilno radno vrijeme i dovoljan broj
vaspitača javljaju se kao nešto manje
bitne karakteristike (spontano ih navodi
ispod 15% roditelja/staratelja).
• ¼ roditelja/staratelja iz romskih naselja ne
ume da navede ni jednu karakteristiku
dobrog vrtića.

StrategicPuls Group
Jun 2009
70
Karakteristike dobre vaspitačice u obdaništu
Koje osobine bi trebalo da ima dobra vaspitačica u vrtićima, jaslicama?
74%
55%
53%
31%
1%
Odgovorna,
profesionalna
Da voli djecu
Strpljiva
Nježna
Ostalo
Kada se pitaju koje osobine bi trebalo da ima dobra
vaspitačica u vrtićima, jaslicama, ¾ osoba koje se brinu o
djeci odgovara da ona treba da bude odgovorna i
profesionalna. Više od polovine (55%) smatra da treba da
voli djecu i da bude strpljiva (53%). 1/3 smatra da treba
da bude nežna.
• 15% roditelja/staratelja iz romskih naselja ne umije
da navede karakteristike dobre vaspitačice.

StrategicPuls Group
UKLJUČIVANJE ROMSKE DJECE

StrategicPuls Group
Jun 2009
72
Dječja prava - Pravo djece na besplatno i kvalitetno obrazovanje
93%
66%
6%
14%
0%
20%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
NE ZNA/ ODBIJA
Da li po vašem mišljenju sva djeca imaju jednako pravo na besplatno i kvalitetno obrazovanje?
Rani razvoj djece - UKLJUČIVANJE ROMSKE DJECE
Kada se osobe koje brinu o djeci pitaju da li smatraju da sva djeca imaju jednako pravo na besplatno i kvalitetno
obrazovanje, 93% odgovara potvrdno.
• Nešto veći procenat negativnih odgovora bilježimo u centralnom regionu – čak 12% smatra da to nije tačno. Budući
da pitanje nije bilo da li bi trebalo, već kakvo je realno stanje predpostavljamo da su osobe koje brinu o djeci
odgovarale negativno jer su svesni određenih vidova diskriminacije.
• Među roditeljima/starateljima iz romskih naselja svega 66% odgovara potvrdno. 20% nije sigurno, ali 14% daje
negativan odgovor.
96%
88%
100%
3%
12%
0%
Sjeverni
Centralni
Južni
Da
Ne
Region

StrategicPuls Group
Jun 2009
73
Socijalna distanca prema romskoj djeci
Da li biste imali nešto protiv toga da romsko dijete pohađa isto obdanište kao i vaše dijete?
Da
12%
Ne
88%
21%
10%
4%
79%
90%
96%
Sjeverni
Centralni
Južni
Region
Da
Ne
Čak 12% roditelja/staratelja bi imalo nešto protiv toga da romsko dijete pohađa isto obdanište kao i njihovo dijete.
• Ovaj odgovor se posebno javlja u sjevernom regionu gdje čak 21% osoba koje brinu o djeci ne želi da im dijete
ide u isti vrtić sa Romima! U južnom regionu je distance najmanja – 4% ovih osoba daje ovaj odgovor. U
centralnom regionu 10%.

StrategicPuls Group
Jun 2009
74
Razlozi za socijalnu distancu prema romskoj djeci
Možete li mi reći razloge vašeg protivljenja?
Višestruki odgovor; Baza: Oni koji se protive tome da romska djeca pohađaju isto obdanište kao i njihovo dijete (12% ciljne populacije)
32%
22%
9%
7%
5%
4%
3%
32%
Zbog higijene
Zbog vaspitanja
Neuredan život, navike,
ponašanje
Razlike, neprihvatanje
Treba ih odvojiti, da budu sa
svojima
Uticaj na drugu djecu
Uslovi u kojima žive
NE ZNA/ ODBIJA
Kao razlog za ovakav stav roditelji/staratelji navode na prvom
mijestu higijenu – 32%, način na koji Romi podižu svoju djecu –
22%. Takođe se javljaju razlozi kao što su velike kulturne
razlike, neorganizovan život, loše navike, neprilagođenost,
neprihvatanje od strane druge djece i mogućnost lošeg uticaja
na njihovu djecu.
Tipične izjave:
“Zbog neodržavanja higijene kod Roma. Mislim da su previše prljavi -
samo zbog toga. Njima je svojstveno da imaju vaši”.
“Kod nas su Romi još uvijek na ulici i mislim da ne bi bilo higijenski.”
„Njihova djeca se vaspitaju drugačije, ne bih da oni utiču na moje
dijete.”
“Romska djeca nemaju osnovno vaspitanje i obrazovanje.
Nevaspitanje te djece jako bi uticalo na našu djecu.”
“Ne volim da se moje dijete druži sa ciganima. Prljavi su i
nevaspitani.”
“Oni vode nemaran i nesređen život. Do god su takvi moraju biti
odvojeni.”
“Zbog različitih običaja i vaspitanja uopšte.”

StrategicPuls Group
Jun 2009
75
Specijalna obdaništa za romsku djecu
Da li, po vašem mišljenju, romska djeca treba da idu u specijalna obdaništa?
21%
8%
2%
79%
92%
98%
Sjeverni
Centralni
Južni
Region
Da
Ne
U skladu sa prethodnim, 11% roditelja/staratelja smatra da bi romska djeca trebalo da pohađaju specijalna obdaništa.
• Ovaj odgovor se češće javlja u sjevernom regionu – 21%, a rjeđe u južnom – 2%. U centralnom regionu 8%
roditelja/staratelja smatra da bi romska djeca trebalo da pohađaju specijalna obdaništa.
• Takođe, manju distancu pokazuju osobe koje brinu o djeci ukoliko oboje rade (7%), kao i roditelji/staratelji sa višim
porodičnim primanjima (3%).
11%
6%
90%
94%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
6% romskih roditelja/staratelja smatra da bi romska djeca trebala da pohađaju specijalna obdaništa.

StrategicPuls Group
Jun 2009
76
Razlozi za odobravanje postojanja specijalnih obdaništa za romsku djecu
Zbog čega bi romska djeca trebalo da idu u specijalna obdaništa?
Višestruki odgovor; Baza: Oni koji smatraju da romska djeca treba da pohađaju specijalno obdanište (11% ciljne populacije)
20%
19%
15%
14%
8%
8%
7%
7%
3%
3%
1%
Zbog vaspitanja
Zbog higijene
Razlike, neprihvatanje
Treba ih odvojiti, da budu sa svojima
Zaostajanje u obrazovanju
Zbog specijalizovanih vaspitača
Treba im posebna pažnja I njega
Neuredan život, navike, ponašanje
Uslovi u kojima žive
Zaostajanje u razvoju
Uticaj na drugu djecu
Kao razlog zašto bi trebalo da idu u specijalna obdaništa osobe koje brinu o djeci ponovo navode higijenu, način
podizanja i vaspitavanja djece u romskim porodicama, suviše velike kulturne razlike, suviše veliko zaostajanje ove
djece u pogledu obrazovanja i razvoja. Takođe se javljaju mišljenja da im je potrebna specijalna pažnja i
specijalizovane vaspitačice, kao i da ova djeca ne bi bila prihvaćena od strane druge djece.
Romski roditelji/staratelji koji su smatrali da romska djeca treba da idu u specijalna obdaništa kao razloge navode
da im je potrebna specijalna pažnja, da njihova djeca dosta zaostaju u pogledu obrazovanja za ostalom djecom i da
njihova djeca najčešće nisu prihvaćena od strane druge djece.

StrategicPuls Group
USVAJANJE I HRANITELJSKE PORODICE

StrategicPuls Group
Jun 2009
78
Pomoć roditeljima koji imaju teškoće u odgajanju djece
Ko, po vašem mišljenju, treba da pomogne roditeljima koji imaju teškoće u odgajanju svoje djece?
Rani razvoj djece - USVAJANJE I HRANITELJSKE PORODICE
47%
50%
45%
39%
41%
29%
5%
23%
12%
Sjeverni
Centralni
Južni
Region
Centar za socijalni rad
Porodica
Pedagozi, psiholozi
48%
60%
38%
34%
12%
4%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Centar za socijalni rad
Porodica
Pedagozi, psiholozi
48% roditelja/staratelja spontano navodi da je Centar za socijalni rad prvi koji treba da pomogne roditeljima koji
imaju teškoće u odgajanju svoje djece. 38% navodi da je to porodica. 12% navodi pedagoge i psihologe u
obrazovnim institucijama.
• Roditelji/staratelji koji oboje rade, imaju viša porodična primanja i žive u južnom regionu više naglašavaju
uticaj pedagoga i psihologa, a manje uticaj porodice.
• Romski roditelji/staratelji u svega 4% slučajeva navode pedagoge i psihologe kao prvi izvor pomoći.

StrategicPuls Group
Jun 2009
79
Mehanizmi pomoći za sprečavanje napuštanja djece od strane roditelja
Uz pomoć kojih mehanizama tj. kojih vrsta pomoći bi se moglo spriječiti napuštanje djece od strane
roditelja/staratelja?
Višestuki odgovor; Baza: Ukupna ciljna populacija roditelja/staratelja
53%
48%
33%
17%
1%
2%
Materijalna pomoć
Pomoć centara za socijalni rad
Profesionalna pomoć (pomoć
psihologa)
Savjetovanje trudnica
Ostalo
NE ZNA/ ODBIJA
Kao mehanizame tj. vrste pomoći pomoću kojih bi se moglo
spriječiti napuštanje djece od strane roditelja, osobe koje
brinu o djeci, predlažu na prvom mjestu materijalnu pomoć –
53%, zatim, pomoć Centra za socijalni rad – 48%,
profesionanu pomoć psihologa – 33%, savjetovanje trudnica –
17%.

StrategicPuls Group
Jun 2009
80
Hraniteljska porodica
Da li biste vi uzeli dijete u hraniteljsku porodicu?
Na pitanje da li bi oni sami uzeli dijete kao hraniteljska porodica,
43% roditelja/staratelja navodi da bi, dok 36% navodi da ne bi to
uradili. 21% roditelja/staratelja nije sigurno.
• Pozitivan odgovor češće daju roditelji i staratelji iz
imućnijih domaćinstava, višeg obrazovanja.
• 2/3 romskih roditelja i staratelja ne bi bilo spremno da
uzme dijete kao hraniteljska porodica.
43%
19%
36%
65%
21%
16%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja
Da
Ne
Nisam siguran

StrategicPuls Group
Jun 2009
81
Hraniteljska porodica
Zbog čega ne biste (niste sigurni da biste) uzeli dijete u hraniteljsku porodicu?
Višestruki odgovor; Baza: Oni koji ne bi (nisu sigurni da bi) uzeli dijete u hraniteljsku porodicu (57% ciljne populacije)
23%
17%
12%
8%
5%
5%
4%
2%
1%
1%
25%
Imam svoju djecu / planiram djecu, još djece
Nemamo uslove, mogućnosti
Zbog finansijske situacije
To je velika odgovornost, rizik, obaveza
Ne žele, nemaju potrebe, interesovanja
Ne bi se usudili, nisu spremni, sposobni
Imaju obaveze / posao / nemaju vremena
Bojazan od lošeg uklapanja u porodicu
Nedostatak stambenog prostora
Previše bi se vezali za dijete
NE ZNA/ ODBIJA
Kao razloge zašto ne bi uzeli dijete kao hraniteljska porodica, roditelji/staratelji navode da već imaju djecu, ili da
planiraju da imaju još djece (23% roditelja/staratelja koji ne bi uzeli dijete u hraniteljsku porodicu), da nemaju uslove
za to (17%), lošu finansijsku situaciju (12%). Takođe se navodi da je to velika odgovornost i obaveza, da nemaju
potrebu za tim, da nisu sposobni za to, da nemaju vrijemena, da nemaju prostora. Javljaju se i strahovi da bi novo
dijete poremetilo funkcionisanje porodice, kao i da bi se previše vezali za dijete.
Najčešći odgovor romskih roditelja i staratelja jeste da nemaju mogućnosti za to (29%).

StrategicPuls Group
Jun 2009
82
Usvajanje djece
Da li biste usvojili dijete?
Na pitanje da li bi oni sami usvojili dijete 1/3
roditelja/staratelja navodi da bi, dok 1/2 navodi da ne bi to
uradili. 17% staratelja nije sigurno.
• Ponovo, pozitivan odgovor češće daju staratelji iz
imućnijih domaćinstava, višeg obrazovanja, mlađi
staratelji, sa jednim dijetetom, iz centralnog
regiona.
• 2/3 romskih roditelja/staratelja ne bi bilo spremno
da usvoji dijete.
33%
17%
50%
68%
17%
15%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja Da
Ne
NE ZNA/ ODBIJA

StrategicPuls Group
Jun 2009
83
Usvajanje djece
Zbog čega ne biste (niste sigurni da biste) usvojili dijete?
Višestruki odgovor; Baza: Oni koji ne bi (nisu sigurni da bi) usvojili dijete (67% ciljne populacije)
55%
9%
7%
6%
5%
4%
2%
1%
1%
1%
1%
Imam svoju djecu / planiram djecu, još djece
Ne žele, nemaju potrebe, interesovanja
Nemamo uslove, mogućnosti
Zbog finansijske situacije
To je velika odgovornost, rizik, obaveza
Strah od naslednih osobina / tuđe dijete
Ne bi se usudili, nisu spremni, sposobni
Imaju obaveze / posao / nemaju vremena
Bojazan od lošeg uklapanja u porodicu
Možda bi se osetila razlika, nejednak odnos
Ako bi dijete bilo napušteno, bez ikoga
Kao najčešći razlog zašto ne bi usvojili dijete, roditelji/staratelji navode da već imaju djecu, ili da planiraju da imaju još
djece (55% roditelja/staratelja koji ne bi usvojili dijete). Takođe se javljaju isti odgovori kao i za uzimanje dijeteta u
hraniteljsku porodicu, ali u manjem procentu. Pored ovih razloga neki roditelji/staratelji su naveli i strah od nepoznatih
naslednih osobina bioloških roditelja, kao i strah da bi se mogla osećati razlika u odnosu prema djeci.

StrategicPuls Group
Jun 2009
84
Ustanove za nezbrinutu djecu u Crnoj Gori - uslovi
Da li se djeca smještena u ustanove za nezbrinutu djecu u Crnoj Gori, po vašem mišljenju, odgajaju u dobrim
uslovima?
Na pitanje Da li se djeca smještena u ustanove za
nezbrinutu djecu u Crnoj Gori odgajaju u dobrim
uslovima? najveći broj osoba koje brinu o djeci, skoro
2/3 ne zna da odgovori. 22% smatra da su im uslovi
adekvatni, dok 15% smatra da nisu.
• Negativan odgovor češće daju više
obrazovane, mlađe osobe.
• Romski roditelji i staratelji u daleko većem
procentu smatraju da su uslovi u ustanovama
dobri – čak 41% daje potvrdan odgovor, dok
svega 6% daje negativan odgovor.
22%
41%
15%
6%
63%
53%
Opšta
populacija
Romi iz
romskih
naselja Da
Ne
Nisam siguran

StrategicPuls Group
Jun 2009
85
Ustanove za nezbrinutu djecu u Crnoj Gori - posjeta i donacije
Da li ste nekada posjetili neku od 6 ustanova za
nezbrinutu djecu u Crnoj Gori?
Da
16%Ne
83%
NE ZNA/
ODBIJA
1%
Da li ste nekada dali donaciju nekoj od 6 ustanova za
nezbrinutu djecu?
Da
22%
Ne
77%
NE ZNA/
ODBIJA
1%
83% roditelja/staratelja priznaje da nikad u životu
nisu posjetili ni jedan od 6 ustanova za nezbrinutu
djecu u Crnoj Gori.
• Obrazovaniji roditelji i staratelji, zaposleni, sa
višim prihodima, iz južnog regiona i urbanih
krajeva u većem procentu navode da su bar
nekad posjetili neku od institucija.
• Svega 1,5% romskih roditelja/staratelja
navodi da je posjetilo neku od ustanova.
Više od ¾ ili 77% roditelja/staratelja nikad nije dalo
donaciju nekoj od 6 ustanova za nezbrinutu djecu u Crnoj
Gori.
• Obrazovaniji roditelji i staratelji, zaposleni, sa višim
prihodima, iz južnog regiona u većem procentu
navode da su dali donaciju nekoj od institucija.
• 2% romskih roditelja/staratelja navodi da je dalo
donaciju.

StrategicPuls Group
ZAKLJUČNA PITANJA

StrategicPuls Group
Jun 2009
87
Najveći problemi roditelja
Šta je po vašem mišljenju najveći problem sa kojim se suočavaju roditelji u Crnoj Gori u pogledu odgoja djece (u
ranim fazama djetinjeg razvoja)
Rani razvoj djece - ZAKLJUČNA PITANJA
84%
43%
21%
11%
11%
Materijalni problemi
Vrijednosni problemi: kako dijete
naučiti pravim vrijednostima
Dječije zdravlje
Kvalitet edukacije djece u vrtićima
Nasilje (u vrtićima, među djecom...)
Osobe koje brinu o djeci kao najveće probleme sa
kojim se suočavaju roditelji u Crnoj Gori u pogledu
odgoja djece (u ranim fazama djetinjeg razvoja)
spontano navode:
• na prvom mjestu materijalne probleme – 84%,
zatim
• vrijednosne probleme: kako dijete naučiti
pravim vrijednostima – 43%
• dječje zdravlje – 21%
• kvalitet edukacije djece u vrtićima – 11%
• nasilje (u vrtićima, među djecom...) – 11%.
Romski roditelji i staratelji nešto češće navode
probleme nasilja u školama i vrtićima, a rjeđe problem
vrednosti i dječjeg zdravlja.

Rani razvoj dece

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Mehr von UNICEF Europe & Central Asia

Mehr von UNICEF Europe & Central Asia (20)

Rani razvoj dece